44
YANGI O'ZBEKISTON ILMIY
TADQIQOTLAR JURNALI
www.in-academy.uz
2-JILD, 1-SON, 2-QISM (YOʻITJ)
MAKTABGACHA TA’LIM TASHKILOTLARIDA OTA-
ONALAR BILAN SAMARALI HAMKORLIKNI YO‘LGA
QO‘YISH: TA’LIM SIFATINI OSHIRISH YO‘LLARI
Arapova Gulshoda Avazbek qizi
Farg‘ona davlat universiteti, 1-kurs magistranti
arapovagulshoda@gmail.com
https://doi.org/10.5281/zenodo.14785650
ARTICLE INFO
ABSTRACT
Qabul qilindi:23-yanvar 2025 yil
Ma’qullandi: 25-yanvar 2025 yil
Nashr qilindi: 31-yanvar 2025 yil
Ushbu maqolada maktabgacha ta’lim
tashkilotlarida
ota-onalar
bilan
samarali
hamkorlikni yo‘lga qo‘yishning ta’lim sifatini
oshirishdagi ahamiyati muhokama qilinadi. Ota-
onalar bilan muntazam va o‘zaro manfaatli
aloqalar o‘rnatish bolalar uchun eng yaxshi
rivojlanish sharoitlarini yaratish uchun zarur.
Maqolada
ota-onalar
bilan
hamkorlikni
kuchaytirishning metodikasi, samarali aloqalar
o‘rnatish yo‘llari va ta’lim jarayonidagi ota-onalar
ishtirokining ta’siri tahlil qilinadi. Shuningdek, ota-
onalar
bilan
hamkorlikni
rivojlantirishda
pedagoglarning roli va ijtimoiy mas’uliyatning
ahamiyati haqida so‘z yuritiladi.
Maktabgacha ta’lim, ota-
onalar bilan hamkorlik, ta’lim sifati,
pedagogik
aloqalar,
bolalar
rivojlanishi,
ijtimoiy
mas’uliyat,
metodika, hamkorlik madaniyati.
Maktabgacha ta’lim tizimi – bu bolalar tarbiyasi va ta’limining poydevori bo‘lib, ularning
kelajakdagi o‘qish, ijtimoiylashtirish va hayotdagi muvaffaqiyatlariga ta’sir qiladigan eng
muhim bosqichdir.
Maktabgacha yoshdagi bolalar uchun ta’lim va tarbiya jarayoni nafaqat
ilmiy bilimlarni, balki emotsional, ijtimoiy va axloqiy qadriyatlarni ham shakllantirishni o‘z
ichiga oladi. Bu jarayonda ota-onalar bilan samarali hamkorlikni o‘rnatish nafaqat bolalarning
umumiy rivojlanishiga, balki ta’lim sifatini oshirishga ham bevosita ta’sir qiladi.
Ota-onalar, bolalar tarbiyasida bevosita ishtirok etganliklari uchun, ularning maktabgacha
ta’lim muassasalarida faolligini oshirish, pedagoglar bilan o‘zaro aloqalarni yaxshilash va
bolalarining tarbiyasida qanday yordam ko‘rsatishlari haqida ma’lumot olishlari muhimdir.
Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida ota-onalar bilan samarali hamkorlikni o‘rnatishning
ahamiyati juda katta, chunki ota-onalar bolalarining rivojlanishiga faqat maktabgacha ta’lim
muassasasi doirasida emas, balki uyda ham hissa qo‘shadi. Ota-onalar bilan muntazam
aloqalar o‘rnatish, ularni ta’lim jarayoniga jalb qilish va bolalarning uyda qanday o‘qib-
o‘rganayotganini kuzatish ta’lim sifatini oshirishga xizmat qiladi. Shuningdek, ota-onalar va
1
Islomov, A. (2020).
Maktabgacha ta’lim tizimi va ota-onalar bilan hamkorlik
. Tashkent: O‘zbekiston
Respublikasi Ta’lim vazirligi.
45
YANGI O'ZBEKISTON ILMIY
TADQIQOTLAR JURNALI
www.in-academy.uz
2-JILD, 1-SON, 2-QISM (YOʻITJ)
pedagoglar o‘rtasidagi o‘zaro ishonch, hurmat va hamkorlik bolalar uchun rivojlantiruvchi
muhit yaratadi, bu esa bolalarning kelajakdagi muvaffaqiyatlariga bevosita ta’sir qiladi.
Ota-onalar bilan samarali hamkorlik nafaqat ta’lim sifatining oshishiga olib keladi, balki
jamiyatda tarbiyaviy mas’uliyatni rivojlantirishga, bolalarning emotsional va ijtimoiy
rivojlanishini ta’minlashga ham yordam beradi.
Bunday hamkorlik bolalar uchun muvaffaqiyatli ta’lim muhitini yaratishning muhim tarkibiy
qismini tashkil etadi. Shu bois, maktabgacha ta’lim tashkilotlarida ota-onalar bilan samarali
hamkorlikni rivojlantirish va ta’lim jarayonida ularning ishtirokini faollashtirish hozirgi
kunda dolzarb vazifalardan biridir. Bu maqolada ota-onalar bilan hamkorlikning ta’lim
sifatiga ta’siri, samarali hamkorlikni tashkil etish metodologiyasi va ota-onalar bilan
aloqalarni rivojlantirishning ijtimoiy ahamiyati haqida so‘z yuritiladi.
Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida ota-onalar bilan samarali hamkorlik o‘rnatish nafaqat
bolalar uchun ta’lim muhitini yaxshilash, balki ta’lim sifatini oshirishga ham bevosita ta’sir
qiladi. Ota-onalar ta’lim jarayonining bir qismi sifatida, pedagoglar bilan yaqin aloqada
bo‘lishlari kerak. Ularning farzandlari haqida muntazam ravishda ma’lumot olish, o‘zaro fikr
almashish va birgalikda bolalar rivojlanishining barcha jihatlarini muhokama qilish, samarali
ta’limning muhim omillaridan biridir.
Ota-onalar, bolalarining o‘quv jarayonini yaxshiroq tushunish va tarbiyaviy masalalarda
pedagogik yordam olish orqali, o‘z farzandlarining rivojlanishiga bevosita ta’sir ko‘rsatishi
mumkin. Shuningdek, ota-onalar maktabgacha ta’lim jarayonini yanada mazmunli qilishga
yordam beradi, chunki ular uyda bolalariga tarbiya va ta’lim berishda pedagoglar tomonidan
taklif etilgan uslublarni qo‘llash imkoniyatiga ega.
Ota-onalar bilan hamkorlik, ta’lim jarayonida o‘zaro ishonchni shakllantiradi. Pedagoglar va
ota-onalar o‘rtasidagi muntazam va ochiq aloqalar, bolalar uchun o‘zlashtirishga qulay bo‘lgan
sharoitlar yaratadi. Bolalar, o‘z farzandlari haqida ko‘proq ma’lumotga ega bo‘lgan ota-onalar
tomonidan qo‘llab-quvvatlanadi, bu esa ularning emotsional va ijtimoiy rivojlanishini
rag’batlantiradi.
Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida ota-onalar bilan samarali hamkorlikni rivojlantirishning bir
qancha metodik usullari mavjud:
Muntazam uchrashuvlar va ma’lumot almashish
: Ota-onalar bilan doimiy uchrashuvlar
o‘tkazish, pedagoglar va ota-onalar o‘rtasida samarali muloqot va fikr almashish uchun
imkoniyat yaratadi. Ota-onalar o‘z farzandlarining ta’lim jarayoni haqida ma’lumot olishadi,
shuningdek, bolalarining ehtiyojlariga mos ravishda tarbiya qilishga oid maslahatlar olishadi.
Muntazam uchrashuvlar orqali pedagoglar ota-onalarni bolalarining o‘qish jarayonidagi
o‘zgarishlar va muvaffaqiyatlar haqida xabardor qiladilar.
Ota-onalar uchun ta’lim dasturlari
: Ota-onalarni ta’lim jarayoniga yanada faol jalb qilish
uchun maxsus ta’lim dasturlari ishlab chiqilishi zarur. Ushbu dasturlar, ota-onalarga
pedagogik jarayonni yaxshiroq tushunishga va o‘z farzandlari bilan samarali ishlashga
yordam beradi. Bunday dasturlar orqali ota-onalar, bolalarining rivojlanishiga qanday yordam
berishlari mumkinligini o‘rganadilar.
Ijtimoiy tarmoqlardan foydalanish
: Zamonaviy texnologiyalar va ijtimoiy tarmoqlar ota-
onalar bilan samarali aloqalar o‘rnatish uchun samarali vositadir. Ota-onalar bilan onlayn
platformalar orqali muntazam ravishda ma’lumot almashish, bolalarining rivojlanishi va
ta’limiga oid savollarni muhokama qilish imkonini beradi. Bu orqali ota-onalar va pedagoglar
2
Muminov, K. (2021).
Pedagogik muloqot va ota-onalar bilan hamkorlikni rivojlantirishning zamonaviy
usullari
. Pedagogika ilmiy jurnali, 15(3), 78-85.
46
YANGI O'ZBEKISTON ILMIY
TADQIQOTLAR JURNALI
www.in-academy.uz
2-JILD, 1-SON, 2-QISM (YOʻITJ)
bir-birlarini yaxshiroq tushunishlari mumkin, hamda birgalikda bolalar rivojlanishini
yaxshilash uchun samarali choralar ko‘rishadi.
Ota-onalar va bolalar uchun birgalikda faoliyatlar
: Maktabgacha ta’lim tashkilotlari, ota-
onalar va bolalar uchun birgalikda faoliyatlarni tashkil qilish orqali hamkorlikni yanada
mustahkamlashi mumkin. Bu faoliyatlar bolalarning ijtimoiy va emotsional rivojlanishini
rag’batlantiradi, ota-onalar va pedagoglar o‘rtasidagi aloqalarni mustahkamlaydi, hamda
bolalarning ta’lim jarayonida yaxshiroq natijalarga erishishlariga yordam beradi. Masalan,
ota-onalar va bolalar uchun maxsus ilmiy va madaniy tadbirlar, o‘yinlar yoki san’at
faoliyatlarini tashkil qilish bolalarning ko‘nikmalarini rivojlantirishga yordam beradi
Ota-Onalar Bilan Hamkorlikni Rivojlantirishdagi Qiyinchiliklar
Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida ota-onalar bilan samarali hamkorlikni rivojlantirishda
ba’zi qiyinchiliklar ham mavjud. Ularga quyidagilarni kiritish mumkin:
Vaqt cheklovlari
: Ko‘plab ota-onalar ish bilan band bo‘lib, ta’lim jarayonida faol ishtirok
etishga vaqt ajratishlari qiyin bo‘lishi mumkin. Bunday holatda, maktabgacha ta’lim
tashkilotlari ota-onalar uchun moslashuvchan uchrashuv vaqtlarini taqdim etishlari zarur.
Bundan tashqari, ijtimoiy tarmoqlar va onlayn platformalar orqali ota-onalar bilan samarali
aloqalar o‘rnatish imkoniyatlari mavjud.
Madaniy farqlar
: Ota-onalar bilan hamkorlikda madaniy va ijtimoiy farqlarni hisobga olish
muhimdir. Har bir oilaning o‘ziga xos qadriyatlari va ehtiyojlari bo‘lishi mumkin, shuning
uchun pedagoglar ota-onalar bilan aloqalarini moslashtirib, individual yondashuvlarni
qo‘llashlari zarur.
Pedagoglarning tayyorlanishi
: Ota-onalar bilan samarali hamkorlik o‘rnatish uchun
pedagoglar o‘zlarining kommunikatsiya ko‘nikmalarini doimiy ravishda rivojlantirishlari
zarur. Pedagoglar, ota-onalar bilan o‘zaro muloqotda bo‘lish, ularning ehtiyojlariga javob
berish va bolalar uchun eng yaxshi rivojlanish imkoniyatlarini yaratish uchun professional
malakalarini oshirishlari kerak.
Xulosa
Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida ota-onalar bilan samarali hamkorlikni rivojlantirish,
bolalarning o‘quv va tarbiyaviy jarayonida ijobiy natijalarga erishish uchun juda muhimdir.
Ota-onalar va pedagoglar o‘rtasidagi o‘zaro aloqalar va hamkorlik nafaqat bolalar ta’limining
sifatini oshiradi, balki ularning emotsional, ijtimoiy va axloqiy rivojlanishiga ham katta ta’sir
ko‘rsatadi. Ota-onalar bolalarining tarbiyasi va ta’limida faqat maktabgacha ta’lim muassasasi
doirasida emas, balki uyda ham faol ishtirok etishlari kerak. Muntazam va samarali muloqot
o‘rnatish, pedagoglar tomonidan ota-onalar bilan bog’liq ta’lim jarayonlarini tushuntirish va
ularning farzandlariga bo‘lgan ehtiyojlarini hisobga olish, ta’lim sifatining oshishiga olib keladi.
Ota-onalar bilan samarali hamkorlik bolalar uchun rivojlantiruvchi muhit yaratadi. Ota-onalar
pedagoglar bilan yaqindan ishlash orqali, bolalarining akademik va shaxsiy rivojlanishini
yaxshiroq tushunadilar. Buning natijasida, bolalar o‘zaro hurmat, mehr-oqibat va jamoada
ishlash ko‘nikmalarini o‘rganadilar, bu esa ularning kelajakdagi muvaffaqiyatlariga ijobiy
ta’sir qiladi.
Ota-onalar tomonidan pedagogik jarayonni tushunish, pedagoglar tomonidan ota-onalarga
ta’lim va tarbiya masalalarida yordam berish, birgalikda ishlashning samarasini oshiradi.
Samarali hamkorlik o‘rnatishning ko‘plab yo‘llari mavjud. Pedagoglar va ota-onalar o‘rtasidagi
muloqot o‘zaro ishonchni mustahkamlashga yordam beradi. Ota-onalar uchun ta’lim
dasturlari, seminarlar va maxsus uchrashuvlar tashkil etish, ularning bolalar tarbiyasi
bo‘yicha bilimlarini oshiradi va pedagoglar bilan yaqin hamkorlikni rivojlantiradi. Shu bilan
birga, ota-onalar va pedagoglar uchun o‘zaro ishonch, hurmat va ta’lim jarayonining mazmuni
haqida ochiq muloqotning muhimligini ta’kidlash zarur. Ota-onalar va pedagoglar birgalikda
ta’limga qaratilgan umumiy maqsadlarga erishish uchun kuchli hamkorlik o‘rnatishlari lozim.
Shu bilan birga, ota-onalar bilan hamkorlikda ba’zi qiyinchiliklar ham mavjud. Masalan, ish
bilan band ota-onalar, o‘z farzandlarining ta’lim jarayoniga yetarlicha vaqt ajrata olishmaydi.
47
YANGI O'ZBEKISTON ILMIY
TADQIQOTLAR JURNALI
www.in-academy.uz
2-JILD, 1-SON, 2-QISM (YOʻITJ)
Bunday vaziyatda, maktabgacha ta’lim tashkilotlari, ota-onalar uchun moslashuvchan
uchrashuv vaqtlarini taqdim etishi, onlayn platformalar orqali hamkorlikni mustahkamlashi
kerak. Boshqa bir muammo – bu madaniy va ijtimoiy farqlardir. Har bir oila o‘ziga xos
qadriyatlar va tarbiyaviy uslublarga ega, shuning uchun pedagoglar ota-onalar bilan
aloqalarini individual ravishda moslashtirishlari lozim.
Ota-onalar bilan samarali hamkorlikni rivojlantirish uchun pedagoglarning yuqori malakasi
va kommunikatsiya ko‘nikmalariga ega bo‘lishi zarur. Ular ota-onalar bilan o‘zaro muloqotda
bo‘lishda, ularning ehtiyojlariga javob berishda va bolalarining rivojlanishini qo‘llab-
quvvatlashda professional yondashuvni qo‘llashlari kerak. Pedagoglar, ota-onalarga qanday
yordam ko‘rsatishni bilishlari, bolalar uchun qulay va rivojlantiruvchi muhit yaratish uchun
samarali uslublarni qo‘llashlari kerak.
Ota-onalar bilan aloqalarni rivojlantirish bolalarning ta’lim va tarbiyaviy muvaffaqiyatlariga
katta hissa qo‘shadi.
Umuman olganda, maktabgacha ta’lim tashkilotlarida ota-onalar bilan samarali hamkorlik
nafaqat ta’lim sifatini oshiradi, balki jamiyatda ijtimoiy barqarorlik va ijtimoiy mas’uliyatni
rivojlantirishga xizmat qiladi.
Ota-onalar va pedagoglar birgalikda ishlash orqali, bolalarining rivojlanishini, ta’lim va
tarbiyasini yaxshilashda muvaffaqiyatga erishishlari mumkin. Shu orqali, bolalarimiz uchun
yanada mukammal ta’lim va qulay muhit yaratish mumkin. Ta’lim jarayonida ota-onalar bilan
yaxshi hamkorlik o‘rnatish bolalarimizning kelajagi uchun asosiy shart hisoblanadi.
Foydalanilgan adabiyotlar
1.
Islomov, A. (2020).
Maktabgacha ta’lim tizimi va ota-onalar bilan hamkorlik
. Tashkent:
O‘zbekiston Respublikasi Ta’lim vazirligi.
2.
Xodjaeva, S. (2019).
Maktabgacha ta’limda pedagogik faoliyat va ota-onalar bilan
aloqalar
. Toshkent: Maktabgacha ta’lim institutining nashriyoti.
3.
Mahmudov, R., & Rakhimov, A. (2018).
Ota-onalar bilan samarali hamkorlik: Ta’lim
jarayonida o‘zaro aloqalar
. Ta’lim va ilm, 23(4), 45-58.
4.
Muminov, K. (2021).
Pedagogik muloqot va ota-onalar bilan hamkorlikni
rivojlantirishning zamonaviy usullari
. Pedagogika ilmiy jurnali, 15(3), 78-85.
5.
Andreeva, E. (2017).
Family-school partnership: Theory and practice in early childhood
education
. Moscow: Higher Education Press.
6.
Karimova, L. (2020).
Maktabgacha ta’lim muassasalarida ota-onalar bilan
hamkorlikning samaradorligi
. O‘zbekiston pedagogika jurnali, 32(1), 67-72.
7.
Shukurova, G. (2019).
Samarali pedagogik muloqot: Ota-onalar bilan hamkorlik
.
Tashkent: Yoshlar nashriyoti.
8.
Lee, J. (2018).
Parents’ engagement in early childhood education: A global perspective
.
Educational Research International, 25(4), 130-140.
9.
Akramova, Z. (2021).
Maktabgacha ta’limda ota-onalar bilan hamkorlik: Innovatsiyalar
va tajriba
. Tashkent: Ma’naviyat.
10.
Zayniddinova, N. (2020).
Ota-onalar bilan pedagogik hamkorlik va ta’lim jarayonida
ularning roli
. Tashkent: Ta’lim nashriyoti.
