Allocation the cloth in the shuttless machine and developing the winding process

Abstract

Subjects of the inquiry:
Goods regulator of the STB machine and fabric, made with its application.
Aim of the inquiry:
Working out and researching goods regulator, which supply the weft arrangement in the fabric with constant flow and also its application into production industry.
Method of inquiry: In the dissertation work are used the modem methods of scientific researches. Theoretical researching is based on the general methods.
Experimental researches are held at the knitting laboratory of TITLI and Joint stock company « Tashkayatextile». Experiments are held with using modem methods. Aanalysis of results are made with using the mathematical statistics method. Reliability of the results consist of 95 %. Test of fabric properties are held in the modem equipments. Theoretical investigations are held with using the methods of theoretical mechanics. At the carrying out the experiments was applied the modem measuring equipment.
The results achieved and their novelty:
Developed good regulator STB machine, pulling force is defined, created by goods regulator, the assortment possibilities of goods regulator; theoretical and experimental investigations of developed regulator are held,; parameters of regulator settings are defined, which supplies optimal fabric construction.
Practical value: Developed goods regulator allow to decrease inequality of fabric construction under usage of the weft yam with high inequality of thickness.
Degree of embed and economic effectivity: «Tashkayatextile» in making fabric for Suits art: 1095. Economical effectiveness from application consists of 424250 sum for one loom.
Sphere of usage: The results of research are recommended to use the tecstile enterprises.

Source type: Abstracts
Years of coverage from 1992
inLibrary
Google Scholar
Branch of knowledge
CC BY f
1-19
32

Downloads

Download data is not yet available.
To share
Sodikova Н. (2023). Allocation the cloth in the shuttless machine and developing the winding process. Catalog of Abstracts, 1(1), 1–19. Retrieved from https://www.inlibrary.uz/index.php/autoabstract/article/view/43211
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Abstract

Subjects of the inquiry:
Goods regulator of the STB machine and fabric, made with its application.
Aim of the inquiry:
Working out and researching goods regulator, which supply the weft arrangement in the fabric with constant flow and also its application into production industry.
Method of inquiry: In the dissertation work are used the modem methods of scientific researches. Theoretical researching is based on the general methods.
Experimental researches are held at the knitting laboratory of TITLI and Joint stock company « Tashkayatextile». Experiments are held with using modem methods. Aanalysis of results are made with using the mathematical statistics method. Reliability of the results consist of 95 %. Test of fabric properties are held in the modem equipments. Theoretical investigations are held with using the methods of theoretical mechanics. At the carrying out the experiments was applied the modem measuring equipment.
The results achieved and their novelty:
Developed good regulator STB machine, pulling force is defined, created by goods regulator, the assortment possibilities of goods regulator; theoretical and experimental investigations of developed regulator are held,; parameters of regulator settings are defined, which supplies optimal fabric construction.
Practical value: Developed goods regulator allow to decrease inequality of fabric construction under usage of the weft yam with high inequality of thickness.
Degree of embed and economic effectivity: «Tashkayatextile» in making fabric for Suits art: 1095. Economical effectiveness from application consists of 424250 sum for one loom.
Sphere of usage: The results of research are recommended to use the tecstile enterprises.


background image

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ

ВАЗИРЛИГИ

ТОШКЕНТ ТЎҚИМАЧИЛИК ВА ЕНГИЛ САНОАТ ИНСТИТУТИ

Қўлёзма ҳуқуқида

УДК 677.

054.825



СОДИҚОВА НАИМА РАХМАТОВН

А

«МОКИСИЗ ДАСТГОҲДА ТЎҚИМАНИ ТОРТИБ ОЛИШ ВА ЎРАШ

ЖАРАЁНИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ »



05.19.03.

–Тўқимачилик материаллари технологияси




Техника фанлари номзоди илмий даражасини олиш

учун ёзилган диссертация

А В Т О Р Е Ф Е Р А Т И














Тошкент –

2008


background image

2


Иш Тошкент тўқимачилик

ва енгил саноат институтида бажарилган

Илмий раҳбар:

техника фанлари номзоди, доцент

Хасанов Баходир Кимсанбоевич

Расмий оппонентлар:

техника фанлари доктори, профессор

Абдукаримова Мавжуда Зокировна

техника фанлари номзоди

,

Валиев

Ғуломқодир

Набижонович




Етакчи ташкилот:

Андижон мухандислик

-

иқтисодиёт институти.




Ҳимоя Тошкент тўқимачилик ва енгил саноат институти

(100100,

Тошкент, Шохжаҳон кўчаси 5

-

уй) ҳузуридаги ДК 067.01.01 рақамли

Ихтисослашган кенгашнинг 2008 йил _________ соат ______да ўтадиган

мажлисида бўлади.


Диссертация билан Тошкент тўқимачилик ва енгил саноат институти

кутубхонасида танишиш мумкин.

Автореферат

www.ttesi.uz

сайтига ҳам жойлаштирилган.





Автореферат

2008 йил ________________да тарқатилди.






Ихтисослашган кенгаш

илмий котиби т.ф.д., профессор

А. З. Маматов


background image

3

ДИССЕРТАЦИЯНИНГ УМУМИЙ ТАВСИФИ

Мавзунинг долзарблиги.

Мустақиллик йилларида Ўзбекистон

Республикаси жаҳон ҳамжамиятида муносиб ўринни эгаллади. Ишлаб

чиқаришнинг пасайиши тўхтатилди, халқимизнинг турмуш даражаси

барқарорлашди, хуқуқий давлатни демократик принциплари чуқурлашди.

Иқтисодиётимизни ривожлантиришда барча саноат тармоқлари қатори енгил

саноат ҳам мухим ўрин эгаллайди. Тўқимачилик саноатини

ривожлантиришда маҳсулот ҳажмини ошириш билан бир қаторда унинг

сифатини кескин ошириш, янги маҳсулотларни ишлаб чиқариш мақсадга

мувофиқдир.

Замонавий мокисиз дастгоҳларда ўрнатилган тўқима ростлагичлари

арқоқни тўқимада бир текис тақсимланиб жойлашишини таъминлайди. Бу

турдаги жойлашиш арқоқ

ипининг нотекислиги кам бўлгандагина самара

беради. Чизиқли зичлиги нотекис бўлган арқоқ

иплари қайта ишланганда

бир текис тақсимланган арқоқ

жойлашиши тўқиманинг юзаси нотекис

бўлишига олиб келади ва натижада тўқиманинг сифати пасаяди. Чизиқли

зичлиги нотекис бўлган ипларни қайта ишлашда арқоқнинг бир текис

жипслашган турини қўллаш мақсадга мувофиқдир. Арқоқнинг бундай

жойлашиш турини мокили дастгохларда куч таъсирида ишловчи тўқима

ростлагичи таъминлай олади. Замонавий дастгохларда

эса бундай

ростлагичлар ўрнатилмаган.

Ушбу тадқиқотнинг мақсади замонавий

дастгохларда бир текис урилган (жипслаштирилган) арқоқ

жойлашишини

таъминловчи тўқима ростлагичини яратиш ва уни ишлашини тадқиқот

қилишдан иборат. Чизиқли зичлиги бўйича нотекислиги юқори бўлган ипак

хом иплари ва аппарат системасида йигирилган жун ипларини қайта

ишлашда бу масала айниқса долзарбдир.

Муаммонинг ўрганилганлик даражаси

.

Адабиётлар таҳлили шуни

кўрсатдики, замонавий мокисиз дастгоҳларда ўрнатилган позитив тўқима

ростлагичларининг ишлаши атрофлича таҳлил қилинган. Лекин биронта

адабиётда мокисиз дастгоҳларнинг негатив тўқима ростлагичида ўтказилган

тадқиқотлар тўғрисида маълумотлар келтирилмаган.

Диссертация ишининг илмий тадқиқот ишлари режалари билан

боғлиқлиги.

Диссертация иши Тошкент тўқимачилик

ва

енгил саноат

институти

«Тўқима ва трикотаж технологияси ва дизайни» кафедрасининг

«

Арқоқ бўйича ўзгарувчан зичликдаги янги тўқималар турларини яратиш ва

тадқиқот қилиш» мавзусидаги илмий тадқиқот ишлари режаси асосида

бажарилган.

Тадқиқот мақсади.

Замонавий тўқув дастгохларида бир текис

жипслаштирилган арқоқ

жойлашишини таъминловчи тўқима ростлагичини

яратиш ва уни ишлашини тадқиқот қилишдан иборат.

Тадқиқот вазифалари:

-

СТБ дастгохининг тўқима ростлагичини такомиллаштириб, унда бир

текис урилган арқоқ

жойлашишини хосил қилиш;

-

такомиллаштирилган

тўқима

ростлагичининг

конструктив

параметрларини аниқлаш;


background image

4

-

такомиллаштирилган тўқима ростлагичининг ишини тахлил қилиш;

-

чизиқли зичлиги нотекис бўлган арқоқ

ипларидан тўқилган

тўқималарнинг хусусиятларини тахлил қилиш;

-

такомиллаштирилган

тўқима

ростлагичининг

ассортимент

имкониятларини аниқлаш;

-

такомиллаштирилган

тўқима

ростлагичининг

ишини

муқобиллаштириш;

-

такомиллаштирилган негатив ростлагичини қўллашнинг иқтисодий

самарадорлигини аниқлаш.

Тадқиқот объекти

: СТБ дастгоҳининг тўқимани тортиб олиш ва ўраш

механизми

ва уни қўллаган холда тўқилган

тўқималар

.

Тадқиқот усуллари

.

Диссертация

ишида назарий тадқиқотлар назарий

механика қонуниятлари

ёрдамида, амалий тадқиқотлар

эса

замонавий ўлчов

асбоблари

ва тажрибани математик режалаштириш усулларини қўллаган

холда амалга оширилди. Тажриба натижалари математик статистика

усуллари ёрдамида ЭХМда таҳлил қилинди. Олинган натижалар аниқлиги

95 % ташкил этди. Тажрибалар ТТЕСИ тўқувчилик лабораториясида ва

«Ташкаятекстиль» қўшма корхонасида амалга оширилди.

Ҳимояга олиб чиқилаётган

асосий ҳолатлар:

-

СТБ дастгоҳининг негатив тўқима ростлагичи

;

-

яратилган тўқима ростлагичининг назарий

ва амалий

тадқиқотлари

натижалари;

-

тўқима ростлагичининг муқобил созлаш омиллари;

-

такомиллаштирилган тўқима ростлагичи ёрдамида ҳосил қилинган

арқоқ

жойлашиш тури;

-

тўқима тузилиши кўрсаткичларининг тўқима ростлагичи ишига

таъсири тадқиқотлари

натижалари

;

-

ростлагичнинг ассортимент имкониятларини белгиловчи тўқимани

толали материаллар билан тўлдирилиш коэффициенти қиймати

.

Илмий янгилиги

:

-

мокисиз дастгоҳда бир текис жипслаштирилган арқоқ жойлашиши

ҳосил қилувчи

негатив тўқима ростлагичи яратилди

ва ишчи параметрлари

аниқланди

;

-

тўқима ростлагичида ҳосил бўлаётган тўқима таранглиги ва

валъяннинг динамик мувозанатини аниқловчи дифференциал тенгламасини

ечиш натижасида

такомиллаштирилган тўқима ростлагичи тортиб олаётган

тўқима миқдорини унинг

таранглигига боғлиқлик қонунияти

аниқланди

;

-

такомиллаштирилган

тўқима

ростлагичи

тўқимани

толали

материаллар билан тўлдирилиш коэффициенти 0,75

дан ортиқ бўлгандагина

негатив ростлагич сифатида ишлаши

аниқланди

;

-

тўқиманинг сифатини таъминловчи тўқима ростлагичини

созлаш

омилларининг

рационал

кўрсаткичлари

аниқланди

.

Тадқиқот натижаларининг илмий

ва амалий аҳамияти

.

Тадқиқотлар

натижасида яратилган такомиллаштирилган тўқима ростлагичи дастгоҳнинг

ассортимент имкониятларини кенгайтириб, чизиқли зичлиги нотекис бўлган


background image

5

ипак хом ипи, аппарат тизимида йигирилган пахта ва жун калава ипларини

қайта ишлаш учун қўлланилиши мумкин. Бу Республикамизда

етиштирилаётган барча толаларни чиқиндисиз қайта ишлаш имкониятини

беради

.

Олинган натижалар

тўқув корхоналарида қўллаш учун тавсия

этилди.

Натижаларнинг жорий қилиниши.

Такомиллаштирилган негатив

тўқима ростлагичи «Ташкаятекстиль

»

қўшма

корхонасида Костюмная арт

1095 тўқимасини

ва Ўзбекистон табиий толалар илмий тадқиқот

институти

тўқув лабороториясида тажриба тўқима

тўқиш жараёнида синаб кўрилиб

ижобий бахоланди

.

Ишнинг айрим натижалари ўқув жараёнига

тадбиқ

этилди ва магистратура талабалари учун «Тўқима ҳосил қилиш назарияси»

фанидан ёзилган дарсликда ўз аксини топди.

Ишнинг синовдан ўтиши.

Диссертация ишининг асосий

натижалари

ТТЕСИ профессор

-

ўқитувчиларининг

илмий

-

амалий

анжуманларида

(1992-

2007 йиллар, Тошкент)

,

ТТЕСИ «Тўқима ва трикотаж технологияси ва

дизайни» кафедрасининг кенгайтирилган йиғилишида (Тошкент,

7-

сентябр

2007 й.)

,

ТТЕСИ «Тўқимачилик материаллари технологияси ва

материалшунослик»

ихтисослиги бўйича кафедралараро илмий семинар

мажлисида

(Тошкент, 24

-

сентябр 2007 й), Ўзбекистон табиий толалар

илмий

тадқиқот институтининг кенгайтирилган илмий семинарида (Марғилон, 13

-

ноябр 2007 й

),

ТТЕСИнинг 05.19.03.

-

«Тўқимачилик материаллари

технологияси» илмий семинарида (Тошкент,

25-

декабр 2007 й.)

мухокама

қилинган.

Натижаларнинг эълон қилинганлиги.

Диссертациянинг асосий

мазмуни бўйича учта илмий мақола Республика илмий журналларида ва

саккизта тезислар халқаро ҳамда Республика миқёсидаги илмий

-

амалий

анжуманлар

тўпламида

чоп этилган.

Диссертациянинг тузилиши ва ҳажми.

Диссертация умумий тавсиф,

бешта боб, умумий хулоса ва таклифлардан иборат. Ишдаги барча

маълумотлар 1

34

бет бўлиб,

26 та жадвал, 28

та расм ҳамда 6

8

адабий

манбаалар

рўйхати

ва 2 иловадан

ташкил топган.

ДИССЕРТАЦИЯНИНГ АСОСИЙ МАЗМУНИ

Кириш қисмида

диссертация

мавзусининг долзарблиги асосланиб,

тадқиқот мақсади ва ҳал этиладиган вазифалар белгиланган.

Диссертациянинг илмий янгилиги ва натижаларнинг амалий аҳамияти

ёритилган.

Биринчи бобда

иш мавзусига бағишланган илмий адабиётлардан

тўқима тортиб олиш жараёнини тадқиқот қилишга бағишланган илмий

-

тадқиқот ишлари атрофлича таҳлил этилган.

Тўқимани тортиб олиш ва ўраш жараёнини тадқиқот қилишга кўплаб

илмий ишлар бағишланган.

Адабиётларни таҳлил қилиш шуни кўрсатдики, бу адабиётларни асосан

икки гуруҳга ажратиш мумкин:


background image

6

-

тўқима ростлагичларини такомиллаштиришга ва шу тўқима

ростлагичлари ёрдамида олинган тўқималарни таҳлил қилишга бағишланган

адабиётлар;

-

мавжуд бўлган тўқима ростлагичларини тадқиқотлари ва улар ёрдамида

олинган тўқималарни таҳлил қилишга бағишланган адабиётлар;

-

ўзгарувчан зичликдаги тўқималарни ҳосил қилиш ва уларнинг

хусусиятларини тадқиқот қилишга бағишланган адабиётлар.

Рус олимларидан

Ю.Ф.Ерохин, Е.Д.Ефремов, Смирнов И.А

ва бошқалар

тўқима тортиб олиш жараёнини такомиллаштириш масалаларини ўрганиб

чиқишган. Уларнинг кўпчилиги мокили тўқув дастгоҳларининг тўқима

ростлагичларини такомиллаштиришга қаратилган. Мокисиз тўқув

дастгоҳларида тўқимани тортиб олиш жараёнига Велиев

Ф.А, М.Д.Ерофеев,

И.А Смирновларнинг ишлари бағишланган. Лекин уларнинг тадқиқотлари

позитив тўқима ростлагичини таҳлил қилишга бағишланган. Замонавий

дастгоҳларнинг негатив тўқима ростлагичига бағишланган тадқиқотлар

ўтказилмаганлиги аниқланди.

Таҳлил қилинган адабиётларда фақат мокили дастгоҳларнинг негатив

тўқима ростлагичини тадқиқот қилиш масалалари кўриб чиқилган. Жумладан

Ерофеев М.Д ўз тадқиқотларида турли хил ростлагичларини қўллаган пайтда

жун тўқималарини тўқиш жараёнидаги ўзгаришларни тахлил

қилган:

1.Негатив тўқима ростлагичларида танда ипининг таранглиги

тўқиманинг арқоқ

бўйича зичлигига таъсир этади.

2.

Ўртача ва оғир тўқималар тўқиганда тўқима ростлагичи ўз вазифасини

бажаради. Бу холат тўқиманинг толали материаллар билан тўлдирилиш

коэффициенти 0,77 дан ортиқ

бўлганда кузатилади

.

Диссертация ишида, шунингдек, рус олимларидан Быкадоров Р.В,

Ефремов Е.Д ва бошқалар, чет эл олимларидан Gao Weidong, Zhu Sukang

ларнинг,

Ўзбекистон тадқиқотчиларидан Э. Ш. Алимбаев, П.С.

Сиддиқовларнинг тўқима ҳосил бўлиш жараёнига бағишланган

тадқиқотларининг таҳлили келтирилган.

Таҳлил қилинган адабиётлардан замонавий тўқув дастгоҳларида негатив

тўқима ростлагичининг тадқиқотлари ўтказилмаганлиги аниқланди. Мавзуда

ечилиши лозим бўлган масалалар етарлича асосланган.

Иккинчи боб

такомиллаштирилган тўқима ростлагичининг тузилиши,

ишлаши ва унинг назарий тадқиқотларига бағишланган. СТБ дастгоҳининг

позитив тўқима ростлагичи асосида негатив тўқима ростлагичи яратилган.

мавжуд ростлагичдан фарқи шундан иборатки унда валъянга харакат

фрикцион орқали узатилади. Бу тўқимани арқоқ

ипининг диаметрига

мутаносиб равишда тортиб олиш имкониятини беради. Такомиллаштирилган

ростлагичнинг тузилиши 1

-

расмда келтирилган.

Тўқув дастгохи ишлаб турган пайтда харакат

1-

червякдан 2

-

червяк

ғилдирагига ва фрикцион орқали 5

-

храповикка узатилади. Храповикдан

харакат сирпанувчи шпонка орқали 3

-

валга узатилади. 3

-

вал тишли

ғилдираклар орқали 8

-

бармоқ тўқима таранглиги датчиги билан боғланган

бўлиб 6

-

пружинани сиқиш кучини тўқима таранглигига боғлиқ холда

ўзгартириш имкониятини беради. Тўқима хосил бўлиш жараёнида


background image

7

тўқиманинг таранглиги вальянга таъсир этади. Вальян фрикцион билан

кинематик равишда боғланганлиги сабабли етакланувчи яриммуфтага таъсир

этаётган қаршилик моменти ҳам ўзгаради. Ўзгариш миқдори арқоқ ипининг

йўғонлигига боғлиқ бўлади.

Фрикционнинг етакловчи ярим муфтаси узатаётган айланиш моменти

етакловчи яриммуфта ўқига келтирилган тўқима таранглиги моментига тенг

бўлгунча етакланувчи яриммуфта айланади ва вальян тўқимани тортиб

олади. Айланиш моменти тўқиманинг қаршилик моментига тенг бўлгандан

сўнг тўқимани тортиб олиш жараёни тўхтайди.

1-

расм. Такомиллаштирилган тўқима ростлагичининг чизмаси

Яъни тўқимани тортиб олиш жараёни бир текис эмас, балки арқоқ

ипининг йўғонлигига қараб амалга оширилади.

Негатив тўқима ростлагичларида тортиб олинаётган тўқима миқдори

тўқиманинг таранглигига боғлиқ

бўлади. Вальяннинг статик мувозанатидан

келиб чиққан холда тўқима ростлагичида хосил бўлаётган таранглик

тенгламасини келтириб чиқарилди:

7

5

3

1

8

6

4

2

1

2

2

3

3

1

3

2

z

z

z

z

e

R

z

z

z

z

f

C

r

R

r

R

T

f

b

Тенгламадан кўриниб турибдики, тўқиманинг таранглиги ишқаланиш

юзасининг ўлчамлари, фрикционнинг сиқилиш кучи, фрикциондаги

ишқаланиш коэффициенти, тўқимани валъянга ишқаланиш коэффициенти ва

ростлагичнинг тишли узатмасидаги узатиш сонига боғлиқ

экан.

Тўқима таранглигини хисоблаш мақсадида фрикциондаги ишқаланиш

коэффициентининг статик ва динамик холатдаги қийматлари аниқланди.

Олинган натижалар 1 ва 2

-

жадвалларда келтирилган. Жадваллардан кўриниб


background image

8

турибдики, нормал босим ва фрикционнинг харакат тезлиги ўзгарганда

ишқаланиш коэффициентининг қиймати ўзгарар экан.

1-

жадвал

Статик холатдаги ишқаланиш коэффициенти қийматлари.

Нормал

босим,

кг/см

2

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

f

0,27

0,30

0,33

0,37

0,4

2-

жадвал

Харакат пайтидаги ишқаланиш коэффициентининг қийматлари.

V

м/сек

0,028

0,026

0,024

0,022

0,020

0,018

N

кг/см

2

1

0,2

0,24

0,245

0,25

0,255

0,26

0,265

2

0,4

0,25

0,255

0,26

0,265

0,27

0,275

3

0,6

0,26

0,265

0,27

0,275

0,28

0,285

4

0,8

0,27

0,275

0,28

0,286

0,29

0,295

6

1,0

0,28

0,285

0,29

0,295

0,30

0,305

Харакат пайтидаги вальянга таъсир этаётган омилларни аниқлаш

мақсадида вальяннинг динамик мувозанати кўриб чиқилди ва вальян

харакатининг дифференциал тенгламаси келтириб чиқарилди.

аТ

b

m



Тенгламадан кўриниб турибдики, вальяннинг харакати тўқиманинг

таранглигига Т боғлиқ

экан. Бундан ҳулоса қилиш мумкинки, валъянни

ҳаракатланиш миқдори тўқиманинг таранглигига боғлиқ

бўлар экан. Демак

ростлагич негатив ростлагич сифатида ишлар

экан.

Учинчи

боб

такомиллаштирилган

тўқима

ростлагичининг

экспериментал тадқиқотларига бағишланган.

Тўқима ростлагичини ишини

ўрганиш мақсадида амалий тадқиқотлар пайтида тўқима ростлагичининг иши

тўқима тузилиши омилларига боғлиқлиги таҳлил қилинган. Тўқималарнинг

тахтлаш кўрсаткичлари 3

-

жадвалда келтирилган. Тажриба пайтида бош

валнинг айланиш тезлиги, танда иплари ва тўқиманинг таранглиги ҳамда

фрикционнинг етакланувчи диски харакати ёзиб олинди.

Осциллограммаларни таҳлил қилиш натижасида танда ипи ва

тўқиманинг таранглиги ҳамда арқоқ

ипини тўқима четига жипслаштириш

кучи аниқланди. Бунинг учун В.Н.Васильченко усулидан фойдаланилди.

Бу

усулга кўра:

Р=Т

т

-

Т

тўқ

бу ерда: Т

т

арқоқ

ипини тўқима четига жипслаш пайтидаги танда

таранглиги,

Т

тўқ

-

шу пайтдаги

тўқима таранглиги.

Олинган натижалар 4

-

жадвалда келтирилган. Жадвалдан кўриниб

турибдики, арқоқ

ипни тўқима четига жипслаштириш пайтидаги танда


background image

9

ипнинг таранглиги ва тўқима четига жипслаш кучи тўқиманинг боғлиниш

коэффициенти, тўқиманинг тўлдирилиш коэффициенти ва юза тўлдирилиши

ортган сари ортиб борар экан. Бу табиий, чунки юқорида санаб ўтилган

тўқима тузилиши кўрсаткичларининг қийматлари ошган сари танда ва арқоқ

ипларининг ўзаро таъсири ортиб боради ва арқоқ

ипларини тўқима четига

жипслаштириш учун кўпроқ

куч сарфлашга тўғри келади. Арқоқ

ипни

тўқима четига жипслаштириш пайтидаги тўқима таранглиги эса аксинча

юқорида санаб ўтилган тўқима тузилишининг кўрсаткичлари ортган сари

камайиб бориши кузатилмоқда. Бунинг сабаби шундан иборатки, тўқима

зичлашиб борган сари ундаги арқоқ

ипни тўқима четига жипслаштириш учун

батан механизми кўпроқ

куч сарфлайди, тўқимани силжиш йўли ортади ва

бунинг натижасида унинг таранглиги кескин камаяди.

Тўқима таранглиги такомиллаштирилган тўқима ростлагичининг

ишига қандай таъсир этишини аниқлаш мақсадида тўқима таранглиги ва

фрикционнинг етакланувчи диски бурчак тезлиги

орасидаги боғланиш

корреляция коэффициенти ёрдамида бахоланди. Тўқима таранглиги ва

етакланивчи диск орасидаги боғлиқлик чизмаси 2

-

расмда келтирилган.

2-

расм

Тўқима таранглиги ва етакланивчи диск орасидаги боғлиқлик

чизмаси.

Маълум услуб ёрдамида корреляция коэффициенти ҳисобланди:

 

03

,

11

2

)

92

,

4

(

08

,

6

6

6

,

164

92

,

4

43

,

112

6

2

2

П

П

n

е

П

n

а

е

П

 

08

,

0

2

)

6

,

164

(

34

,

4825

6

92

,

4

6

,

164

43

,

112

6

2

2

1

е

е

n

П

е

n

а

е

П

94

,

0

89

,

0

08

,

0

3

,

11

1

a

a

r

Корреляция коэффициенти қиймати юқори бўлганлиги сабабли

тўқиманинг таранглиги ва етакланувчи дискнинг харакат миқдори орасидаги

боғлиқлик жуда кучли экан. Демак тўқиманинг арқоқ ипини тўқима четига

жипслаш пайтидаги таранглиги такомиллаштирилган тўқима ростлагичининг

айланиш миқдорига, яъни тортиб олинган тўқима миқдорига таъсир этар


background image

10

экан. Шу услубдан фойдаланиб

танда ипининг таранглиги ва тўқима четига

арқоқ

ипини жипслаш кучи билан етакланувчи диск харакат миқдори

орасидаги боғлиқлик аниқланди. Танда ипининг таранглиги

ва етакланувчи

диск харакат миқдори орасидаги корреляция коэффициенти

-

0,22, арқоқ

ипини тўқима четига жипслаш кучи

ва етакланувчи диск харакат миқдори

орасидаги корреляция коэффициенти

-0,3

0 бўлганлиги сабабли бу

кўрсаткичлар такомиллаштирилган тўқима ростлагичининг ишига айтарли

таъсир этмайди

деган ҳулоса қилиш мумкин

.

Хулоса қилиб айтиш мумкинки, тўқима ростлагичининг ишлашига

асосан арқоқ ипини тўқима четига жипслаш пайтидаги тўқима таранглиги

таъсир этар экан. Бу куч эса ўз навбатида арқоқ ипининг чизиқли зичлигига

боғлиқ бўлади.

Адабиётлар таҳлилидан маълумки, негатив тўқима

ростлагичлари

тўқиманинг тўлдирилиш коэффициенти 0,77 дан ортиқ бўлгандагина самара

беради.Такомиллаштирилган

тўқима

ростлагичининг

ассортимент

имкониятларини аниқлаш мақсадида турли тўқималарни тўқиш жараёнида

экспериментал тадқиқотлар ўтказилди. Бу тўқималар бир

-

биридан асосан

тўлдирилиш коэффициенти қиймати билан фарқ қилади.Энг минимал

тўлдирилиш коэффициенти 0

,

621, максимал қиймати эса 1,004 тенг. Тажриба

пайтида олинган осциллограммалар 3

,4-

расмларда келтирилган.

Тўлдирилиш коэффициенти минимал, яъни 0,621 бўлган тўқимани

осциллограммасидан кўриниб турибдики, етакланувчи дискнинг харакати

тўқиманинг таранглигига деярли боғлиқ эмас. Бу холда тўқима ростлагичи

позитив ростлагич сифатида ишлаши кўриниб турибди.


3-

расм. Толали материаллар билан тўлдирилиш коэффициенти минимал

бўлган (К=0,621) тўқимани тўқиш жараёни осциллограммаси







background image

11

3-

жадвал

Тўқилган тўқималарнинг кўрсаткичлари

Вариантлар

1

2

3

4

5

Танда ипининг чизиқли

зичлиги, текс

29,4

18,5

18,5

29,4

18,5

Ипларнинг

зичлиги, ип/дм

танда

220

270

110

220

270

арқоқ

180

230

80

240

160

Ўрилиш тури

Рогожка

Сатин

5/2

Полот

но

Саржа

2/2

Саржа

1/3

А

рқо

қн

ин

г чиз

иқли

зичли

ги

, текс

20

Тўқимани боғланиш

коэффициенти

2,45

2,387

0,845

3,26

2,07

Тўқимани толали

материаллар билан

тўлдирилиш

коэффициенти

0,337

0,362

0,104

0,451

0,292

Тўқиманинг юза

тўлдирилиши, %

63,9

67,64

30,05

75,58

61,22

25

Тўқимани боғланиш

коэффициенти

2,69

2,687

0,957

3,59

2,35

Тўқимани толали

материаллар билан

тўлдирилиш

коэффициенти

0,378

0,406

0,117

0,50

0,328

Тўқиманинг юза

тўлдирилиши, %

66,0

70,27

31,42

77,84

63,04

29

Тўқимани боғланиш

коэффициенти

2,91

2,80

1,05

3,88

2,579

Тўқимани толали

материаллар билан

тўлдирилиш

коэффициенти

0,412

0,44

0,127

0,532

0,351

Тўқиманинг юза

тўлдирилиши, %

67,6

72,14

32,4

79,46

64,43

50

Тўқимани боғланиш

коэффициенти

3,93

3,35

1,507

5,24

3,70

Тўқимани толали

материаллар билан

тўлдирилиш

коэффициенти

0,569

0,603

0,176

0,719

0,510

Тўқиманинг юза

тўлдирилиши, %

73,7

80,52 36,761

86,05

70,05




background image

12

4-

жадвал

Арқоқ ипини тўқима четига жипслаштириш пайтидаги танда ва тўқиманинг

таранглиги

Вариантлар

1

2

3

4

5

А

рқо

қн

ин

г чиз

иқли

зичли

ги

, текс




20

Танда ипининг

таранглиги, сН/ип

38,5

34,1

27,0

44

30,4

Тўқима четига

жипслаш кучи, сН/ип

23,1

17,6

14,0

29,7

17,2

Тўқима таранглиги,

сН/ип

15,4

16,5

13,0

14,3

13,2




25

Танда ипининг

таранглиги, сН/ип

40,9

35,4

32,0

48,0

32,6

Тўқима четига

жипслаш кучи, сН/ип

32,3

24,5

20

41,1

21,2

Тўқима таранглиги,

сН/ип

8,6

10,9

12,0

6,9

11,4




29

Танда ипининг

таранглиги, сН/ип

43,2

36,2

33,5

50,2

33,5

Тўқима четига

жипслаш кучи, сН/ип

35,7

27,1

22,5

44,5

24,1

Тўқима таранглиги,

сН/ип

7,5

9,1

11

5,7

9,4





50

Танда ипининг

таранглиги, сН/ип

58,0

42,1

34,5

60,7

35,5

Тўқима четига

жипслаш кучи, сН/ип

51,3

34,6

25,3

57,5

27,1

Тўқима таранглиги,

сН/ип

6,7

7,5

9,2

3,2

8,4


background image

13

Тўқиманинг тўлдирилиш коэффициенти максимал, яъни 1,004

бўлгандаги осциллограммадан кўриниб турибдики, тўқиманинг таранглиги

камайган пайтда етакланувчи диск харакатланишни бошламоқда, тўқиманинг

таранглиги ортган пайтда эса етакланувчи диск ўз харакатини

тўхтатмоқда.Демак бу холда тўқима ростлагичи тўлиқ

негатив ростлагич

сифатида ишламоқда.

4-

расм.

Толали материаллар билан тўлдирилиш коэффициенти

максимал бўлган (К=1,004) тўқимани тўқиш жараёни осциллограммаси

Бундан хулоса қилишимиз мумкинки, такомиллаштирилган тўқима

ростлагичи тўқиманинг тўлдирилиш коэффициенти 0,75 дан ортиқ

бўлгандагина негатив ростлагич сифатида ишлар экан. Механизмнинг

кинематик чизмасида жуда кўп тишли ғилдираклар бўлганлиги сабабли

вальяндаги қаршилик моменти ўзгариши ўз вақтида етакланувчи дискка

етиб бормаслиги ва натижада тўқимани тортиб олиш кечикиши мумкин. Бош

валнинг айланиш тезлиги 240 мин

-1

бўлганда етакланувчи дискнинг кечикиш

вақти бош вални айланишининг 4,9 % ни ташкил этар экан. Демак тўқима

ростлагичининг кинематик схемасида кўплаб тишли ғилдираклар бўлишига

қарамасдан етакланувчи дискнинг кечикиш вақти айтарли кўп эмас экан.

Тўртинчи бобда:

такомиллаштирилган тўқима ростлагичининг ишини

муқбиллаштириш масаласи кўриб чиқилган. Дастлабки тажрибалардан сўнг

тўқима ростлагичининг ишига энг кучли таъсир этувчи омиллар сифатида

пружинанинг сиқиш миқдори, фрикцион юзаси ва ўрта хол миқдори қабул

қилинди.

Муқбиллаштириш мезони сифатида арқоқ

ипларининг орасидаги

масофанинг нотекислиги

b

қабул қилинди, чунки тўқима ростлагичи тўғри

ишласа бу оралиқ

барча иплар орасида бир хил бўлиши керак

Тажриба режаси асосида ўтказилган тадқиқотлар натижалари ЭХМ ёрдамида

таҳлил қилинган ва муқбиллаштириш омилининг тажриба омилларига

боғлиқлигини кўрсатувчи 2

-

даражали математик модел олинган:

2

3

2

2

2

1

2

1

3

2

43

,

1

506

,

1

484

,

1

7

,

0

61

,

0

15

,

1

37

,

4

x

x

x

x

x

x

x

Y

R


background image

14

Олинган натижаларни таҳлил қилиш натижасида такомиллаштирилган

механизмнинг энг рационал омиллари аниқланди

:

Пружинанинг сиқилиш миқдори:

Х

1

= 7,4

8 мм

;

Танда ипининг таранглиги

:

Х

2

= 24-

26 сН

;

Ўрта хол миқдори:

Х

3

= 36

39 мм;

Аниқланган омилларни механизмда қўллаган ҳолда тўқиманинг

тажриба

намуналари тўқиб кўрилди ва уларнинг сифати баҳоланди. Арқоқ

ипининг чизиқли зичлиги ўзгаришига қарамасдан тўқима сирти

тўлдирилиши барча намуналарда бир хил бўлиши кузатилди. Арқоқ иплари

орасидаги масофа ҳисоблаб кўрилди ва унинг нотекислиги аниқланди.

Ҳисоблар иплар орасидаги масофанинг нотекислиги 5% дан ортмаганлигини

кўрсатди. Олинган намуналар стандарт услуб асосида синовлардан

ўтказилди. Натижалар 5

-

жадвалда келтирилган. Жадвалдан кўриниб

турибдики тўқималарнинг физик

-

механик хусусиятлари асос тўқима

кўрсаткичларга мос келади.

5-

жадвал

Тўқималарнинг физик

-

механик кўрсаткичлари

Кўрсаткичлар

Асос

тўқима

Тажриба тўқима

В

-1

В

-2

Ипларнинг чизиқли зичлиги, текс

танда

арқоқ


29

50

29
25

29
50

Ипларнинг зичлиги, ип/дм

танда бўйича

арқоқ

бўйича

220
190

220
225

220
190

Тўқиманинг сирт зичлиги, г/м

2

173,3

139,0

172,0

Тўқиманинг узилиш кучи, Н

танда бўйича

арқоқ

бўйича

450
350

463,9
419,2

427,5
429,2

Узилишдаги чўзилиш, %

танда бўйича

арқоқ

бўйича

16,5
20,0

19,8
13,2

23,4
12,9

Тўқиманинг ишқаланишга чидамлилиги

,

цикл

4700

6200

5750

Хаво ўтказиш қобилияти, м

3

2

сек

75

66

65

Тўқиманинг қалинлиги, мм

0,45

0,37

0,42

Ғижимланиши, град

танда бўйича

арқоқ бўйича

115
175

150
210

155
220


background image

15

Бешинчи

бобда

такомиллаштирилган

тўқима

ростлагичи

«Ташкаятекстиль

»

қўшма корхонасида Костюмная арт 1095 тўқимасини ва

Ўзбекистон табиий толалар илмий тадқиқот институтида тажриба

тўқимасини тўқиш жараёнида

синаб кўрилди. Тажрибалар шуни кўрсатдики

такомиллаштирилган тўқима ростлагичини қўллаш танда ва арқоқ

ипларини

узилишини камайтирди ва маҳсулот сифатини оширди. Натижада

дастгоҳнинг унумдорлиги 10 % га ошди. Такомиллаштирилган тўқима

ростлагичини қўллашдан олинадиган умумий иқтисодий самарадорлик

258918,2

232705,7 = 26212,5 минг сўм

.

1 та механизмни такомиллаштириш

учун 100 минг сўм сарфланади.

Такомиллаштирилган тўқима ростлагичини

тайёрлаш учун сарфланган умумий харажатлар 100000х 50 = 5000 минг сўм.

Якуний иқтисодий самарадорлик 26212,5 –5000 =21212,5 минг сўм.

Такомиллаштирилган тўқима ростлагичини ўрнатиш бир йилда битта тўқув

дастгоҳида 424250 сўм иқтисодий самара беради

.

УМУМИЙ ХУЛОСАЛАР ВА ТАВСИЯЛАР

1.

Мавжуд тўқув дастгоҳларидаги тўқима ростлагичларининг иши чуқур

тадқиқот қилинган ва уларнинг камчилигини бартараф этиш учун

такомиллаштиришлар

киритилган.

Мокисиз

дастгоҳларда

такомиллаштирилган

негатив

ростлагич яратилди.

2.

Такомиллаштирилган тўқима ростлагичида ҳосил бўлаётган тўқима

таранглиги тенгламаси олинди. Валъяннинг динамик мувозанатига

тўқима таранглигининг

таъсир этиши аниқланди.

3.

Тўқиманинг боғланиш коэффициенти, толали материаллар билан

тўлдирилиш коэффициенти ва тўқиманинг юза тўлдирилиши ортган

сари арқоқ ипини тўқима четига жипслаш пайтидаги танда

ипининг

таранглиги ва арқоқни зичлаш кучи ортиб бориши, тўқиманинг

таранглиги эса камайиб бориши аниқланди. Тўқув ғалтагидаги ўрам

диаметри камайган сари танда ипининг таранглигини ортиши тўқима

ростлагичининг ишига таъсир этмаслиги аниқланди

.

4.

Такомиллаштирилган тўқима ростлагичида тўқимани тортиб олиш

миқдори арқоқ ипининг чизиқли зичлигига тўғри мутаносиб равишда

амалга оширилиши, натижада тўқимада арқоқ

ипининг бир текис

жипслаштирилган жойлашиши ҳосил бўлиши аниқланди.

5.

Такомиллаштирилган тўқима ростлагичи тўқимани толали материаллар

билан тўлдирилиш коэффициенти 0,75 дан ортиқ бўлгандагина

негатив ростлагич сифатида ишлаши аниқланди

.

6.

Олинган

математик

моделни

таҳлил

қилиш

натижасида

такомиллаштирилган тўқима ростлагичи

созлаш омилларининг

рационал

қийматлари

аниқланди:

Пружинанинг сиқилиш миқдори;

Х

1

= 7,4

8

мм.

Танда ипининг таранглиги;

Х

2

= 24-

26 сН

Ўрта хол миқдори;

Х

3

= 36

39

мм

7.

Янги олинган тўқималарнинг физик

-

механик кўрсаткичлари асос

тўқима кўрсаткичлари билан таққосланди ва уларни бир

-

бирига мос

келиши аниқланди.


background image

16

8.

Такомиллаштирилган тўқима ростлагичи «Ташкаятекстиль

»

қўшма

корхонасида

Костюмная арт 1095 тўқимасини ва Ўзбекистон табиий

толалар илмий тадқиқот институтида тажриба тўқимасини тўқиш

жараёнида синаб кўрилди.

Такомиллаштирилган тўқима ростлагичи

танда ва арқоқ

ипларини узилишини камайтириш имкониятини берди

ва юқори навли маҳсулот ҳажмини 5% га ошириш имкониятини берди.

Такомиллаштирилган тўқима ростлагичини ўрнатиш бир йилда битта

тўқув дастгоҳида 424250 сўм иқтисодий самара беради.

ЭЪЛОН

ҚИЛИНГАН ИШЛАР РЎЙХАТИ

1.

Содиқова

Н.Р

.,

Алишев

Ш

.

Такомиллашган тўқима ростлагичида

тўқиманинг тортиб олиш кучини хисоблаш

//

Тўқимачилик муаммолари

.

–Тошкент

, 2006.-

№1,

- 32-34

б.

2.

Содиқова

Н.Р

.,

Хасанов

Б.К

.

Определение ассортиментных

возможностей

модернизированного

товарного

регулятора

//

Тўқимачилик муаммолари

-

Тошкент

, 2006. -

№1,

- 28-

30 б.

3.

Содиқова

Н.Р

.,

Хасанов

Б

.

К

.

Тўқима таранглигини такомиллаштирилган

тўқима ростлагичининг ишига таъсири

//

Тўқимачилик муаммолари

-

Тошкент

, 2006. -

№2,

- 24-

26 б.

4. Содиқова Н.Р

.

, Абдуризаев А.А.

Модернизированная конструкция

товарного регулятора

//

Республика илмий

-

амалий конференцияси

материаллар тўплами

, 24

25 май

2001.

–Тошкент

, 2001. -174

175 б.

5.

Содиқова Н.Р

.,

Кадирова

Ф.К

.

Модернизация механизма отпуска и

натяжения основы на станке СТБ

//

Механическая технология

текстильных материалов, Республика илмий

-

амалий конференцияси

материаллар тўплами

, 13

18

сентябр 1992

.

–Тошкент

, 1992. -14

15 б.

6.

Содиқова Н.Р

.,

Ниёзова

Н

.

Арқоқ ипининг тўқимада жойлашиши хақида

//

Ўзбекистон Республикаси тўқимачилик институти ёшларининг

фандаги ютуқлари ишлаб чиқаришга илмий

-

амалий конференцияси

материаллар тўплами

, 25

28 май 1993

.

–Тошкент

, 1993. -

122 б.

7.

Содиқова Н.Р

.,

Муллаев

П

.

СТБ дастгоҳида тўқима ростлагичини

такомиллаштириш

//

Пахта тозалаш, тўқимачилик ва енгил

саноатларининг техника ва технологиясини такомиллаштириш

:

илмий

-

амалий конференцияси

материаллар тўплами

, 14

27 май 1994. –

Тошкент

, 1994.-

134 б.

8.

Содиқова Н.Р

.,

Карабаева

З

.

Исследование процесса прокладывания

уточной нити на станках типа СТБ

//

Пахта тозалаш, тўқимачилик ва

енгил саноатни ривожлантириш истиқболлари

,

Республика илмий

-

амалий конференцияси

материаллар тўплами

, 22 -24

апрел

1991.

Тошкент

, 1991.-

82 б

.

9.

Содиқова

Н.Р

.

Такомиллаштирилган тўқима ростлагичи ёрдамида

тўқилган тўқималарнинг тузилиши таҳлили

//

Ҳалқаро илмий

-

амалий

конференция материаллари,

-

Тошкент

, 2007. -225-

228 б.


background image

17

Техника фанлари номзоди илмий даражасига

талабгор Содиқова Наима

Рахматовнанинг 05.19.03 –

«Тўқимачилик материаллари технологияси»

ихтисослиги бўйича «Мокисиз дастгоҳда тўқимани тортиб олиш ва ўраш

жараёнини такомиллаштириш» мавзусидаги диссертациясининг

Р Е З Ю М Е С И

Таянч сўзлар:

тўқима, негатив тўқима ростлагичи, арқоқнинг

жойлашиши, бир текис тақсимланган, бир текис жипслаштирилган,

фрикцион

механизм, етакланувчи диск, тўқима таранглиги, танда таранглиги.

Тадқиқот объектлари:

СТБ дастоҳининг тўқима

ростлагичи ва улар

ёрдамида тўқилган тўқималар

Ишнинг

мақсади:

замонавий

дастгоҳларда

бир

текис

жипслаштирилган арқоқ

жойлашишини ҳосил қилувчи тўқима ростлагичини

яратиш ва уни ишлашини тадқиқот қилишдан ҳамда уни ишлаб чиқаришга

тадбиқ

этишдан

иборат.

Тадқиқот услуби:

Мазкур ишда тадқиқотнинг назарий ва амалий

тажриба усулларидан фойдаланилган.

Диссертациянинг амалий тажрибалари

ТТЕСИ тўқувчилик лабораториясида, «Ташкаятекстиль» қўшма корхонасида

амалга оширилди. Тажриба замонавий тадқиқот усулларини қўллаган холда

амалга оширилди. Тажриба

натижалари математик статистика усуллари

ёрдамида таҳлил қилинди. Олинган натижалар аниқлиги 95 % ташкил этди.

Синовлар замонавий ўлчов аппаратуралари ва қурилмаларда олиб борилди.

Назарий тадқиқотлар назарий механика усуллари ёрдамида амалга

оширилди.

Олинган натижалар ва уларнинг янгилиги

:

СТБ дастгоҳининг

тўқима ростлагичи такомиллаштирилди; тўқима ростлагичи ҳосил қилаётган

тўқима таранглиги тенгламаси олинди; тўқима ростлагичининг ассортимент

имкониятлари аниқланди; такомиллаштирилган тўқима ростлагичининг

назарий ва амалий тадқиқотлари ўтказилди; тўқима сифатини таъминловчи

оптимал параметрлар аниқланди.

Амалий аҳамияти:

такомиллаштирилган тўқима ростлагичи чизиқли

зичлиги бўйича нотекислиги юқори бўлган ипларини қайта ишлашда тўқима

юзаси нотекислигини камайтиришда юқори самара беради.

Тадбиқ этиш даражаси ва иқтисодий самарадорлиги:

Такомиллаштирилган тўқима ростлагичини қўллашнинг иқтисодий

самарадорлиги «Ташкаятекстиль» қўшма корхонасида Костюмная арт 1095

тўқимасини ва Ўзбекистон табиий толалар илмий тадқиқот институтида

тажриба тўқимасини тўқиш

жараёнида аниқланди. Такомиллаштирилган

тўқима ростлагичини қўллаш бир йилда битта тўқув дастгохида 424250 сўм

иқтисодий самара берар экан.

Қўлланилиш сохаси:

тўқимачилик саноати корхоналарининг

тўқувчилик фабрикаларида.


background image

18

Р Е З Ю М Е

диссертации Садыковой Наимы Рахматовны на тему

: «

Совершенствование

процесса отвода и навивания ткани на бесчелночном станке» на соискание

ученой степени кандидата технических наук по специальности

05.19.03

«Технология текстильных материалов».

Ключевые слова:

ткань, негативный товарный регулятор,

расположение утка, равномерный прибой, равномерное распредаление,

фрикционный механизм, ведомый диск.,натяжение ткани, натяжение основы.

Объект исследования:

Товарный регулятор станка СТБ и ткани,

выработанные с его применением.

Цель работы: Разработка и исследование товарного регулятора,

обеспечивающего расположение утка в ткани с равномерным прибоем а

также внедрение его в промышленное производство.

Методы исследования:

в

работе применены методы теоретических и

экспериментальных исследований

.

Экспериментальные ислледования

проведены в лпборатории ткачества ТИТЛП и СП «Ташкаятекстиль».

Эксперименты проведены с применением современных методов, Обработка

результатов проводилась с применением методоа математической

статистики. Достоверность результатов составила 95 %. Испытания свойств

тканей проводилось на современном оборудовании. Теоретические

исследование проведены с примененим методов теоретической механики.

Полученные результаты и их новизна:

модернизирован товарный

регулятор станка СТБ, определено тяговое усилие, создаваемое товарным

регулятором, апределены ассортиментные возможности товарного

регулятора; проведены теоретические и экспериментальные исследования

модернизированного регулятора; определены параметры наладки

регулятора, обеспечивающие оптимальное строение ткани.

Практическая значимость:

использование модернизированного

товарного регулятора позволит уменьшить неравномерность структуры

ткани при использовании уточной нити с высокой неравномерностью по

толщине.

Степень внедрения:

экономическая эффективность разработанной

конструкции товарного регулятора испытана в СП

«Ташкаятекстиль» при

выработке ткани Костюмная арт 1095 и

ткацкой лаборотории Узбекского

научно

-

исследователского института натуральных волокон. Экономический

эффект от внедрения составил 424250 сум на один ткацкий станок.

Область применения:

текстильные

предприятия

.


background image

19

RESUME

The dissertation of Sadikova Naima Rakhmatovna on the theme « Allocation the

cloth in the shuttless machine and developing the winding process» on competition

of scientific candidate degree of technical science on 05.19.03 specialty of

Technology of textile goods

Key words:

cloth, negative good regulator, weft arrangement, constant flow,

constant allocation, frictional mechanism, leading disk, fabric tension, weft yarn
tension.

Subjects of the inquiry:

Goods regulator of the STB machine and fabric, made with its application.

Aim of the inquiry:

Working out and researching goods regulator, which supply the weft arrangement
in the fabric with constant flow and also its application into production industry.

Method of inquiry:

In the dissertation work are used the modern methods

of scientific researches. Theoretical researching is based on the general methods.

Experimental researches are held at the knitting laboratory of TITLI and

Joint stock company « Tashkayatextile». Experiments are held with using modern
methods. Aanalysis of results are made with using the mathematical statistics
method. Reliability of the results consist of 95 %. Test of fabric properties are held
in the modern equipments. Theoretical investigations are held with using the
methods of theoretical mechanics. At the carrying out the experiments was applied
the modern measuring equipment.

The results achieved and their novelty:

Developed good regulator STB machine, pulling force is defined, created by goods
regulator, the assortment possibilities of goods regulator; theoretical and
experimental investigations of developed regulator are held,; parameters of
regulator settings are defined, which supplies optimal fabric construction.

Practical value:

Developed goods regulator allow to decrease inequality of

fabric construction under usage of the weft yarn with high inequality of thickness.

Degree of embed and economic effectivity:

«Tashkayatextile» in making

fabric for Suits art: 1095. Economical effectiveness from application consists of
424250 sum for one loom.

Sphere of usage:

The results of research are recommended to use the

tecstile enterprises.




Изланувчи _______________

References

Содиқова Н.Р., Алишсв Ш. Такомиллашган тўқима ростлагичида тўқиманинг тортиб олиш кучини хисоблаш // Тўкимачилик муаммолари. -Тошкент, 2006.-№1, - 32-34 б.

Содиқова Н.Р., Хасанов Б.К. Определение ассортиментных возможностей модернизированного товарного регулятора // Тўқимачилик муаммолари -Тошкент, 2006. -№1, - 28-30 б.

Содиқова Н.Р., Хасанов Б.К. Тўқима таранглигини такомиллаштирилган тўқима ростлагичининг ишига таъсири // Тўқимачилик муаммолари -Тошкент, 2006. -№2, - 24-26 б.

Содиқова Н.Р., Абдуризасв А.А. Модернизированная конструкция товарного регулятора // Республика илмий - амалий конфсрснцияси матсриаллар тўплами, 24 - 25 май 2001. -Тошкент, 2001. -174 - 175 б.

Содиқова Н.Р., Кадирова Ф.К. Модернизация механизма отпуска и натяжения основы на станке СТБ // Механическая технология текстильных материалов, Республика илмий-амалий конфсрснцияси матсриаллар тўплами, 13-18 сентябр 1992. -Тошкент, 1992. -14- 15 6.

Содиқова Н.Р., Ниёзова Н. Арқоқ ипининг тўкимада жойлашиши хакида // Узбекистан Республикаси тўқимачилик института сшларининг фандаги ютуклари ишлаб чиқаришга илмий-амалий конфсрснцияси матсриаллар тўплами, 25 - 28 май 1993. -Тошкент, 1993. -122 б.

Содиқова Н.Р., Муллаев П. СТБ дастгоҳида тўкима ростлагичини такомиллаштириш // Пахта тозалаш, тўкимачилик ва енгил саноатларининг техника ва технологиясини такомиллаштириш: илмий-амалий конфсрснцияси матсриаллар тўплами, 14-27 май 1994. -Тошкснт, 1994.-134 б.

Содиқова Н.Р., Карабаева 3. Исследование процесса прокладывания уточной нити на станках типа СТБ //Пахта тозалаш, тўқимачилик ва енгил саноатни ривожлантириш истиқболлари, Республика илмий-амалий конфсрснцияси матсриаллар тўплами, 22 -24 апрел 1991. -Тошкснт, 1991.-82 б.

Содиқова Н.Р. Такомиллаштирилган тўқима ростлагичи ёрдамида тўқилган тўқималарнинг тузилиши таҳлили // Ҳалқаро илмий-амалий конференция матсриаллари, -Тошкснт, 2007. -225-228 б.