ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
72
DAVLAT BOSHQARUVI TUSHUNCHASI, UNING IJTIMOIY-SIYOSIY
MOHIYATI
Nurmurod Abduyusupovich Djuraуev
O‘zbekiston Milliy universiteti mustaqil-izlanuvchisi
e-mail:djurayev@gmail.com
https://doi.org/10.5281/zenodo.15128921
Annotatsiya:
Ushbu maqolada davlat boshqaruvining tushunchasi va uning ijtimoiy-
siyosiy mohiyati tahlil qilinadi. Davlat boshqaruvining nazariy asoslari, tarixiy
shakllanishi hamda zamonaviy tamoyillari yoritiladi. Yangi O‘zbekiston
konstitutsiyasi, qonunlari va so‘nggi yillarda olib borilayotgan siyosiy islohotlar
doirasida davlat boshqaruvining vazifalari, roli va istiqboldagi rivojlanish
yo‘nalishlari ko‘rib chiqiladi.
Kalit so‘zlar:
davlat boshqaruvi, konstitutsiya, siyosiy islohot, ijro
hokimiyati, davlat organlari
Annotation:
This article examines the concept of public administration and its socio-
political essence. It highlights the theoretical foundations of public
administration, its historical development, and modern principles. Within the
framework of the new Constitution of Uzbekistan, laws, and recent political
reforms, the tasks, role, and future directions for the development of public
administration are discussed.
Keywords:
public administration, constitution, political reform, executive
power, state bodies
Аннотация:
В данной статье рассматриваются понятие государственного
управления и его социально-политическая сущность. Освещаются
теоретические основы государственного управления, историческое
формирование и современные принципы. В рамках новой Конституции
Узбекистана, законов и проводимых в последние годы политических
реформ анализируются задачи, роль и перспективы развития
государственного управления.
Ключевые слова:
государственное управление, конституция,
политическая реформа, исполнительная власть, государственные органы
Davlat boshqaruvi jamiyatning ijtimoiy va siyosiy hayotini tartibga solishda
muhim o‘rin tutadi. Davlat boshqaruvining asosiy maqsadi — davlat va jamiyat
manfaatlarini uyg‘unlashtirish, fuqarolar huquqlari va erkinliklarini ta’minlash,
iqtisodiyot hamda ijtimoiy sohalarni rivojlantirishdir.
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
73
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlarida belgilangan tartib,
shuningdek, bugungi kunda amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli islohotlar,
davlat boshqaruvi tizimini takomillashtirish va samaradorligini oshirishga
xizmat qilmoqda. Mazkur maqolada davlat boshqaruvining nazariy asoslari,
tarixiy shakllanishi hamda zamonaviy tamoyillarini tahlil qilishga alohida e’tibor
qaratiladi.
Davlat boshqaruvining nazariy asoslari
Davlat boshqaruvi
– bu siyosiy hokimiyatni amalga oshirish, ijro va
nazorat funksiyalarini bajarish orqali jamiyatdagi ijtimoiy-iqtisodiy
munosabatlarni barqaror ushlab turish hamda fuqarolar manfaatlarini himoya
qilishga qaratilgan keng ko‘lamli faoliyatdir. Bunda davlat organlari xalqaro va
milliy huquq me’yorlariga tayangan holda siyosiy qarorlar qabul qiladi va
ularning bajarilishini ta’minlaydi. Natijada har bir sohada – moliya, ta’lim,
sog‘liqni saqlash, xavfsizlik kabi jabhalarda samarali boshqaruv mexanizmlari
shakllanadi. Davlat boshqaruvining ijro etish bosqichida mansabdorlar o‘z
vakolatlariga binoan qarorlar qabul qilib, ularning ijtimoiy foydali natijalarga
erishishini nazorat qiladi. Shu yo‘l bilan davlat nafaqat fuqarolarning
huquqlarini himoyalaydi, balki turli ijtimoiy guruhlar o‘rtasida uyg‘unlikni
mustahkamlab, taraqqiyotning uzluksiz davom etishiga hissa qo‘shadi.
Davlat boshqaruvining asosiy komponentlari va normativ-huquqiy
bazaning mavjudligi
– bu davlat boshqaruvi tizimi barqaror va samarali
faoliyat yuritishi uchun zarur bo‘lgan qonunlar, farmonlar, qarorlar hamda
boshqa me’yoriy hujjatlar majmuasini nazarda tutadi. Ushbu baza davlat
organlari, mansabdor shaxslar va keng jamoatchilikning huquq va
majburiyatlarini aniq belgilab, ularning vakolat doirasida ishlashiga imkon
yaratadi. Shuningdek, mazkur huquqiy asos siyosiy islohotlar jarayonida siyosiy
irodani qonun yo‘li bilan mustahkamlash, davlat funksiyalarini takomillashtirish
va ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlarni tartibga solishda muhim ahamiyat kasb
etadi. Normativ-huquqiy hujjatlarning muntazam takomillashtirib borilishi,
xalqaro tajriba va demokratik tamoyillarni inobatga olish imkonini berib,
boshqaruv tizimini jadal rivojlanishga undaydi. Bu jarayon, shuningdek,
fuqarolarning davlatga bo‘lgan ishonchini mustahkamlashga ham xizmat qiladi.
Tashkiliy tuzilma va resurslar
– davlat boshqaruvi tizimini samarali
yo‘lga qo‘yish uchun zarur bo‘lgan ichki tuzilma va moddiy-texnik bazani o‘z
ichiga oladi. Avvalo, ixtisoslashgan bo‘limlar, vazirlik va idoralar aniqlangan
vazifalar doirasida faoliyat yuritib, bir-biriga bog‘liq boshqaruv zanjirini
shakllantiradi. Mazkur bo‘g‘inlar o‘rtasidagi hamkorlik xalqaro standartlar,
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
74
tahliliy yondashuv va strategik rejalashtirish usullaridan foydalangan holda
tashkil etiladi. Bunday uslub, mavjud mablag‘lar hamda inson resurslaridan
oqilona foydalanish, zamonaviy texnologiyalarni joriy etish va ijtimoiy
loyihalarni amaliyotga tatbiq etishda muhim ahamiyat kasb etadi. Tashkiliy
tuzilma qancha aniq va moslashuvchan bo‘lsa, ijro etish jarayoni shuncha izchil
kechadi. Natijada boshqaruv amaliyotida barqarorlik, tezkor qaror qabul qilish
va fuqarolarni keng jalb qilish imkoniyati yuksaladi.
Operatsion jarayonlar
– bu siyosiy qarorlardan amaliy natijalar yaratish
uchun olib boriladigan aniq tartib-taomillar, reja va usullar majmuasidir. Unda
barcha funktsional bo‘g‘inlar – vazirliklar, idoralar, mahalliy hokimiyat hamda
boshqa tegishli tuzilmalar o‘zaro hamkorlikda ishlaydi. Jarayonlar, odatda, aniq
strategik maqsadlar va me’yoriy-huquqiy me’zonlarga asoslangan holda
bosqichma-bosqich olib boriladi. Tashkiliy chora-tadbirlar, kadrlar bilan
ta’minlash, zamonaviy texnologiyalarni joriy etish hamda resurslardan oqilona
foydalanish operatsion jarayonlarning samaradorligini oshiradi. Shu bilan birga,
ijro etish bosqichi rejalashtirilgan ishlarning bajarilish darajasini, iqtisodiy
samaradorlikni va ijtimoiy foydalilikni belgilaydi. Bunday mukammal mexanizm
xalq va davlat o‘rtasidagi o‘zaro ishonchni kuchaytirish, taraqqiyotga erishish,
siyosiy barqarorlikni mustahkamlashda muhim o‘rin tutadi.
Nazorat va hisobotlilik
– davlat boshqaruvi jarayonida to‘g‘ri qarorlar
qabul qilinishini, ularning samarali ijro etilishini va belgilangan maqsadlarga
erishishni ta’minlaydigan muhim mexanizmdir. Bunda tegishli idoralar va
mutasaddilar o‘z vakolatlari doirasida mas’uliyat bilan ish tutishi, amalga
oshirilayotgan loyihalar hamda dasturlar yuzasidan muntazam hisobot berishi
talab etiladi. Shu tariqa, ijro jarayonlari davomida yuzaga kelishi mumkin
bo‘lgan qonunbuzarliklar yoki iqtisodiy zararlar o‘z vaqtida aniqlanadi va oldi
olinadi. Davlat organlarining xalq oldidagi hisob berish amaliyoti esa boshqaruv
tizimida shaffoflikni kuchaytiradi, bu esa fuqarolarning ishonchini
mustahkamlaydi. Natijada, davlat boshqaruvining umumiy samaradorligi ortadi,
siyosiy barqarorlik mustahkamlanadi va islohotlar o‘z vaqtida real natija beradi.
Nazariy konsepsiyalar
Davlat boshqaruvi qadimgi zamonlardagi siyosiy tafakkurdan tortib,
zamonaviy “yaxlit boshqaruv” konsepsiyasigacha turli nazariyalar orqali
shakllanib, doimiy ravishda takomillashtirib boriladi. Bunday nazariyalar
davlatning siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy funksiyalarini izohlash, ushbu
funksiyalar o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlikni mustahkamlashga urg‘u beradi. Hozirgi
kunda modernizatsiya jarayonlari, globallashuv va texnologik taraqqiyot davlat
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
75
boshqaruviga yangicha talablar qo‘ymoqda. Ayniqsa, innovatsion yondashuvlar,
jamoatchilik ishtiroki hamda tezkor, shaffof qarorlar qabul qilish jamiyat
taraqqiyotining asosi sifatida e’tirof etilmoqda. Shu jihatdan qaraganda,
boshqaruv tuzilmalarining moslashuvchanligini oshirish, samarali ijro
hokimiyatini shakllantirish va davlat organlari o‘rtasidagi uyg‘un hamkorlikni
kuchaytirish masalalari bugun dolzarbligicha qolmoqda.
Davlat boshqaruvining tarixiy shakllanishi va rivojlanishi
Davlat boshqaruvi tushunchasining shakllanishi uzoq tarixiy taraqqiyot
yo‘lini bosib o‘tgan bo‘lib, unda Sharq va G‘arb davlat an’analarining o‘ziga xos
xususiyatlari uyg‘unlashib boradi. Qadimgi sivilizatsiyalar davrida davlat
hokimiyati asosan monarxlar yoki sulolalar qo‘lida jamlangan bo‘lsa-da, mazkur
tuzum doimiy ravishda aholi ehtiyojlarini qondirish va muayyan hududni
barqaror boshqarish zarurati bilan bog‘liq ravishda rivojlandi
1
. Masalan,
Zardo‘shtiylikka oid “Avesta”da
2
jamoatchilik ishlari, adolat va tartib
masalalariga alohida urg‘u berilgan. O‘rta asrlarda esa “Siyosatnoma” kabi
asarlar davlat arboblarining boshqaruv tamoyillarini yoritib berib, ularning
ahloqiy burchlariga ham e’tibor qaratgan.
Boshqa sivilizatsiyalar misolida ham boshqaruvning turli shakllarini ko‘rish
mumkin. Qadimgi Xitoyda Konfutsiy
3
boshqaruvni axloq va adolat tamoyillariga
asoslash g‘oyasini ilgari surgan, chunki “axloqi mustahkam jamiyat – barqaror
davlat kafolati”
4
. Qadimgi Yunonistonda Platon
5
“Adolat bu har bir toifa o‘z ishini
tegishli darajada bajara bilishidir” deya ta’kidlab, davlatni mukammal darajada
idora qilishda mutaxassislar, faylasuflar va adolatparvar shaxslar yetakchi rol
o‘ynashini uqtiradi. Aristotel esa siyosiy barqarorlikning poydevori sifatida o‘rta
tabaqa mavqeini alohida tilga oladi. Qadimgi Rimda respublika davridagi Senat
va konsullar orqali amalga oshirilgan boshqaruv tizimi ham yuridik, ham
ijtimoiy asosga ega bo‘lib, Ciceron “De Re Publica”
6
asarida “davlat jamoaviy ish
bo‘lib, odamlarga teng taqsimlangan ishtirok huquqidan iborat” deya yozgan.
Ushbu fikrlar boshqaruv zamirida qonun ustuvorligi va fuqarolar manfaatlarini
e’zozlash yotishini ko‘rsatadi.
Temuriylar davrida
7
samarali boshqaruv texnikalari kuchli harbiy-siyosiy
tashkilotchilik bilan uyg‘unlashgan bo‘lib, yirik imperiyalarni boshqarishdagi
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
76
aniq tartib va qoidalarga asoslangan. Masalan, “Temur tuzuklari”da oddiy
askardan tortib yirik amaldorgacha bo‘lgan mansablar iyerarxiyasi, malakali
kadrlar tayyorlash va ularni lavozimga munosib tayinlash masalalariga alohida
e’tibor qaratiladi. Shu jihatdan qaraganda, Arab xalifaligi davrida
8
ham
markazlashgan boshqaruv modelini barpo etish, keng hududlarni ma’muriy
birliklarga bo‘lish va soliq tizimini yo‘lga qo‘yish orqali zamon uchun ilg‘or
boshqaruv mexanizmlari shakllangan. Yevropaning o‘rta asrlarida, xususan
Fransiya va Angliyada monarxiyaga xos merosiy hokimiyat tizimi asta-sekin
konstitutsiyaviy boshqaruv tamoyillariga o‘tish jarayonini boshlab bergan.
Keyinchalik, “Magna Carta” kabi hujjatlar
9
orqali qirol vakolatlarini cheklash,
fuqarolarning asosiy huquqlarini himoya qilish va sud organlari mustaqilligini
ta’minlashga erishildi. Shu tarzda, o‘rta asrlar davrida shakllangan turli
boshqaruv an’analari, harbiy-siyosiy amaliyotlar hamda huquqiy-me’yoriy
tajribalar bugungi zamonaviy davlat tizimlarining poydevorini yaratib, kelgusi
siyosiy-huquqiy islohotlarga zamin hozirladi. Xonliklar va amirliklar davridagi
siyosiy islohotlar esa jamiyat ehtiyojlariga moslashish, mahalliy an’ana va urf-
odatlarni
boshqaruvga
singdirish
orqali
milliy
davlatchilikning
mustahkamlanishiga hissa qo‘shgan
10
. XX asrda, xususan Sovet davri mobaynida
markazlashtirilgan reja iqtisodiyoti, partiya rahbarligi va buyrug‘bozlik tizimi
ko‘p jabhalarda ustun mavqega ega bo‘ldi.
Mustaqillik yillarida esa O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonun
hujjatlariga asoslanib, davlat boshqaruvi yangi, demokratik tamoyillarga,
iqtisodiy erkinlik va bozor mexanizmlariga mos tarzda qayta tashkil etila
boshladi. Mustaqillikdan so‘nggi davrda o‘tkazilgan islohotlar jarayoni qonun
ustuvorligi, fuqarolarning faolligi, xorijiy tajribalarni integratsiya qilish hamda
viloyat va tuman darajasidagi boshqaruvni takomillashtirish yo‘nalishlarida
keng ko‘lamli o‘zgarishlar qilinishiga zamin yaratdi
11
. Shu boisdan, hozirgi kunda
O‘zbekistonda davlat boshqaruvining rivojlanish yo‘li ijtimoiy-siyosiy
barqarorlikni ta’minlash, iqtisodiyotga zamonaviy texnologiyalarni joriy etish
hamda jamiyat ehtiyojlariga sezgir holda siyosiy qarorlar qabul qilishga
qaratilgan.
Davlat boshqaruvining zamonaviy tamoyillari
Zamonaviy davlat boshqaruvi, avvalo, shaffoflik, samaradorlik va ijtimoiy
adolat kabi prinsiplarni o‘zida mujassam etadi. Hozirgi kunda globallashuv va
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
77
raqamli texnologiyalarning keng qo‘llanilishi siyosiy qarorlar qabul qilish
jarayonida tezkorlik va aniq ma’lumotga asoslanish zaruratini kuchaytirdi
12
.
Davlat organlari, xususan ijro hokimiyati va qonun chiqaruvchi muassasalar
o‘rtasida o‘zaro tafovut mavjud bo‘lsa-da, ularning yagona maqsadi – fuqarolar
manfaatini ta’minlash va davlatni jadal rivojlanish sari boshlab borishdan iborat.
Shu ma’noda, zamonaviy boshqaruvga xos bir qancha muhim tamoyillarni
ajratib ko‘rsatish mumkin:
Hamkorlik va ishtirokchilik.
Davlat idoralari qarorlar qabul qilish
davomida nafaqat mutaxassislar, balki jamoatchilik, xususan NNTlar va
fuqarolarning bevosita ishtirokini ta’minlashi zarur. Bunda turli manfaatlar
o‘rtasidagi muvozanatni saqlash, fuqarolarning istak va takliflarini inobatga
olish hal qiluvchi ahamiyat kasb etadi
13
. Ishtirokchilik muhiti siyosiy tizimni
legitimroq qiladi hamda xalqning boshqaruv jarayoniga bo‘lgan ishonchini
oshiradi.
Hisobotlilik va javobgarlik.
Zamonaviy davlat boshqaruvi turli
bosqichlarda ochiqlikni ta’minlash, korrupsiyani oldini olish va ijtimoiy adolatni
qaror toptirishga qaratilgan
14
. Davlat amaldorlari, parlament a’zolari hamda
mahalliy hokimiyat vakillari o‘z faoliyati yuzasidan doimiy ravishda hisobot
berishi, ommaviy axborot vositalari va jamoatchilikka ochiq bo‘lishi kerak.
Ushbu jarayon kimning qanday qaror qabul qilgani, mablag‘lar qaerga
sarflangani yoki muayyan loyihalarning ijrosi qay darajada ekanini nazorat
qilish imkonini yaratadi. Natijada, davlat boshqaruvi tizimida shaffoflik
mustahkamlanadi va o‘z-o‘zidan amaldorlarning javobgarlik hissi ham ortadi.
Innovatsion yondashuv va raqamlashtirish.
Globallashuv davrida
raqamli texnologiyalar davlat boshqaruvi rivojida asosiy omillardan biriga
aylandi. Misol uchun, elektron hukumat tizimlari orqali fuqarolar turli
xizmatlardan tezkor foydalanishlari, hujjat topshirish yoki izoh berish kabi
jarayonlarni onlayn shaklda bajara olishlari mumkin. Bu esa vaqt va iqtisodiy
resurslarni tejash bilan birga, aholining davlat idoralariga bo‘lgan ishonchini
oshirishga xizmat qiladi. Shuningdek, ma’lumotlar bazalarining yagona elektron
platformaga jamlanishi davlat xizmatchilarining mas’uliyatini kuchaytirib,
xatoliklar xavfini kamaytiradi.
Professional kadrlar siyosati.
Zamonaviy davlat boshqaruvi jarayonida
kadrlar masalasi muhim ahamiyat kasb etadi. Yuqori malakali, o‘z ishining ustasi
bo‘lgan mutaxassislar davlat funksiyalarini samarali bajarish, siyosiy qarorlarni
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
78
puxta rejalashtirish va amaliyotga joriy etishda hal qiluvchi o‘rin tutadi. Bunda
doimiy malaka oshirish, xorijiy tajriba bilan tanishish va kasbiy tayyorgarlikni
mustahkamlash kabi chora-tadbirlar boshqaruv sifati oshishiga bevosita ta’sir
ko‘rsatadi.
Moslashuvchan huquqiy baza.
Zamonaviy davrda tez o‘zgarib
borayotgan iqtisodiy, siyosiy va texnologik jarayonlar davlatdan huquqiy bazani
uyg‘unlashtirishni talab etadi. Muayyan sohadagi yangiliklar, misol uchun, sun’iy
intellekt yoki elektron tijorat bilan bog‘liq me’yorlar tezkor ravishda qabul
qilinishi lozim
15
. Qonunchilik doimiy ravishda takomillashtirib borilishi,
eskirgan normalar bekor qilinishi va ularning o‘rnini real voqelikni hisobga
olgan yangi me’yorlar egallashi zarur. Bu jarayon ortda qolgan huquqiy
cheklovlarni bartaraf qilish, biznes muhitini yaxshilash va zamonaviy
chaqiriqlarga javob berish uchun xizmat qiladi.
Ekologik va ijtimoiy mas’uliyat.
Hozirgi davrda har qanday siyosiy qaror
ijtimoiy, ekologik hamda iqtisodiy oqibatlarni izchil hisobga olishi lozim. Davlat
boshqaruvi nafaqat bugungi kun talablarini, balki kelajak avlod manfaatlarini
ham e’tiborga olishi talab etiladi. Masalan, yirik qurilish yoki sanoat loyihalarida
atrof-muhitni muhofaza qilish, mahalliy hamjamiyatlarning turmush tarziga
salbiy ta’sirni kamaytirish, barqaror rivojlanish maqsadlarini e’tiborga olish
zarur
16
. Bu borada xalqaro hamjamiyat bilan hamkorlik, ijtimoiy mas’uliyatli
biznes amaliyotlarini rivojlantirish ham dolzarb.
Mintaqaviy va global hamkorlik.
Integratsiya jarayonlari, transmilliy
korporatsiyalar faoliyati, shuningdek, xalqaro siyosiy tashkilotlar bilan
hamkorlik davlat boshqaruvida yangi qirralarni yuzaga chiqarmoqda.
Davlatlararo shartnomalar, iqtisodiy ittifoqlar va xavfsizlik bo‘yicha hamkorlik
choralari nafaqat siyosiy barqarorlikni mustahkamlaydi, balki taraqqiyot uchun
ko‘plab imkoniyatlar yaratadi. Masalan, Markaziy Osiyo davlatlari o‘rtasidagi
savdo-iqtisodiy hamkorlik, transport va logistika infratuzilmasini rivojlantirish
kabi tashabbuslar mintaqaviy barqarorlikka xizmat qiladi.
Doimiy islohotlar va o‘zgarishlarga ochiqlik.
Davlat boshqaruvi tizimi
hech qachon to‘liq yakunlangan shaklda bo‘lmaydi. U doimo islohotlarga, tajriba
almashinuviga va jahon siyosiy maydonidagi ilg‘or yutuqlarni o‘zlashtirishga
tayyor turishi lozim. Shuningdek, siyosiy partiyalar, fuqarolik jamiyati
institutlari va ommaviy axborot vositalari tomonidan bildirilgan konstruktiv
takliflar boshqaruv tizimining doimiy yangilanishi va rivojiga xizmat qiladi.
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
79
Yuqorida qayd etilgan tamoyillar bir butun holda zamonaviy davlat
boshqaruvi samaradorligini ta’minlaydi. Ulardan foydalangan holda, davlat
uzluksiz ravishda o‘z islohotlar dasturini takomillashtirishi, huquqiy bazani
yangilab borishi va keng jamoatchilikning manfaatlarini inobatga olish orqali
ijtimoiy barqarorlikka erishishi mumkin. Shu bilan birga, texnologik taraqqiyot,
ekologik muammolar va ijtimoiy o‘zgarishlar bosimida faoliyat yuritayotgan
davrimizda davlat boshqaruvi yanada moslashuvchan, tezkor va innovatsion
bo‘lishi talab etilmoqda. Ana shu yo‘nalishda amalga oshirilgan chora-tadbirlar,
tanqidiy tahlil va xalqaro tajribalarni o‘zlashtirish jamiyat rivojida yangi
bosqichga o‘tishga yordam beradi.
Hulosa
Davlat boshqaruvi tizimi hozirgi zamon talablariga moslashish, milliy
an’ana va qadriyatlarni asrab-avaylash va shu bilan birga ilg‘or texnologiya
hamda global tajribani o‘zlashtirish orqali barqaror rivojlanishga erishadi. Shu
ma’noda, yaxshi yo‘lga qo‘yilgan boshqaruv nafaqat siyosiy irodani
mustahkamlash yoki iqtisodiy jarayonlarni tartibga solish bilan kifoyalanmay,
balki ijtimoiy adolat, fuqarolar erkinligi va huquqlari, shaffoflik hamda
javobgarlik kabi omillarni ham qamrab olishi lozim. Zamonaviy davlat
boshqaruvi raqobatbardosh iqtisodiyotni shakllantirish, raqamli innovatsiyalar
va mintaqaviy hamkorlik orqali jamiyat farovonligini ta’minlashda muhim o‘rin
tutadi. U doimiy ravishda takomillashtirib borilishi va aholi fikrlarini hisobga
olishi zarur, chunki haqiqiy samaradorlik inson manfaatlariga xizmat qilish bilan
o‘lchanadi. Aynan shu prinsiplar O‘zbekistonda olib borilayotgan siyosiy-
islohotlar jarayonida yorqin namoyon bo‘lmoqda. Davlat idoralari o‘rtasidagi
hamkorlik, xorijiy mamlakatlar bilan tajriba almashish va jamiyatning barcha
qatlamlarini qarorlar qabul qilishga jalb etish boshqaruvni yuqori bosqichga olib
chiqadi. Natijada, uzluksiz ravishda isloh etilayotgan davlat boshqaruvi ijtimoiy
taraqqiyotga keng yo‘l ochib, siyosiy barqarorlik va iqtisodiy yuksalish uchun
mustahkam poydevor yaratadi.
Foydalanilgan manbalar:
1.
Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. (2024). Toshkent: “Oʻzbekiston”
NMIU.
2.
Oʻzbekiston Respublikasi taraqqiyot strategiyasi
3.
Avesta. (n.d.). (Zardoʻshtiylikka oid matn). Qadimgi din va adabiyot
manbalari toʻplami, Toshkent: “Fan”.
4.
Amir Temur “Tuzuklar”. (n.d.). (Tarixiy qoʻlyozma). Toshkent: “Sharq”.
5.
Arab Xalifaligi tarixi Philip Khuri Hitti. (1970). The Origins of the Islamic
State. Beirut, Lebanon: Khayats.
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
80
6.
Ciceron, M. T. (1951). De Re Publica. Cambridge, MA: Harvard University
Press.
7.
Engliya konstitutsiya hujjatlari (“Magna Carta” va unga bog‘liq islohotlar
to‘plami). (1957). London, UK: Eyre & Spottiswoode.
8.
Konfutsiy “Lun Yu”. (n.d.). (Qadimgi Xitoy falsafasi). Pekin, Xitoy: Renmin
Press.
9.
Oʻzbekiston tarixi. (2017). Akademik nashr. Toshkent: “Oʻzbekiston milliy
ensiklopediyasi”.
10.
Platon. (2003). Respublika. London, UK: Penguin Classics.
11.
Qadimgi Sharq davlatchiligi. (2010). Tarixiy-adabiy manbalar toʻplami.
Toshkent: “Fan”.
12.
Temuriylar davri manbalari Amir Temur. (n.d.). Temur tuzuklari (10).
Toshkent: “Sharq”.
13.
BMT
barqaror
rivojlanish
maqsadlari
www.un.org/sustainabledevelopment
14.
Davlat boshqaruvi islohotlari (Prezident farmonlari, qarorlar, turli
hukumat hujjatlari): https://lex.uz
15.
Davlat xizmati islohotlari (Kadrlar siyosati, malaka oshirish bo‘yicha
hujjatlar): https://strategy.gov.uz
16.
Elektron hukumat (Davlat xizmatlarini raqamlashtirish bo‘yicha
ma’lumotlar): https://e-gov.uz
17.
Fuqarolik jamiyati va boshqaruv (Nodavlat notijorat tashkilotlarining
boshqaruvdagi o‘rni haqidagi tadqiqotlar): https://ngoregistration.uz
18.
Innovatsion qonunchilik (Sun’iy intellekt, elektron tijorat va raqamli
iqtisodiyot bo‘yicha hujjatlar): https://ict.gov.uz
19.
Markaziy Osiyo integratsiya loyihalari (Mintaqaviy iqtisodiy, siyosiy va
xavfsizlik hamkorlik hujjatlari): https://mitc.uz
20.
Raqamli boshqaruv tamoyillari (Elektron hukumatni rivojlantirish
bo‘yicha xalqaro tavsiyalar): https://publicadministration.un.org
21.
Transparency International (Korrupsiyaga qarshi kurash bo‘yicha global
hisobotlar): https://www.transparency.org
