ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 9 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
251
XUSUSIY TA’LIM SOHASIDA INNOVATSION LOYIHALARNI BOSHQARISH:
DOLZARB MASALALAR VA RIVOJLANISH ISTIQBOLLARI
Mushtariy Shukurova Ishoq qizi
O‘zbekiston Respublikasi Bank
-moliya akademiyasi magistranti.
B. Mamatov
Ilmiy rahbar: dotsent, i.f.d.
https://doi.org/10.5281/zenodo.17123110
Annotatsiya.
Ushbu maqolada O‘zbekistonda xususiy ta’lim sohasining rivojlanishida
innovatsion loyihalarning ahamiyati, ularni boshqarish mexanizmlari hamda mavjud
muammolar tahlil qilinadi. Shuningdek, xorijiy tajriba asosida samarali boshqaruv usullari va
istiqbolli yo‘nalishlar ko‘rib chiqilgan. Tadqiqot natijalariga ko‘ra, innovatsion boshqaruvni
joriy etish xususiy ta’lim muassasalari raqobatbardoshligini oshirish va xalqaro standartlarga
moslashuvini ta’minlaydi.
Kalit so‘zlar:
xususiy ta’lim, innovatsion loyiha, boshqaruv, raqamli transformatsiya,
ta’lim sifati, xalqaro tajriba.
Kirish
So‘nggi yillarda O‘zbekistonda ta’lim tizimini modernizatsiya qilish jarayonlari
jadallashmoqda. Xususan, davlat ta’lim muassasalari bilan bir qatorda xususiy ta’lim sohasi ham
jadal rivojlanib bormoqda. Xususiy ta’limning paydo bo‘lishi raqobat muhitini shakllantiradi,
sifatli xizmat ko‘rsatishga rag‘bat uyg‘otadi hamda jahon tajribasidagi ilg‘or usullarning tezroq
tatbiq etilishiga imkon beradi. Shu jarayonda innovatsion loyihalarni samarali boshqarish muhim
ahamiyat kasb etadi. Zero, ta’lim sifatini oshirish, ta’lim jarayoniga zamonaviy texnologiyalarni
joriy etish, yangi metodikalarni amaliyotga tatbiq etish jarayoni bevosita innovatsion boshqaruv
bilan chambarchas bog‘liqdir.
Mamlakatimizda Prezident qarorlari va hukumat dasturlari orqali xususiy ta’limni
qo‘llab
-
quvvatlashga alohida e’tibor qaratilmoqda. Masalan, 2022
-
yilda qabul qilingan “Ta’lim
tizimida xususiy sektor ulushini oshirish” strategiyasi doirasida xususiy ta’lim muassasalari
sonini 2030-
yilgacha ikki barobarga ko‘paytirish vazifasi belgilangan. Bunday sharoitda xususiy
ta’lim muassasalarida innovatsion loyihalarni boshqarishning samarali mexanizmlarini ishlab
chiqish dolzarb ilmiy-amaliy masalalardan biridir.
Innovatsion loyihalarning ta’limdagi o‘rni
Innovatsion loyiha
–
bu ta’lim jarayonida yangi metodlar, texnologiyalar, boshqaruv
uslublari va xizmat ko‘rsatish shakllarini joriy etishga qaratilgan amaliy tashabbusdir. Masalan,
elektron ta’lim platformalarini yaratish, sun’iy intellekt yordamida individual o‘quv dasturlarini
tuzish, STEAM yo‘nalishidagi innovatsion kurslarni tashkil etish –
bularning barchasi xususiy
ta’lim muassasalari uchun muhim loyihalardir.
Statistik ma’lumotlarga ko‘ra, 2024
-
yil yakunida O‘zbekistonda faoliyat yuritayotgan
xususiy ta’lim muassasalari soni 1500 dan oshdi va ularda jami 250 mingdan ortiq o‘quvchi
ta’lim olmoqda. Bu ko‘rsatkich 2017
-
yil bilan solishtirilganda 4 barobar o‘sish demakdir. Ushbu
raqamlarning o‘ziyoq sohada innovatsion loyihalarni boshqarishga bo‘lgan ehtiyoj qanchalik
yuqori ekanini tasdiqlaydi.
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 9 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
252
Xususiy ta’lim muassasalarida innovatsion boshqaruvning muammolari
Innovatsion loyihalarni boshqarishda quyidagi muammolar kuzatiladi:
1.
Moliyaviy cheklovlar.
Xususiy ta’lim muassasalari asosan kontrakt to‘lovlari hisobidan
faoliyat yuritadi. Bu esa yirik innovatsion loyihalarga sarmoya kiritishda muayyan to‘siqlar
tug‘diradi.
2.
Mutaxassislar yetishmasligi.
Innovatsion texnologiyalarni joriy etish uchun yuqori
malakali IT mutaxassislar, loyiha menejerlari va metodistlar zarur. Biroq bunday kadrlar soni
cheklangan.
3.
Huquqiy-
me’yoriy asoslarning takomillashmaganligi.
Xususiy ta’limda ayrim
innovatsion tashabbuslarni qonunchilik darajasida to‘liq tartibga soluvchi hujjatlar yetarli emas.
4.
Raqobat va sifat nazorati.
Bozor sharoitida ko‘plab xususiy maktablar ochilmoqda,
biroq ularning barchasida sifat mezonlari to‘liq ta’minlanmagan.
Shunday sharoitda innovatsion loyihalarni to‘g‘ri boshqarish, ularni strategik maqsadlarga
yo‘naltirish eng muhim vazifalardan hisoblanadi.
Innovatsion boshqaruvning samarali mexanizmlari
Innovatsion loyihalarni samarali boshqarish uchun quyidagi yo‘nalishlar dolzarbdir:
•
Loyiha menejmenti tizimini joriy etish.
Har bir innovatsion tashabbus aniq maqsad,
vazifa, muddat va moliyaviy reja asosida amalga oshirilishi kerak.
•
Axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanish.
Masofaviy ta’lim, sun’iy
intellekt asosida testlash, onlayn baholash tizimlari ta’lim sifatini oshirishga yordam beradi.
•
Hamkorlik va sheriklik.
Xorijiy ta’lim muassasalari, IT kompaniyalari va ilmiy
markazlar bilan hamkorlik qilish innovatsion loyihalarni muvaffaqiyatli amalga oshirishda
muhim omil hisoblanadi.
•
Kadrlar salohiyatini rivojlantirish.
O‘qituvchilarni doimiy ravishda malaka oshirish
kurslariga jalb etish, ularni yangi metodika va texnologiyalar bilan tanishtirish zarur.
Xorijiy tajriba va O‘zbekistondagi amaliyot
Xorijiy tajribadan ko‘rinib turibdiki, rivojlangan davlatlarda xususiy ta’limda innovatsion
boshqaruv muassasaning muvaffaqiyatini belgilovchi asosiy omil hisoblanadi. Masalan, Janubiy
Koreyada xususiy maktablarning 70 foizidan ortig‘i o‘z o‘quv dasturlarini raqamlashtirib, sun’iy
intellekt yordamida shaxsiylashtirilgan ta’lim dasturlarini qo‘llamoqda.
O‘zbekistonda esa bir qator xususiy ta’lim muassasalari (Cambridge, TIS, Erudit va
boshqalar) zamonaviy texnologiyalarni joriy etishda yetakchilik qilmoqda. Shu bilan birga, o‘rta
va kichik xususiy maktablarda innovatsion loyihalarni samarali boshqarish bo‘yicha tajriba
yetarli emas.
Xulosa
Xususiy ta’lim sohasida innovatsion loyihalarni boshqarish –
bugungi kunda nafaqat
ta’lim sifatini oshirish, balki mamlakatning intellektual salohiyatini mustahkamlashda ham
muhim omil hisoblanadi. Innovatsion boshqaruv samarali tashkil etilsa, xususiy ta’lim nafaqat
raqobatbardosh, balki xalqaro standartlarga mos bo‘lgan ta’lim xizmatlarini ham taqdim eta
oladi.
Kelgusida quyidagi yo‘nalishlarga alohida e’tibor qaratish zarur:
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 9 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
253
1.
Innovatsion loyihalarga davlat-xususiy sheriklik asosida sarmoya kiritish.
2.
Innovatsion boshqaruv bo‘yicha milliy metodologiya ishlab chiqish.
3.
Kadrlar malakasini oshirish va yoshlarni innovatsion g‘oyalarni ilgari surishga
rag‘batlantirish.
Shunday qilib, xususiy ta’lim muassasalarida innovatsion loyihalarni boshqarish –
O‘zbekiston ta’lim tizimini modernizatsiya qilishning eng samarali yo‘llaridan biridir.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati
1.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Ta’lim tizimida xususiy sektor ulushini
oshirish chora-
tadbirlari to‘g‘risida”gi Qarori. –
Toshkent, 2022.
2.
Davletshin A., Xudoyberdiyev I. Ta’lim menejmentida innovatsion yondashuvlar. –
Toshkent: Fan va texnologiya, 2021.
3.
OECD.
Education at a Glance 2023
.
–
Paris: OECD Publishing, 2023.
4.
Fullan M.
The New Meaning of Educational Change
.
–
New York: Teachers College
Press, 2020.
5.
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Statistika agentligi
ma’lumotlari. –
Toshkent, 2024.
