“Raqamli iqtisodiyot va sun’iy intellekt texnologiyalarining jamiyat rivojlanishidagi ahamiyati”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya 2024-yil 22-noyabr, Tоshkеnt, O‘zbekiston
77
INNOVATSION IQTISODIYOTNI SHAKLLANTIRISHDA RAQAMLI
TEXNOLOGIYALAR
Xaliqulova Feruza Xayitali qizi
Toshkent Davlat Iqtisodiyot Universiteti
To’rtko’l fakulteti 4-bosqich “Buxgalteriya hisobi va
auditi” 212-guruh talabasi.
fxaliqulova@gmail.com
https://doi.org/10.5281/zenodo.14195292
Annotatsiya:
Ushbu maqolada Raqamli iqtisodiyotning yangi iqtisodiyotdagi
muommolari va imkoniyatlari va shu bilan birgalikda innovatsion iqtisodiyotni
shakllantirishda raqamli texnologiyalardan unumli foydalanish va uni amalga oshirish
uchun chora-tadbirlarni ko’rib chiqiladi
Kalit so’zlar: Innovatsion iqtisodiyot, raqamli iqtisodiyot, ilg’or texnologiyalar,
texnologik rivojlanish, zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalar
Kirish
Mamlakatimizda raqamli iqtisodiyotni faol rivojlantirish, barcha tarmoqlar va
sohalarda, eng avvalo, davlat boshqaruvi, ta’lim, sog‘liqni saqlash va qishloq xo’jaligida
zamonaviy axborotkommunikatsiya texnologiyalarni keng joriy etish bo’yicha kompleks
chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda.
Xususan, elektron hukumat tizimini takomillashtirish, dasturiy mahsulotlar va
axborot texnologiyalarining mahalliy bozorini yanada rivojlantirish, respublikaning barcha
hududlarida IT-parklarni tashkil etish, shuningdek, sohani malakali kadrlar bilan
ta’minlashni ko‘zda tutuvchi 220 dan ortiq ustuvor loyihalarni amalga oshirish boshlangan.
“Raqamli O‘zbekiston — 2030” strategiyasi (keyingi o‘rinlarda- Strategiya)
iqtisodiyot tarmoqlari, ijtimoiy soha va davlat boshqaruvi tizimining jadal raqamli
rivojlanishini ta’minlash, shu jumladan, elektron davlat xizmatlarini ko‘rsatish
mexanizmlarini yanada takomillashtirish maqsadida ishlab chiqilgan.
Strategiya O’zbekiston Respublikasining raqamli iqtisodiyot va elektron hukumatni
rivojlantirishning strategik maqsadlari, ustuvor yo‘nalishlari hamda o‘rta va uzoq muddatli
istiqbolli vazifalarini belgilaydi, shuningdek, BMTning Barqaror rivojlanish maqsadlari va
Elektron hukumatni rivojlantirish reytingida belgilangan ustuvor vazifalardan kelib chiqib,
raqamli texnologiyalarni yanada keng joriy etish uchun asos bo‘lib xizmat qiladi.[1]
Adabiyotlar tahlili va metodlar
Innovatsion iqtisodiyotning asosiy omillari bilim, resurslar, inson kapitali,
ma'lumotlar bazalarini o'z ichiga oladi. Doimiy ravishda innovatsiyalarga bo'lgan ehtiyoj
mahsulotlarni takomillashtirish, yangi texnologiyalarni ishlab chiqish va o'zlashtirish,
tadqiqot va ishlanmalarni amalga oshirish zarurati bilan bog'liq. Ishlab chiqarishni
“Raqamli iqtisodiyot va sun’iy intellekt texnologiyalarining jamiyat rivojlanishidagi ahamiyati”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya 2024-yil 22-noyabr, Tоshkеnt, O‘zbekiston
78
rivojlantirishda innovatsion texnologiyalar katta o‘rin tutadi. Texnologik yetakchilik uchun
korxonalar quyidagilarni amalga oshirishlari kerak: texnologik rivojlanishdan oldin intensiv
tadqiqotlar, intellektual mahsulotlarni yaratish va texnologiyalarni uzatish. Maqolada
raqamli texnologiyalar yuqori texnologiyali mahsulotlarning rivojlanishiga ta'sir
ko'rsatadigan jarayonlarni muhokama qiladi. Sun'iy intellekt (AI), chuqur tahlil va katta
ma'lumotlar (Deep Learning va Big Data) bilan intellektual avtomatlashtirish, chiziqli
modellashtirishning yangi vositalari ko'rib chiqiladi. Advanced Analytics (ilg'or tahlilchi)
korxonalarga foydali strategik qarorlar qabul qilishda yordam berish uchun katta hajmdagi
ma'lumotlar bilan ishlaydi. Ushbu yondashuv mahsulotning zaif tomonlari va o'sish
nuqtalarini aniqlash, tendentsiyalarni bashorat qilish va yuzaga kelishi mumkin bo'lgan
voqealarni bashorat qilish imkonini beradi. Ilg'or tahliliy tizimlarni to'g'ri joriy etish
bozorda tez o'zini oqlash va raqobatdosh ustunlikni ta'minlaydi. Yuqori texnologiyali ishlab
chiqarish sohasida tadqiqot va ishlanmalar innovatsiyalarda etakchi rol o'ynaydi. Ilg'or
texnologiyalarni tahlil qilish va rivojlantirishni qo'llab-quvvatlash uchun dasturiy
mahsulotlar innovatsion jarayonning barcha bosqichlarida qo'llaniladi.[2]
Raqamli texnologiyalar, yuqori darajada avtomatlashtirilgan usullar va
kompyuterlashtirilgan tizimlarni o‘z ichiga oladi. Bu texnologiyalar O‘zbekiston
iqtisodiyoti uchun yangi imkoniyatlar ochiladi, masalan, raqamli moliya, elektron tijorat,
ishga qo‘yish protsesslarini optimallashtirish va boshqalar. O‘zbekistonning raqamli
iqtisodiyot sohasidagi strategiyalari va ularning innovatsiyalar va texnologik
rivojlanishlarni mustahkamlash bo‘yicha rolini o‘rganish uchun quyidagi muhim nuqtalar
ko‘rsatilishi mumkin:
–
strategiyalarning
belgilanishi:
O‘zbekistonning raqamli iqtisodiyot
sohasidagi strategiyalari va ularning innovatsiyalar hamda texnologik rivojlanishlarini
mustahkamlashga e’tibor qaratilmoqda.
–
innovatsiyalar va texnologik rivojlanishni mustahkamlash: O‘zbekistonning
raqamli iqtisodiyot sohasidagi strategiyalari innovatsiyalarni oshirish va texnologik
rivojlanishni mustahkamlashga qaratilgan.
–
samarali dasturlar va loyihalar: O‘zbekistonning raqamli iqtisodiyot
sohasidagi strategiyalari samarali dasturlar va loyihalar asosida amalga oshirilishi talab
qilinadi.
–
xalqaro hamkorlik va sarmoyalar: O‘zbekistonning raqamli iqtisodiyot
sohasidagi strategiyalari va ularning innovatsiyalar va texnologik rivojlanishlarni
mustahkamlash bo‘yicha xalqaro hamkorlik va sarmoyalarning muhim roli keltiriladi.[3]
Yangi texnologiyalar yaxshi tashkil etilgan xo'jalik yurituvchi subyektlar
faoliyatining ba'zi jihatlariga o'zgartiruvchi ta'sir ko'rsatadi, bu asosan ishlaydigan
mexanizmlarni aloqa vositalarini yoki sanoat mashinalarini raqamli yoki raqamli
mexanizmlarga almashtirish, shuningdek ularni yanada modemizatsiya qilishdan iborat.
Raqamli iqtisodiyotning o’sishi raqamli va mobil texnologiyalar bilan bevosita
bog'liq bo'lgan bir qator bozorlaring o'sishi bilan bog'liq. Texnologiyalar rivojlanishining
hozirgi bosqichida va bozorlarning hozirgi holati sharoitida raqamli iqtisodiyotni maqsad
sifatida emas, balki iqtisodiy faoliyat samaradorligini oshirish vositasi sifatida ko'rib chiqish
kerak.
“Raqamli iqtisodiyot va sun’iy intellekt texnologiyalarining jamiyat rivojlanishidagi ahamiyati”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya 2024-yil 22-noyabr, Tоshkеnt, O‘zbekiston
79
Yaqin yillarda O'zbekiston iqtisodiyoti tub o'zgarishlarga uchradi. Iqtisodiyot ochiq,
jadal, innovatsion rivojlanishga aylandi. Biroq, tan olish kerakki, jahon iqtisodiyotining
globallashuvi va texnologik taraqqiyot sharoitida O'zbekistonning keyingi iqtisodiy
rivojlanishini raqamli iqtisodiyotni rivojlantirmasdan tasavvur qilish qiyin. Afsuski,
Respublikada bu sohada ikkita katta muammo mavjud: telekommunikatsiya infratuzilmasi
va mutaxassislarning yetishmasligi. Bu Respublikamiz iqtisodiyotining raqamli aylanishiga
jiddiy to'sqinlik qilishi va natijada raqamli iqtisodiyot sohasidagi sustlashishi mumkin.[4]
Iqtisodiyotda texnologiya mamlakatlar, mintaqalar va shaxarlarning iqtisodiy
o’sishining asosiy omili ekanligi keng e’tirof etilgan. Aslida texnologiyalar ilmiy siyosat,
tadqiqot va ishlanmalar, sanoat siyosati va milliy va mintaqaviy rivojlanish siyosatning
ko’plab sohalariga muhim ta’sir ko’rsatishi mumkin. Shuningdek ushbu sohalarda
individual va ijtimoiy rivojlanishni yanada chuqurroq o’rganish mumkin. Bu esa oliy
ta’limda ish o’rinlarini yaratish va iqtisodiyotni o’sishiga ta’sir ko’rsatishi mumkin.
Raqamli iqtisodiyotning afzalliklari, ya’ni raqamli iqtisodiyot ko’plab afzalliklarni
beradi. Bu esa uning tez kengayishiga va turli sohalarga ijobiy ta’sir ko’rsatishga yordam
beradi:
-ish unumdorligini oshirish korxonalar o’z operatsiyalari va jarayonlarni
avtomatlashtirish uchun raqamli texnologiyalardan foydalanish orqali o’z mahsuldorligi va
samaradorligini oshirishi mumkin.
-bulutli hisob-kitoblar va raqamli tizimlar katta jismoniy infratuzilma va kapital
xarajatlarga bo’lgan ehtiyojni yo’q qiladi. Bu esa tashkilotlarga kerak bo’lganda miqyosni
oshirish va kamaytirish imkonini beradi.
-kengaytirilgan imkoniyatlar onlayn platformalar va texnologiyalar orqali
korxonalar global iqtisodiyot va mavjudlikni rivojlantirishi mumkin, shu bilan mijozlar
bazasi va bozor imkoniyatlarini kengaytiradi.
-raqamli iqtisodiyot ko’proq ma’lumotlarga ega bo’lib, ular tushunchalar,
tendentsiyalar va ma’lumotlarga asoslangan qarorlar qabul qilish uchun tahlil qilinishi
mumkin bo’lgan katta hajmdagi ma’lumotlarni ishlab chiqaradi. Ko’proq qulaylik
iste’molchilar o’z uylarining qulayligidan raqamli tovarlar va xizmatlarni sotib olishlari
mumkin.
- mijozlarning tajribasi yaxshilangan korxonalar raqamli kanallar va chatbotlar
orqali mijozlarga tezroq va sezgirroq xizmat ko’rsatishi mumkin.[5]
A.A.Kisurkinning tadqiqotida mintaqaning innovatsion rivojlanishiga ta’sir
qiluvchi omillarning tasnifi berilgan bo‘lib, ular 12 ta blokga bo‘lingan ko‘p mezonli
tasniflash usuli bilan olingan va o‘rganish obyektiga ta’sir qilishi bo‘yicha ular barcha
omillarning ma’lum bir usuliga mansubligiga qarab parchalanishini nazarda tutadi. Muallif
mamlakat, mintaqa yoki viloyatning innovatsion rivojlanish darajasini aniqlash imkonini
beruvchi 75 ta omilni aniqlagan [6]. Innovatsion rivojlanishning asosiy tasniflash mezonlari
va omillari
1-jadvalda keltirilgan.
№
Tavsiflanish mezonlari
Innovatsion rivojlanish omillari
1
Ta’sir qilish darajasi
Makrodarajali, mezodarajali
2
Iqtisodiyot subyektiga munosabati
Tashqi, ichki
“Raqamli iqtisodiyot va sun’iy intellekt texnologiyalarining jamiyat rivojlanishidagi ahamiyati”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya 2024-yil 22-noyabr, Tоshkеnt, O‘zbekiston
80
3
Faoliyat sharoitlariga munosabati
Subyektiv, obyektiv
4
Ta’sir qilish xarakteri
To‘g‘ridan-to‘g‘ri, bilvosita
5
Ta’sir qilish usuli
Vositali, vositasiz
6
Tarqalish darajasi
Umumiy, maxsus
7
Muhitga munosabat
Talab, taklif
8
Rivojlanishdagi roli
Asosiy, yordamchi
9
Ta’sir etish darajasi
Muhim, ahamiyatsiz
10 Ta’sir etish oqibatlari xarakteri
Ijobiy, salbiy
11 Namoyon bo‘lish chastotasi
Doimiy, o‘zgaruvchan
12 Boshqarish imkoniyatlari
Boshqariluvchi,
shartli
boshqariluvchi
ravishda
13 Amalga oshirish shakli
Moddiy, moddiy emas
14 Nazorat imkoniyatlari
Nazoratli, nazoratsiz
15 Qabul qilinadigan qarorlar
Strategik, taktik
16 Faollik darajasi
Faol, neytral
O‘zbekiston Respublikasining innovatsion tizimi rivojlanishning hozirgi bosqichida
tarqoq innovatsion infratuzilmaning mavjudligi, MIT elementlari o‘rtasidagi tarqoqlik va
mahalliy ilmiytadqiqot va ishlanmalarni joriy etishning murakkabligi bilan tavsiflanadi.
Innovatsion tizimning kuchli va zaif tomonlarini batafsilroq tahlili
2- jadvalda keltirilgan.
SWOT-tahlil
Kuchli tomonlari
Zaif tomonlar
•
Geografik joylashuvi, foydali
qazilmalarning mavjudligi.
•
Arzon
ishchi
kuchining
mavjudligi. Iqtisodiy o‘sish sur’atlari.
•
Axborot
texnologiyalari
resurslari.
•
Tadbirkorlikning innovatsion faolligining
past darajasi. Innovatsion madaniyat.
•
Davlat, xususiy sektor, universitetlar
o‘rtasidagi muvofiqlashtirish va o‘zaro
hamkorlikning past darajasi.
•
Asosiy kapitalning texnologik tuzilmasining
eskirganligi.
•
Venchur
moliyalashtiruvining
rivojlanmagan bozori.
Imkoniyatlar
Tahdidlar
“Raqamli iqtisodiyot va sun’iy intellekt texnologiyalarining jamiyat rivojlanishidagi ahamiyati”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya 2024-yil 22-noyabr, Tоshkеnt, O‘zbekiston
81
•Texnologik rivojlanish, texnoparklar
yaratilishi.
•Raqobatbardosh mahsulotlar yaratish va
u bilan yangi bozorlarga chiqish.
•Mavjud mahsulotlarni takomillashtirish
va Rossiya
Federatsiyasi orqali xalqaro savdoga
kirish.
•
Texnologik qoloqlik.
•
Davlat aralashuvi tufayli tadbirkorlik faoliyati
rag‘batlantirilishining pasayishi.
•
Maxsus
iqtisodiy
sharoitlar
tufayli
innovatsion faollikning pasayishi va yangi bozorlarga
kirishning yo‘qligi.
Shuning uchun innovatsion tizim sohasida quyidagilar maqsadga muvofiqdir:
1.
Xususiy sektorda innovatsion faoliyatni rag‘batlantirish;
2.
Xalqaro hamkorlikni mustahkamlash;
3.
Texnoparklar, innovatsion markazlarni shakllantirish;
4.
Fan, universitetlar va biznes hamkorligini rivojlantirish;
5.
Ma’muriy to‘siqlarni bartaraf etish;
6.
Tadqiqot va ishlanmalarni biznes jarayonlariga jalb qilish uchun shart-
sharoitlar yaratish.[6]
Natijalar
Prezident Shavkat Mirziyoyev 20-dekabr kuni Raqamli texnologiyalar vazirligiga
tashrif buyurdi.
Raqamli boshqaruv markazida “O‘zbekiston–2030” strategiyasiga muvofiq amalga
oshirilayotgan ishlar taqdimoti o‘tkazildi. Ma’lumki, bu strategiyada mamlakatimizni
mintaqaviy “IT-HUB”ga aylantirish maqsadi belgilangan. Bu davlat boshqaruvi va
sohalarni raqamlashtirish, aloqa infratuzilmasini yaxshilash, IT ta’limni rivojlantirish kabi
ko‘p omillarni talab etadi.
Oxirgi yillarda ushbu yo‘nalishlarda katta o‘zgarishlar bo‘ldi. Axborot
texnologiyalari subyektlari uchun yaratilgan sharoitlar va imtiyozlar natijasida bunday
korxonalar va ish o‘rinlari soni, xizmatlar eksporti ortib bormoqda. Xususan, 2017-yilda
yurtimizda IT kompaniyalar soni
147 ta bo‘lgan bo‘lsa, hozirda 1 ming 600 taga yetgan. Ish o‘rinlari ham qisqa vaqtda 10
baravar ko‘payib, 24 mingtadan oshgan. 2017 yilda 600 ming AQSH dollari bo‘lgan eksport
hajmi joriy yil yakuni bilan 300 million dollardan oshishi kutilmoqda.
My.gov.uz yagona portali orqali bugungi kunda 8 milliondan ortiq aholi va
tadbirkorlar 570 turdagi onlayn xizmatdan foydalanmoqda.
Ijro intizomi yagona tizimi - ijro.gov.uz orqali davlat idoralari va ularning quyi
bo‘g‘inlari xodimlari tomonidan 28 millionta hujjat elektron ayriboshlangan.
Prezidentimiz bu tizim rahbarlarning ongi va mas’uliyatini o‘zgartirganini ta’kidlab,
hujjatlar integratsiyasi va sifatini yaxshilash, ijro intizomi nazoratini kuchaytirish bo‘yicha
ko‘rsatmalar berdi.
2022-yilda BMTning Elektron hukumat reytingida mamlakatimiz 18 pog‘ona yuqorilab,
69-o’rinni egalladi. 2030-yilga borib, ushbu reytingda birinchi o‘ttiztalikka kirish bo‘yicha
yillik chora-tadbirlar ishlab chiqilgan.[7]
“Raqamli iqtisodiyot va sun’iy intellekt texnologiyalarining jamiyat rivojlanishidagi ahamiyati”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya 2024-yil 22-noyabr, Tоshkеnt, O‘zbekiston
82
Muhokama
Raqamli texnologiyalar hayotimizga shunchalik singib ketdiki, bugungi kunda
nafaqat kundalik faoliyatimiz, balki ijtimoiy-iqtisodiy sohalar rivojini ham ularsiz tasavvur
qilib bo'lmaydi. Tabiiyki, boshqa sohalarda bo'lgani singari kabi raqamli texnologiyalarni
soliq ma'murchiligida joriy etish ham uning faoliyatini tubdan o'zgartirmoqda. Bu nafaqat
soliq to'lovchilar va soliq organlari o'rtasidagi munosabatlar bilan bog'liq bo'lib qolmay,
balki deklaratsiyalarni taqdim etishdan tortib, to soliqlarni to'lash va ma'lumotlarni saqlash
usullarigacha ham yangilikliklar kirityapti.
Bugungi kunda raqamli texnologiyalar shiddat bilan rivojlanib bormoqda va har bir
sohada zamon bilan hamqadam odimlashni taqozo etadi. Masalan, sun'iy intellekt
texnologiyasini joriy etish soliq to'lashdan bo'yin tovlash holatlarini aniqlash,
firibgarliklarni oldini olish, ma'lumotlarni tahlil qilish va takrorlanuvchi jarayonlarni
avtomatlashtirish hamda shaffoflikni oshirishda qo'l kelsa, katta hajmli ma'lumotlar -Big
data esa soliq organlariga kelib tushadigan katta hajmdagi ma'lumotlarni saqlash, qayta
ishlash, tushumlarni yanada yaxshiroq bashorat qilish hamda to'lovchilar va soliq organlari
o'rtasidagi hujjat almashinuvini yaxshilash imkoniyatini beradi
Big Data
- salmoqli ma'lumot atamasi kuniga 100 gigabaytdan ko'p ma'lumot
tushadigan oqimlarga nisbatan qo'llanib kelingan. Keyinchalik ma'lumotlarning keskin
ko'payishi oqibatida bu tushuncha yanada keng qamrov kasb eta boshladi. Ushbu atama
odatda terabayt, ekzabayt va petabaytlar darajasidagi katta hajmdagi ma'lumotlarga
nisbatan qo'llaniladi.
Bugungi kunda soliqlarni to'lashdan bo'yin tovlash, sohadagi firibgarliklari va
ma'lumotlarni saqlash, qayta ishlash, tahlil qilishning hozirgi holatida milliy hamda xalqaro
darajada bir muncha muammolar mavjud. Misol uchun, Soliq, Adliya Tarmoqlari (Tax
Justice Network) tashkilotining 2020-yilgi hisobotida soliq firibgarligi va soliq to'lashdan
bo'yin tovlash natijasida butun dunyo davlatlari yiliga 427 milliard AQSH dollari miqdorida
ziyon ko'rishmoqda. Birgina AQSHning o'zi har yili soliq to'lashdan bo'yin tovlash tufayli
188,8 milliard dollar yo'qotadi, Xitoy va Yaponiyaning bu boradagi yillik zararlari tegishli
ravishda 66,8 va 46,9 milliard dollarni tashkil etyapti. [8]
Xulosa
Xulosa qilib aytadigan bo’lsak, raqamli iqtisodiyot raqamli texnologiyalar orqali
jismoniy shaxslarni, korxonalarni, qurilmalarni, ma’lumotlarni va operatsiyalarni
bog’lashdan kelib chiqadigan iqtisodiy faoliyatni anglatadi. Bular orqali internet, mobil
texnologiyalar, yirik texnologiyalar bo’ylab amalga oshiriladigan onlayn ulanishlar va
operatsiyalarni o’z ichiga oladi. Hozirgi kunda raqamli iqtisodiyot ulanishni
yaxshilaydigan, avtomatlashtirishni ta’minlaydigan, ma’lumotlar tahlilini ilgari suruvchi va
yangi biznes istiqbollarini yaratuvchi yangi texnologiyalardan foydalanish bilan jadal
rivojlanmoqda. Va shuni ham aytib o’tish kerakki, yangi texnologiyalar sayyohlik
tajribasini oshirishda toboro muhim ro’l o’ynamoqda va ko’plab turizm sohalari sayyohlar
uchun qulaylik yaratib qo’ygan. Misol uchun, sayyohlar tashrifidan buyurishidan oldin
o’zlariga qulay va o’zlari xohlagan joylarni platformalarda video va rasmlar orqali ko’rishi
“Raqamli iqtisodiyot va sun’iy intellekt texnologiyalarining jamiyat rivojlanishidagi ahamiyati”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya 2024-yil 22-noyabr, Tоshkеnt, O‘zbekiston
83
va oldinda joy buyurtma qilishlari mumkin. Bu turistlar uchun qulaylik yaratadi ya’ni
vaqtni tejaydi.
Nazarimizda, shu bilan birgalikda, raqamli texnologiyalarning shiddat bilan
rivojlanishi va sohaning malakali mutaxasislarga ehtiyojini oshishi oliy ta'lim
muassasalarida “Soliq va raqamli texnologiyalar” bo'yicha alohida o'quv yo'nalishini tashkil
etilishni taqozo etmoqda. Bu eng avvalo, tizimning salohiyatli kadrlar bilan ta'minlanishiga
yanada keng yo'l ochadi.
Manba va foydalanilgan adabiyotlar
1.
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni, 05.10.2020 yildagi
PF-6079-son
2.
Digital
and
information technologies in
Economics
and
management.
https://www.books.google.co.uz
3.
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil 2024-yil, iyun (
4.
Mulaydinov F., & Nishonqulov S., (2021) Raqamli iqtisodiyotni
rivojlantirishda axborot texnologiyalarning o’rni-The role of information
technologies in the development of the digital economy.
5.
Kinza
Yasar,
Mary
K.
Pratt.
Digital
economy
6.
“Raqamli iqtisodiyot” ilmiy-elektron jurnali | №1-son | 2022
7.
O’zbekiston
Respublikasi
Prezidentining
rasmiy
veb-sayti
20.12.2023
8.
Jalil Boykalonov. Raqamli texnologiya imkonyatlari
9.
Тураев, Шавкат. "Совершенствование методики расчета
налоговой нагрузки." Научные исследования и инновации в индустрии 4.0. 1.1
(2022): 55-62.
10.
Бекмуродов, А., Тураев, Ш., Хасанов, Т., & Бозоров, Р. (2022).
Социально-экономическое значение бедности и пути ее снижения: передовой
зарубежный опыт и национальная практика. in Library, 22(2), 3-13.
11.
Тўраев, Шавкат Шухратович. "СОЛИҚ ЮКИГА ОИД ИЛМИЙ
ҚАРАШЛАРНИНГ РИВОЖЛАНИШ ТЕНДЕНЦИЯЛАРИ." Иқтисодиёт ва
инновацион технологиялар” журнали 4 (2021): 324-335.
