MODELS AND METHODS IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
112
CHET TILI DARAJALARINING O'RGATISH METODLARI
Xolboyeva Umida Jalgashovna
https://doi.org/10.5281/zenodo.13831934
Annotatsiya:
Ushbu maqola chet tilini o'rgatishning samarali metodlari,
vositalari va strategiyalarini tahlil qiladi. Maqolada kommunikativ, audiolingval,
o'qish va yozish, immersiya, rollar o'ynash, texnologiyalardan foydalanish,
madaniyatlararo
kompetensiyani
rivojlantirish
va
ta'limni
individuallashtirishning ahamiyati yoritilgan.
Kalit so'zlar:
chet tili, o'qitish metodlari, kommunikativ metod,
audiolingval metod, madaniyatlararo kompetensiya, ta'limni individuallshtirish
Chet tilini o'rganish bugungi kunda tobora dolzarb bo'lib bormoqda.
Globallashuv jarayonida dunyodagi turli mamlakatlar va madaniyatlar
o'rtasidagi aloqalar kengayib, chet tillarini bilish zarurati ortib bormoqda. Shu
bilan birga, chet tilini o'rganish jarayoni murakkab bo'lib, tilni samarali o'rgatish
uchun turli metodlardan foydalanish talab etiladi. Ushbu maqolada chet tili
darajalarini oshirishning bir nechta samarali metodlari haqida so'z boradi.
Asosiy qism.
Chet tilini o'rgatishda quyidagi metodlardan foydalanish
mumkin:
Kommunikativ metod:
Bu metodda til o'rganuvchilar real hayotiy
vaziyatlarda tilni amaliy qo'llashga undanadi. O'qituvchi darsni interaktiv tarzda
olib borib, o'quvchilarni muloqotga jalb qiladi [1].
Audiolingval metod:
Ushbu metodda til o'rganuvchilar audio materiallar
orqali tilni eshitish va takrorlash orqali o'rganadilar. Bu metod talaffuz va
tinglash ko'nikmalarini rivojlantirishga yordam beradi [2].
O'qish va yozish metodi: Bu metodda til o'rganuvchilar o'qish va yozish
orqali tilni o'zlashtiradilar. Turli matnlar, maqolalar va kitoblarni o'qish orqali
so'z boyligi oshiriladi va grammatik qoidalar mustahkamlanadi [3].
Immersiya metodi:
Ushbu metodda til o'rganuvchilar chet tili muhitiga
"sho'ng'ish" orqali tilni o'rganadilar. Bu til o'rganuvchilarga tilni tabiiy muhitda
o'zlashtirishga imkon beradi [4].
Aralash metodlar:
Yuqoridagi metodlarni aralashtirib, o'qituvchilar o'z
o'quvchilarining ehtiyojlari va maqsadlariga moslashtirilgan metodlarni ishlab
chiqishlari mumkin. Bunday yondashuv tilni samarali o'rgatishga yordam beradi
[5].
Chet tilini o'rgatishda yuqorida keltirilgan metodlardan tashqari, yana bir
qator samarali usullar mavjud. Misol uchun, rollar o'ynash metodi orqali til
o'rganuvchilar turli hayotiy vaziyatlarni simulyatsiya qilishlari va shu orqali tilni
MODELS AND METHODS IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
113
amaliy qo'llashni mashq qilishlari mumkin. Bu metod o'quvchilarning
kommunikativ kompetensiyasini oshirishga yordam beradi va ularni real
hayotga tayyorlaydi.
Shuningdek, zamonaviy texnologiyalardan foydalanish ham chet tilini
o'rganishda muhim rol o'ynaydi. Onlayn resurslar, mobil ilovalar va virtual
ta'lim platformalari til o'rganuvchilarga istalgan joyda va istalgan vaqtda tilni
o'rganish imkonini beradi. Ushbu vositalar o'quvchilarga interaktiv mashqlarni
bajarish, native speakerlar bilan muloqot qilish va o'z bilimlarini sinab ko'rish
imkoniyatini taqdim etadi.
Bundan tashqari, chet tilini o'rganishda madaniyatlararo kompetensiyani
rivojlantirish ham juda muhimdir. Til va madaniyat chambarchas bog'liqdir va
tilni samarali o'rganish uchun o'sha tilda so'zlashuvchi mamlakatlarning
madaniyatini tushunish zarur. O'qituvchilar dars jarayonida o'quvchilarga chet
el madaniyati haqida ma'lumot berishlari, ularni turli madaniy tadbirlarga jalb
qilishlari va madaniyatlararo muloqot ko'nikmalarini rivojlantirishlari lozim.
Yana bir muhim jihat - bu til o'rganish jarayonini individuallashtirish va har
bir o'quvchining ehtiyojlariga moslashtirishdir. Har bir o'quvchi o'ziga xos
o'rganish uslubiga, qiziqishlariga va maqsadlariga ega. O'qituvchilar bu omillarni
inobatga olib, har bir o'quvchi uchun mos ta'lim strategiyasini ishlab chiqishlari
kerak. Bu o'quvchilarning motivatsiyasini oshiradi va ularning tilni samarali
o'zlashtirishlariga yordam beradi.
Chet tilini o'rganishda doimiy mashq qilish va tilni amalda qo'llash juda
muhimdir. O'quvchilar darsda o'rgangan bilimlarini real hayotda qo'llashlari,
native speakerlar bilan muloqot qilishlari va turli manbalardan til materiallarini
mustaqil o'rganishlari lozim. Bu ularning til kompetensiyasini mustahkamlaydi
va tilni erkin va ishonch bilan ishlatishlariga yordam beradi.
O'qituvchilarning roli ham chet tilini o'rgatishda beqiyosdir. Ular nafaqat
o'quvchilarga til bilimlarini yetkazadilar, balki ularni til o'rganishga undaydilar,
motivatsiya
beradilar
va
qo'llab-quvvatlaydilar.
O'qituvchilar
o'z
o'quvchilarining kuchli va kuchsiz tomonlarini aniqlab, ularning individual
ehtiyojlariga mos ravishda ta'lim berishlari lozim.
Shunday qilib, chet tilini o'rgatishda turli metodlar, vositalar va
strategiyalardan foydalanish, o'quvchilarning individual xususiyatlarini inobatga
olish, ularni doimiy ravishda amaliy mashqlarga jalb qilish va madaniyatlararo
kompetensiyani rivojlantirish orqali yuqori natijalarga erishish mumkin. Til
o'rganish jarayonini qiziqarli, interaktiv va samarali tarzda tashkil etish
MODELS AND METHODS IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
114
o'quvchilarni yanada faolroq o'rganishga undaydi va ularning til
kompetensiyasini oshiradi.
Xulosa.
Xulosa qilib aytganda, chet tilini o'rgatishda turli metodlardan
foydalanish mumkin. Har bir metod o'ziga xos afzalliklarga ega bo'lib, til
o'rganuvchilarning ehtiyojlari va maqsadlariga qarab tanlanishi lozim.
Shuningdek, metodlarni aralashtirib, yangicha yondashuvlarni ishlab chiqish
ham samarali natija berishi mumkin. Eng muhimi, til o'rganish jarayonini
qiziqarli va interaktiv tarzda tashkil etish orqali o'quvchilarning motivatsiyasini
oshirish va ularning tilni o'zlashtirishlariga ko'maklashishdir.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
Jalolov J. J. Chet til o'qitish metodikasi. - Toshkent: O'qituvchi, 2012.
2.
Hoshimov O'. H., Yoqubov I. Y. Ingliz tili o'qitish metodikasi. - Toshkent:
Sharq, 2003.
3.
Rashidov R. F. Chet tillarni o'qitishning innovatsion metodlari. - Toshkent:
Fan va texnologiya, 2016.
4.
G'ofurov I. G'. Chet tilini o'qitishda immersiya metodining ahamiyati // Til
va adabiyot ta'limi. - 2020. - №3. - B. 25-28.
5.
Qosimova Z. H. Chet tillarini o'qitishda aralash metodlarning qo'llanilishi
// Xorijiy filologiya. - 2019. - №2. - B. 56-62.
