мЬ ПЕДИАТРИЯ
229
Tursunbayeva F.F., Rakhmankulova Z.J., Erkinova G.A., Khodzhimetova Sh. Kh.
COMPARATIVE ANALYSIS OF RISK FACTORS IN PREMATURE INFANTS BORN
AFTER IN VITRO FERTILIZATION
Keywords:
assisted reproductive technologies, in vitro fertilization, children, premature newborns.
To study the frequency of occurrence of
perinatal risk factors contributing to premature birth
when using ART methods. We examined 60
premature newborns, who were divided into two
groups. The 1st group (main) consisted of 30
premature newborns born by IVF, the 2nd group
(comparison) included 30 premature newborns born
from natural conception. In the course of the study,
we studied anamnestic data from the histories of the
development of
Салимов Ш.Т., Таджибаев А.Т., Худайназаров Х.Х., Файзуллаев Т.С.
БОЛАЛАРДА ПЕШОБ -ТАНОСИЛ ТИЗИМИ АЪЗОЛАРИНИНГ ЭПИСПАДИЯ
НОРОСАЛИКЛАРИ ЮЗАГА КЕЛИШИДА ФУНКЦИОНАЛ ВА ОРГАНИК ЎЗГАРИШЛАРДАГИ
АҲАМИЯТИ
Тошкент тиббиёт академияси
Тадқиқот мақсади
. Пешоб-таносил тизими аъзоларининг оғир туғма норасоликлари билан дунёга келишда ота -
оналарнинг бошдан кечирган стресс ҳолатларидаги функционал ва органик ўзгаришлартаъсирини ўрганиш.
Материал ва услублар.
1990-2021 йиллар мобайнида 2 Тошкент Медицина Институти 2 -клиникаси болалар хирургияси
бўлими, Тошкент Тиббиёт Академияси клиникаси базасида жойлашган республика Болалар кам инвазив эндовизуал хирургия
Илмий -амалий Марказига ва Тошкент Тиббиёт педиатрия институт клиникаларига эписпадиянинг турли даражалари ва унинг
қовуқ экстрофияси билан уйғунлашиб келиши билан 104- нафар бемор тушган. Беморларнинг 3 нафарида (2,9%) эписпадиянинг
бошча шакли, 16- нафари (15,4%) эписпадиянинг пениал шакли, 21-нафари (21,2%) норасоликнинг субтотал ва 49-нафари (47,1%)
эписпадиянинг тотал шакли билан тушган. Тотал экстрофиянинг қовуқ экстрафияси билан уйғунлашиб келиш ҳоллари
беморларнинг 15-нафарида (14,4%) учраган. Беморларнинг 66- нафари (63,5) 1-3 ёшлар, 37-нафари (35,5%) 3-7 ёшлар, 1- нафари
эса (0,9%) 7-12 ёшлар оралиғида эди.
Натижалар
. Эписпадия ва унинг қовуқ экстрофияси билан уйғунлашиб келиш ҳоллари билан клиникага тушган 104 нафар
беморнинг 99 нафарида (95,2%) онасининг ҳомиладорлик даврида қандайдир хатарли ҳис-ҳаяжонни бошидан кечирганлиги
аниқланди.Мазкур омиллар айнан органогенез даврига яъни,ҳомиладорликнинг 4-8 ҳафтасига тўғри келган. Ҳар қандай хатарли
ҳис-ҳаяжон буйрак усти безининг пўстлоғи зўриқишига олиб келади, бу эса ҳомиладор аёл организми гормонал мувозанатининг
издан чиқишига ва пешоб-таносил тизими аъзоларининг мақсадга мувофиқ ривожланишига тўсқинлик қилади. Сўраб-
суриштирилган 5 нафар (4,8%) нафар она ҳомиладорлик даврида хатарли ҳис-ҳаяжонни бошидан кечирганлигини эслай
олмаслиги,бундай омил юз берганлиги эҳтимолини истисно эта олмайди.
Сўнгги йилларнинг маълумотларига кўра
бугунги кунда дунё юзининг кўраётган
чақалоқларнинг қарийб 12,6 % қисмида
тараққиётнинг
у,
ёки
бу
даражадаги
бузулишлари
кузатилмоқда.
Вахоланки,
бундан атига 25 йил муқаддам туғма
норасоликлар янги туғилган чақалоқларнинг
11,2% қисмида учрар эди.
Бугунги кунда тизим ва аъзоларнинг
туғма
тараққиёт
нуқсонлари
болалар
жарроҳлигининг энг долзарб муаммоларидан
бири
бўлиб,
клиникага
тушаётган
беморларнинг қарийб 60,0% қисмини ташкил
қилади. (2,5 ва бошқа). Мазкур гуруҳ
беморланинг ичида пешоб-таносил тизими
аъзоларининг туғма норасоликлари 40.0% ни
ташкил этмоқда. Албатта, чақалоқларда
тараққиёт нуқсонларининг тобора кўпроқ
аниқланаётганлигининг объектив ва субъектив
сабаблари бор. Агар 20 йиллар муқаддам
диагностик усуллари ва тиббий асбоб
ускуналар
билан
муассасаларнинг
таъминланиши даражалари нисбатан паст
бўлганлиги
муаммонинг
объектив
newborns (F.097/x) and the histories of the
disease (F.003/x). It was revealed that mothers
who gave birth to premature newborns after IVF,
spontaneous miscarriages, abortions, stillbirths,
endometriosis, uterine scars, tubectomy, ectopic
pregnancy were noted as frequent risk factors in
the obstetric history, which was significantly
more prevalent than in natural pregnancy.
П
ос
вя
щ
ае
тс
я
к
1
00
-л
ет
и
ю
с
о
дн
я
р
ож
де
н
и
я
п
ро
ф
ес
со
р
а
К
ар
и
м
а
С
ул
ей
м
ан
ов
и
ч
а
С
ул
ей
м
ан
ов
а
ПЕДИАТРИЯ
орасида иқтисодий ижтимоий муаммолар ҳам
ўз хиссасини қўшмоқда (1,3,4 ва бошқ.).
Зурриётларнинг норасо ҳолда дунё юзини
кўришига олиб келадиган сабаблар орасида
хатарли ҳис-ҳаяжон- стресс омилларининг
функционал ва органик ўзгаришлар катта
аҳамиятга эга эканлиги сир эмас.
Тадқиқот мақсади -
пешоб-таносил
тизими
аъзоларининг
оғир
туғма
норасоликлари билан дунёга келишда ота -
оналарнинг бошдан кечирган стресс ҳоллари
таъсирини ўрганиш.
Материал ва услублар
1990-2021 йиллар мобайнида 2 Тошкент
Медицина Институти 2 -клиникаси болалар
хирургияси
бўлими,
Тошкент
Тиббиёт
Академияси клиникаси базасида жойлашган
республика Болалар кам инвазив эндовизуал
хирургия Илмий -амалий Марказига ва
Тошкент
Тиббиёт
педиатрия
институт
клиникаларига
эписпадиянинг
турли
даражалари ва унинг қовуқ экстрофияси билан
уйғунлашиб келиши билан 104- нафар бемор
тушган. Беморларнинг 3 нафарида (2,9%)
эписпадиянинг бошча шакли, 16- нафари
(15,4%) эписпадиянинг пениал шакли, 21-
нафари (21,2%) норасоликнинг субтотал ва 49-
нафари (47,1%) эписпадиянинг тотал шакли
билан тушган. Тотал экстрофиянинг қовуқ
экстрафияси билан уйғунлашиб келиш ҳоллари
беморларнинг 15-нафарида (14,4%) учраган.
Беморларнинг 66- нафари (63,5) 1-3 ёшлар, 37-
нафари (35,5%) 3-7 ёшлар, 1- нафари эса (0,9%)
7-12 ёшлар оралиғида эди.
Натижалар ва муҳокама
Хатарли ҳис-ҳаёжонларнинг норасолик
ривожига
таъсирини
ўрганиш
учун
беморларнинг ота-оналари билан синчиклаб
суҳбат ўтказилди ва қуйидагилар аниқланди;
Эписпадиянинг бошча шакли билан
тушган икки нафар беморнинг биттасида
(0,9%), пениал эписпадия билан тушган 16
нафар
беморнинг
тўрттасида
(3,8%)
ҳомиладорлик даврида яқин қондошларнинг
ўлими, 5 тасида (4,8%) оиладаги тез-тез
низолар, 2 тасида (1,9%) қўрқув, кучли хис-
кузатилган. Субтотал эписпадия билан тушган
21-нафар беморнинг 6 тасида (5,8%) яқин
қондошларнинг
ўлими,
7
тасида(6,7%)
оиладаги тез-тез низолар ва иқтисодий
етишмовчиликлар, 3 нафарида (2,9%) кучли
қўрқув ва хатарли ҳис -ҳаяжон, 3 тасида эса
(2,9%) ота-оналар орасидаги никоҳнинг
бузилиши аниқланган. Тотал эписпадия ва
унинг қовуқ экстрофияси билан уйғунлашиб
келиши ҳоллари синчиклаб ўрганилганда 15
нафар беморнинг 14 тасида (13,5%) ота-
онасида хатарли
ҳис-ҳаяжонлар
рўй
берганлиги аниқланди.
Шундай қилиб, эписпадия ва унинг
қовуқ экстрофияси билан уйғунлашиб келиш
ҳоллари билан клиникага тушган 104 нафар
беморнинг 99 нафарида (95,2%) онасининг
ҳомиладорлик даврида қандайдир хатарли ҳис-
ҳаяжонни
бошидан кечирганлиги
аниқланди.Яна шуниси аниқландики, хатарли
ҳис-ҳаяжон қанчалик кучли ва чуқур бўлса
норасоликнинг даражаси ҳам шу қадар оғир
бўлар экан. Масалан,норасоликнинг нисбатан
енгил бошча шакли билан тушганларнинг
иккитадан биттасида (50,0%), тана шакли
билан тушган 16 нафар беморнинг 15 тасида
(93,8%), субтотал шакли билан тушган 21
нафар беморнинг 19 тасида 90,5%) ва ниҳоят
энг оғир тотал ва унинг қовуқ экстрофияси
билан уйғунлашиб келиши ҳолларида 93,5%
ҳолда стресс омиллар аниқланган.Мазкур
омиллар
айнан
органогенез
даврига
яъни,ҳомиладорликнинг 4-8 ҳафтасига тўғри
келган. Ҳар қандай хатарли ҳис-ҳаяжон буйрак
усти безининг пўстлоғи зўриқишига олиб
келади, бу эса ҳомиладор аёл организми
гормонал мувозанатининг издан чиқишига ва
пешоб-таносил
тизими аъзоларининг
мақсадга мувофиқ ривожланишига тўсқинлик
қилади. Сўраб-суриштирилган 5 нафар ( 4,8%)
нафар она ҳомиладорлик даврида хатарли ҳис-
ҳаяжонни бошидан кечирганлигини эслай
олмаслиги,бундай
омил
юз
берганлиги
эҳтимолини истисно эта олмайди.
Хулоса
Пешоб-таносил тизими аъзоларининг
пешоб тута олмаслиги билан асоратланган оғир
туғма
норасоликларининг
юзага
келиш
ҳолларини теран таҳлилқилиш қуйидаги
хулосалар чиқаришимиз учун имкон берди;
1.
Хатарли ҳис -ҳаяжонлар, қайси шаклда,
давомийликда, даражада ва кўламда
бўлмасин, ҳар қандай инсон руҳиятининг
функционал ва органик ўзгаришларига
салбий таъсир кўрсатади, бу хатарли
таъсир айниқса ҳомиладор аёл,
П
ос
вя
щ
ае
тс
я
к
1
00
-л
ет
и
ю
с
о
дн
я
р
ож
де
н
и
я
п
ро
ф
ес
со
р
а
К
ар
и
м
а
С
ул
ей
м
ан
ов
и
ч
а
С
ул
ей
м
ан
ов
а
ҳаяжон тўрттасида (3,8%) оиланинг бузилиши
231
ҳамда ҳомиланинг жисмоний ва жинсий
ўзгаришларига сабаб бўлади.
2.
Айниқса органогенез даврида, яъни
ҳомиладорликнинг 1-2 ойлар оралиғида
бундай
хатарли
ҳис
-ҳаяжонлар
ҳомиланинг жинсидан қатъий назар норасо
бўлиб дунёга келиш ҳоллари
Адабиётлар
1.
Бурханов В.В.Хирургическая коррекция нижных мочевыводящих путей при недержание мочи у
детей. Автореферат дисс. на соискание ученые степени канд.мед.наук. санкт Петербург, 2009.
2.
Гаплаев М.Ш. причины неудовлетворительных результатов и повышение эффективности
хирургического лечения недержание мочи при эписпадии. Автореферат диссертации н соискание ученой
степени канд.мед. наук. Москва, 2001.
3.
Козлов А.С. Хирургическая коррекция межлонного диастаза у детей с экстрофией мочевого
пузыря. Автореферат диссертации н соискание ученой степени канд.мед. наук. Москва, 2004.
4.
Осипов И.Б. Современные подходы к лечению нарушение функции мочевого пузыря у детей.
TerraMedica. 2005;(1)37:10-13.
5.
Loran O.B. Combination treatment of cubtotal epicpadiae. Urologya. 2012:186.
6.
Ahmedova, Dildora, and G. Kézdi. "The Impact of Population Ageing on Private Savings Rate:
Empirical Evidence from the OCDE Members Countries." Submitted to the Central European University
Department of Economics. Budapest. Hungary (2011).
7.
Ахмедова, Д. И., Б. Т. Халматова, and Д. Т. Ашурова. "Бронхообструктивный синдром у детей
раннего возраста и принципы его лечения." Метод. реком.:-Т (2004): 21.
8.
Ahmedova, D. I. "RahimjanovSh." A. Growth and development of children. Methodical
recommendation. Tashkent (2006): 3-82.
9.
Khakimova, G. G., et al. "Analysis of systemic immunity and inflammation in the prognosis of gastric
adenocarcinoma." Advances in Molecular Oncology 7.1 (2020): 38-46.
функционал ва органик ўзгаришлар
эҳтимолини оширади.
3. Юқоридагиларни эътиборга олган ҳолда
жамиятнинг ҳужайраси ҳисобланмиш ҳар
қандай оилада соғлом муҳитни яратиш
миллий генофондимизни яхшилашга олиб
келади.
П
ос
вя
щ
ае
тс
я
к
1
00
-л
ет
и
ю
с
о
дн
я
р
ож
де
н
и
я
п
ро
ф
ес
со
р
а
К
ар
и
м
а
С
ул
ей
м
ан
ов
и
ч
а
С
ул
ей
м
ан
ов
а
