ISSN (E): 2181-4570 ResearchBib Impact Factor: 6,4 / 2024 SJIF 2024 = 5.073/Volume-3, Issue-3
12
MENOPAUZA DAVRIDAGI AYOLLAR RUHIY HOLATINI BAHOLASH VA
O’RGANISH
Ahmedova Durdona Shakirovna
E-mail:
Xalq tabobati, reablitalogiya, jismoniy tarbiya fakulteti katta o'qituvchisi
Kamolova Sevinch Abduqayumovna
E-mail:
Toshkent Tibbiyot akademiyasi talabasi(bakalavr)
ANNOTATSIYA
Mazkur ilmiy ish menopauza davridagi ayollar ruhiy holatini baholash va
emotsional barqarorlikni saqlash usullarini o’rganishga bag’ishlanadi. Menopauza – bu
ayollarning hayotidagi tabiiy, lekin murakkab jarayon bo’lib, u jismoniy va ruhiy
o’zgarishlarni keltirib chiqaradi. Maqolada menopauza davrining ayollar ruhiy holatiga
ta’siri, shuningdek, bu davrda psixologik barqarorlikni saqlash uchun mavjud bo’lgan
amaliy usullar ko’rib chiqiladi. Tadqiqot natijalari, menopauza vaqtida ayollar o’zlarini
yangi hayot bosqichiga o’rganish, ijtimoiy qo’llab–quvvatlash va psixoterapevtik
yondashuvlarning ahamiyatini ko’rsatadi.
Kalit so‘zlar:
Menopauza, emotsional barqarorlik, psixologik izlanishlar, hayot bosqichi,
stressni boshqarish, psixoterapiya.
KIRISH
Menopauza ayollarning biologik hayotidagi muhim bir bosqich bo'lib, bu davrda
organizmda gormon o'zgarishlari yuzaga keladi. Gormonlar, xususan, estrogen va
progesteron darajalarining pasayishi, bir qator jismoniy va ruhiy o'zgarishlarga olib
keladi. Menopauza davrining boshida va davomida ayollarda hayot sifati, salomatlik va
ruhiy holatida sezilarli o'zgarishlar yuz berishi mumkin. Bu jarayon ayollarning
optimistik qarashlari va emotsional barqarorligiga ta'sir qilishi mumkin. Ushbu maqola
menopauza davrida ayollarda ruhiy va emotsional barqarorlikning qanday shakllanishi,
ISSN (E): 2181-4570 ResearchBib Impact Factor: 6,4 / 2024 SJIF 2024 = 5.073/Volume-3, Issue-3
13
bu davrni qanday yengillashtirish va ruhiy holatni yaxshilash usullari haqida psixologik
izlanishlarni o'rganadi.
METODLAR
Maqola uchun o'zbek va xorijiy psixologik tadqiqotlar va maqolalardan foydalanildi.
Ayollar orasida o'zaro suhbatlar, intervyular va so'rovnomalar o'tkazilib, menopauza
davridagi psixologik holat va optimizmning o'zgarishlari haqida ma'lumotlar yig'ilgan.
Shuningdek, psixoterapiya va stressni boshqarish bo'yicha metodlar tahlil qilindi.
Tadqiqotda yosh kattaligi, hayotiy tajriba va ijtimoiy qo'llab-quvvatlashning ahamiyati
ham o’rganildi va natijalar yozib olindi.
NATIJALAR
Menopauza davri ayollarda turli jismoniy, hissiy va ruhiy o'zgarishlarni keltirib chiqaradi.
Tadqiqot natijalari, menopauza davrida ayollarda ruhiy va emotsional barqarorlikning
pasayishini, shu bilan birga bu jarayonni boshqarish uchun qo'llaniladigan usullarni
aniqlashga yordam berdi. Tadqiqotda ishtirok etgan 100dan ortiq ayolning yoshi 45-60
orasida bo'lib, ularning ko'pchiligi menopauza davriga kirgan edi.
Ruhiy Holat
Ta’rif
Depressiya
Kayfiyatning pasayishi, umidsizlik,
energiya yo’qolishi
Bezovtalik
Tashvish, bezovtalik, o’zingizni xavf
ostida his qilish
ISSN (E): 2181-4570 ResearchBib Impact Factor: 6,4 / 2024 SJIF 2024 = 5.073/Volume-3, Issue-3
14
Ijtimoiy izolyatsiya
Do’stlar va oila bilan aloqaning
kamayishi, yolg’izlik hissi
Kayfiyatning tez o’zgarishi
Qalbning tez o’zgarishi, hissiy
janjallar
Yorqin his-tuyg’ular
Tez-tez yoqimli yoki salbiy his-
tuyg’ular, emotsional o’zgarishlar
O’z-oziga ishonchsizlik
O’ziga
bo’lgan
ishonchning
kamayishi, o’zini qadrsiz his qilish
Energiya yo’qolishi
Doimiy
charchoq,
energiyaning
kamayishi
1.Emotsional barqarorlikning pasayishi
:
Ayollarda menopauza davrida emotsional holatlarning beqarorligi kuzatildi. Tadqiqot
ishtirokchilari menopauza jarayonida o'zlarining hissiy holatlari bilan bog'liq tez-tez
o'zgarishlarni bildirdilar. Ishtirokchilarning 55% ga yaqini, o'zlarini qisqa muddatda
g'azablangan, bezovta bo'lgan yoki qayg'uli his qilishganini ta'kidladi. Bu holatlar
ularning kundalik faoliyatlarini va ijtimoiy aloqalarini sezilarli darajada qiyinlashtirdi.
ISSN (E): 2181-4570 ResearchBib Impact Factor: 6,4 / 2024 SJIF 2024 = 5.073/Volume-3, Issue-3
15
Emotsional beqarorlik ko'pincha yomon uyqu, issiqlik toshqinlari, bosh og'rig'i va
boshqalar kabi jismoniy alomatlar bilan birga kelgan.
2.Stressni boshqarishning ahamiyati
: Tadqiqotda qatnashgan ayollarning 72%i
stressni boshqarish metodlarini o'z hayotlariga kiritganini ta'kidladi. Ushbu metodlar
orasida meditasiya, yoga, jismoniy mashqlar va tabiatda sayr qilish kabi faoliyatlar
mavjud. Shuningdek, 50% dan ortig'I ijtimoiy qo'llab-quvvatlash tarmog'idan
foydalanganini, do'stlari va oilasi bilan suhbatlashish, o'z holatini ularga
tushuntirishning ularning emotsional holatini yaxshilashga yordam berganini bildirdi.
Bularning natijasida stressing salbiy ta'sirini kamaytirishga muvaffaq bo'lishgan.
3.Psixoterapevtik yordam
: Tadqiqot ishtirokchilarining 40% ga yaqini
psixoterapevtik yordam olishgan. Ushbu guruhda emotsional holatning yaxshilanishi
va optimizmning oshishi kuzatildi. Psixoterapiya, ayniqsa, kognitiv-behavioral
terapiya(CBT) usullarini qo'llash, ayollarga salbiy fikrlar va tuyg'ularni boshqarishni
o'rgatishga yordam berdi. Natijada, psixoterapiya orqali ayollar o'zlarini yanada
qat'iyatli his qilishdi va menopauza davrini o'zlari uchun yangi imkoniyatlar yaratish
davri sifatida ko'rishga muvaffaq bo'lishdi.
4.Ijtimoiyqo'llab-quvvatlashning ahamiyati
: Tadqiqotda qatnashgan
ayollarning 65%i o'zlarini ijtimoiy qo'llab-quvvatlashga muhtoj his qilganini bildirdi.
Oila, do'stlar va ish joyidagi hamkasblari yordamida ayollar o'z hayotlaridagi
o'zgarishlarga moslashishga muvaffaq bo'lishdi. Ular menopauza davrida o'zlarini
ijtimoiy izolyatsiya qilishdan saqlanishgan, chunki ijtimoiy tarmoqlarda faoliyat,
ijtimoiy guruhlarda qatnashish va o'z fikrlarini boshqalar bilan bo'lishish, ularning
ruhiy holatlarini mustahkamladi.
5.Fizik mashqlar va jismoniy faollik
: Jismoniy faollikning ahamiyati
menopauza davrida yanada ko'proq sezildi. Tadqiqot ishtirokchilarining 50% dan ortig'I
muntazam ravishda jismoniy mashqlar qilishgan, bu ularning umumiy kayfiyatini
yaxshilashga yordam bergan. Aerobik mashqlar, yoga, va pishish uchun guruhlarda
ishtirok etish ayollarga nafaqat jismoniy salomatlikni yaxshilash, balki emotsional
barqarorlikni saqlashda ham yordam berdi. Natijalar shuni ko'rsatadiki, menopauza
davri ayollarda optimism va emotsional barqarorlikni saqlashda jismoniy, psixologik
va ijtimoiy qo'llab-quvvatlash muhim rol o'ynaydi. Bu davrni muvaffaqiyatli
boshqarish uchun ayollar o'zlariga nisbatan sabr-toqat, qo'llab-quvvatlash va
o'zgarishlarga moslashish uchun turli usullarni qo'llashlari zarur.
ISSN (E): 2181-4570 ResearchBib Impact Factor: 6,4 / 2024 SJIF 2024 = 5.073/Volume-3, Issue-3
16
MUHOKAMALAR
Menopauza ayollarning hayotida yangi bosqichni boshlashni anglatadi, lekin
bu davrda yuzaga keladigan jismoniy va ruhiy o'zgarishlar, ba'zida, ayollarning
optimistik qarashlarini kamaytirishi mumkin. Biroq, psixologik izlanishlar va
amaliyotlar shuni ko'rsatadiki, bu davrda optimizmni saqlash va emotsional
barqarorlikni tiklash mumkin. Menopauza bilan bog'liq o'zgarishlar ko'pincha
jinsiyaloqa, hayotning mazmuni, ishdagi muvaffaqiyatlar va ijtimoiy aloqalar kabi
omillar bilan bog'liq bo'ladi. Psixoterapiya va stressni boshqarish metodlari bu
jarayonni osonlashtirishi mumkin. Tadqiqotda ishtirok etgan ayollar uchun, ijtimoiy
qo'llab-quvvatlash tarmog'i, do'stlar va oilaning roli muhim ahamiyatga ega bo’ldi.
XULOSA
Menopauza davri ayollar uchun jismoniy va ruhiy o'zgarishlarni keltirib
chiqaradigan davr bo'lsa-da, optimizmni saqlash va emotsional barqarorlikni tiklash
mumkin. Psixologik qo'llab-quvvatlash, ijtimoiy aloqalar, psixoterapevtik
yondoshuvlar va stressni boshqarish metodlari bu jarayonni yengillashtirishga
yordam beradi. Ayollar menopauza davrida yangi hayot bosqichiga moslashish uchun
o'zlariga nisbatan sabr-toqat va qo’llab-quvvatlashni ta’minlashlari lozim.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YHATI
1 . Xojaeva, S. (2019). "Ayollarda Menopauza va Ruhiy Holat". Toshkent:
O'zbekiston Psixologiya Instituti.
2 . Aslamovna, B. S.(2023). Influence of the internet system on youth spiritual
education. Uzbek Scholar Journal, 20, 24 - 26.
3 . Aslamovna,B.S.(2023). The Role of Social Norm sin The Formation of Moral
Education of Youth. International Journal of Scientific Trends, 2 (12), 79-85.
4 . Berdikulova,S.A.(2023).Philosophical Aspect soft he Study Spiritual Culture
of the Personin Society. American Journal of Science and Learning for
Development. Impact Factor: SJIF, 5, 2835-2157.
5 . Aslamovna,B.S.(2023).THE ROLE OF SOCIAL NORM SIN THE MORAL
RISE OF SOCIETY. Western European Journal of Modern Experiments and
Scientific Methods, 1 (2), 5- 61.
ISSN (E): 2181-4570 ResearchBib Impact Factor: 6,4 / 2024 SJIF 2024 = 5.073/Volume-3, Issue-3
17
6 . Temirov,D.(2015)."Menopauza Davrida Ayollarni Qo'llab-quvvatlash".
Tashkent: O'zbekistonda Sog'liqniSaqlash.
7 . Mamedova,L. (2018). "Menopauza Davri: Psixologik O'zgarishlar va
Yechimlar" .Samarqand: Samarqand Davlat Universiteti.
