ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
97
O’SIMLIK FENOLLARI NEFT UGLEVODORODLARI PIROLIZINING
SUYUQ MAHSULOTLARINI QAYTA ISHLASHDA
TERMOPOLIMERIZATSIYA INGIBITORLARINI ISHLAB CHIQARISH
UCHUN TEXNOGEN FENOLLAR MUQOBIL MAHSULOT SIFATIDA.
G’afurova Gulnoz Alixonovna
Buxoro muhandislik-texnologiya instituti
Qosimova Nargiza Odiljonovna
130-20 SMYaMT guruhi talabasi
https://doi.org/10.5281/zenodo.14015906
Neft-kimyo sanoati uchun polimerizatsiya jarayonlarining samarali
ingibitorlarining yangi manbai - yog'och va boshqa o'simlik materiallaridan
ajratilgan polifenollar taklif qilindi. Chunki o'simlik polifenoli va samarali
antioksidant - yuqori antiradikal faollikka ega, sanoat neft-kimyo jarayonlarida
antipolimerizatorlar sifatida ishlatiladigan birikmalardandir. So'nggi yillarda
ingibitorlar bozorida nitroksil radikallarini (NR ) o'z ichiga olgan
kompozitsiyalar namunalari tavsiya qilinib kelinardi. Bu nisbatan arzon, ammo
NR ning faol radikal turlari bilan o'zaro ta'sir qilish mexanizmi texnologik
yechimlar juda noaniq va qo'shimcha tadqiqotlarni talab qiladi. Biroq, qat'iy
ekologik talablar tufayli, yuqori samaradorligi va nisbatan arzon narxiga
qaramay fraksiyalash orqali olingan ingibitorlar ko'mirni termal qayta
ishlashning texnogen fenolik fraktsiyalari o'z mavqeini deyarli yo'qotdi. Yaqinda
koks-kimyoviy fenollar borasida samarali ingibitorlarning yangi avlodini ishlab
chiqish bo’yicha texnik yechim topildi. Bu usul suvda erimaydigan, lekin organik
erituvchilarda eriydigan , asl o'zgartirilmagan fenollar bilan solishtirganda
ingibirlashni oshiradigan va boshqa ijobiy texnologik xususiyatlarga ega
biriktiruvchi oligomerlarni hosil qilishdan iboratdir.
O’simlik xom ashyosidan antioksidant xususiyatlarga ega bo'lgan
moddalarning maksimal hosildorligiga erishish va suvdan boshlab organik
erituvchilar sistemasi bilan tugaydigan ekstrogentlar assortimentidan keng
ko'lamda foydalanish mumkin. Ishda difenilpikrilgidrazil reaksiyasi bo’yicha
olingan va o'rganilgan ekstraktlarida turli sinflarning jami antioksidant effekti
baholanadi.
Neftni qayta ishlash va neft kimyosining texnologik jarayonlarida yong'in
va portlash xavfi yuqori bo'lganligi sababli, kislorod mavjudligini istisno qilish
mantiqan to'g'ri keladi. O'rganilayotgan neft-kimyoviy jarayonlar uchun
ingibitorlarning antiradikal faolligini miqdoriy baholashning usulidan
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
98
foydalangan holda texnologik eritmalarning termo qayta ishlov berish
jarayonida polimer unumining pasayishi hisoblanadi .
Shuning uchun, ingibitorlarning samaradorligi ko'rsatkichi sifatida
polimer hosil bo'lishning standart (130 °C, 1 soat) jarayonini ko'rib chiqdik.
Tajribalarimizda sanoat radikal jarayonlarida ingibitor sifatida flavonoidlar
sinfiga mansub digidrokversetin (DKV) preparati sinovdan o’tkazildi. DKV
(C
15
H
12
O
7
) rezorsin va pirokatexin fragmentlari kislorod saqlovchi , gidroksil
guruhiga ega piranon geterosikli bilan bog’langan uch yadroli fenol birikmasidir.
Bugungi kunda tibbiyot, farmasevtika va oziq-ovqat sanoatida ushbu
mahsulotga nisbatan talab juda katta. U tabiiy antioksidant sifatida yurak-qon
tomirlari sistemasini mustahkamlash uchun zaharli bo’lmagan konservant
sifatida qo’llanib kelinmoqda.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati:
1. Мухаммадиева З. Б., Бердиева З. М. Пищевая безопасность СО2-
экстрактов из растительного сырья //Universum: химия и биология. –
2020. – №. 4 (70). – С. 8-12.
2. Бердиева З. М., Жахонов Ж., Мирзаев А. АНАЛИЗ РАСТИТЕЛЬНОГО
ПОЛИФЕНОЛА //SCIENTIFIC ASPECTS AND TRENDS IN THE FIELD OF
SCIENTIFIC RESEARCH. – 2023. – Т. 1. – №. 8. – С. 284-287.
3. Бердиева З. М. ЮҚОРИ ТАРКИБЛИ ТРАНС-РЕСВЕРАТРОЛ САҚЛАГАН
ҚОРА ТУТ ТАБИИЙ ХОМАШЁ СИФАТИДА //PEDAGOGS jurnali. – 2022. – Т. 22.
– №. 2. – С. 8-12.
4. Muhiddinovna B. Z. Functions and forms of chemical experiment //European
science review. – 2020. – №. 1-2. – С. 48-50
5. Мухамадиев Б. Т., Садикова М. И. Применение электромагнитного поля
низкой частоты (эмп нч) в производстве растительных ингредиентов
//Universum: химия и биология. – 2020. – №. 11-2 (77). – С. 34-36
6. Бердиева З. М. Способы обучения учащихся решению химических задач
//Достижения науки и образования. – 2020. – №. 6 (60). – С. 4-8.
7. Бердиева З. М., Гафурова Г. А. Химические проблемы экологии в пищевой
промышленности и пути их решения //Молодой ученый. – 2015. – №. 9. – С.
453-455.
ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
99
8. Muhiddinovna B. Z., Kaxramonovna G. G., Behruz A. IMPREGNATION OF
POLYMERS WITH LOW MOLECULAR WEIGHTS IN THE PRESENCE OF
SUPERCRITICAL CARBON DIOXIDE //E Conference Zone. – 2022. – С. 241-244.
9. Бердиева З. М., Касимова Ш. А. Влияние глицирризиновой кислоты,
глабридина
и
ресвератрола
на
репликацию
sars-коронавируса
//Universum: химия и биология. – 2021. – №. 7-1 (85). – С. 52-54.
10. Атоев Э. Х., Бердиева З. М. Изучение устойчивости комплексных
соединений металлов с некоторыми фосфорорганическими лигандами
//Universum: химия и биология. – 2021. – №. 10-2 (88). – С. 6-8.
11. Бердиева З. М., Мирзаева Ш. У. Экстракция масла цветков джиды
сверхкритической углекислотой //Интеграция современных научных
исследований в развитие общества. – 2016. – С. 181-183.
12. Бердиева З. М., Ниязов Л. Н. Use of information and communication
technologies in teaching the subject of chemistry in higher education institutions
//Ученый XXI века. – 2016. – №. 5-2 (18). – С. 26-29.
13. Мухамадиев Б. Т., Садикова М. И. Применение электромагнитного поля
низкой частоты (эмп нч) в производстве растительных ингредиентов
//Universum: химия и биология. – 2020. – №. 11-2 (77). – С. 34-36.
14.Бердиева З. М., Ниязов Л. Н. Use of information and communication
technologies in teaching the subject of chemistry in higher education institutions
//Ученый XXI века. – 2016. – №. 5-2 (18). – С. 26-29.
15. Olimov B. B., Akhmedov V. N., Gafurova G. A. Application of derivatives of
diatomic phenols as corrosion inhibitors //Euro Asian Conference on Analytical
Research (Germany. – 2021. – Т. 15. – С. 136-138.
16. Bobir O., Vokhid A., Gulnoz G. Production and use of corrosion inhibitors on
the basis of two-atomic phenols and local raw materials //Universum: химия и
биология. – 2021. – №. 11-2 (89). – С. 85-88
