MODELS AND METHODS IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
54
BOYITILGAN OSH TUZINING KIMYOVIY TAHLILI
Bahodirov Bahriddin Bekzod o’g’li
Asilbek Sharipov Abdurahmon o’g’li
https://doi.org/10.5281/zenodo.14061881
Buxoro - muhandislik texnologiya instituti 700-24 TJA guruhi talabalari.
Tuz, tabiatning eng oddiy, lekin eng zaruriy elementlaridan biridir. U nafaqat
taomga lazzat qo'shadi, balki hayot uchun muhim biologik funktsiyalarni
ta'minlaydi. Tuz suyuqliklar muvozanatini saqlash, nerv tizimini qo'llab-
quvvatlash va mushak faoliyatini tartibga solishda muhim rol o'ynaydi.
Tuzning tarixi insoniyat tarixi bilan bog'liq. U qadimgi davrlardan savdo va
iqtisodiy munosabatlar markazida bo'lgan. Tuz uchun urushlar, kelishuvlar va
yangiliklar yuzaga kelgan. Hozirda esa tuz, nafaqat oshpazlikda, balki tibbiyot va
sanoatda ham qo'llaniladi.
Biroq, tuzni iste'mol qilishda ehtiyotkorlik zarur. Ko‘p miqdorda iste'mol
qilish sog‘liq muammolariga olib kelishi mumkin, shuning uchun uni ratsional
ravishda qo‘llash muhimdir. Tuz, haqiqatan ham, hayotning ajralmas qismidir,
uning o‘rni hech qachon kamaymaydi.
Tuzga sog‘liq uchun foydali mineral qo‘shimchalar bilan boyitishni taklif etish
mumkin. Masalan, tuzga magnesium, kaltsiy yoki boshqa muhim
mikroelementlar qo‘shilib, odamlarning mineral yetishmovchiligini bartaraf
etishga yordam berishi mumkin.
Aholining 25-30 foizi o'z dietasida etarli miqdorda magniyga ega emas deb
hisoblashadi. Bu zamonaviy qayta ishlash texnologiyalari va sabzavot
etishtirishda mineral o'g'itlardan foydalanish bilan bog'liq bo'lishi mumkin, bu
tuproqda magniy etishmovchiligiga olib keladi.
Surunkali magniy
etishmovchiligi ko'pincha diabetes mellitus, arterial gipertenziya, ateroskleroz,
epilepsiya, osteoporoz va boshqalar bilan og'rigan bemorlarda kuzatiladi.
Sog'lom odamlarda magniyga bo'lgan kunlik ehtiyoj 350-800 mg ni tashkil
qiladi. Magniy etishmovchiligi bo'lsa, kuniga bir kilogramm tana vazniga 10-30
mg miqdorida qo'shimcha yuborish talab etiladi. Magniy etishmovchiligi kofein,
spirtli ichimliklar, giyohvand moddalar va siydikdan magniyni olib tashlaydigan
diuretiklar kabi ba'zi dori-darmonlarni qabul qilganda paydo bo'ladi.
Bizning asab tizimimiz tanadagi magniy darajasiga sezgir ta'sir ko'rsatadi. Uning
past tarkibi tashvish, asabiylashish, qo'rquv, shuningdek, uyqusizlik va
charchoq, e'tibor va xotiraning pasayishi, ba'zi hollarda esa soqchilik, titroq va
boshqa alomatlarga olib kelishi mumkin. Odamlar ko'pincha "asossiz" bosh
og'rig'idan shikoyat qiladilar.
MODELS AND METHODS IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
55
Yodlangan tuz bilan solishtirganda, ikki marta mustahkamlangan tuz (temir va
yod bilan boyitilgan tuz) ba'zi temir va yod darajasini, masalan, gemoglobin
kontsentratsiyasini (qizil qon hujayralariga rang beruvchi modda) va tanadagi
temir zahiralarini yaxshilashi mumkin. Bunday "boyitilgan tuz" nafaqat taomga
lazzat berar, balki sog‘liqni saqlashda ham qo‘l kelar. Ayniqsa, yurak va suyak
salomatligi uchun foydali bo‘lishi mumkin. Shuningdek, ushbu tuzning reklamasi
va marketingi orqali odamlarni sog‘lom ovqatlanishga va ratsional iste'molga
undash mumkin.
Magniy sitrati qulayroq, oson so'riladi va laksatif ta'sirga ega,
agar siz ich qotishidan aziyat cheksangiz, magniy sitrat shakli eng yaxshi
yechimdir. Magniy sitratini kukun shaklida iste'mol qilish afzalroqdir, chunki
qo'shimcha suv ovqat hazm qilishga yordam beradi. Ammo aholining hamma
yoshiga ham bunday tuz tavsiya etilmaydi,ayniqsa yosh bolalar va qariyalar
.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati:
1. Мухаммадиева З. Б., Бердиева З. М. Пищевая безопасность СО2-
экстрактов из растительного сырья //Universum: химия и биология. –
2020. – №. 4 (70). – С. 8-12.
2. Бердиева З. М., Жахонов Ж., Мирзаев А. АНАЛИЗ РАСТИТЕЛЬНОГО
ПОЛИФЕНОЛА //SCIENTIFIC ASPECTS AND TRENDS IN THE FIELD OF
SCIENTIFIC RESEARCH. – 2023. – Т. 1. – №. 8. – С. 284-287.
3. Бердиева З. М. ЮҚОРИ ТАРКИБЛИ ТРАНС-РЕСВЕРАТРОЛ САҚЛАГАН
ҚОРА ТУТ ТАБИИЙ ХОМАШЁ СИФАТИДА //PEDAGOGS jurnali. – 2022. – Т. 22.
– №. 2. – С. 8-12.
4. Muhiddinovna B. Z. Functions and forms of chemical experiment //European
science review. – 2020. – №. 1-2. – С. 48-50
5. Мухамадиев Б. Т., Садикова М. И. Применение электромагнитного поля
низкой частоты (эмп нч) в производстве растительных ингредиентов
//Universum: химия и биология. – 2020. – №. 11-2 (77). – С. 34-36
6. Бердиева З. М. Способы обучения учащихся решению химических задач
//Достижения науки и образования. – 2020. – №. 6 (60). – С. 4-8.
7. Бердиева З. М., Гафурова Г. А. Химические проблемы экологии в пищевой
промышленности и пути их решения //Молодой ученый. – 2015. – №. 9. – С.
453-455.
8. Muhiddinovna B. Z., Kaxramonovna G. G., Behruz A. IMPREGNATION OF
POLYMERS WITH LOW MOLECULAR WEIGHTS IN THE PRESENCE OF
SUPERCRITICAL CARBON DIOXIDE //E Conference Zone. – 2022. – С. 241-244.
9. Бердиева З. М., Касимова Ш. А. Влияние глицирризиновой кислоты,
глабридина
и
ресвератрола
на
репликацию
sars-коронавируса
//Universum: химия и биология. – 2021. – №. 7-1 (85). – С. 52-54.
MODELS AND METHODS IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
56
10. Атоев Э. Х., Бердиева З. М. Изучение устойчивости комплексных
соединений металлов с некоторыми фосфорорганическими лигандами
//Universum: химия и биология. – 2021. – №. 10-2 (88). – С. 6-8.
11. Бердиева З. М., Мирзаева Ш. У. Экстракция масла цветков джиды
сверхкритической углекислотой //Интеграция современных научных
исследований в развитие общества. – 2016. – С. 181-183.
12. Бердиева З. М., Ниязов Л. Н. Use of information and communication
technologies in teaching the subject of chemistry in higher education institutions
//Ученый XXI века. – 2016. – №. 5-2 (18). – С. 26-29.
13. Мухамадиев Б. Т., Садикова М. И. Применение электромагнитного поля
низкой частоты (эмп нч) в производстве растительных ингредиентов
//Universum: химия и биология. – 2020. – №. 11-2 (77). – С. 34-36.
14.Бердиева З. М., Ниязов Л. Н. Use of information and communication
technologies in teaching the subject of chemistry in higher education institutions
//Ученый XXI века. – 2016. – №. 5-2 (18). – С. 26-29.
