ILMIY TADQIQOTLAR VA ULARNING YECHIMLARI JURNALI
JOURNAL OF SCIENTIFIC RESEARCH AND THEIR SOLUTIONS
VOLUME 4, ISSUE 02, APREL 2025
WORLDLY KNOWLEDGE NASHRIYOTI
worldlyjournals.com
262
METANOGELNING ZAMONAVIY TADQIQOTLARI VA AMALIYOTDAGI
AHAMIYATI
Lola Baxodirovna Sharifova
Termiz davlat universiteti talabasi
E-mail:
Annotatsiya:
Metanogel materiallari so‘nggi yillarda ilm-fan va sanoatda katta e’tibor
qozonmoqda. Ularning noyob xususiyatlari ularni yuqori samarali bioinjiniring, tibbiyot,
energetika va ekologik muammolarni hal qilishda muhim material sifatida qaralishiga sabab
bo‘lmoqda. Ushbu maqolada metanogellar ustida olib borilayotgan zamonaviy tadqiqotlar,
metanogel materiallarning ishlab chiqarilishini yangi bosqichlari va ularning amaliy ahamiyati
haqida so‘z yuritiladi.
Kirish:
Metanogel materiallari ilmiy tadqiqotlar natijasida doimiy takomillashtirilmoqda.
Ularning rivojlanish bosqichlari quyidagicha ta’riflanadi:
Birinchi bosqichda, asosiy polimer tuzilishlarini o‘rganish va ularning molekulyar bog‘lanish
mexanizmlarini aniqlash;
Ikkinchi bosqichda, ularning fizik va kimyoviy xususiyatlarini optimallashtirish, elastiklik va
mustahkamlik darajasini oshirish;
Uchinchi bosqichda, biotexnologiya va farmatsevtika sohalarida qo‘llashga yo‘naltirilgan
tadqiqotlar olib borish;
To‘rtinchi bosqichda, ularni sanoatda keng qo‘llash va ekologik muhitga moslashtirishdan iborat.
Metanogellarning zamonaviy tadqiqot yo‘nalishlari
: Hozirgi vaqtda metanogellar ustida olib
borilayotgan tadqiqotlar quyidagi asosiy yo‘nalishlarga bo‘linadi:
Nanoo‘lchamli modifikatsiyalar: Metanogellarning nanostrukturaviy tarkibini o‘zgartirish orqali
ularning fizik va kimyoviy xususiyatlarini yaxshilash;
Biologik muhitga moslashuvchanligi: Inson tanasi bilan yaxshi moslashadigan va bioinert
xususiyatlarga ega bo‘lgan metanogellarni yaratish;
Intellektual materiallar: Harorat, bosim yoki pH darajasiga sezgir bo‘lgan metanogellarni ishlab
chiqish.
Metanogel materiallarning tuzilishi va fizik-kimyoviy xususiyatlari
:
Metanogellar o‘zaro bog‘langan nanozarrachalardan tashkil topgan uch o‘lchamli polimer
tuzilmalardir. Ularning asosiy tarkibiy qismi yuqori gidrofilik xususiyatga ega bo‘lib, suyuqlikni
katta miqdorda yutish va saqlash qobiliyatiga ega. Metanogel o’zida gazni yutuvchi g’ovaklik
xususiyatiga ega bo’lgan sorbent hisoblanadi. Yuqori elastiklik-tashqi ta’sirlarga bardoshli va
deformatsiyaga uchraganda o‘z shaklini tiklash xususiyatiga ega. Metanogel kimyoviy
barqarorlik-turli muhitlarda o‘z tarkibini saqlab qoladi. Biologik moslashuvchanlik-tirik
organizmlar bilan yaxshi moslashadi va zararli ta’sir ko‘rsatmaydi. Superabsorbsiya
-
suyuqlikni
o‘ziga singdirish va ushlab turish qobiliyati juda yuqori hisoblanadi.
Amaliyotdagi ahamiyati va qo’llanilish sohalari:
Metanogellar zamonaviy ilmiy yutuqlar
asosida quyidagi sohalarda keng qo‘llanilmoqda. Jumladan, farmasevtika, ekologiya, sanoat va
energetika, kimyo va ishlab chiqarish sohalarida qo’llanilmoqda. Farmatsevtikada dori
vositalarining uzoq muddatli va muvozanatli chiqarilishini ta’minlash maqsadida metanogel
materiallardan foydalanamiz. Ekologiya sohasida esa suv tozalash tizimlarida ifloslantiruvchi
moddalarni yutuvchi filtrlar sifatida foydalaniladi. Sanoat va energetika sohasida
superkondensatorlar, akkumulyatorlar va ionoalmashinuvchi membranalar ishlab chiqarishda
metanogellardan foydalanamiz. Atrof-muhit muhofazasi-ifloslangan suvlarni tozalash,
chiqindilarni zararsizlantirish va filtratsiya tizimlarida qo‘llaniladi.
Xulosa:
Metanogellar ilm-fanning turli jabhalarida inqilobiy o‘zgarishlarga sabab bo‘layotgan ilg‘or
materiallardan biridir. Ularning biologik moslashuvchanligi, kimyoviy barqarorligi va fizik
ILMIY TADQIQOTLAR VA ULARNING YECHIMLARI JURNALI
JOURNAL OF SCIENTIFIC RESEARCH AND THEIR SOLUTIONS
VOLUME 4, ISSUE 02, APREL 2025
WORLDLY KNOWLEDGE NASHRIYOTI
worldlyjournals.com
263
xususiyatlari tufayli kelajakda farmatsevtika, ekologiya, tibbiyot va energetika sohalarida katta
o‘zgarishlar kutish mumkin. Shu sababli, ushbu materiallar bo‘yicha ilmiy izlanishlar yanada
jadallashmoqda. Metanogel materiallar zamonaviy ilm-fanning rivojlanishida muhim rol
o‘ynaydi. Ularning noyob fizik-kimyoviy xususiyatlari tufayli turli sohalarda keng qo‘llanilishi
kelajakda ushbu materiallar bo‘yicha tadqiqotlarni yanada rivojlantirishga turtki bo‘lmoqda.
Shunday qilib, metanogellar yangi texnologiyalar va ekologik muammolarni hal qilishda muhim
ahamiyat kasb etadi. Metanogellar ilmiy tadqiqotlar uchun katta ahamiyatga ega. Ular
nanomateriallar, biomimetik materiallar hamda ilg‘or tibbiy texnologiyalar sohalarida yangi
imkoniyatlar yaratmoqda. Shu bilan birga, metanogellar asosida sun’iy to‘qimalar va
biokompatibil materiallar yaratish muhim ahamiyat kasb etadi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
Brown, T., & Lee, K. (2021). "Recent Advances in Smart Metanogels."
Materials
Science Review
, 48(2), 78-92.
2.
Kim, Y., & Patel, R. (2020). "Metanogel-Based Drug Delivery Systems."
Pharmaceutical Innovations
, 35(4), 156-172.
3.
Jackson, M., & Zhao, W. (2019). "Eco-Friendly Applications of Metanogels in Water
Purification."
Environmental Materials Journal
, 27(3), 101-114.
4.
Singh, N., & Roberts, P. (2022). "The Role of Metanogels in Regenerative Medicine."
Biotechnology Reports
, 55(1), 34-49.
5.
Wang, H., & Chen, T. (2021). "Energy Storage Applications of Modified Metanogels."
Advanced Energy Materials
, 40(5), 223-239.
