75
YANGI O'ZBEKISTON ILMIY
TADQIQOTLAR JURNALI
www.in-academy.uz
2-JILD, 1-SON, 2-QISM (YOʻITJ)
ANOR QALAMCHALARINI EKISH VA EKISH
MUDDATLARINI TAKOMILLASHTIRISH
Yo‘ldosheva Mohira Juma qizi
Termiz davlat muhandislik va agrotexnologiyalar universiteti talabasi
Toshpo‘latov Abdumalik Soat o‘g‘li
Termiz davlat muhandislik va agrotexnologiyalar universiteti
o'qituvchisi.
https://doi.org/10.5281/zenodo.14807926
ARTICLE INFO
ABSTRACT
Qabul qilindi:23-yanvar 2025 yil
Ma’qullandi: 25-yanvar 2025 yil
Nashr qilindi: 31-yanvar 2025 yil
Qalamchalarni
tayyorlash
jarayoni
muvaffaqiyatli ko'paytirishning birinchi qadamidir.
Anor qalamchalarini ekish vaqti mintaqaning iqlim
sharoitiga bog'liq. Qalamchalarni ekish uchun bir
nechta usul mavjud. Qalamchalar ekilganidan
so'ng, ularni to'g'ri parvarish qilish muhim
ahamiyatga ega.
Anor,
qalamcha,
qalamchalarini
tayyorlash,
Qalamchalarni
ekish
muddatlari, Ekish jarayoni, Ekishdan
keyingi parvarish, Ekish muddatlarini
takomillashtirish
Kirish:
Anor (Punica granatum) nafaqat mazali mevalari, balki ko'plab foydali xususiyatlari
bilan ham mashhur. Anor o'simligini ko'paytirishning eng keng tarqalgan usullaridan biri bu
qalamchalarni ekishdir. Ushbu maqolada biz anor qalamchalarini ekish usullari, ekish
muddatlari va ularni takomillashtirish bo'yicha maslahatlar haqida gaplashamiz.
Anor qalamchalarini tayyorlash
Qalamchalarni tayyorlash jarayoni muvaffaqiyatli ko'paytirishning birinchi qadamidir.
Qalamchalar odatda sog'lom, yosh va kamida 2-3 kurtakli (ko'zchali) bir yillik shoxlardan
olinadi. Qalamchaning uzunligi odatda 15-20 sm bo'lishi kerak. Qalamchaning yuqori qismi
to'g'ri kesiladi va pastki qismi esa qiyshiq kesiladi. Bu suvni yaxshi o'tishiga va ildiz otishiga
yordam beradi.
Qalamchalarni ekish muddatlari
Anor qalamchalarini ekish vaqti mintaqaning iqlim sharoitiga bog'liq. Umuman olganda,
qalamchalarni bahorda yoki kuzda ekish tavsiya etiladi.
Bahorda ekish: Bahorda ekish, o'simliklar faol o'sish davriga kirishidan oldin amalga
oshiriladi. Bu vaqtda tuproq isigan va havo harorati ko'tarilgan bo'ladi, bu esa
qalamchalarning ildiz otishi uchun qulay sharoit yaratadi. Bahorgi ekish aprel oyi oxiri va may
oyi boshlarida amalga oshirilishi mumkin.
Kuzda ekish: Kuzda ekish, o'simliklar dam olish davriga kirishidan oldin amalga oshiriladi.
Kuzgi ekish sentabr oyi oxiri va oktabr oyi boshlarida amalga oshirilishi mumkin. Bu davrda
tuproq hali issiq bo'ladi, bu esa ildiz otish jarayonini tezlashtiradi.
Ekish jarayoni
Qalamchalarni ekish uchun bir nechta usul mavjud:
1. To'g'ridan-to'g'ri tuproqqa ekish: Qalamchalar tayyorlangan tuproqqa 5-7 sm chuqurlikka
ekiladi. Qalamcha atrofidagi tuproq zichlanadi va sug'oriladi.
2. Konteynerlarga ekish: Qalamchalar alohida konteynerlarga ekilib, ildiz otgandan so'ng,
doimiy o'sadigan joyga ko'chiriladi. Bu usul o'simliklar uchun ko'proq nazorat imkoniyatini
beradi.
76
YANGI O'ZBEKISTON ILMIY
TADQIQOTLAR JURNALI
www.in-academy.uz
2-JILD, 1-SON, 2-QISM (YOʻITJ)
3. Issiqxonalarda ekish: Qalamchalarni issiqxonalarda ekish, ularning ildiz otishini
tezlashtiradi va o'sishini yaxshilaydi.
Ekishdan keyingi parvarish
Qalamchalar ekilganidan so'ng, ularni to'g'ri parvarish qilish muhim ahamiyatga ega:
Sug'orish: Qalamchalarni muntazam ravishda sug'orib turish, ayniqsa tuproq qurib
qolmasligiga e'tibor berish zarur.
Namlik: Qalamchalar atrofidagi havoning namligini saqlab turish, ularning ildiz otishiga
yordam beradi. Buning uchun konteynerlarni plyonka yoki shisha bilan yopish mumkin.
Yorug'lik: Qalamchalar yetarli darajada yorug'lik bilan ta'minlanishi kerak, ammo to'g'ridan-
to'g'ri quyosh nurlaridan saqlanishi lozim.
O'g'itlash: Ildiz otgandan so'ng, qalamchalarni o'sishni rag'batlantiruvchi suyuq o'g'itlar bilan
oziqlantirish mumkin.
Ekish muddatlarini takomillashtirish
Ekish muddatlarini takomillashtirish uchun quyidagi maslahatlarga e'tibor bering:
1. Mintaqaviy iqlim: O'z mintaqangizning iqlim sharoitlarini o'rganing va shunga mos ekish
muddatini tanlang.
2. Tuproq harorati: Tuproq harorati qalamchalarning ildiz otishi uchun optimal darajada
bo'lishi kerak.
3. Qalamcha sifati: Sog'lom va sifatli qalamchalarni tanlang.
4. O'sish stimulyatorlari: Ildiz otish jarayonini tezlashtirish uchun o'sish stimulyatorlaridan
foydalaning.
5. Yaxshi drenaj: Tuproqning yaxshi drenajga ega bo'lishiga e'tibor bering.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Baymetov K. I., Shreder Ye. A., Axmedov Sh. M., Qayimov A. Q. Anorni fermer xo‘jaliklarida
ko‘paytirish texnologiyasi. – Toshkent. 2015.
2. Bo‘riev X.Ch va boshqalar. Mevali va rezavor - mevali o‘simliklar bilan tajribalar o‘tkazishda
xisoblar va fenologik kuzatuvlar metodikasi (uslubiy qo‘llanma).-Toshkent.-2014.
3. Mirzaeva S. va boshqalar. Anor//O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi.-2014.
Saytlar:
1.
http://ziyo.edu.uz/rus/showinfo
Elektronnaya
versiya
knigi
Ovoщevodstva,
baxchevodstvo, plodovodstvo i vinogradarstvo Uzbekistana.
2.
http://www.bfpais.ru
Plodovodstvo i vinogradarstvo
