Talqin va tadqiqotlar ilmiy-uslubiy jurnali
Impact Factor: 8.2 | 2181-3035 | № 1(59)
~ 72 ~
RAQAMLI TA’LIM MUHITINING ZAMONAVIY TA’LIMDAGI O‘RNI
Ismoilov Ravshan Yakubjon o‘g‘li
Turan Intertanional University IC&DT departamenti direktori
Annotatsiya:
Ushbu maqolada raqamli ta’lim muhitining zamonaviy ta’lim
tizimida tutgan o‘rni va uning ahamiyati tahlil qilinadi. Ta’lim jarayoniga axborot-
kommunikatsiya texnologiyalarini integratsiya qilish orqali o‘qitish va o‘rganish
jarayonlarini modernizatsiya qilish imkoniyatlari yoritilgan. Raqamli vositalarning
tarix fanini o‘qitishda qo‘llanilishi, shuningdek, TPACK modeli va raqamli
platformalar yordamida ta’lim samaradorligini oshirish yondashuvlari muhokama
qilinadi.
Kalit so‘zlar:
raqamli ta’lim muhiti, axborot-kommunikatsiya texnologiyalari,
tarix ta’limi, TPACK modeli, ta’lim jarayoni.
ЦИФРОВАЯ ОБРАЗОВАТЕЛЬНАЯ СРЕДА В СОВРЕМЕННОМ
ОБРАЗОВАНИИ
Исмоилов Равшан Якубжон угли
Международный университет «Туран» директор департамента IC&DT
Аннотация:
В данной статье рассматривается роль цифровой
образовательной среды в современной системе образования и её значение.
Автор подчеркивает возможности модернизации процессов обучения и
преподавания посредством интеграции информационно-коммуникационных
технологий. Обсуждается применение цифровых инструментов в обучении
истории, а также подходы к повышению эффективности обучения с
использованием модели TPACK и цифровых платформ.
Ключевые слова:
цифровая образовательная среда, информационно-
коммуникационные технологии, обучение истории, модель TPACK,
образовательный процесс.
THE ROLE OF THE DIGITAL EDUCATIONAL ENVIRONMENT IN
MODERN EDUCATION
Ismoilov Ravshan Yakubjon ugli
Turan International University Director of the IC&DT Department
Talqin va tadqiqotlar ilmiy-uslubiy jurnali
Impact Factor: 8.2 | 2181-3035 | № 1(59)
~ 73 ~
Annotation:
This article examines the role and significance of the digital
educational environment in the modern education system. The author highlights the
possibilities of modernizing teaching and learning processes through the integration
of information and communication technologies. The use of digital tools in teaching
history, as well as approaches to enhancing educational effectiveness using the
TPACK model and digital platforms, are discussed.
Keywords:
digital educational environment, information and communication
technologies, history education, TPACK model, educational process.
So‘nggi yillarda ta’lim jarayonining raqamlashtirilishi ijtimoiy, madaniy va
texnologik o‘zgarishlar bilan hamohang ravishda jadal rivojlanmoqda. Raqamli ta’lim
muhiti zamonaviy ta’limning ajralmas qismiga aylanib, o‘quv jarayonini boyitishda
va o‘qituvchilarning pedagogik salohiyatini oshirishda asosiy vositaga aylangan.
Muhtaram Prezidentimiz Sh. M. Mirziyoyevning qaror va farmonlarida ta’lim
jarayoniga zamonaviy texnologiyalarni integratsiya qilish masalasiga alohida e’tibor
qaratilgan. Jumladan 2020-yil 6-noyabrdagi “Raqamli O‘zbekiston - 2030
strategiyasini tasdiqlash va uni samarali amalga oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”
PF-6079-sonli farmon, 2019-yil 8-oktabrdagi “O‘zbekiston Respublikasi oliy ta’lim
tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida” PF-5847-
sonli farmonlari bo‘lajak o‘qituvchilarni zamonaviy axborot-kommunikatsiya
texnologiyalaridan foydalanishga o‘rgatishning zarurligini belgilab berdi.
Raqamli ta’lim muhiti zamonaviy ta’lim tizimida muhim rol o‘ynaydigan
pedagogik infratuzilma bo‘lib, u o‘qitish va o‘rganish jarayonida axborot-
kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanishni nazarda tutadi. Bu atama keng
ko‘lamli ma’noda o‘quv jarayonini ta’minlovchi barcha raqamli platformalar va
vositalarni o‘z ichiga oladi: masalan, elektron platformalar (Moodle, Google
Classroom), virtual o‘qitish usullari (simulyatsiya, interaktiv vositalar) va onlayn
o‘quv resurslari (raqamli arxivlar, multimedia darsliklar). Mishra va Koehler
tomonidan 2006-yilda ishlab chiqilgan “Texnologik-pedagogik mazmun bilimi”
(TPACK - Technological Pedagogical Content Knowledge) modeli bo‘yicha, raqamli
ta’lim muhitining asosiy vazifasi o‘qituvchi va talabalar o‘rtasida ta’lim mazmunini
interaktiv va tahliliy shaklda almashinishni tashkil qilishdir. Bu model o‘qituvchi
qanday qilib texnologiyani fan va pedagogika bilan uyg‘unlashtirish kerakligini
ko‘rsatadi. Hozirda ushbu model o‘qituvchi tayyorlash dasturlarining asosiy qismi
sifatida ishlatilmoqda.
Raqamli ta’lim va ijtimoiy texnologiyalar sohasida jahon miqyosida yetakchi
tadqiqotchilardan biri Angliyalik olim Neil Selwyn raqamli ta’lim muhitining
afzalliklarini ta’kidlab, uning quyidagi xususiyatlarini alohida ajratib ko‘rsatgan:
Talqin va tadqiqotlar ilmiy-uslubiy jurnali
Impact Factor: 8.2 | 2181-3035 | № 1(59)
~ 74 ~
1.
Axborotning qulayligi: O‘qituvchilar va talabalar istalgan joydan ta’lim olish
va o‘qitish imkoniyatiga ega bo‘ladilar.
2.
Moslashuvchanlik: Har bir o‘quvchi yoki o‘qituvchi ta’lim jarayonini
o‘zining sur’atiga moslashtiradi.
3.
Vizual va interaktiv o‘quv jarayoni: Raqamli vositalar murakkab mavzularni
oson tushunishga yordam beradi.
Raqamli ta’lim muhitining asosiy ahamiyati uning ta’lim jarayonini
zamonaviylashtirishga qaratilganligidir. Xususan, tarix fanida ushbu muhit
yordamida murakkab tarixiy jarayonlarni o‘rgatish, sabab-oqibat bog‘lanishlarini
tahlil qilish va davrlararo o‘zaro bog‘liqlikni tushunish samaradorligini oshirishga
erishiladi.
Raqamli vositalar yordamida ta’limning tarix faniga ta’siri quyidagicha
namoyon bo‘ladi:
1.
Vizual vositalar orqali anglash: Interaktiv xaritalar, tarixiy infografikalar va
animatsiyalar o‘quvchilarning e’tiborini jalb qilib, tarixiy voqealarni aniqroq
tushunishga yordam beradi.
2.
Virtual reallik texnologiyalari: O‘quvchilar tarixiy joylarga virtual
ekskursiyalar uyushtirishi mumkin, bu esa o‘tmishdagi voqealarni jonli his qilish
imkonini beradi.
3.
Manbalar bilan ishlash: Elektron kutubxonalar va arxivlardan foydalanish
orqali o‘quvchilar tarixiy manbalarni mustaqil tahlil qilishni o‘rganadilar.
Masalan, Google Earth platformasi orqali tarixiy hududlarning o‘zgarishi
o‘rganilishi, TimeMaps kabi vositalar yordamida esa davrlararo dinamikani kuzatish
imkoniyati yaratiladi. Bu kabi yondashuvlar tarixiy tafakkur shakllanishiga xizmat
qiladi.
Ta’lim jarayoniga raqamli texnologiyalarni joriy etishning zarurati zamonaviy
jamiyatning dinamik rivojlanishi va globallashuv ta’sirida yanada kuchaymoqda.
Bugungi o‘quvchi va o‘qituvchi uchun o‘tmishdagi an’anaviy o‘qitish usullari
ko‘pincha qiziqarliligini yo‘qotgan. Shu sababli, ta’lim tizimida zamonaviy,
innovatsion va texnologik yondashuvlarni qo‘llash zaruratga aylangan. Bo‘lajak
o‘qituvchilar raqamli muhitdan samarali foydalanishni bilsalar, ular nafaqat o‘z
kasbiy faoliyatlarida muvaffaqiyatga erishadilar, balki yosh avlodni kelajakda
raqamli jamiyat talablariga javob beradigan darajada tarbiyalaydilar.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
Mirziyoyev Sh. M. “Raqamli O‘zbekiston - 2030 strategiyasini tasdiqlash va
uni samarali amalga oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” PF-6079-sonli farmon,
2020-yil 6-noyabr.
Talqin va tadqiqotlar ilmiy-uslubiy jurnali
Impact Factor: 8.2 | 2181-3035 | № 1(59)
~ 75 ~
2.
Mirziyoyev Sh. M. “O‘zbekiston Respublikasi oliy ta’lim tizimini 2030-
yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida” PF-5847-sonli farmon,
2019-yil 8-oktabr.
3.
Mishra P., Koehler M. J. (2006). “Technological Pedagogical Content
Knowledge (TPACK): A Framework for Teacher Knowledge.”
4.
– O‘zbekiston Respublikasi Qonunchilik ma’lumotlari milliy
bazasi
5.
Google Earth va TimeMaps platformalari. Tarixiy hududlarni o‘rganish va
davrlar dinamikasini tahlil qilish vositalari.
