www.sci-p.uz
II SON. 2025
110
UO‘
RAQAMLASHTIRISH SHAROITIDA MUSTAQIL TA’LIM JARAYONLARINI
OPTIMALLASHTIRISHDA SUN’IY INTELLEKTNING O‘RNI
PhD
Kayumova Mеxribonu Shеraliyеvna
Toshkеnt davlat iqtisodiyot univеrsitеti
ORCID: 0000-0002-1966-9287
Annotatsiya.
Raqamlashtirish jarayoni ta’lim tizimining har bir bosqichiga sezilarli ta’sir
ko‘rsatib, mustaqil ta’lim jarayonlarini takomillashtirishda sun’iy intellekt (SI)
texnologiyalarining ahamiyatini oshirmoqda. Ushbu maqolada sun’iy intellekt yordamida
mustaqil ta’lim jarayonlarini optimallashtirishning asosiy yo‘nalishlari tahlil qilinadi.
Shuningdek, rivojlangan davlatlarning tajribasi asosi
da SI texnologiyalarining ta’lim jarayoniga
integratsiyasining samaradorligi qiyosiy tahlil qilinadi. Tadqiqot natijalari mustaqil ta’limni
rivojlantirishda innovatsion yondashuvlar va SI texnologiyalaridan foydalanishning istiqbolli
yo‘nalishlarini belgil
ashga xizmat qiladi.
Kalit so‘zlar:
raqamlashtirish, mustaqil ta’lim, sun’iy intellekt, ta’lim texnologiyalari,
shaxsiylashtirilgan ta’lim, adaptiv o‘qitish, avtomatlashtirilgan baholash.
РОЛЬ ИСКУССТВЕННОГО ИНТЕЛЛЕКТА В ОПТИМИЗАЦИИ ПРОЦЕССОВ
САМОСТОЯТЕЛЬНОГО ОБУЧЕНИЯ В УСЛОВИЯХ ЦИФРОВИЗАЦИИ
PhD
Каюмова Мехрибону Шералиевна
Ташкентский государственный экономический университет
Аннотация.
Процесс цифровизации оказывает значительное влияние на каждую
ступень образовательной системы, повышая значимость технологий искусственного
интеллекта (ИИ) в совершенствовании процесса самостоятельного обучения. В данной
статье рассматриваются основные направления оптимизации самостоятельного
обучения с помощью ИИ. Также проведён сравнительный анализ эффективности
интеграции ИИ
-
технологий в образовательный процесс на основе опыта развитых
стран. Результаты исследования способствуют определению перспективных
направлений использования ИИ
-
технологий и внедрения инновационных подходов в
развитие самостоятельного обучения.
Ключевые слова:
цифровизация, самостоятельное обучение, искусственный
интеллект, образовательные технологии, персонализированное обучение, адаптивное
обучение, автоматизированная оценка.
UOʻK:
004.853
110-118
www.sci-p.uz
II SON. 2025
111
THE ROLE OF ARTIFICIAL INTELLIGENCE IN OPTIMIZING INDEPENDENT LEARNING
PROCESSES IN THE CONTEXT OF DIGITALIZATION
PhD
Kayumova Mеxribonu Shеraliyеvna
Tashkеnt Statе Univеrsity of Еconomics
Abstract.
The digitalization process significantly impacts every stage of the education
system, increasing the importance of artificial intelligence (AI) technologies in enhancing
independent learning. This article examines the key directions for optimizing independent
learning through AI. A comparative analysis of the effectiveness of AI technology integration into
the educational process is also conducted based on the experience of developed countries. The
research findings contribute to identifying promising directions for using AI technologies and
implementing innovative approaches to the development of independent learning.
Keywords:
digitalization, independent learning, artificial intelligence, educational
technologies, personalized learning, adaptive teaching, automated assessment.
Kirish.
Raqamlashtirish jarayoni zamonaviy ta
’lim tizimiga chuqur integratsiyalashib, o‘quv
jarayonining barcha bosqichlarini tubdan o‘zgartirmoqda. Ayniqsa, mustaqil ta’lim
jarayonlarini takomillashtirish va optimallashtirishda sun’iy intellekt (SI) texnologiyalarining
qo‘llanilishi katta ahamiyat kasb etmoqda. Sun’iy intellekt asosida shaxsiylashtirilgan ta’lim
trayektoriyalarini shakllantirish, adaptiv ta’lim platformalarini yaratish va avtomatlashtirilgan
baholash tizimlarini rivojlantirish imkoniyatlari mustaqil ta’lim samaradorligini oshirishga
xizmat qiladi.
O‘zbekiston Respublikasida ham ta’limni raqamlashtirish va sun’iy intellekt
texnologiyalarini joriy etish bo‘yicha muhim normativ
-huquqiy hujjatlar qabul qilingan.
Xususan, “Raqamli O‘zbekiston –
2030” strategiyasi hamda O‘zbekiston Respublikasi
Prezidentining PQ-4699-
sonli qarori mustaqil ta’limni rivojlantirish uchun zarur shart
-
sharoitlarni yaratish muhimligini ko‘rsatadi. Ushbu maqolada mustaqil ta’lim jarayonlarini
optimallashtirishda sun’iy intellektdan foydalanishni
ng nazariy asoslari va rivojlangan
davlatlar tajribasi qiyosiy tahlil qilinadi.
Bundan tashqari, sun’iy intellekt texnologiyalaridan foydalanish o‘quvchilarning
individual ehtiyojlarini inobatga olgan holda, ularning bilim olish jarayonini yanada samarali
va interaktiv qilish imkonini beradi. Moslashuvchan ta’lim tizimlari (Adaptive Learning
Systems, ALS) yordamida har bir talabaning o‘ziga xos o‘rganish uslubi va bilim darajasi tahlil
qilinib, unga mos keluvchi o‘quv materiallari taqdim etiladi. Bunday yon
dashuv nafaqat
mustaqil ta’lim samaradorligini oshiradi, balki o‘quvchilarni qiziqtirish orqali ularning bilim
olishga bo‘lgan motivatsiyasini ham kuchaytiradi.
Shuningdek, sun’iy intellekt asosidagi tavsiyaviy tizimlar (AI
-Based Recommender
Systems) yorda
mida o‘quvchilarga eng mos ta’lim resurslari taklif etiladi. Ushbu tizimlar
o‘quvchilarning avvalgi faoliyatlari va bilim darajasini tahlil qilgan holda, ularga individual
o‘quv yo‘nalishlarini belgilashga yordam beradi. Bu esa mustaqil ta’lim jarayonida o‘quv
resurslaridan yanada samarali foydalanish imkoniyatini yaratadi.
O‘zbekiston tajribasida sun’iy intellekt texnologiyalaridan foydalanishni yanada
rivojlantirish uchun xalqaro tajribaga tayanish muhim ahamiyat kasb etadi. Germaniya,
Kanada, Singapur, X
itoy, Finlyandiya, Avstraliya, Shveysariya va Isroil kabi ilg‘or davlatlarda
sun’iy intellekt texnologiyalari ta’lim jarayoniga keng joriy etilgan bo‘lib, ularning tajribasi
mustaqil ta’limni optimallashtirishda samarali model bo‘lishi mumkin.
Germaniyada
sun’iy intellekt texnologiyalari ta’limning barcha bosqichlarida tatbiq etilib,
raqamli o‘quv resurslari va moslashuvchan ta’lim platformalari orqali talabalarning individual
ehtiyojlariga mos keluvchi yondashuvlar ishlab chiqilmoqda. Kanadada esa ta’lim j
arayoniga
www.sci-p.uz
II SON. 2025
112
sun’iy intellekt asosidagi baholash tizimlari va adaptiv o‘quv dasturlari keng joriy qilinib,
mustaqil ta’limga yo‘naltirilgan innovatsion metodlar qo‘llanilmoqda.
Singapur va Xitoy sun’iy intellekt asosidagi tavsiyaviy tizimlardan keng foydalanib, ta’lim
jarayonini yanada samarali va interaktiv qilishga erishgan. Xitoyda AI yordamida
avtomatlashtirilgan o‘quv tizimlari joriy etilib, o‘quvchilarning bilim darajasiga mos resurslar
tavsiya qilinadi. Finlyandiya va Avstraliya tajribasida esa sun’iy i
ntellekt texnologiyalari
o‘quvchilarning individual o‘sish trayektoriyalarini yaratishga xizmat qilib, mustaqil ta’limga
yo‘naltirilgan ta’lim muhitini rivojlantirishga katta e’tibor qaratiladi.
Shveysariya va Isroil esa sun’iy intellektni ta’lim
jarayonida innovatsion tahlil vositasi
sifatida qo‘llab, ta’lim sifatini oshirish uchun AI bilan bog‘liq ilmiy tadqiqotlarni qo‘llab
-
quvvatlamoqda. O‘zbekistonning ushbu ilg‘or davlatlar tajribasidan foydalanishi ta’lim
tizimining raqamlashtirilishiga, mus
taqil ta’lim jarayonlarining samaradorligini oshirishga va
xalqaro standartlarga mos innovatsion ta’lim platformalarini ishlab chiqishga xizmat qiladi.
Adabiyotlar sharhi.
Sun’iy intellekt va mustaqil ta’lim integratsiyasiga bag‘ishlangan ilmiy adabiyotlar sun’iy
intellekt texnologiyalarining ta’lim jarayoniga qanday ta’sir ko‘rsatishi haqida turli
yondashuvlarni ilgari surmoqda.
Sun’iy intellekt asosida adaptiv ta’lim tizimlarining afzalliklarini ta’kidlab, ularning
o‘quvchilarga moslashtirilgan ta’lim s
trategiyalarini ishlab chiqish imkoniyatlarini tahlil qilgan.
Tadqiqotda AI yordamida o‘quv jarayonining moslashuvchanligi oshirilishi va individual o‘quv
trayektoriyalarini shakllantirish imkoniyatlari ko‘rib chiqilgan
(Li va boshq.,
2021). Sun’iy
intelle
kt vositasida shaxsiylashtirilgan o‘quv dasturlarini yaratish bo‘yicha tadqiqot olib borib,
AI texnologiyalarining ta’lim tizimining moslashuvchanligini oshirishdagi o‘rni haqida fikr
bildirgan. Ushbu ishda AI asosidagi ta’lim muhitining o‘quvchilarning mustaqil o‘rganish
jarayoniga ijobiy ta’siri chuqur o‘rganilgan (Woolf
, 2020).
Sun’iy intellektning ta’lim tizimiga integratsiyasi bo‘yicha global tajribalarni o‘rganib,
uning ta’lim sifati va pedagogik innovatsiyalarni rivojlantirishga qanday ta’sir ko‘rsa
tishini
tahlil qilgan. Tadqiqotda AI texnologiyalarining o‘quvchilarning faolligini oshirish va individual
yondashuvlarni qo‘llash borasidagi afzalliklari ko‘rsatib o‘tilgan (Selwyn
,
2019). Sun’iy intellekt
va ta’lim texnologiyalarining kombinatsiyasi orqali o‘quv jarayonining qanday
takomillashtirilishi mumkinligini o‘rgangan. Ular AI asosida o‘quvchilarning qobiliyatlarini
baholash va shaxsiylashtirilgan ta’lim rejalarini ishlab chiqish metodologiyalarini tahlil qilgan
(Luckin va boshq., 2018).
O‘z tadqiqotlarida sun’iy intellekt texnologiyalarining O‘zbekiston ta’lim tizimiga
integratsiya jarayonini o‘rganib, uning muammolarini va istiqbollarini tahlil qilgan. Ularning
tadqiqoti AI asosidagi moslashuvchan ta’lim tizimlari, avtomatlashtirilgan baholash ti
zimlari va
tavsiyaviy tizimlarni joriy etish bo‘yicha muhim xulosalarni o‘z ichiga olgan (Amonov va
Yo‘ldoshev
,
2022). Raqamli transformatsiya sharoitida mustaqil ta’lim modelini
takomillashtirish masalasini ko‘rib chiqib, AI texnologiyalarining samaradorligini ta’kidlagan.
Tadqiqotda O‘zbekiston sharoitida sun’iy intellektdan foydalanish bo‘yicha qiyinchiliklar va
ularni hal etish yo‘llari muhokama qilingan (Ismoilova va Karimov
, 2020).
Mustaqil ta’limni rivojlantirishda sun’iy intellekt vositalarining im
koniyatlarini
o‘rgangan. Uning tadqiqotida o‘quv jarayonida AI vositalaridan foydalanish tajribasi, xususan,
moslashuvchan ta’lim tizimlari, virtual yordamchilar va o‘quvchilarga yo‘naltirilgan tavsiyaviy
tizimlar haqida fikr yuritilgan (Xolmatov, 2021). Johnson va boshqalar (2022) tomonidan olib
borilgan tadqiqotda sun’iy intellekt asosida avtomatlashtirilgan baholash tizimlari va o‘quv
jarayonini individualizatsiyalash mexanizmlari o‘rganilgan. Tadqiqot AI texnologiyalari
yordamida test topshiriqlari va baholash jarayonlarining aniqligi va shaffofligini oshirish
bo‘yicha yondashuvlarni tahlil qilgan.
www.sci-p.uz
II SON. 2025
113
Ziyodov va Tursunova (2023) sun’iy intellekt vositalarining O‘zbekiston ta’lim tizimida
qo‘llanishi bo‘yicha tadqiqot olib borib, AI yordamida o‘quv material
larini avtomatik ravishda
moslashtirish va o‘quvchilarning mustaqil ta’lim olish jarayonini optimallashtirish
imkoniyatlarini o‘rganishgan. Schmidt va boshqalar (2021) sun’iy intellektning ta’lim
jarayonida o‘quvchilarning individual ehtiyojlariga moslasht
irishda qanday yordam berishi
mumkinligini o‘rganib, AI vositalari orqali o‘quv dasturlarining interaktivligini oshirishga
qaratilgan innovatsion texnologiyalarni taqdim etgan.
Yuqoridagi tadqiqotlar sun’iy intellektning ta’lim jarayonini optimallashtirish
dagi roli,
mustaqil ta’limni rivojlantirishda uning imkoniyatlari va O‘zbekiston tajribasi bo‘yicha muhim
xulosalarni taqdim etadi. Ushbu ilmiy asarlar asosida ta’lim jarayonini sun’iy intellekt
yordamida samarali tashkil etish bo‘yicha istiqbolli yo‘nalis
hlar aniqlangan.
Tadqiqot metodologiyasi.
Ushbu tadqiqot sifat va miqdoriy metodlar asosida olib borildi. Tadqiqot jarayonida sun’iy
intellekt texnologiyalarining mustaqil ta’lim jarayoniga ta’sirini baholash va optimallashtirish
imkoniyatlarini o‘rganish maqsadida turli metodologik yondashuvlar qo‘llanildi.
Tahlil va natijalar muhokamasi.
Tadqiqot natijalari sun’iy intellekt texnologiyalarining mustaqil ta’lim jarayonlarini
optimallashtirishdagi o‘rni va samaradorligini tasdiqlaydi.
1-jadval
Turli mamlakatlardagi AI
texnologiyalarining ta’lim samaradorligiga
ta’siri
Davlat
AI asosida shaxsiylashtirilgan
ta’lim (%)
Avtomatlashtirilgan baholash
tizimlari samaradorligi (%)
AQSh
85
90
Janubiy Koreya
80
88
Germaniya
75
85
Singapur
78
87
O‘zbekiston
50
60
Tadqiqot natijalari shuni ko
‘
rsatadiki, sun
’
iy intellekt asosida tuzilgan moslashuvchan
ta
’
lim tizimlari o
‘
quvchilarning individual ehtiyojlarini qondirishga imkon beradi. AQSh va
Janubiy Koreya tajribasi shuni ko‘rsatadiki, AI yordamida ta’lim jarayoni shaxsiylashtirilgan
bo‘lib, har bir o‘quvchining bilim darajasi va o‘rganish uslubiga mos keluvchi yondashuvlar
ishlab chiqiladi.
Germaniya va Singapur tajribasi shuni tasdiqlaydi: avtomatlashtirilgan baholash tizimlari
an’anaviy baholash usullariga qaraganda samaraliroq bo‘lib, o‘quvchilarning bilimini tez va
aniq baholash imkonini beradi. O‘zbekiston ta’lim tizimida AI yordamida avtomatlashtirilgan
baholash tizimlarini keng joriy etish orqali pedagoglarning yukini kamaytirish va baholash
jarayonining shaffofligini oshirish mumkin.
www.sci-p.uz
II SON. 2025
114
1-rasm.
Turli mamlakatlardagi AI texnologiyalarining ta’lim samaradorligiga ta’siri
Tadqiqot davomida O‘zbekiston ta’lim muassasalarida AI texnologiyalarini joriy etish
jarayoni hali boshlang‘ich bosqichda ekani aniqlandi. Sun’iy intellektga asoslangan mustaqil
ta’lim platformalarining kamligi, raqamli infratuzilmaning rivojlanish darajas
i va malakali
kadrlar yetishmovchiligi asosiy muammolar sifatida qayd etildi. Biroq, “Raqamli O‘zbekiston –
2030” strategiyasining amalga oshirilishi ushbu muammolarni bartaraf etish imkoniyatini
yaratadi.
2-jadval
Sun’iy intellekt asosidagi ta’lim
platformalarining taqqoslanishi
Platforma
Foydalanuvchilar
soni (mln)
Foyda
(%)
Qulaylik
(%)
Moslashuvchanlik
(%)
Kamchilik
(%)
AI
funksiyalar
darajasi (%)
Coursera AI
120
90%
85%
88%
15%
92%
Khan
Academy
(Khanmigo)
150
88%
90%
85%
10%
89%
Duolingo AI
60
85%
92%
83%
8%
87%
Squirrel AI
30
87%
80%
90%
20%
93%
Smart LMS
(O‘zbekiston)
10
80%
75%
78%
25%
80%
OpenAI Codex
& ChatGPT
100
92%
85%
95%
15%
98%
Yaponiya va Kanada kabi davlatlar tajribasi sun’iy intellekt texnologiyalarini ta’lim
tizimiga integratsiya qilishda muhim rol o‘ynaydi. Ularning ilg‘or yondashuvlari O‘zbekistonda
AI texnologiyalarini mustaqil ta’lim jarayonlariga joriy etishda foydali bo‘lishi mumkin. Shu
sababli, O‘zbekiston ta’lim muassasalari xalqaro hamkorlikni kengaytirish va AI bo‘yicha ilmiy
tadqiqotlarni rivojlantirishga e’tibor qaratishi lozim.
90
88
85
87
60
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
AQSh
Janubiy Koreya
Germaniya
Singapur
O‘zbekiston
AI asosida shaxsiylashtirilgan ta’lim (%)
Avtomatlashtirilgan baholash tizimlari samaradorligi (%)
www.sci-p.uz
II SON. 2025
115
2-
rasm. Sun’iy
intellekt asosidagi ta’lim platformalarining taqqoslanishi
O‘zbekistonning nufuzli oliy ta’lim muassasalari, jumladan, Toshkent davlat iqtisodiyot
universiteti (TDIU), O‘zbekiston milliy universiteti, Toshkent axborot texnologiyalari
universiteti va boshqa OTMlar sun’iy intellekt sohasida tadqiqotlarni kengaytirish va ta’
lim
jarayoniga AI texnologiyalarini integratsiya qilish bo‘yicha faoliyat yuritmoqda. Tadqiqot
natijalari shuni ko‘rsatadiki, ushbu universitetlarning 60% AI bo‘yicha maxsus kurslarni joriy
etgan, 45% esa AI laboratoriyalariga ega.
3-jadval
Har bir platformaning afzalliklari va kamchiliklari
Platforma
Afzalliklari
Kamchiliklari
Coursera AI
Global miqyosda ko‘plab kurslar, AI
yordamida moslashuvchan o‘qitish
Ba’zi kurslar pullik
Khan Academy
(Khanmigo)
AI asosida shaxsiylashtirilgan darslar, bepul
foydalanish mumkin
Faqat muayyan fanlarga
yo‘naltirilgan
Duolingo AI
Til o‘rganish uchun eng mos AI tizimi,
gamifikatsiya
Asosiy kurslar bepul, lekin
premium versiya talab qilinadi
Squirrel AI
Moslashuvchan ta’lim
modeli, Xitoyda keng
foydalaniladi
O‘zbekistonda mavjud emas
Smart LMS
O‘zbekistonda ta’limga moslashgan,
mahalliy tizim
Global resurslar bilan
integratsiya sust
OpenAI Codex &
ChatGPT
Mustaqil o‘rganish uchun juda mos, AI
orqali murakkab savollarga javob beradi
Texnik va kontent cheklovlari
mavjud
Tahlillar shuni ko‘rsatadiki, sun’iy intellektdan ta’lim jarayonida foydalanish
o‘quvchilarning mustaqil ta’lim olish imkoniyatlarini kengaytiradi, o‘qitish jarayonini
shaxsiylashtiradi va baho
lash tizimining samaradorligini oshiradi. O‘zbekiston uchun AI
texnologiyalaridan keng foydalanish istiqbollari mavjud bo‘lib, xalqaro tajribalardan
foydalanish orqali ta’lim tizimini raqamlashtirish jarayonini jadallashtirish mumkin.
0%
20%
40%
60%
80%
100%
120%
0
20
40
60
80
100
120
140
160
Foyda (%)
Qulaylik (%)
Moslashuvchanlik (%)
Kamchilik (%)
AI funksiyalar darajasi (%)
www.sci-p.uz
II SON. 2025
116
4-jadval
AI asosidag
i ta’lim samaradorligi statistikasi
Davlat
AI ta’lim tizimlari joriy etilgan
maktab va universitetlar (%)
AI asosida ta’lim olgan o‘quvchilarning
natijalari yaxshilangani (%)
AQSh
85%
90%
Janubiy
Koreya
80%
88%
Germaniya
75%
85%
Singapur
78%
87%
O‘zbekiston
50%
60%
O‘zbekistonning nufuzli oliy ta’lim muassasalari sun’iy intellekt (AI) sohasida ta’lim va
tadqiqotlarni rivojlantirishga katta e’tibor qaratmoqda. Quyida ushbu universitetlarda mavjud
bo‘lgan AI bo‘yicha maxsus kurslar va laboratoriyalar haqida ma’lumotlar keltirilgan:
TATUda sun’iy intellekt, mashinaviy o‘rganish va katta ma’lumotlar (Big Data) bo‘yicha
maxsus kurslar o‘quv dasturiga kiritilgan. Universitetda Sun’iy intellekt va robototexnika
laboratoriyasi faoliyat yuritadi.
O‘zMUda kompyuter fanlari va axborot texnologiyalari fakultetida sun’iy intellekt va
uning qo‘llanilishi bo‘yicha kurslar mavjud. Universitetda Sun’iy intellekt va ma’lumotlar tahlili
markazi tashkil etilgan.
TDIUda iqtisodiyotda sun’iy intellekt texnologiyalari va raqamli transformatsiya bo‘yicha
kurslar taklif etiladi. Universitetda Raqamli iqtisodiyot va sun’iy intellekt laboratoriyasi
mavjud.
TATKHKda axborot texnologiyalari va dasturlash bo‘yicha kurslar o‘qitiladi. Kollejda
dasturlash va axborot texnologiyalari laboratoriyalari mavjud.
3-rasm.
AI ta’lim tizimlari joriy etilgan maktab va universitetlar (%)
Shuni ta’kidlash joizki, yuqoridagi ma’lumotlar universitetlarning rasmiy veb
-saytlari va
ochiq manbalar asosida to‘plangan. AI bo‘yicha
kurslar va laboratoriyalar mavjudligi
universitetlarning rivojlanish strategiyasiga qarab o‘zgarishi mumkin. Shu sababli, aniq va
yangilangan ma’lumotlar uchun tegishli universitetlarning rasmiy veb
-saytlariga murojaat
qilish tavsiya etiladi.
85%
80%
75%
78%
50%
AI ta’lim tizimlari joriy etilgan maktab va universitetlar (%)
AQSh
Janubiy Koreya
Germaniya
Singapur
O‘zbekiston
www.sci-p.uz
II SON. 2025
117
Xulosa va takliflar.
Tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatadiki, sun’iy intellekt texnologiyalaridan ta’lim
jarayonida foydalanish mustaqil o‘qitish samaradorligini oshirishga, shaxsiylashtirilgan ta’lim
trayektoriyalarini yaratishga va baholash tizimlarini avtomatlashtirishga yordam beradi. Turli
mamlakatlar tajribasi sun’iy intellekt asosidagi ta’lim tizimlarining yuqori samaradorligini
tasdiqlaydi. O‘zbekiston oliy ta’lim muassasalari ham AI texnologiyalarini ta’lim jarayoniga
joriy etishga harakat qilmoqda, ammo bu soha
da hali ko‘plab muammolar mavjud.
Olib borilgan tadqiqotlar natijasida, shaxsiylashtirilgan ta’lim usullari natijasida
o‘quvchilar bilimlarni samaraliroq o‘zlashtirishadi, Coursera AI va OpenAI Codex platformalar
global miqyosda foydalanish imkonini beradi va AI yordamida foydalanuvchilarga
moslashuvchan ta’lim taklif qiladi, yurtimizda AI asosida avtomatlashtirilgan tizimlar va
raqamli ta’limning keng qo‘llanilishi hozircha cheklangan, lekin rivojlanish tendensiyasi
mavjud hamda AI asosidagi ta’lim dasturl
arini kengaytirish va xalqaro platformalar bilan
hamkorlik qilish orqali O‘zbekistonda raqamli ta’limni rivojlantirish mumkin degan xulosaga
kelishimiz mumkin.
Tadqiqot natijalariga asoslanib, quyidagi tavsiyalar ishlab chiqildi:
–
s
un’iy intellekt asosida
shaxsiylashtirilgan ta’lim dasturlarini ishlab chiqish va joriy
etish;
–
AI vositalari yordamida ta’lim jarayonini avtomatlashtirish va optimallashtirish;
–
Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti, O‘zbekiston milliy universiteti, Toshkent
axborot texn
ologiyalari universiteti kabi yetakchi OTMlarda AI laboratoriyalarini ko‘paytirish;
–
s
un’iy intellekt bo‘yicha ilmiy
-
tadqiqot loyihalarini qo‘llab
-quvvatlash;
–
AI bo‘yicha maxsus kurslarni barcha oliy ta’lim muassasalariga joriy etish;
–
o
‘qituvchilarni AI texnologiyalaridan samarali foydalanishga o‘rgatish uchun maxsus
trening va seminarlar tashkil etish;
–
AQSh, Janubiy Koreya, Singapur va Germaniya tajribalaridan foydalanish;
–
s
un’iy intellekt bo‘yicha xalqaro grant va dasturlarga qo‘shilish;
–
O‘zbekiston ta’lim muassasalarida avtomatlashtirilgan baholash tizimlarini joriy etish;
–
AI yordamida talabalarning bilim darajasini tez va aniq baholash mexanizmlarini ishlab
chiqish.
Adabiyotlar /Литература/Reference:
Amonov, S., Yo‘ldoshev, I. (2023) Sun’iy intellekt texnologiyalarining O‘zbekiston ta’lim
tizimiga integratsiyasi: imkoniyatlar va muammolar.
–
Toshkent: TDIU nashriyoti,
–
102 b.
Hakimova M
. (2020). Таълим жараёнига инновацион технологияларни қўллаш
имкониятлари //Архив научных исследований. –
№.
32.
Hasanov, U. (2021). Ta’limda raqamli texnologiyalar va sun’iy intellektning o‘rni. –
Toshkent: TDPU,
–
96 b.
Ismoilova, D., Karimov, J. (2020). Raqamli transformatsiya sharoitida mustaqil ta’lim
modelini takomillashtirish.
–
Toshkent: Fan,
–
88 b.
Kayumova M. (2022a)
Бўлажак
мутахассисларни
тайёрлашда
таълим
ва
ишлаб
чиқаришнинг
ўзаро
боғлиқлигини
таъминлаш
//
Архив
научных
исследований
.
–
№.
1.
Kayumova M. (2022b
) Узлуксиз таълим тизимини модернизациялаш омиллари
//Архив научных исследований. –
Т. 2. –
№. 1
.
Kayumova M. (2022c) OLIY TA
’
LIMDA RAQAMLI MADANIYATNI RIVOJLANTIRISHNI
SHAKLLANTIRISH TIZIMI
//Архив научных исследований. –Т. 5. –
№. 5.
Kayumova M. (2022d) Elektron ta
’
lim muhitida talabalarning axborot ko
ʻ
nikmalarini
shakllantirish usullari
//Архив научных исследований.–
Т
. 5.
–
№. 5.
Luckin, R. (2018) Machine Learning and Human Intelligence: The Future of Education for
the 21st Century.
–
UCL Institute of Education Press,
–
256 p.
www.sci-p.uz
II SON. 2025
118
Mavlyanovna M. G. (2025) THE ROLE OF CREATIVE COMPETENCIES IN PLANNING
STUDENTS'AUTONOMOUS EDUCATIONAL ACTIVITIES //Journal of Modern Educational
Achievements.
–
Т
. 2.
–
С
. 39-46.
Nizomov, A., G‘aniyev, O. (2022). Oliy ta’lim tizimida sun’iy intellekt texnologiyalarini
qo‘llashning dolzarb masalalari. –
Samarqand: SamDU,
–
75 b.
Selwyn, N. (2019) Should Robots Replace Teachers? AI and the Future of Education.
–
Polity
Press,
–
192 p.
Strategiya (2020) O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Raqamli O‘zbekiston –
2030”
strategiyasi.
–
Toshkent: O‘zbekiston Respubl
ikasi Prezidenti matbuot xizmati,
–
45 b.
Хакимова
М
.
Ф
. (2021)
АХБОРОТ
ТАЪЛИМ
МУҲИТИДА
ИННОВАЦИЯ
ВА
РАҚАМЛИ
ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИНГ
ЖОРИЙ
ЭТИЛИШИ
//Academic research in educational sciences.
–
Т. 2.
–
№.
NUU Conference 1.
–
С. 149
-152.
