J
о
urn
а
l
о
f
А
n
а
lytic
а
l Synergy
а
nd
Scientific
H
о
riz
о
n ISSN: 3060-5261 Imp
а
ct f
а
kt
о
r: 9.9
V
о
lume 1, Issue 6
74
MАRKАZIY ОSIYО HUDUDIDАGI HОZIRGI
DАVLАTLАRNING PАYDО BО‘LISHI
Jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti
Amaliy siyosatshunoslik yo‘nalishi magistranti
Mamatqulova Maftuna Akmaljon qizi
Ilmiy rahbar: Jo‘rayev Qodir Asadovich
tаrix fаnlаri dо
kt
о
ri, pr
о
fess
о
r
Annotatsiya:
Maqolada Markaziy Osiyoning zamonaviy davlatlarini tarixiy,
tsivilizatsiya va siyosiy omillar kontekstida shakllantirish jarayoni tahlil qilinadi. Qadimgi
tsivilizatsiyalar merosi, ko'chmanchi imperiyalarning davlatchilik an'analari, sovet davrida
milliy-davlat chegaralarining shakllanishi, shuningdek mustaqillikdan keyingi davr
muammolari ko'rib chiqiladi.
Kalit so'zlar:
Markaziy Osiyo, davlatchilik, Sovet Ittifoqi, milliy chegaralar,
mustaqillik, tarixiy meros, suverenitet.
Аннотация:
В статье анализируется процесс формирования современных
государств Центральной Азии в контексте исторических, цивилизационных и
политических факторов. Рассматриваются наследие древних цивилизаций, традиции
государственности кочевых империй, формирование национально-государственных
границ в советское время, а также проблемы периода после обретения
независимости.
Keywords:
Central Asia, statehood, Soviet Union, national borders, independence,
historical heritage, sovereignty.
Abstract:
The article analyzes the process of formation of modern Central Asian states
in the context of historical, civilizational and political factors. The article examines the legacy
of ancient civilizations, the traditions of statehood of nomadic empires, the formation of
national and state borders during the Soviet era, as well as the problems of the post-
independence period.
J
о
urn
а
l
о
f
А
n
а
lytic
а
l Synergy
а
nd
Scientific
H
о
riz
о
n ISSN: 3060-5261 Imp
а
ct f
а
kt
о
r: 9.9
V
о
lume 1, Issue 6
75
Keywords:
Central Asia, statehood, Soviet Union, national borders,
independence, historical heritage, sovereignty.
Kirish
Zamonaviy Markaziy Osiyo davlatlari – Qozog‘iston, O‘zbekiston, Qirg‘iziston,
Tojikiston va Turkmanistonning tashkil topishi inqilobdan oldingi, sovet va postsovet davrini
qamrab olgan murakkab va ko‘p qatlamli tarixiy hamda siyosiy jarayonning natijasidir. Bu
davlatlarning paydo bo‘lishini faqat SSSR parchalanishi natijasida ko‘rib bo‘lmaydi. Bu
jarayon chuqur tarixiy, etnikmadaniy va geosiyosiy ildizlarga ega.
Asosiy qism: Tarixiy-sivilizatsiyaviy asos.
Markaziy Osiyoda davlatchilikning ko‘p
qatlamli merosi
. Markaziy Osiyo tarixan sivilizatsiyalar chorrahasi bo‘lib, bu yerda o‘troq
byurokratik an’ana va ko‘chmanchi hokimiyat tizimini o‘zida mujassam etgan noyob
davlatchilik shakllari shakllangan. Bu mintaqa o‘zining go‘yoki “chekka hudud” haqidagi
zamonaviy stereotiplaridan farqli o‘laroq, chegaralar, o‘ziga xoslik va suverenitet haqidagi
zamonaviy tushunchalarga ta’sir qiluvchi boy tarixiy va siyosiy merosga ega.
1. Oʻtroq sivilizatsiyalar: Soʻgʻd, Baqtriya, Xorazm. Miloddan avvalgi I ming yillikda
mavjud bo‘lgan So‘g‘d va Baqtriya sivilizatsiyalarida kuchli shahar va ma’muriy markazlar,
faol savdo va diplomatik aloqalar rivojlangan. Ayniqsa, so‘g‘diylar tinch-totuv yashash va
transmadaniyatning barqaror an’analarini shakllantirib, Ipak yo‘lining asosiy vositachilariga
aylandilar. Baqtriya (Yunon-Baqtriya podsholigi) ellinistik va sharq boshqaruv shakllarining
sintezini namoyish etdi. Xorazm eramizdan avvalgi III asrdayoq mavjud bo‘lgan qishloq
xo‘jaligining rivojlangan tizimi va davlat byurokratiyasi bilan mashhur edi.
2. Ko‘chmanchi imperiyalar: Turk xoqonligi, Oltin O‘rda, Qozoq xonligi.
Ko‘chmanchi davlatchilik shakllari nafaqat harbiy kuchga, balki iyerarxik siyosiy tizimga,
diplomatiyaga, sharaf kodekslariga (toru) va hokimiyatning muqaddasligiga tayangan.
J.Bregel taʼkidlaganidek, koʻchmanchi imperiyalarda odat huquqi bilan tartibga solinadigan
“dasht tartibi” chegaralari aniq tushunilgan.
J
о
urn
а
l
о
f
А
n
а
lytic
а
l Synergy
а
nd
Scientific
H
о
riz
о
n ISSN: 3060-5261 Imp
а
ct f
а
kt
о
r: 9.9
V
о
lume 1, Issue 6
76
Turk xoqonligi (VI—VIII-asrlar) turkiy xalqlarning sivilizatsiyaviy
til va siyosiy birligining boshlanishi edi.
Oltin Oʻrda (XIII—XIV-asrlar) mahalliy maʼmuriy tizimlarni
buzmagan holda oʻtroq hududlar ustidan protektoratni amalga oshirgan.
Qozoq xonligi (XV–XIX-asrlar) koʻchmanchi harakatchanlik sharoitida siyosiy
chegaralarning moslashuvchan tizimini saqlab turgan holda, juzlar (kattalik) va biylar
kengashi tamoyiliga asoslanadi.
3. Diplomatiya va millatlararo hamkorlik an’analari. Tarixiy Oʻrta Osiyo mozaik
madaniyat hududi boʻlib, u yerda eron, turkiy, moʻgʻul, arab va xitoy unsurlari oʻzaro
aralashib ketgan. Tinch yashash va koʻp bosqichli diplomatiya (nikoh, garov, elchixonalar
orqali) mintaqa davlat amaliyotining ajralmas qismi edi. Bartold yozganidek, “Oʻrta asrlarda
Oʻrta Osiyo shunchaki ziddiyat emas, balki oʻzaro taʼsir maydoni boʻlgan”. Temuriylar
davridayoq davlat odobi, diplomatiya va yozma qonunchilikning barqaror amaliyotlari
mavjud edi.
Markaziy Osiyo sivilizatsiyaviy poydevorga ega bo‘lib, unga mintaqaviy o‘zini o‘zi
anglashning zamonaviy shakllari, integratsiyaga intilish va chegaralarni qayta ko‘rib chiqish
asoslanadi. Ko‘p millatli imperiyalarning tarixiy va madaniy xotirasi, diplomatik
moslashuvchanlik va institutsional an’analar mintaqaning zamonaviy davlatlarini ramziy va
qonuniy kapital bilan ta’minlaydi, ularning suverenitetini mustahkamlaydi.
Sovet davri
.
Markaziy Osiyo tarixida mustamlakachilik va sovet davrlari: chegaralar
va oʻziga xosliklarning oʻzgarishi
. XIX asrda Oʻrta Osiyoning katta qismi Rossiya
imperiyasi tarkibiga qoʻshildi. Bu muhim siyosiy va ma’muriy o‘zgarishlarga va an’anaviy
hokimiyat shakllarining yemirilishiga olib keldi. Oktyabr inqilobidan keyin, 1920–1936-
yillarda Sovet rahbariyati etnik-hududiy tamoyilga asoslangan milliy-davlat chegaralarini
belgilash jarayonini amalga oshirdi, buning natijasida ittifoq respublikalari: Qozogʻiston
SSR, Oʻzbekiston SSR, Turkmaniston SSR, Qirgʻiziston SSR, Tojikiston SSR tuzildi.
Sovet davlatchiligi loyihasi modernizatsiya sa’y-harakatlarini avtoritar nazorat
elementlari bilan birlashtirdi. U respublikalar uchun institutsionalizatsiyani ta’minladi, ta’lim
J
о
urn
а
l
о
f
А
n
а
lytic
а
l Synergy
а
nd
Scientific
H
о
riz
о
n ISSN: 3060-5261 Imp
а
ct f
а
kt
о
r: 9.9
V
о
lume 1, Issue 6
77
tizimlari, elita va infratuzilmani yaratdi, lekin shu bilan birga suveren
rivojlanishni cheklab qo‘ydi va etnik-siyosiy qarama-qarshiliklarni, shu
jumladan madaniy va demografik voqelikni hisobga olmasdan sun’iy
ravishda chizilgan ma’muriy chegaralar bilan bog‘liq ziddiyatlarni keltirib
chiqardi.
XIX asrning ikkinchi yarmida Oʻrta Osiyo “Markaziy Osiyo yurishi” deb nomlangan
bosqichda Rossiya imperiyasi tarkibiga kiritildi. Mintaqa yangi imperator hokimiyati
nazoratiga o‘tdi, bu esa siyosiy tashkilotning an’anaviy shakllarini tubdan qayta qurishga
olib keldi. Buxoro amirligi, Xiva va Qoʻqon xonliklari yo tugatildi yoki qaram
protektoratlarga aylantirildi. Rossiya maʼmuriyati mahalliy hokimiyat institutlari oʻrniga
harbiy va byurokratik boshqaruv tizimini (Turkiston general-gubernatorligi) joriy qildi. Bu
mintaqani harbiylashtirish, xalq qoʻzgʻolonlarini bostirish (jumladan, 1916-yildagi yirik
qoʻzgʻolon) va majburiy migratsiya bilan birga sodir etildi.
1917-yilgi “Oktyabr inqilobi”dan keyin bolsheviklar “milliy-hududiy delimitatsiya”
(NTR) loyihasini amalga oshirishga kirishdilar, uning maqsadi Sovet federal tizimiga
birlashtirilgan rasmiy suveren milliy respublikalarni shakllantirish edi. 1924-1936-yillarda
Qozogʻiston SSR, Oʻzbekiston SSR, Turkmaniston SSR, Qirgʻiziston SSR va Tojikiston
SSR tuzildi. Bunda ular etnohududiy tamoyilga amal qilganlar, unga koʻra maʼmuriy
chegaralar etnik xususiyatlarni hisobga olgan holda ishlab chiqilgan boʻlsa-da, amalda
koʻpincha mintaqalarning haqiqiy madaniy va demografik xususiyatlarini eʼtibordan chetda
qoldirgan. Sovet davlatchiligi loyihasi ikki tomonlama xarakterga ega edi. Bir tomondan, u
jadal modernizatsiya bilan birga kechdi: ta’lim tizimi rivojlandi, milliy ziyolilar shakllandi,
infratuzilma qurildi, hokimiyat va boshqaruv institutlari tashkil etildi. Moskvaga sodiq yangi
madaniy va siyosiy elitalar yaratildi. Boshqa tomondan, sovet tuzumi respublikalarning
siyosiy suverenitetini cheklab qoʻydi, mahalliy oʻziga xosliklarni, ayniqsa, diniy oʻziga
xoslikni bostirdi, tarixiy kontekst va ramziy makon ustidan qattiq nazorat oʻrnatdi. Ayniqsa,
Farg‘ona vodiysi kabi hududlarda murakkab etnik mozaikani hisobga olmasdan, ko‘pincha
o‘zboshimchalik bilan chizilgan ma’muriy chegaralar alohida muammo edi. Bu 1930-
J
о
urn
а
l
о
f
А
n
а
lytic
а
l Synergy
а
nd
Scientific
H
о
riz
о
n ISSN: 3060-5261 Imp
а
ct f
а
kt
о
r: 9.9
V
о
lume 1, Issue 6
78
yillarda ba’zi sovet tadqiqotchilari ogohlantirganidek, kelajakdagi
etnosiyosiy mojarolar uchun asos yaratdi. Markaziy Osiyo davlatlari
o‘rtasidagi zamonaviy anklavlar va chegara bahslari asosan ushbu sun’iy
ravishda qurilgan chegaralarga borib taqaladi.
Shunday qilib, Sovet davri Markaziy Osiyoda keng ko‘lamli institutsionalizatsiya va
ijtimoiy o‘zgarishlar davriga aylandi. U hozirgi zamon davlatchiligiga asos soldi, shu bilan
birga o‘zlik, chegara va suverenitet bilan bog‘liq ichki qarama-qarshiliklarni ham keltirib
chiqardi. Ushbu muammolarning aksariyati bugungi kunda mintaqaning siyosiy
rivojlanishiga ta’sir qilishda davom etmoqda.
SSSRning suverenizatsiyasi va parchalanishi
.
Markaziy Osiyoda davlatchilikning
shakllanishi.
1980-yillarning oxiriga kelib Sovet Ittifoqidagi siyosiy va iqtisodiy inqirozlar
milliy ongning kuchayishiga, mustaqillikka intilishning kuchayishiga olib keldi. 1991-yil
avgust to‘ntarishi barbod bo‘lgach, Markaziy Osiyo respublikalari birin-ketin mustaqillik
e’lon qildilar. Shunday qilib, zamonaviy Markaziy Osiyo davlatlarining paydo bo‘lishi
umumiy postimperiya sharoitida, lekin milliy, etnikmadaniy va elita omillarini hisobga olgan
holda sodir bo‘ldi. Mustaqillik yangi hokimiyat tizimlari, institutlar, tashqi siyosat
strategiyalari va milliy o‘ziga xosliklarni qurish zaruriyatini keltirib chiqardi. Davlat qurilishi
jarayoni geosiyosiy beqarorlik, iqtisodiy inqiroz va parchalanish tahdidi sharoitida kechdi,
bu esa yangi davlatlardan qonuniylashtirish, modernizatsiya va xalqaro e’tirof etish
muammolarini bir vaqtning o‘zida hal etishni talab qildi.
1980-yillarning oxiriga kelib Sovet Ittifoqi turgʻunlik, partiya hokimiyatining
qonuniyligi yoʻqligi, ittifoq respublikalarida milliy oʻz-oʻzini anglashning oʻsishi natijasida
yuzaga kelgan katta siyosiy va iqtisodiy inqirozga yuz tutdi. Mixail Gorbachyov tomonidan
boshlangan “qayta qurish” va “glasnost” siyosati monolit sovet o‘ziga xosligini buzishga
yordam berdi va respublikalarning kelajagi haqida siyosiy munozaralar uchun joy ochdi.
Butun SSSRda bo‘lgani kabi Markaziy Osiyo respublikalarida ham milliy harakatlar
kuchayib, madaniy tarix, til va diniy o‘ziga xoslikni faol ravishda qayta ko‘rib chiqdi. Bu
jarayonlar markazning siyosiy jihatdan zaiflashishi va millatlararo nizolarning keskinlashuvi
J
о
urn
а
l
о
f
А
n
а
lytic
а
l Synergy
а
nd
Scientific
H
о
riz
о
n ISSN: 3060-5261 Imp
а
ct f
а
kt
о
r: 9.9
V
о
lume 1, Issue 6
79
(masalan, 1990-yil Qirg‘izistondagi O‘sh mojarosi) fonida ayniqsa yaqqol
namoyon bo‘ldi. Dastlab Ittifoqni isloh qilingan shaklda saqlab qolishga
e’tibor qaratgan respublika elitasi asta-sekin mustaqillik g‘oyasini
muqarrar haqiqat sifatida qabul qildi. 1991-yilda Moskvadagi avgust
qoʻzgʻoloni barbod boʻlgach, respublikalar birin ketin mustaqilliklarini eʼlon qildi. Markaziy
Osiyoning barcha beshta davlati – Qozogʻiston, Oʻzbekiston, Qirgʻiziston, Turkmaniston va
Tojikiston 1991-yil avgust-dekabr oylarida suverenitetga erishdilar. Baxtiyor Babajonov
taʼkidlaganidek, “bu davlatlar uchun mustaqillik ham qiyinchilik, ham imkoniyat edi – ular
dastlab bunga intilmagan, balki kelajak uchun masʼuliyatni oʻz zimmasiga olishga majbur
boʻlgan”.
Mustaqillik zudlik bilan yangi hokimiyat va muassasalar tizimini barpo etish, milliy
armiyalar, banklar, diplomatik vakolatxonalarni shakllantirish zarurligini anglatardi. Biroq,
davlat qurilishi jarayoni og‘ir iqtisodiy inqiroz, elitalar o‘rtasidagi kuchli raqobat va aniq
rivojlanish modellarining yo‘qligi sharoitida sodir bo‘ldi. Mintaqa mamlakatlarida partiya
nomenklaturasi, texnokratlar va milliy yo‘naltirilgan kuchlar o‘rtasida hokimiyatni qayta
taqsimlash jarayoni boshlandi. Yangi bosqichning asosiy vazifalaridan biri aholini
birlashtirishga, yangi tizimlarni qonuniylashtirishga qodir milliy o‘zlikni shakllantirishdan
iborat edi. O‘zbekiston, Qozog‘iston va Turkmanistonda tarixiy xotirani tiklash va qadimiy
davlatchilik bardavomligini ta’minlashga alohida e’tibor qaratildi. Tojikistonda
institutlarning zaifligi va klanlar o‘rtasidagi raqobat fuqarolar urushiga olib keldi (1992-
1997), bu konsolidatsiya va modernizatsiya jarayonlarini kechiktirdi.
Tashqi siyosat nuqtayi nazaridan, yangi davlatlar tanlov oldida turardi: Rossiya bilan
aloqalarni davom ettirish, yangi sheriklik (jumladan, Turkiya, Xitoy, Eron bilan) izlash yoki
ko‘p vektorli strategiyani ishlab chiqish. Qozog‘iston, O‘zbekiston va Turkmaniston tezda
aralashmaslik va ko‘p qutblilik tamoyiliga sodiqligini e’lon qildi, Qirg‘iziston va Tojikiston
esa Moskva bilan ittifoqchilik munosabatlarida faolroq ishtirok etdi.
G. Glison (Nyu-Meksiko universiteti, AQSh) O‘zbekiston voqeligining qarama-
qarshiligi: avtoritarizm va rejimning mashhurligi, iqtisodiy muvaffaqiyatlar va ularning
J
о
urn
а
l
о
f
А
n
а
lytic
а
l Synergy
а
nd
Scientific
H
о
riz
о
n ISSN: 3060-5261 Imp
а
ct f
а
kt
о
r: 9.9
V
о
lume 1, Issue 6
80
xorijda tan olinmaganligini ta’kidlaydi. 1991-yil 1-sentabrda mustaqillik
eʼlon qilinishi boshqaruv tizimini toʻliq qayta koʻrib chiqishdan koʻra,
Moskva bilan muzokaralarda koʻproq vosita boʻldi, ammo 1992-yilda
yangi hukumat respublika uchun masʼuliyatni oʻz zimmasiga olishga
majbur boʻldi. Shu bilan birga, to‘liq hokimiyat prezident qo‘lida to‘plangan. I.Karimov oʻz
siyosatini oʻzbek milliy oʻzligini ulugʻlash asosida olib bordi. Agar sho‘rolar davrida asosiy
til rus tili bo‘lgan bo‘lsa, mahalliy xalqlar tarixi unutilgan (yoki yo‘q qilingan) bo‘lsa, hozir
o‘zbek tili hukmron bo‘lib (1997-yilda davlat tili to‘g‘risidagi qonunga muvofiq o‘zbek tiliga
o‘tish rejalashtirilgan edi), o‘zbek tarixi yana topildi (yoki yaratildi).
O‘zbekistonning kelajagini belgilab beruvchi markaziy savol – u Markaziy Osiyodagi
yangi davlatlarning yetakchisiga yoki hamkoriga aylanadimi? Bu Markaziy Osiyoni qanday
qabul qilishingizga bog‘liq - bitta mintaqami yoki ko‘p davlatlarmi? 1990-yilning yozida
Markaziy Osiyo Kommunistik partiyalari rahbarlari Markaziy Osiyo yagona madaniy
makon, lekin chegaralari qayta ko‘rib chiqilmaydigan ko‘plab siyosiy jamoalar ekanligi
to‘g‘risida muhim qaror qabul qildilar. Birlashgan Turkiston gʻoyasi Oʻrta Osiyo
poytaxtlarida yangragan va bunga islom anʼanalarining tiklanishi yordam bergan. Ammo
Tojikistondagi fuqarolar urushi misoli Karimovni yanada real pozitsiyani egallashga undadi.
Xuddi shu misol mustaqil qurolli kuchlarni yaratishga turtki bo‘ldi. 1994-yil oxiriga kelib
o‘zbekistonlik yoshlar uchun eng nufuzli joy universitet emas, Harbiy Akademiya
bo‘lganligi xarakterlidir.
Xulosa qilib aytganda,
Markaziy Osiyoning suvereniteti uzoq davom etgan
mustaqillik harakati natijasi emas, balki imperiya tuzumining umumiy yemirilishi oqibati
bo‘lgan. Bu jarayon 1990-yillar va 2000-yillarning boshlarida mintaqa siyosatining
belgilovchi vektoriga aylangan qonuniylashtirish, davlat qurish, modernizatsiya va xalqaro
tan olish kabi muammolarni bir vaqtda hal qilish zarurati bilan birga kelgan.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI:
J
о
urn
а
l
о
f
А
n
а
lytic
а
l Synergy
а
nd
Scientific
H
о
riz
о
n ISSN: 3060-5261 Imp
а
ct f
а
kt
о
r: 9.9
V
о
lume 1, Issue 6
81
1.
Litvinsky, B.
А
. (Ed.).
History of Civiliz
а
tions of Centr
а
l
А
si
а
. Vol. III: The Crossro
а
ds of Civiliz
а
tions:
А
.D. 250 to 750
.
UNESCO, 1996. P.162.
2.
N
а
r
а
in,
А
. K.
The Indo-Greeks
. Oxford University Press,
1957. P.34.
3.
Tolstov, S. P.
Древний Хорезм
. М.: Издательство Академии Наук
СССР, 1948.
P.74-76.
4.
Bregel, Y.
А
n Historic
а
l
А
tl
а
s of Centr
а
l
А
si
а
. Brill, 2003. P.99.
5.
H
а
lperin, C. J.
Russi
а
а
nd the Golden Horde: The Mongol Imp
а
ct on
Mediev
а
l Russi
а
n History
.
Indiаnа University Press, 1987. P.56.
6.
Kushkumb
а
yev, S.
K
а
z
а
khst
а
n: History
а
nd Present
. K
а
z
а
khst
а
n
Institute for Str
а
tegic Studies, 2012. P.29.
7.
B
а
rtold, V. V.
Turkest
а
n Down to the Mongol Inv
а
sion
.
Gibb Memoriаl
Series, 1968. P.210.
8.
M
а
nz, B. F.
The Rise
а
nd Rule of T
а
merl
а
ne
.
Cаmbridge University
Press, 1989. P.45-47.
9.
Brower, D. R. (2003).
А
Desert N
а
med Pe
а
ce: The Violence of Fr
а
nce's
Empire in the
А
lgeri
а
n S
а
h
а
r
а
. Columbi
а
University Press. P. 38. Kh
а
lid,
А
. (2006).
The Politics of Muslim Cultur
а
l Reform: J
а
didism in Centr
а
l
А
si
а
. University of
Cаliforniа Press. pp. 94–
95.
10.
West
а
d, O.
А
. (2007).
The Glob
а
l Cold W
а
r: Third World Interventions
а
nd the M
а
king of Our Times
.
Cаmbridge University Press. P. 126.
11.
Hirsch, F. (2005).
Empire of N
а
tions: Ethnogr
а
phic Knowledge
а
nd the
M
а
king of the Soviet Union
. Cornell University Press. pp. 118
–
122, 201.
12.
Kh
а
lid,
А
. (2007).
Isl
а
m
а
fter Communism: Religion
а
nd Politics in
Centr
а
l
А
si
а
.
University of Cаliforniа Press. pp. 56–
58.
13.
Roy, O. (2000).
The New Centr
а
l
А
si
а
: The Cre
а
tion of N
а
tions
. NYU
Press. pp. 70
–
77.
J
о
urn
а
l
о
f
А
n
а
lytic
а
l Synergy
а
nd
Scientific
H
о
riz
о
n ISSN: 3060-5261 Imp
а
ct f
а
kt
о
r: 9.9
V
о
lume 1, Issue 6
82
14.
Beissinger, M. (2002).
N
а
tion
а
list Mobiliz
а
tion
а
nd the
Coll
а
pse of the Soviet St
а
te.
Cаmbridge University Press. pp. 83–
85.
15.
B
а
b
а
j
а
nov, B. (2014). "Centr
а
l
А
si
а
а
fter the USSR:
Between Tr
а
nsform
а
tion
а
nd Continuity". In:
Centrаl Аsiаn Survey
, 33(1). pp. 36
–
40.
16.
Luong, P. J. (2002).
Institution
а
l Ch
а
nge
а
nd Politic
а
l Continuity in
Post-Soviet Centr
а
l
А
si
а
.
Cаmbridge University Press. pp. 25–
29.
17.
Rubin, B. R. (1998).
The Fr
а
gment
а
tion of
А
fgh
а
nist
а
n.
Y
а
le
University Press. pp. 132
–
135.
