SOLUTION OF SOCIAL PROBLEMS IN
MANAGEMENT AND ECONOMY
International scientific-online conference
5
SANOAT TARMOG’I INFRATUZILMASINI YAQIN VA O’RTA
MUDDATDA RIVOJLANTIRISHNING ISTIQBOLLI DASTURLARI
Karimova Gulzora
Alfraganus Universiteti magistranti
https://doi.org/10.5281/zenodo.15293978
O'zbekistonda sanoat tarmog'i infratuzilmasini rivojlantirish bo'yicha
amalga oshirilayotgan dasturlar, iqtisodiy tahlillar va taqqoslama tahlillarni
yanada kengaytirish orqali mamlakatning iqtisodiy holati va istiqbollarini
batafsil tahlil qilish mumkin.
O'zbekistonda 2021–2025 yillarga mo'ljallangan sanoatni rivojlantirish
dasturi qator muhim yo'nalishlarni o'z ichiga oladi:
Yangi texnologiyalarni joriy etish:
- Innovatsion texnologiyalar: Sanoat korxonalarida yangi texnologiyalarni
joriy etish orqali ishlab chiqarishni optimallashtirish maqsadida, 2025 yilda
raqamli texnologiyalarni tatbiq etish natijasida 15% samaradorlik oshishi
kutilmoqda. Bu jarayonda zamonaviy avtomatizatsiya tizimlari, sun'iy intellekt
va raqamli nazorat tizimlari qo'llaniladi.
Sanoatni diversifikatsiya qilish:
- Mahsulot diversifikatsiyasi: Mamlakatda mahalliy xom ashyo
resurslaridan foydalanib, yangi mahsulotlar ishlab chiqarish uchun 2025
yilgacha 2 milliard dollar investitsiyalar jalb qilinishi kutilmoqda. 2020 yilda
20% bo'lgan yangi mahsulotlar ulushi, 2025 yilga kelib 40% ga yetishi prognoz
qilinmoqda.
Raqobatbardosh mahsulotlar ishlab chiqarishni ko'paytirish
- Eksport salohiyati: O'zbekistonning sanoat mahsulotlari eksporti 2025
yilgacha 2 barobarga oshishi, shu bilan birga eksportga yo'naltirilgan ishlab
chiqarish quvvatlari 30% ga oshishi kutilmoqda. Mahsulotlarning yuqori sifatini
ta'minlash orqali ichki va tashqi bozorlar uchun raqobatbardosh mahsulotlar
ishlab chiqarish maqsadga muvofiq.
Infratuzilma rivojlantirish. Sanoat infratuzilmasini rivojlantirish bo'yicha
amalga oshirilayotgan tadbirlar:
Transport tarmoqlarini modernizatsiya qilish. Transport infratuzilmasini
yaxshilash: O'zbekistonda transport infratuzilmasini rivojlantirish uchun 2025
yilgacha 10 milliard dollar investitsiya jalb qilinishi rejalashtirilmoqda. Temir
yo'l va avtomobil yo'llarining ta'miri va modernizatsiyasi orqali transport
samaradorligi 30% ga oshishi mumkin.
Energiya tarmoqlarini rivojlantirish. Energiya ta'minoti: Yangi elektr
stansiyalari va quyosh energiyasi bilan ishlaydigan inshootlar qurilishi 2025
SOLUTION OF SOCIAL PROBLEMS IN
MANAGEMENT AND ECONOMY
International scientific-online conference
6
yilgacha O'zbekistonning elektr energiyasi ishlab chiqarish hajmini 25% ga
oshirishi kutilmoqda. 2022 yilda qayta tiklanuvchi energiya manbalaridan
foydalanish ulushi 12% ga yetgan, 2025 yilga kelib esa bu ko'rsatkich 25% ga
oshishi prognoz qilinmoqda.
Aloqa tarmoqlarini yaxshilash. Zamonaviy aloqa texnologiyalari: Sanoat
korxonalarining zamonaviy aloqa texnologiyalari bilan ta'minlanishi orqali
ma'lumot almashish tezligi oshadi. 2030 yilga kelib, aloqa tarmoqlarining
modernizatsiyasi orqali samaradorlik 40% ga oshishi kutilmoqda. 5G
texnologiyalarining joriy etilishi ko'plab sanoat jarayonlarini optimallashtirishga
yordam beradi.
Investitsiya jalb qilish. O'zbekiston sanoatiga investitsiya jalb qilish uchun
amalga oshirilayotgan tadbirlar:
Bojxona va soliq imtiyozlari. Bojxona va soliq imtiyozlari bilan birga,
investitsion shartnomalar tuzish orqali xorijiy va mahalliy investorlarni jalb
qilish rejalashtirilmoqda.
Investitsiya shartnomalari. Xususiy va davlat hamkorligi: O'zbekistonda
xususiy va davlat sektori o'rtasidagi hamkorlikni kuchaytirishga qaratilgan
shartnomalar tuzish amaliyoti kengaymoqda. Bu, investitsiyalarning
samaradorligini oshirish va loyiha davomida qo'llab-quvvatlashni ta'minlaydi.
Raqobat muhitini yaxshilash. Sog'lom aqobat: Bozor iqtisodiyotining
rivojlanishi uchun raqobat muhitini yaxshilash va korxonalar orasida sog'lom
raqobatni ta'minlash maqsadida chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda. 2025
yilgacha sanoat tarmog’ida raqobatbardosh mahsulotlar ishlab chiqarish ulushi
40% ga yetishi kutilmoqda.
Kadrlar tayyorlash. Malakali kadrlarni tayyorlashga qaratilgan chora-
tadbirlar:
Kasb-hunar ta'limini rivojlantirish. Sanoat sohasida talab etiladigan
mutaxassislarni tayyorlash uchun kasb-hunar ta'limi tizimini takomillashtirish
rejalashtirilmoqda. 2023 yilga kelib, har yili 10,000 dan ortiq yangi
mutaxassislar tayyorlandi, 2025 yilgacha esa bu ko'rsatkich 15,000 ga oshishi
kutilmoqda.
Malaka oshirish dasturlari. Ishchilar uchun malaka oshirish va yangiliklar
bo'yicha o'qitish dasturlarini amalga oshirish rejalashtirilmoqda. 2025 yilga
kelib, malaka oshirish dasturlari 50% ga kengayishi, bu esa ishchilarning
malakasini oshirishga xizmat qiladi.
SOLUTION OF SOCIAL PROBLEMS IN
MANAGEMENT AND ECONOMY
International scientific-online conference
7
Yoshlarni jalb qilish. Yoshlarni sanoat sohasida ishlashga qiziqtirish
maqsadida turli xil tanlovlar va grantlar taqdim etiladi. 2025 yilga kelib, sanoat
sohasidagi yosh mutaxassislar ulushi 30% ga oshishi kutilmoqda.
Sanoat klasterlari. Mahalliy ishlab chiqaruvchilarni birlashtiruvchi sanoat
klasterlari:
- Hamkorlikni rivojlantirish: Kichik va o'rta biznesni rivojlantirish orqali
raqobatbardoshligini oshirish. Klasterlar ichida hamkorlikni rivojlantirish orqali
xarajatlar 20% ga kamayishi mumkin. Bu klasterlar ichida ishlab chiqarish
jarayonlari va ta'minot zanjirlarini optimallashtirishga yordam beradi.
Ishlab chiqarish jarayonlarini optimallashtirish. Klaster ichidagi hamkorlik
orqali samaradorlikni oshirish. 2025 yilga kelib, klasterlar orqali ishlab
chiqarilgan mahsulotlar ulushi 25% ga oshishi kutilmoqda. Klasterlar ichida
innovatsion g'oyalar va texnologiyalarni almashish imkoniyatlari ko'payadi.
Innovatsiyalarni joriy etish. Yangiliklarni ishlab chiqarishga tatbiq etish
uchun birgalikda ishlash. Innovatsion loyiha va dasturlar orqali ishlab chiqarish
samaradorligi 30% ga oshishi prognoz qilinmoqda.
Energiya samaradorligi. Energiya samaradorligini oshirish bo'yicha
rejalashtirilgan chora-tadbirlar:
Qayta tiklanuvchi energiya manbalarini rivojlantirish. Quyosh, shamol va
bioenergiya manbalaridan foydalanishni kengaytirish. 2025 yilga kelib, qayta
tiklanuvchi energiya ulushi 25% ga yetishi kutilmoqda, bu esa O'zbekistonning
energetik xavfsizligini oshirishga xizmat qiladi.
Sanoat korxonalarining energiya xarajatlarini kamaytirish. Energiya
tejamkor texnologiyalarni joriy etish orqali xarajatlarni kamaytirish. Energiya
tejamkorlik tadbirlari orqali energiya sarfini 20% ga kamaytirish imkoniyati
mavjud.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati:
1.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti. (2021). "Yangi O‘zbekistonni barpo
etish: iqtisodiy rivojlanish yo‘lida." Tashkent: O‘zbekiston Respublikasi Matbuot.
2.
O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot va sanoat vazirligi. (2020). "Sanoat
infratuzilmasini rivojlantirish bo‘yicha strategik dasturlar." Tashkent:
Iqtisodiyot nashriyoti.
3.
Qodirov, B., & To‘raqulov, I. (2019). "Infratuzilma va uning iqtisodiyotdagi
o‘rni." Toshkent: Innovatsiya nashriyoti.
4.
Sanoat va innovatsiyalarni rivojlantirish agentligi. (2022). "Sanoat
tarmoqlarida innovatsiyalarni joriy etish va ularni rivojlantirish strategiyasi."
Tashkent: Sanoat nashriyoti.
SOLUTION OF SOCIAL PROBLEMS IN
MANAGEMENT AND ECONOMY
International scientific-online conference
8
5.
Shamsiyev, A., & Xo‘jaev, M. (2020). "Barqaror rivojlanish va ekologik
infrastrukturani rivojlantirish." Toshkent: Tabiatni muhofaza qilish nashriyoti.
6.
Davlat statistika qo‘mitasi. (2023). "O‘zbekiston sanoatining rivojlanish
dinamikasi va istiqbollari." Tashkent: Statistika nashriyoti.
7.
Toshkent
davlat
iqtisodiyot
universiteti.
(2021).
"Sanoat
infratuzilmasining iqtisodiy samaradorligi." Toshkent: TDUI nashriyoti.
8.
Sanoat tarmoqlarida raqamli texnologiyalarni joriy etish bo‘yicha ilmiy
maqolalar to‘plami. (2020). Tashkent: Ilm-fan nashriyoti.
9.
O‘zbekiston Respublikasi Energiyaga ixtisoslashgan qo‘mitasi. (2021).
"Yashil energiya: O‘zbekiston sanoatida yangiliklar va istiqbollar." Tashkent:
Energiya nashriyoti.
10.
Yevropa Ittifoqi. (2020). "Infrastruktura va sanoatni modernizatsiya qilish
bo‘yicha strategiya." Brüssel: Yevropa Ittifoqi.
11.
Smith, J., & Parker, L. (2018). "The Role of Industrial Infrastructure in
Economic Growth." London: Oxford University Press.
12.
United Nations Industrial Development Organization. (2021). "Industrial
Development and Economic Growth in Emerging Economies." Vienna: UNIDO
Publications.
13.
World Bank. (2022). "Infrastructure Development for Sustainable Growth:
Lessons and Policy Directions." Washington D.C.: World Bank Publications.
14.
Asian Development Bank. (2021). "Innovative Infrastructure Development
in Central Asia." Manila: ADB Publications.
