52
CHET TILLARNI O‘QITISHNING DOLZARB VA ZAMONAVIY USULLARI
Narkenbayeva Asemgul
Chirchiq davlat pedagogika universiteti
Pedagogika fakulteti magistranti
https://doi.org/10.5281/zenodo.14783859
Kirish
Zamonaviy jamiyatda chet tillari kasbiy ta’limning muhim tarkibiy qismiga aylanmoqda.
Bunday bilimlarni insonlar dastlab maktab, kollej, litsey, keyinchalik institutlarda, o’quv
kurslarida yoki mustaqil ravishda xorijiy tilni o’rganishga yordam beruvchi asosiy ma’lumot
to’plamlari bilan tanishgan holda o’rganadilar. Chet til – bu xorijiy mamlakat tilidir.
Respublikamizda G‘arbiy Yevropa (ingliz, ispan, nemis, faransuz) tillari va Sharq (arab, turk, fors,
xitoy, hind) tillari o‘qitilib kelinmoqda. Bu tillar ta‘lim muassalarining o‘quv rejalaridan o‘rin
olgan. Chet til muallimi metodika fani yutuqlarini puxta o'zlashtirish orqali o'quvchi-talabaning
to'plagan til tajribasi me'yorini aniq bilishga va uni yanada takomillashtrishga erishadi. Chet
tillarni samarali o'rgatish uning metodikasini bilishni taqozo etadi.
Adabiyot tahlili va metodologiyasi:
Metodikaning asosiy tushunchalari - metod, usul,
prinsip. Didaktika- nimani o'rgatamiz? o'qitish mazmuni hisoblanadi. Metodika - qanday
o'rgatamiz? ta'lim usullari va metodlari demakdir. Metod - metodika tushunchasi grek-lotincha
"metodos- "metodus" so'zidan olingan bo'lib, ma'lum maqsadga eltuvchi yo'llar, usul ma'nosini
anglatadi. Turli adabiyotlarda atamaning tor va keng ma'nosini uchratish mumkin. "Metodika"
atamasi tor ma'noda ta'limning konkret dars jarayoni bilan bog'liq tushunchani anglatadi.
Mashg'ulotlarni rejalashtirish va o'quv materiallarini tayyorlash bilan bog'liq bo'lgan
ko'rsatmalarni qamrab oluvchi boshqariladigan dars jarayoni sifatida talqin etiladi. "Metod"
atamasi keng ma'noda o'quv materialini tanlash, tabaqalash va taqsimlanishni nazarda tutadi.
Germaniya Federativ Respublikasida 60- yillardan boshlab "didaktika" va "metodika" tor
ma'noda qo'llanilib kelinmoqda. Shunga ko'ra didaktika ta'lim mazmuni nima o'rgatiladi?
Metodika esa ta'lim usullari qanday o'rgatiladi? Masalalari bilan shug'ullanadi. Chet tillarini
o'rganish faqat aqliy tarbiya vositasi emas, balki o'zga madaniyat ta'limiy boyliklari va
qadriyatlari bilan tanishish va ularni o'z madaniy hayotiga tadbiq qilish orqali kishi shaxsining
shakllanish jarayoni hisoblanadi. Yevropada chet tillarni o'rganish uzoq vaqt yuqori darajadagi
ta'lim olishda imtiyoz sanaladi va jamoat maktablarida imtiyozga ega bo'lgan kishilarni
tarbiyalash deb qaraladi.
Muhokama:
Xorijiy tilni o‘rganish jarayonida madaniyatni o‘rganish muhim ahamiyatga
ega. Madaniyatlararo aloqalar va tushunish, talabalar o‘rtasida yanada chuqurroq o‘zaro
bog‘liqlikni rivojlantiradi. O'qituvchilar xorijiy tillarni o'qitish jarayonida madaniyatni o'z ichiga
olish orqali keng qamrovli bilim berishlari kerak. Zamonaviy texnologiyalar, ingliz tilini
o'qitishda yangi imkoniyatlar yaratadi. Onlayn platformalar, mobil ilovalar va multimedia
vositalari orqali o‘qitish jarayoni yanada qiziqarli va samarali bo‘ladi. Masalan, interaktiv darslar
va onlayn resurslar orqali talabalar ko‘proq motivatsiya topadilar.
Xulosa:
Ko’plab tashkilotlar axborotni jo’natish va olish uchun multimedia
imkoniyatlaridan foydalangan holda yangi darajaga o’tmoqda. Kompyuterlar va boshqa
qurilmalardan foydalanish butun ta’lim jarayonining muvaffaqiyatini belgilaydi. Ta’lim
jarayonida o’tkaziladigan treninglarda nutq ko’nikmalarini shakllantirishga va ijtimoiy
53
moslashuvchanlikni rivojlantirishga yеtarli e’tibor berilishi kerak. Bundan tashqari ta’limda har
bir darsning muvaffaqiyati ko’p jihatdan mashg’ulotni to’g’ri tashkil etishga bog’liqdir. Dars
o’qituvchi va o’quvchining ijodiy hamkorligiga asoslanishi lozim. Shundagina o’quvchilar
mustaqil erkin fikrlay oladilar, irodalari tarbiyalanadi.
References:
1.
Hasanboy Rasulov “O’qituvchilar uchun metodik qollanma kitoblari”.
2.
Jalolov J. Chet tili o’qitish metodikasi.
3.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekistonning yangi taraqqiyot davrida
ta’lim-tarbiya va ilm-fan sohalarini rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PF-6108 son
Farmoni. -T.: -2020 yil 6 noyabr.
4.
Usmonov B.Sh., Xabibullaev R.A. Oliy o‘quv yurtlarida o‘quv jarayonini kreditmodul
tizimida tashkil qilish. O‘quv qo‘llanma. –Toshkent, TKTI, 2020. -120 bet.
5.
Gʻ.B.Shoumarov,I.O. Oila psixologiyasi T.:2011-y,
6.
Аbdurasulov J., & Pardabayeva , M. (2024). MUSOBAQADAN OLDIN SPORTCHILARNI
PSIXOLOGIK TAYYORLASH. Евразийский журнал социальных наук, философии и культуры,
4(6 Part 2), 73–76. извлечено от
https://inacademy.uz/index.php/ejsspc/article/view/34717
7.
Burieva, K. E., & Kamilova, Z. A. (2022). The psychology of adolescence. Scientific progress,
3(4), 923-929.
8.
Sh.Umarova 2024. Psychological Features Of Workers And Factors Affecting
Them.
Pedagogical Cluster-Journal of Pedagogical Developments
. 2, 9 (Sep. 2024), 52–63.
9.
X.Raximova 2024. Current Role And Requirements Of Digital Pedagogy.
Pedagogical
Cluster-Journal of Pedagogical Developments
. 2, 9 (Sep. 2024), 38–51.
10.
2024. Psychological Features Of Workers And Factors Affecting Them.
Pedagogical Cluster-
Journal of Pedagogical Developments
. 2, 9 (Sep. 2024), 52–63.
11.
Абдурасулов, Ж. (2022). ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ИНФОРМАЦИОННЫХТЕХНОЛОГИЙ В
УСВОЕНИИ УРОКОВ ИСТОРИИ.
12.
Abduqodirova, D., & Abdurasulov, J. (2025). YOSHLARDA HARBIY-VATANPARVARLIK
TUYG‘USINI TAKOMILLASHTIRISHNING PSIXOLOGIK HUSUSIYATLARI. Педагогика и
психология в современном мире: теоретические и практические исследования, 4(1), 50–
53. извлечено от
https://in-academy.uz/index.php/zdpp/article/view/42882
13.
Жўраев , Ш. ., & Абдурасулов , Ж. (2024). ҲАРБИЙ ЖАМОАДАГИ ИЖТИМОИЙ ФИКР.
Журнал академических исследований нового Узбекистана, 1(2), 97–103. извлечено от
https://in-academy.uz/index.php/yoitj/article/view/28151
14.
Аbdurasulov J. (2024). HARBIY PEDAGOGIKANING BOSHQA FANLAR BILAN ALOQASI.
Молодые
ученые,
2(6),
48–52.
извлечено
от
https://inacademy.uz/index.php/yo/article/view/28164
15.
Турсунов
А
2022
ЧАҚИРУВГА
ҚАДАР
БОШЛАНҒИЧ
ТАЙЁРГАРЛИК
МАШҒУЛОТЛАРИДА ПЕДАГОГИК ВА ИННОВАЦИОН ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИ ҚЎЛЛАШ ВА
УЛАРНИНГ ЎЗИГА ХОС ТОМОНЛАРИ Science and innovation, 1(B3), 432- 434
16.
Abdurasulov , J. (2022). HARBIY KOMPETENTSIYA KURSANTNING KASBIY MAHORATINI
54
SHAKLLANTIRISHNING KALITI SIFATIDA.
Евразийский журнал социальных наук, философии
и
культуры
,
2
(11),
231–234.
извлечено
от
academy.uz/index.php/ejsspc/article/view/5326
17.
Abdurasulov , J. (2022). CHAQIRUVGA QADAR BOSHLANGʼICH TAYYORGARLIK FANI
OʼQITUVCHISIGA
QOʼYILADIGAN
TALABLAR.
Евразийский
журнал
академических
исследований
,
2
(11),
983–988.
извлечено
от
academy.uz/index.php/ejar/article/view/5305
18.
Абдурасулов , Ж. (2024). ҲАРБИЙ ЖАМОАНИНГ ПСИХОЛОГИК АСПЕКТЛАРИ.
Бюллетень педагогов нового Узбекистана, 2(2), 59–65.
