Results of anthropometric examination of athletes

Abstract

This article discusses the main anthropometric features of male athletes who are engaged in sprinting and high jump in athletics at the Samarkand children and youth sports school, which specializes in sports and athletics. The study involved 100 cross-country runners and high jumpers.

Source type: Journals
Years of coverage from 2021
inLibrary
Google Scholar
HAC
CC BY f
84-86
232

Downloads

Download data is not yet available.
To share
Mavlyanova З., Baratova С., & Doniyorov Б. (2022). Results of anthropometric examination of athletes. Doctor’s Herald, 1(1), 84–86. https://doi.org/10.38095/2181-466X-2021981-83-85
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Abstract

This article discusses the main anthropometric features of male athletes who are engaged in sprinting and high jump in athletics at the Samarkand children and youth sports school, which specializes in sports and athletics. The study involved 100 cross-country runners and high jumpers.


background image

Доктор ахборотномаси № 1 (98)—2021 

83 

 

 

DOI: 10.38095/2181-466X-2021981-83-85                                                                                              УДК 797.123.1 

ЕНГИЛ АТЛЕТЛАРНИ АНТРОПОМЕТРИК ТАДҚИҚОТ НАТИЖАЛАРИ 

З. Ф. Мавлянова, С. С. Баратова, Б. Б. Дониѐров 

Самарқанд давлат тиббиѐт институти, Самарқанд, Ўзбекистон 

 

Таянч  сўзлар: 

спортчи болалар, ғовлар оша, баландликка сакраш, антропометрик кўрсаткичлар, адаптацион 

хусусиятлар. 

Ключевые  слова: 

Спортсмены, подростки, бег на короткую дистанцию, прыжки в высоту, антропометриче-

ские показатели, адаптивные свойства. 

Key words:

 children athletes, jumping, high jump, anthropometric indicators, adaptive properities. 

 

Ушбу мақолада Самарқанд вилоятидаги спортнинг ўйин турлари ва енгил атлетила бўйича ИБЎСМдаги 

енгил атлетиканинг ғовлар оша югурувчилар ва баландликка сакраш турлари билан шуғулланадиган ўғил бола 
спортчиларинг асосий антропометрик хусусиятлари муҳокама қилинади. 

 

РЕЗУЛЬТАТЫ АНТРОПОМЕТРИЧЕСКИХ ИССЛЕДОВАНИЙ СПОРТСМЕНОВ 

З. Ф. Мавлянова, С. С. Баратова, Б. Б. Дониѐров 

Самаркандский государственный медицинский институт, Самарканд, Узбекистан 

В  данной  статье  рассматриваются  основные  антропометрические  особенности  спортсменов-

мужчин, занимающихся бегом на короткие дистанции и прыжками в высоту в легкой атлетике ДЮСШ г. 
Самарканда, специализирующейся на спорте и легкой атлетике. 

 

RESULTS OF ANTHROPOMETRIC EXAMINATION OF ATHLETES 

Z. F. Mavlyanova, S. S. Baratova, B. B. Doniyorov 

Samarkand state medical institute, Samarkand, Uzbekistan 

This article discusses the main anthropometric features of male athletes who are engaged in sprinting and 

high jump in athletics at the Samarkand children and youth sports school, which specializes in sports and athlet-
ics. The study involved 100 cross-country runners and high jumpers. 

Долзарблиги

.  Ҳозирги  кунда  спорт  йўналишида  шуғулланувчи  спортчи  ѐшлар  жуда 

кўплаб учрайди. Мамлакатимизда ушбу ѐшлар учун барча шарт-шароитлар яратилган. Кела-
жак  авлоднинг  баркамол  бўлиб  етишувида  спорт  турлари  аҳамияти  юқори  ҳиосбланади. 
Спортчиларнинг организм хусусиятларини чиниқмаган организм билан таққослаганда жуда 
кўплаб фарқларни кўриш мумкин. Ушбу фарқларни антропометрик кўрсаткичлар мисолида 
кўриш мумкин. Ҳар бир спорт турларидан келиб чиққан ҳолда организмда спорт турига мос 
бўлган антропометрик ўзгаришлар ривожланиб бораверади. Организмнинг мослашувчанлик 
чегараси,  индувидал  хусусиятларининг  барчаси  антропометрик  натижаларини  таққослаш 
орқали  олиш  мумкин.  Шу  муносабат  билан  индивидуал  хусусиятларининг  кўплаб  кўрсат-
кичлари орасида антропометрик кўрсаткичлар асосий ўрин тутушини кўриш мумкин. Ушбу 
антропометрик таққослаш натижаларига кўра спорт турларининг организм кўрсаткичларига 
қандай таьсир қилишири аниқ мисоллар тариқасида кўриш мумкин. Спортчи организмида 
ушбу спорт турига нисбатан адаптацион жараѐнлар нормадан кам даражада бўлса, спортчи 
спорт турини алмаштиришга тавсиялар берилади. 

Ишнинг мақсади: 

Ғовлар оша югурувчилар ва баландликка сакраш билан шуғуллана-

диган спортчилар ривожланишнинг антропометрик хусусиятларини қиѐсий баҳолаш. 

Тадқиқот  материаллари  ва  усуллари: 

Тадқиқот  давомида  10  ѐшдан  25  ѐшгача 

бўлган  120  нафар  ўғил  болалар  текширилди,  уларнинг  50  нафари  ғовлар  оша  югурувчи 
спортчилар,  50  нафари  баландликка  сакраш  билан  шуғулланадиган  спортчилар,  20  нафар 
текширилувчилар ва спорт билан шуғулланмайдиган ўғил болалардир. 

Тадқиқотнинг барча иштирокчилари ушбу спорт турлари бўйича разрядларга эга. Уш-

бу гуруҳларда шунингдек, 2 та спорт устаси ва 32 та спорт усталигига номзодлар мавжуд. 
Антропометрик тадқиқот давомида спортчиларнинг тана вазнини ўлчаш, тик ва ўтирган ҳо-
латда бўйини ўлчаш, нафас олиш, нафас чиқариш, пауза босқичларида кўкрак қафасини ўл-
чаш ва кўкрак қафасининг экскурсиясини ҳисоблашни ўз ичига олган. 

З. Ф. Мавлянова, С. С. Баратова,... 


background image

Доктор ахборотномаси № 1 (98)—2021 

84 

 

 

Оригинальная статья 

Тадқиқот  натижалари: 

Спортнинг ўзига хос хусустяти спортчининг танасида физо-

логик  ўзгаришларни  янада  ривожлантиради,  бу  унинг  тана  кониституциясининг  ташқи 
жисмоний юкламаларига нисбатан ўзгарувчанлиги билан изоҳланади. Узоқ муддатли спорт 
турлари  билан  боғлиқ  ҳолда  нафақат  индивудал  морфологик  хусустятларини  ва  умумий 
жисмоний  ривожланишини  тўғри  шакллантириш,  балки  ушбу  спорт  тури  учун  энг  қулай 
морфологик  хусусиятларига  ва  жисмоний  фазилатларига  эга  шахсларни  танлаш  ҳам  мум-
кин. Энди олинган натижаларга тўхталадиган бўлсак (1-жадвал). 

Олинган  натижаларни  таҳлил  қиладиган  бўлсак,  ғовлар  оша  югурувчи  спортчиларда 

172,6±0,64*  см,  баландликка  сакровчиларда  162,5±0,50*см  ва  назорат  гуруҳдагилар 
151,1±0,4 см. баландликка сакровчиларнинг бўй узунлиги, ғовлар оша югурувчиларга қара-
ганда пастлиги уларнинг спорт фаолиятидан келиб чиққан яьни тана узунлиги қанчалик кам 
бўлса тананинг баландликка сакраши шунчалик осон бўлади. Бўй узунлиги ўтирган ҳолатда 
(оѐқлар 90º бурчак ҳолатида бўй узунлигига мос столга ўтирган ҳолатда ўлчаш) узунлигини 
таҳлил  қиладиган  бўлсак,  ғовлар  оша  югурувчи  спортчиларда  86,6±0,75*  см,  баландликка 
сакровчилар  78,5±0,58*  см,  назорат  гуруҳдагилар  83,1±0,54*  см  ўтирган  ҳолатда  ҳам  бўй 
узунлиги баландлигини кўриш мумкин. 

Ғовлар оша югурувчи спортчиларда кўпроқ умуртқа поғонаси кучли ривожланганини 

кўриш мумкин. Баландликка сакровчиларда эса оѐқ мускуллари кучли ривожланган бўлади, 
чунки уларда оѐқ мушаклари асосий ўринда туради. Тана массаси бўйича ғовлар оша югу-
рувчи  спортчиларда  72,3±0,76*  кг,  баландликка  сакровчилар  63,2±0,55*  кг,  назорат  гу-
руҳдагиларда  84,3±0,95*  кг.  Олинган  натижалардан  кўриниб  турибдики  ғовлар  оша  югу-
рувчи спортчиларда тана массаси, баландликка сакровчиларникига қараганда баланд, назо-
рат гуруҳдаги болаларникига қараганда кам тана массасига эга эканлиги аниқланди. 

Баландликка сакровчиларда тана массаси муҳим ҳисобланади, негаки тана вазни қан-

чалик кам ва тана  узунлиги қанчалик қисқа бўлса атмосфера қаршилиги осон енгилади ва 
белгиланган баландликдан осонлик билан сакраб ўтилади. Энди нафас олиш системасидаги 
мослашувчанликларни кўрадиган бўлсак, ғовлар оша югурувчи спортчиларда кўкрак қафаси 
ўлчами (пауза ҳолатида)  85,5±0,5*см, баландликка сакровчиларда  77,9±0,4*см, назорат гу-
руҳидагиларда  70,3±0,46*  см.  Ғовлар  оша  югурувчи  спортчилар  узоқ  масофага  югурган-
ликлари учун кўкрак қафаси ўлчами уларда анча юқори. 

Ғовлар оша югурувчи спортчиларда кўкрак қафаси ўлчами (нафас олиш) 88,5±0,6*см, 

баландликка сакровчиларда 80,9±0,5*см, назорат гуруҳдагиларда 72,2±0,56*см. Назорат гу-
руҳдагилардаги болалар спорт билан шуғулланмаганлиги учун уларда кўкрак қафаси ўлча-
ми анча кам. 

Kўкрак  қафаси  экскурсияси  (нафас  олишда  кўкрак  қафаси  ўлчами  ва  нафас 

Ёши 

10-25 ѐш 

Ғовлар оша 

югуриш 

n=50 

Баландликка 

сакраш 

n=50 

Назоратдаги 

ўғил болалар 

n=20 

Ўртача 

арифметил 

қиймати 

Антропометрик кўрсаткичлар 

M±m 

Бўй узунлиги (турган ҳолатда) 

172,6±0,64* 

162,5±0,50* 

151,1±0,4 

162,1±0,51 

Бўй узунлиги (ўтирган ҳолатда) 

86,6±0,75* 

78,5±0,58* 

83,1±0,54* 

82,7±0,62 

Тана массаси (кг) 

72,3±0,76* 

63,2±0,55* 

84,3±0,95* 

73,2±0,75 

Kўкрак  қафаси  ўлчами  (пaузa 
ҳолатидa) см 

85,5±0,5* 

77,9±0,4* 

70,3±0,46* 

77,9±0,45 

Kўкрак  қафаси  ўлчами  (нaфaс 
oлиш) см 

88,9±0,6* 

80,9±0,5* 

72,2±0,56* 

83,8±0,55 

Kўкрак  қaфaси  ўлчами  (нaфaс 
чиқариш) см 

85,1±0,53* 

77,4±0,47* 

69,1±0,49* 

77.2±0,49 

Kўкрак қафаси экскурсияси см 

3,8±0,5* 

3,5±0,2* 

3,1±0,4* 

3,4±0,36 

1 жадвал 

Енгил атлетика ва назоратдаги ўғил болаларнинг антропометрик кўрсаткичлари. 


background image

Доктор ахборотномаси № 1 (98)—2021 

85 

 

 

чиқаришдаги кўкрак қафаси ўлчамлари орасидаги айирма натижаси) ғовлар оша югурувчи 
спортчиларда кўкрак қафаси экскурсияси 3,8±0,5* см баландликка сакровчиларда 3,5±0,2*, 
назорат  гуруҳдагилардаги  болаларда  эса  3,1±0,4*  см.  Олинган  натижалардан  кўриниб  ту-
рибдики ғовлар оша югурувчиларда кўкрак қафаси экскурсияси юқорилигини кўриш мум-
кин. 

Хулоса.

 Спорт фаолиятидан келиб чиққан ҳолда спортчиларда тана тузилишида мор-

фологик,  физологик,  антропометрик  ўзгаришлар  пайдо  бўлади.  Шунингдек  ҳар  бир  спорт 
тури учун муайян адаптацион ўзгаришлар шакллана боради. 

1.  Ғовлар  оша  югурувчи  спортчиларда  узоқ  масофага  югурганлиги  учун  уларда  тана 

узунлиги  ва  тана  массаси  баландликка  сакровчиларга  қараганда  баландлиги  аниқланди. 
Ғовлар  оша  югурувчиларда  умуртқа  поғонаси  ва  оѐқларининг  мускул  системаси  ҳам  тана 
бир ҳил ривожланган (ўлчам жиҳатига кўра). 

2. Баландликка сакровчиларда тана узунлиги қисқа (Ғовлар оша югурувчиларга нисба-

тан), оѐқларининг мускуллари кучли ривожланган ва ўлчамлари узунлашган. 

3. Спорт фаолияти тана массасига ҳам таьсир қилган баландликка сакровчиларда тана 

массаси кам, оѐқ мускулларининг кучли ривожланиши, тана массаси камлиги белгиланган 
баландликка сакрашни осонлаштиради. 

4. Узоқ масофага югурувчи ғовлар оша югурувчиларда нафас  системаси, ғовлар оша 

югурувчиларга қараганда кучли ривожланган. 

 
 
 
 
 

Фойдаланилган адабиѐтлар: 

1.  Баратова С. С., Мавлянова З. Ф., Шарафова И. А. Индивидуально-типологические особенности, обуславли-

вающие выбор вида спортивной деятельности //Современные проблемы психологии и образования в кон-
тексте работы с различными категориями детей и молодежи. – 2016. – С. 190-191 

2.  Баратова С., Ким О. А., Шарафова И. А. Особенности темперамента и его влияние на выбор вида спортив-

ной деятельности //безопасный спорт. 2016. – 2016. – С. 16-18. 

3.  Камилова Р. Т. и др. Сравнительная оценка  показателей силовых  индексов  ведущей руки  и спины  среди 

детей  Узбекистана,  занимающихся  различными  группами  видов  спорта  //Спортивная  медицина:  наука  и 
практика. – 2017. – Т. 7. – №. 2. – С. 61-69. 

4.  Камилова  Р.  Т.  и  др.  Влияние  систематических  занятий  спортом  на  функциональное  состояние  юных 

спортсменов //Вестник Казахского Национального медицинского университета. – 2016. – №. 4.8. 

5.  Пак Е. А., Мавлянова З. Ф., Ким О. А. Показатели состояния сердечно-сосудистой системы у детей,  зани-

мающихся каратэ //Спортивная медицина: наука и практика. – 2016. – Т. 6. – №. 1. – С. 21-25. 

6.  Ризаев Ж.А., Тухтаров Б.Э., Файзибоев П.Н., Валиева М.У. Среднесуточные энерготраты профессиональ-

ных спортсменов-легкоатлетов // Тошкент тиббиѐт академияси ахборотномаси. Ташкент 2020, № 4, С 101-
103. 

7.  Рылова Н. В. Актуальные аспекты изучения состава тела спортсменов //Казанский медицинский журнал. – 

2014. – Т. 95. – №. 1. 

8.  Раимкулова Д.Ф., Ризаев Ж.А., Садиков  А.А.  Оценка  дисфункции эндотелия и окислительного стресса  у 

спортсменов различного вида спорта // Проблемы биологии и медицины. 2020, №5 (122). - С. 109-112.  

9.  Шарафова  И.  А.,  Ким  О.  А.  Изменения  показателей  частоты  сердечных  сокращений  у  спортсменов-

подростков, занимающихся таэквондо в условиях города Самарканда /Материалы XXIII съезда Физиологи-
ческого общества им. ИП Павлова с международ. 

10. Raimkulova  D.F., Rizaev J.A., Sadikov  A.A., Aladova  L.Yu., Babadjanov O.A.  Predictive  criteria  for assessing 

the physical performance of adolescents involved in different sports // European Journal of Molecular & Clinical 
Medicine. 2020. - Volume 07, Issue 02. - Р. 3091-3101/ 

 
 

З. Ф. Мавлянова, С. С. Баратова,... 

References

Баратова С. С., Мавлянова 3. Ф., Шарафова И. А. Индивидуально-типологические особенности, обуславливающие выбор вида спортивной деятельности //Современные проблемы психологии и образования в контексте работы с различными категориями детей и молодежи. - 2016. - С. 190-191

Баратова С., Ким О. А., Шарафова И. А. Особенности темперамента и его влияние на выбор вида спортивной деятельности //безопасный спорт. 2016. - 2016. - С. 16-18.

Камилова Р. Т. и др. Сравнительная оценка показателей силовых индексов ведущей руки и спины среди детей Узбекистана, занимающихся различными группами видов спорта //Спортивная медицина: наука и практика. - 2017. - Т. 7. - №. 2. - С. 61-69.

Камилова Р. Т. и др. Влияние систематических занятий спортом на функциональное состояние юных спортсменов //Вестник Казахского Национального медицинского университета. - 2016. - №. 4.8.

Пак Е. А., Мавлянова 3. Ф., Ким О. А. Показатели состояния сердечно-сосудистой системы у детей, занимающихся каратэ //Спортивная медицина: наука и практика. - 2016. - Т. 6. - №. 1. - С. 21-25.

Ризаев Ж.А., Тухтаров Б.Э., Файзибоев П.Н., Валиева М.У. Среднесуточные энерготраты профессиональных спортсменов-легкоатлетов // Тошкент тиббиёт академияси ахборотномаси. Ташкент 2020, № 4. С 101-103.

Рылова Н. В. Актуальные аспекты изучения состава тела спортсменов /.'Казанский медицинский журнал. -2014.-Т. 95.-№. 1.

Раимкулова Д.Ф., Ризаев Ж.А., Садиков А.А. Оценка дисфункции эндотелия и окислительного стресса у спортсменов различного вида спорта // Проблемы биологии и медицины. 2020, №5 (122). - С. 109-112.

Шарафова И. А., Ким О. А. Изменения показателей частоты сердечных сокращений у спортсменов-подростков. занимающихся таэквондо в условиях города Самарканда /Материалы XXIII съезда Физиологического общества им. ИП Павлова с международ.

Raimkulova D.F., Rizaev J.A.. Sadikov A.A., A Iadova L.Yu., Babadjanov О.A. Predictive criteria for assessing the physical performance of adolescents involved in different sports // European Journal of Molecular & Clinical Medicine. 2020. - Volume 07, Issue 02. - P. 3091-3101/