THEORETICAL ASPECTS IN THE FORMATION OF
PEDAGOGICAL SCIENCES
International scientific-online conference
139
SHARQ TILLARINING ESTETIK AHAMIYATINI O‘QITISHNING
PEDAGOGIK MASALALARI
Shurat Muhammedov
TDPU o‘qituvchisi
Kamolova Marvarid Xakimion qizi
TDPU talabasi
https://doi.org/10.5281/zenodo.15211438
Annotatsiya:
Sharq tillari, xususan fors, arab, urdu va turkiy tillar, o‘zining
boy tarixiy ildizlari, badiiy go‘zalligi va estetik ifoda vositalari bilan ajralib turshi
xususida so‘z yuritilib, ushbu tillarda bitilgan adabiy meros, jumladan, Hofiz,
Sa’diy, Rudakiy, Navoiy, G‘azzoliy kabi mutafakkirlar asarlari, inson
ma'naviyatini tarbiyalashda, tafakkurini boyitishda va til sezuvchanligini
rivojlantirishda beqiyos ahamiyati tadqiq qilinadi.
Kalit so‘zlar:
sharq tillari, ilm, maorif, tadqiqot, tolib, ma’rifat, til, uslub.
Abstract: The article discusses the rich historical roots, artistic beauty and
aesthetic means of expression of the Eastern languages, in particular Persian,
Arabic, Urdu and Turkic, and examines the incomparable importance of the
literary heritage written in these languages, including the works of thinkers such
as Hafiz, Sa'di, Rudaki, Navoi, and Ghazali, in educating human spirituality,
enriching thinking, and developing linguistic sensitivity.
Keywords:
Eastern languages, science, education, research, aspirant,
enlightenment, language, style.
Аннотация:
В статье рассматриваются богатые исторические корни,
художественная красота и эстетические средства выражения восточных
языков, в частности персидского, арабского, урду и тюркских. В работе
также рассматривается несравненное значение литературного наследия,
написанного на этих языках, включая труды таких мыслителей, как Хафиз,
Саади, Рудаки, Навои и Газали, в воспитании духовности человека,
обогащении мышления и развитии языковой чувствительности.
Ключевые
слова:
восточные
языки,
наука,
образование,
исследование, студент, просвещение, язык, стиль.
Bugungi kunda sharq tillarini o‘qitishda ularning faqat kommunikativ emas,
balki estetik ahamiyatini ochib berish ham muhim pedagogik vazifa sanaladi.
Biroq bu borada bir qator muammolar va hal etilishi lozim bo‘lgan masalalar
mavjud.
Sharq tillarini o‘qitishda estetik ahamiyatning mohiyati haqida so‘z
ketganda, tilning estetik jihatlari deganda, uning obrazlilik, go‘zallik, ritm,
ohangdorlik, ifoda boyligi kabi xususiyatlari tushuniladi. Sharq tillarida bu
THEORETICAL ASPECTS IN THE FORMATION OF
PEDAGOGICAL SCIENCES
International scientific-online conference
140
jihatlar ayniqsa rivojlangan bo‘lib, ular orqali tashbeh, isti’ora, kinoya kabi
badiiy vositalar yuksak darajada ifodalangan. Shuningdek, axloqiy, falsafiy va
ma’naviy tushunchalar san’at bilan uyg‘un holda berilgan. Har bir so‘z ko‘p
qatlamli ma’no va estetik yuklamaga ega. Tilning bu jihatlarini o‘rgatish orqali
nafaqat grammatikani, balki fikrlash madaniyatini shakllantirish mumkin.
Bundan tashqari sharq tillarini pedagogik muammolar asosida o‘qitishda
sharq tillarining estetik tomonini o‘qitishda bir qator qiyinchiliklar kuzatiladi.
Xususan didaktik materiallarning biryoqlamaligi ham katta muammolardan
biri bo‘lib, ko‘pchilik darsliklar va o‘quv qo‘llanmalarda grammatika va leksika
asosiy o‘rinda turadi, estetik va badiiy jihatlar e'tibordan chetda qolgan. Metodik
yondashuvning yetishmasligi ham estetik komponentlar bilan ishlash bo‘yicha
o‘qituvchilarda maxsus metodik tayyorgarlik kamdir. Yana bir muhim tomoni,
talabalar motivatsiyasining pastligi: Tilning estetik go‘zalligini his qilmagan
o‘quvchi, uni faqat majburiy fan sifatida o‘zlashtiradi.
Yechimlar va takliflar
Estetik komponentni til o‘qitish jarayoniga integratsiya qilish uchun
quyidagi usullar tavsiya etiamiz:
-
She’riyat va badiiy matnlar orqali o‘rgatish: Har bir grammatik mavzuga
mos holda badiiy namunalar (bayt, ruboiy, maqollar) bilan mustahkamlash.
-
Madaniyat bilan integratsiyalashgan darslar: Tarixiy shaxslar, madaniy
voqealar, san’at asarlari haqida matnlar asosida dars tashkil qilish.
-
Ijodiy yondashuv: Talabalarga o‘zlari ham fors yoki arab tilida she’r yoki
hikmat yozishga topshiriqlar berish.
-
Interaktiv vositalar: Estetik jihatlarni ochib beruvchi audio, video va vizual
materiallardan foydalanish (masalan, Hofiz g‘azallarini musiqiy ohang bilan
eshittirish).
Xulosa qilib, sharq tillarining o‘ziga xos estetik boyligi ulkan tarbiyaviy va
ma'naviy salohiyatga ega. Bu tillarni o‘qitishda estetik jihatlarni inobatga olish
— bu nafaqat til o‘rganishni chuqurlashtirish, balki o‘quvchida go‘zallikni
anglash, estetik didni shakllantirish va milliy-ma'naviy qadriyatlarni qadrlash
tuyg‘usini rivojlantirishdir. Pedagogik yondashuvlarda bu jihatlarni inobatga
olish — o‘qitish sifatini oshirish, talabaning tilga bo‘lgan mehrini kuchaytirish va
ijodiy tafakkurini rivojlantirishda muhim omil bo‘lib xizmat qiladi.
Adabiyotlar ro‘yhati:
1.
Jalolov, Jamol Jalolovich. Chet til o‘qitish metodikasi: chet tillar oliy o‘quv
yurtlari (fakultetlari) talabalari uchun darslik / J.J. Jalolov. — Toshkent: 0
‘qituvchi, 2012. — 432 b.
THEORETICAL ASPECTS IN THE FORMATION OF
PEDAGOGICAL SCIENCES
International scientific-online conference
141
2.
Baxtiyorovna, S. Y. (2022). Initial correspondence features of incident
grammatical elements in personal correspondence. Asian Journal of Research in
Social Sciences and Humanities, 12(5), 31-34.
3.
Baxtiyorovna, Sevara Yoqubova. "Initial correspondence features of
incident grammatical elements in personal correspondence." Asian Journal of
Research in Social Sciences and Humanities 12.5 (2022): 31-34.
4.
Ruzikulovich, A. T., & Shayimovich, B. K. (2022). Lingupoetic Features Of
Imperative Devices Used In Literary Texts In The Uzbek Language. Journal of
Pharmaceutical Negative Results, 13.
