INTERNATIONAL JOURNAL OF SCIENTIFIC RESEARCHERS
ISSN: 3030-332X Impact factor: 8,293
Volume 11, issue 1, April 2025
https://wordlyknowledge.uz/index.php/IJSR
worldly knowledge
Index:
google scholar, research gate, research bib, zenodo, open aire.
https://scholar.google.com/scholar?hl=ru&as_sdt=0%2C5&q=wosjournals.com&btnG
https://www.researchgate.net/profile/Worldly-Knowledge
https://journalseeker.researchbib.com/view/issn/3030-332X
3
Xo’jayeva Farangis Shavkat qizi
TDPU “Maxsus pedagogika va inklyuziv ta’lim” fakulteti
“Logopediya” mutaxasissligi 1-kurs magistranti
O‘ZBEKISTONDA MAXSUS TA‘LIM TIZIMIDAGI ISLOHOTLAR
O‘zbekistonda maxsus ta'lim tizimini rivojlantirish va takomillashtirish borasida so'nggi
yillarda keng ko'lamli islohotlar amalga oshirilmoqda. Ushbu islohotlar maxsus ehtiyojli bolalar
va yoshlarning sifatli ta'lim olish imkoniyatlarini kengaytirish, ularning jamiyatga to'laqonli
integratsiyasini ta'minlashga qaratilgan.
Inklyuziv ta'limni rivojlantirish:
Davlat siyosatining ustuvor yo'nalishlaridan biri sifatida inklyuziv ta'limni rivojlantirish
belgilangan. Yangi tahrirdagi Konstitutsiyaning 50-moddasida "Ta'lim tashkilotlarida alohida
ta'lim ehtiyojlariga ega bo'lgan bolalar uchun inklyuziv ta'lim va tarbiya ta'minlanishi" haqida
ijtimoiy norma kiritildi. Bu esa maxsus ehtiyojli bolalarning umumiy ta'lim muassasalarida ta'lim
olishlarini qo'llab-quvvatlashga xizmat qilmoqda. 2024-yil 13-dekabrda Prezident tomonidan har
bir tumandagi bog‘chalarda bittadan inklyuziv ta’lim guruhi ochish va 954 maktabda inklyuziv
sinflar tashkil etish bo‘yicha topshiriq berildi.
Maxsus ta'lim muassasalarining modernizatsiyasi:
Maxsus ta'lim muassasalarining moddiy-texnik bazasini mustahkamlash maqsadida
zamonaviy o'quv va diagnostika uskunalari bilan jihozlash ishlari amalga oshirilmoqda. Davlat-
xususiy sheriklik asosida nodavlat oliy ta'lim muassasalari faoliyati yo'lga qo'yilib, ta'lim
tizimida yangicha yondashuvlar joriy etilmoqda.
Pedagog kadrlarni tayyorlash va malakasini oshirish:
Maxsus ta'lim sohasida faoliyat yurituvchi pedagoglarning malakasini oshirish bo'yicha
tizimli ishlar olib borilmoqda. Jumladan, 2024-yilda 488 830 nafar pedagog xodimlari malaka
oshirish rejalashtirilgan bo'lib, ulardan 291 145 nafari Pedagogik mahorat markazlarida, 75 099
nafari "Uzluksiz kasbiy ta'lim" maxsus elektron platformasi orqali, 122 586 nafari esa malaka
oshirishga ixtisoslashtirilgan oliy ta'lim muassasalari va nodavlat ta'lim tashkilotlarida o'qitilishi
belgilangan.
Qonunchilik bazasini takomillashtirish:
Maxsus ta'lim sohasidagi islohotlarni huquqiy jihatdan mustahkamlash maqsadida
tegishli qonun hujjatlari qabul qilinmoqda. Masalan, 2024-yil 25-yanvarda "Alohida ta'lim
ehtiyojlari bo'lgan bolalarni ixtisoslashtirilgan maktab, maktab-internatlarga yoki inklyuziv
ta'lim tashkil etilgan umumta'lim muassasalariga yuborish bo'yicha xulosa berish tartibi
to'g'risida"gi nizom tasdiqlandi.
O‘zbekistonda maxsus ta'lim tizimini rivojlantirish va takomillashtirish borasida so'nggi
yillarda keng ko'lamli islohotlar amalga oshirilmoqda. Ushbu islohotlar maxsus ehtiyojli bolalar
INTERNATIONAL JOURNAL OF SCIENTIFIC RESEARCHERS
ISSN: 3030-332X Impact factor: 8,293
Volume 11, issue 1, April 2025
https://wordlyknowledge.uz/index.php/IJSR
worldly knowledge
Index:
google scholar, research gate, research bib, zenodo, open aire.
https://scholar.google.com/scholar?hl=ru&as_sdt=0%2C5&q=wosjournals.com&btnG
https://www.researchgate.net/profile/Worldly-Knowledge
https://journalseeker.researchbib.com/view/issn/3030-332X
4
va yoshlarning sifatli ta'lim olish imkoniyatlarini kengaytirish, ularning jamiyatga to'laqonli
integratsiyasini ta'minlashga qaratilgan.
Inklyuziv ta'limni rivojlantirish:
Davlat siyosatining ustuvor yo'nalishlaridan biri sifatida inklyuziv ta'limni rivojlantirish
belgilangan. Yangi tahrirdagi Konstitutsiyaning 50-moddasida "Ta'lim tashkilotlarida alohida
ta'lim ehtiyojlariga ega bo'lgan bolalar uchun inklyuziv ta'lim va tarbiya ta'minlanishi" haqida
ijtimoiy norma kiritildi. Bu esa maxsus ehtiyojli bolalarning umumiy ta'lim muassasalarida ta'lim
olishlarini qo'llab-quvvatlashga xizmat qilmoqda. 2024-yil 13-dekabrda Prezident tomonidan har
bir tumandagi bog‘chalarda bittadan inklyuziv ta’lim guruhi ochish va 954 maktabda inklyuziv
sinflar tashkil etish bo‘yicha topshiriq berildi.
2022-2023-o'quv yilida inklyuziv ta'lim joriy etilgan 208 ta davlat maktabgacha ta'lim
tashkilotlarida 1 530 nafar pedagog kadrlar faoliyat yuritmoqda. Shuningdek, 195 ta umumta'lim
maktabida 504 nafar imkoniyati cheklangan bola ta'lim olmoqda, ularga 248 nafar pedagog
biriktirilgan.
Maxsus ta'lim muassasalarining moddiy-texnik bazasini mustahkamlash maqsadida
zamonaviy o'quv va diagnostika uskunalari bilan jihozlash ishlari amalga oshirilmoqda. Davlat-
xususiy sheriklik asosida nodavlat oliy ta'lim muassasalari faoliyati yo'lga qo'yilib, ta'lim
tizimida yangicha yondashuvlar joriy etilmoqda.
Pedagog kadrlarni tayyorlash va malakasini oshirish:
Maxsus ta'lim sohasida faoliyat yurituvchi pedagoglarning malakasini oshirish bo'yicha
tizimli ishlar olib borilmoqda. Jumladan, 2024-yilda 488 830 nafar pedagog xodimlari malaka
oshirish rejalashtirilgan bo'lib, ulardan 291 145 nafari Pedagogik mahorat markazlarida, 75 099
nafari "Uzluksiz kasbiy ta'lim" maxsus elektron platformasi orqali, 122 586 nafari esa malaka
oshirishga ixtisoslashtirilgan oliy ta'lim muassasalari va nodavlat ta'lim tashkilotlarida o'qitilishi
belgilangan.
Qonunchilik bazasini takomillashtirish:
Maxsus ta'lim sohasidagi islohotlarni huquqiy jihatdan mustahkamlash maqsadida
tegishli qonun hujjatlari qabul qilinmoqda. Masalan, 2024-yil 25-yanvarda "Alohida ta'lim
ehtiyojlari bo'lgan bolalarni ixtisoslashtirilgan maktab, maktab-internatlarga yoki inklyuziv
ta'lim tashkil etilgan umumta'lim muassasalariga yuborish bo'yicha xulosa berish tartibi
to'g'risida"gi nizom tasdiqlandi. Ushbu nizomga muvofiq, "G'amxo'rlik" guruhlari jismoniy,
aqliy, sensor yoki ruhiy nuqsonlari bo'lgan, biroq sog'lig'ining holatiga ko'ra alohida ta'lim
ehtiyojlari bo'lgan bolalarga qisqa muddatli ta'lim va tarbiya berish hamda parvarishlash
maqsadida tashkil etiladi.
Xalqaro hamkorlik:
2024-yil 4-sentabrda UNICEF O'zbekiston hukumatining inklyuziv ta'lim dasturini dadil
amalga oshirayotganini olqishladi va xavfsiz hamda inklyuziv maktablarni yaratishga chaqirdi.
Bundan tashqari, inklyuziv ta'lim joriy etilgan maktablar sonini 1 900 taga yetkazish
rejalashtirilmoqda.
INTERNATIONAL JOURNAL OF SCIENTIFIC RESEARCHERS
ISSN: 3030-332X Impact factor: 8,293
Volume 11, issue 1, April 2025
https://wordlyknowledge.uz/index.php/IJSR
worldly knowledge
Index:
google scholar, research gate, research bib, zenodo, open aire.
https://scholar.google.com/scholar?hl=ru&as_sdt=0%2C5&q=wosjournals.com&btnG
https://www.researchgate.net/profile/Worldly-Knowledge
https://journalseeker.researchbib.com/view/issn/3030-332X
5
Xulosa
O'zbekistonda maxsus ta'lim tizimidagi islohotlar maxsus ehtiyojli bolalarning
sifatli ta'lim olishlari uchun zarur shart-sharoitlarni yaratishga qaratilgan. Bu islohotlar natijasida
inklyuziv ta'lim rivojlanib, maxsus ta'lim muassasalari modernizatsiya qilinmoqda, pedagog
kadrlarning malakasi oshirilmoqda va qonunchilik bazasi takomillashtirilmoqda.
