100
https://eyib.uz
1-sho‘ba.
O‘zbekiston iqtisodiyoti va boshqa sohalarida raqamlashtirish jarayonlari.
Turizm faoliyatini rivojlantirishda axborot
texnologiyalaridan samarali foydalanish
istiqbollari
Yusupov Ne’matillo
Saidto’rayevich
AIQI “Tarmoqlar iqtisodiyoti” kafedrasi o’qituvchisi
Tel:9989979853130
A
nno
ta
ts
iy
a
Maqolada xozirda xizmatlar sifatiga axborot texnologiyalarining ta'siri xamda
turizm faoliyatini rivojlantirishda undan samarali foydalanish imkoniyatlari tahlil
qilinadi. Shuningdek bu soxada yuzaga kelayotgan xatarlar muammolar turizmni
rivojlantirishda axborot texnologiyalaridan foydalanish afzalliklari xamda
imkoniyatlari xaqida fikr yuritiladi. Turizm sohasida axborot texnologiyalaridan
foydalanish imkoniyatlari borasida tavsiyalar taklif etiladi.
Kalit so‘zlar:
axborot texnologiyalari, turizm hizmati, xizmat koʻrsatish sifati,
marketing, onlayn xizmat, bron qilish.
Zamonaviy jamiyatda IT texnologiyalari inson faoliyatining barcha sohalarini
ajralmas qismiga aylandi va bu jihatdan turizm sahasi ham mustasno emas. Zamonaviy
turizm faoliyatida axborot texnologiyalaridan samarali foydalanish uchun bir nechta
muhim sabablar mavjud [1]:
1. Axborotni tezkorligi. Axborot texnologiyalari sayyohlarga qulay bo‘lgan
imkoniyatlarni beradi. Masalan, turli xil sayohat takliflari, mehmonxonalar, aviachiptalar
va boshqa sayyohlik xizmatlari haqidagi ma'lumotlarni oson va tez fursatlarda olish.
Bunda vaqtni tejaladi va koʻproq ma'lumotlarga ega boʻlinadi.
2. Xizmat sifatini oshirish. Axborot texnologiyalari yordamida kompaniyalar,
inson omilisiz jarayonlarni avtomatlashtirish orqali mijozlarga xizmat koʻrsatish sifatini
yaxshilashi mumkin.
3. Marketing va targʻibotni yaxshilash. Axborot texnologiyalari yordamida
reklama yaratish va tarqatish uchun qulay imkoniyatlarni yaratadi. Veb-saytlar, ijtimoiy
tarmoqlar kabi raqamli aloqa kanallaridan foydalanish bugungi kunda yahshi samara
bermoqda. Bu esa hududlarda turizm jozibadorligini yaxshilashga yordam beradi.
4. Yaxshilangan boshqaruv va tahlil. Axborot texnologiyalari sayyohlik
kompaniyalariga oʻz mijozlari, afzalliklari, ehtiyojlari va xatti-harakatlari haqidagi
ma'lumotlarni toʻplash va tahlil qilish imkonini beradi. Bunday ma'lumotlar
kompaniyalarga oʻz mijozlarini yaxshiroq tushunishga va ularning ehtiyojlarini
qondiradigan koʻproq ixtisoslashtirilgan xizmatlarni taklif qilishga yordam beradi.
Umuman olganda, zamonaviy turizm sohasida axborot texnologiyalaridan foydalanish.
sayohat jarayonini yanada qulay, samarali va shaxsiylashtirishga imkon beradi va bu
sayyohlar va sayyohlik kompaniyalari uchun muhimdir.
101
https://eyib.uz
1-sho‘ba.
O‘zbekiston iqtisodiyoti va boshqa sohalarida raqamlashtirish jarayonlari.
Axborot texnologiyalaridan foydalanish turizm sohasida faol oʻrganilmoqda va bu
mavzu boʻyicha koʻplab adabiy tadqiqotlar mavjud. Masalan:
1. Veb-saytlar va onlayn bronlash foydalanish. [2].
2. Mobil ilovalarni ishlab chiqish. [3].
3. Virtual realliklar [4].
4. Ijtimoiy ijtimoiy tarmoqlardan foydalanish. [5].
5. Katta ma'lumotlar va uning tahlili. Katta hajmdagi ma'lumotlarni toʻplash va
tahlil qilish texnologiyalarining rivojlanishi bilan tadqiqotchilar ushbu ma'lumotlardan
turizm sohasidagi tendensiyalarni bashorat qilish va qaror qabul qilish jarayonlarini
takomillashtirish uchun foydalanadilar [6]. Bu ushbu sohada olib borilgan koʻplab
tadqiqotlarning ba'zilari.
Natijalar shuni koʻrsatadiki, turizm faoliyatida sayohat jarayonini osonlashtirish va
mijozlarga xizmat koʻrsatish sifatini oshirish uchun, turli xil axborot texnologiyalaridan
foydalanadi. Internet va ijtimoiy tarmoqlar orqali sayyohlar mahalliy urf-odatlar,
madaniyat va urf-odatlar haqida ma'lumot izlashlari mumkin, bu ularga mahalliy muhitni
yaxshiroq tushunishga va zavq olishga yordam beradi [7]. Ular mahalliy tadbirlar,
festivallar, koʻrgazmalar va oʻzlarini qiziqtirishi mumkin boʻlgan boshqa tadbirlar haqida
bilib olishlari mumkin. Shuningdek, ular transport, marshrutlar, ob-havo va sayohatning
boshqa muhim jihatlari haqida tez va oson ma'lumot olishlari mumkin. Mobil ilovalar
sayohat qoʻllanmalari, xaritalar, tarjimonlar va boshqa foydali sayohat vositalarini taklif
qilishi mumkin.
Zamonaviy turizm sohasida samarali qoʻllanilishi mumkin bo’lgan bir nechta
asosiy axborot texnologiyalari:
1. Online bron veb-saytlari. Sayyohlik kompaniyalari onlayn bron qilishni taklif
qilishadi.
2. Mobil ilovalar. Mobil ilovalar turizm sohasida tobora muhim rol oʻynamoqda.
Ular sizga chiptalar, mehmonxonalar, avtomobillarni ijaraga olish, interaktiv xaritalar,
mahalliy diqqatga sazovor joylardan tavsiyalar sifatida foydalanish imkonini beradi [8].
3. Elektron sayohat qoʻllanma. An'anaviy qogʻoz qoʻllanmalar oʻrniga sayyohlar
tobora koʻproq elektron qoʻllanmalardan foydalanmoqdalar. Ushbu ilovalar yoki veb-
saytlar mahalliy diqqatga sazovor joylar, restoranlar va doʻkonlar haqida ma’lumot beradi
shuningdek, foydalanuvchilarning sharhlari orqali hizmat ko‘rsatish sifatini yahshilash
bo‘yicha qarorlar qabul qilinadi [9].
4. E-chipta. Qogʻoz chiptalarini chop etish oʻrniga, tobora koʻproq kompaniyalar
mobil toʻlovlarni qabul qilishni boshlaydilar, bu esa toʻlov jarayonini yanada qulay va
xavfsiz qiladi.
Bular turizm sohasida qoʻllaniladigan axborot texnologiyalarining bir nechta
misollari. Texnologiyaning jadal rivojlanishi tufayli har yili sayohat tajribasini
soddalashtiradigan va yaxshilaydigan yangiliklar tobora koʻpayib bormoqda [10].
Turizmda
axborot
texnologiyalarini
rivojlantirishning
ba'zi
istiqbollari
quyidagilardan iborat:
1. Katta ma'lumotlar va tahlillardan foydalanish. Katta ma'lumotlarni tahlil qilish
sayyohlik kompaniyalariga mijozlarning ehtiyojlari va afzalliklarini yaxshiroq
tushunishga va koʻproq moslashtirilgan xizmatlarni taklif qilishga yordam beradi.
102
https://eyib.uz
1-sho‘ba.
O‘zbekiston iqtisodiyoti va boshqa sohalarida raqamlashtirish jarayonlari.
2. Mobil ilovalardan foydalanishni kengaytirish. Mobil texnologiyalarning
rivojlanishi mijozlarga onlayn xizmatlarni bron qilish va toʻlash, navigasiya va sayohatni
qoʻllab-quvvatlash va boshqalar kabi bir qator qulay funksiyalarni taklif qilish imkonini
beradi [11].
3. Virtual reallik. Virtual reallik texnologiyalari virtual turizm va turli interaktiv va
ta'lim ekskursiyalarini yaratish uchun noyob imkoniyatlarni taqdim etishi mumkin.
4. Robotlar va avtomatlashtirishdan foydalanish. Robototexnika va jarayonlarni
avtomatlashtirish sayyohlik kompaniyalariga xizmat samaradorligini oshirishga va
xodimlar xarajatlarini kamaytirishga yordam beradi [12].
Umuman olganda, axborot texnologiyalari turizmda ulkan salohiyatga ega va
ularning rivojlanishi ushbu sohada sezilarli oʻzgarishlar va yaxshilanishlarni yuzaga
chiqarishi mumkin [13]. Potensial imkoniyatdan toʻlaqonli foydalanish uchun raqamli
tehnologiyalardan samarali foydalanish va bu boradagi kadrlar salohiyatini oshirish
kerak. Ushbu yondashuv turizm korxonalarining raqobatbardosh boʻlishiga va zamonaviy
sayyohlarning ehtiyojlarini qondirishga yordam beradi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
Antonova A. B. Ispolzovanie elektronnix interaktivnix igrovix texnologiy i
virtualnoy realnosti v industrii turizma i gostepriimstva //Vestnik Nasionalnoy akademii
turizma. - 2016. - №. 3. - S. 15-19.
2.
Ariva E., Katono I. V., Olayya S. Informasionnie texnologii v gostinichnoy
industrii i ix vliyanie na potrebitelskie resheniya //Vestnik Moskovskoy gosudarstvennoy
akademii delovogo administrirovaniya. Seriya: Ekonomika. - 2012. - №. 4. - S. 5-12.
3.
Vetsel K. Ya. Sosialnie media i sosialnie seti: problemi terminologii i modeli
vzaimodeystviya polzovateley //Mejdunarodniy nauchno-issledovatelskiy jurnal. - 2020.
- №. 9-1 (99). - S. 139-141.
4.
Vishnevskaya E. V., Klimova T. B. Perspektivi razvitiya virtualnogo
informasionnogo prostranstva v turistskoy industrii //Nauchniy rezultat. Texnologii
biznesa i servisa. - 2017. - №. 1 (11). - S. 22-33.
5.
Mejevnikova O. P., Uxina T. V. Virtualniy turizm: za i protiv //Servis v Rossii i
za rubejom. - 2020. - T. 14. - №. 3 (90). - S. 6-14.
6.
Pershina E. S., Daragan S. V. Ot bolshix dannix k prodvinutoy analitike v
industrii turizma.Nauchniy vestnik MGIIT. - 2018. - №. 2. - S. 60-69.
7. Saidturaevich, Y. N. M. (2024). The Development of Tourism Activity and its
Role in the World Economy.
EUROPEAN JOURNAL OF BUSINESS STARTUPS AND
OPEN SOCIETY
,
4
(4), 241-243.
8. Yusupov, N. S., Qosimjon o‘g‘li, S. A., & Akramjon o‘g’li, A. A. (2024).
INVESTITSION LOYIHALARNI MUVAFFAQIYATLI AMALGA OSHIRISHDA
ZAMONAVIY
BOSHQARUVDAN
SAMARALI
FOYDALANISH
YO
‘LLARI.
Journal of new century innovations
,
54
(2), 106-109.
9. Saidturaevich, Y. N. M. (2024). The Effect of Organizing Tourism Activities
in Villages on the Expansion of Tourism Networks in Our Country.
TA'LIM VA
RIVOJLANISH TAHLILI ONLAYN ILMIY JURNALI
,
4
(5), 204-207.
103
https://eyib.uz
1-sho‘ba.
O‘zbekiston iqtisodiyoti va boshqa sohalarida raqamlashtirish jarayonlari.
10. Saidturaevich, Y. N. M. (2024). PROSPECTS OF AGRICULTURAL
DEVELOPMENT
THROUGH
AGRO-TOURISM.
Ta'lim
innovatsiyasi
va
integratsiyasi
,
21
(4), 179-182.
11. Saidturaevich, Y. N. M. (2024). Analysis of Development and Shortcomings
in Local Tourism in the Republic of Uzbekistan.
EUROPEAN JOURNAL OF
INNOVATION IN NONFORMAL EDUCATION
,
4
(5), 127-129.
12. Yusupov, N.S., 2024. TADBIRKORLIK FAOLIYATIDA LOYIXAVIY
BOSHQARUVNI
RIVOJLANTIRISH
TENDENSIYALARI
VA
ISTIQBOLLARI.
PEDAGOGS
,
59
(1), pp.202-207.
13. Yusupov, N. (2023). QISHLOQ XOʻJALIGINI RIVOJLANTIRISHDA
INVESTITSION FAOLIYATNI OʻRNI VA AHAMIYATI.
Евразийский журнал
технологий и инноваций
,
1
(4), 146-150.
