SOLUTION OF SOCIAL PROBLEMS IN
MANAGEMENT AND ECONOMY
International scientific-online conference
40
ISHLAB CHIQARISHNI TEXNIK VA TEXNOLOGIK YANGILASH
IQTISODIYOTNI DEVERSIFIKATSIYA QILISHNING XORIJ
TAJRIBASI
To’rayeva Ma’rifat Otaqulovna
Osiyo xalqaro universiteti 2 bosqich magistri
https://doi.org/10.5281/zenodo.14637666
Annotasiya:
Ushbu tadqiqot O‘zbekistonning iqtisodiy diversifikatsiya
jarayonida texnik va texnologik yangilanishning o‘rni va ahamiyatini tahlil qiladi.
Maqolada, xorijiy tajribalar, xususan, Germaniya va Janubiy Koreya kabi
rivojlangan mamlakatlarning texnologik modernizatsiyani amalga oshirish
orqali iqtisodiy o‘sishni va raqobatbardoshlikni oshirishdagi muvaffaqiyatli
strategiyalari o‘rganilgan. Tadqiqot, texnologik yangilanishlarning ishlab
chiqarish jarayonlarini modernizatsiya qilish, raqamli texnologiyalarni joriy
etish va innovatsion rivojlanish orqali O‘zbekiston iqtisodiyotini diversifikatsiya
qilishning samarali yo‘llarini ko‘rsatadi. O‘zbekistondagi iqtisodiy o‘sishning
barqarorligini ta’minlashda, kadrlar malakasini oshirish va ilg‘or
texnologiyalarni integratsiya qilish muhim o‘rin tutadi. Xorij tajribalaridan
olingan ma'lumotlar, shuningdek, mamlakatning iqtisodiy siyosatida innovatsion
o‘zgarishlar kiritish uchun asos bo‘lib xizmat qiladi.
Kalit so‘zlar:
Iqtisodiy diversifikatsiya, texnologik yangilanish, xorijiy
tajriba, Germaniya, Janubiy Koreya, innovatsion rivojlanish, raqobatbardoshlik,
raqamli texnologiyalar, ishlab chiqarish jarayonlari, kadrlar malakasi,
innovatsion siyosat, O‘zbekiston iqtisodiyoti, modernizatsiya.
Аннотация:
В данном исследовании анализируется роль и значение
технического и технологического обновления в процессе диверсификации
экономики Узбекистана. В статье рассматривается зарубежный опыт, в
частности успешные стратегии развитых стран, таких как Германия и
Южная
Корея,
по
повышению
экономического
роста
и
конкурентоспособности за счет технологической модернизации. В
исследовании представлены эффективные пути диверсификации
экономики Узбекистана за счет внедрения цифровых технологий и
инновационного развития, модернизации производственных процессов,
технологического
обновления.
В
обеспечении
устойчивого
экономического роста в Узбекистане неоценимую роль играют повышение
квалификации кадров и внедрение передовых технологий. Информация,
полученная из зарубежного опыта, также послужит основой для внесения
инновационных изменений в экономическую политику страны.
SOLUTION OF SOCIAL PROBLEMS IN
MANAGEMENT AND ECONOMY
International scientific-online conference
41
Ключевые слова:
диверсификация экономики, технологическое
обновление, зарубежный опыт, Германия, Южная Корея, инновационное
развитие,
конкурентоспособность,
цифровые
технологии,
производственные процессы, квалификация персонала, инновационная
политика, экономика Узбекистана, модернизация.
Annotation:
This study analyzes the role and significance of technical and
technological renewal in the process of economic diversification of Uzbekistan.
The article examines foreign experience, in particular successful strategies of
developed countries such as Germany and South Korea in increasing economic
growth and competitiveness through technological modernization. The research
provides effective ways of diversifying the economy of Uzbekistan through the
introduction of digital technologies and innovative development, modernization
of production processes, technological renewals. In ensuring sustainable
economic growth in Uzbekistan, advanced training of personnel and integration
of advanced technologies play an invaluable role. The information gained from
foreign experiences will also serve as a basis for making innovative changes in
the country's economic policy.
Keywords:
Economic diversification, technological renewal, foreign
experience, Germany, South Korea, innovative development, competitiveness,
digital technologies, production processes, staff qualification, innovation policy,
economy of Uzbekistan, modernization.
O‘zbekiston iqtisodiyoti hozirgi kunda yirik o‘zgarishlar va
modernizatsiya jarayonlari orqali rivojlanmoqda. Iqtisodiy o‘sishni ta’minlash va
barqaror rivojlanish uchun diversifikatsiya strategiyasi ahamiyatli bo‘lib, bu
strategiyaning
asosiy
yo‘nalishlaridan
biri
texnik
va
texnologik
yangilanishlardir. Texnologik yangilanish ishlab chiqarish jarayonlarining
samaradorligini
oshirish,
yangi
tarmoqlarni
rivojlantirish
va
raqobatbardoshlikni kuchaytirish kabi bir qator muhim masalalarni hal qilishga
yordam beradi. O‘zbekistonning iqtisodiy diversifikatsiyasi texnologik
o‘zgarishlarga tayanadi, chunki yangi texnologiyalar nafaqat ishlab chiqarishni
samarali qilish, balki global bozorda raqobat qilish imkoniyatlarini yaratadi.
Maqolada, texnik va texnologik yangilanishning iqtisodiy diversifikatsiyaga
bo‘lgan ta’siri, ayniqsa, rivojlangan mamlakatlar tajribasi misolida, Germaniya va
Janubiy Koreya tajribasi tahlil qilinadi. Ushbu mamlakatlar o‘zlarining yuqori
texnologiyali sanoatlari va innovatsion rivojlanish orqali iqtisodiy o‘sishga
erishgan va iqtisodiyotlarini diversifikatsiya qilgan. O‘zbekistonning iqtisodiy
rivojlanishini yangi texnologiyalarni integratsiya qilish va ilg‘or tajribalarga
SOLUTION OF SOCIAL PROBLEMS IN
MANAGEMENT AND ECONOMY
International scientific-online conference
42
tayanish orqali kuchaytirish imkoniyatlari ko‘rib chiqiladi. Shu bilan birga,
texnologik yangilanishning iqtisodiy barqarorlik va raqobatbardoshlikni
oshirishdagi o‘rni, shuningdek, kadrlar malakasini oshirish zarurati ham
muhokama qilinadi.
Asosiy qism.
Ushbu tadqiqotda O‘zbekistonning iqtisodiyotni
diversifikatsiyalash jarayonida texnik va texnologik yangilanishning ahamiyati
tahlil qilindi. Tadqiqotda, xorijiy tajribalar — jumladan, Germaniya va Janubiy
Koreya — texnologik modernizatsiyani amalga oshirish orqali iqtisodiy o‘sishni
va raqobatbardoshlikni oshirishdagi muvaffaqiyatli strategiyalarni ko‘rsatadi.
O‘zbekistonning iqtisodiy diversifikatsiya siyosatini rivojlantirishda, ayniqsa,
innovatsion texnologiyalarni keng joriy etish, ishlab chiqarish jarayonlarini
modernizatsiya qilish va kadrlar malakasini oshirishning muhim o‘rni borligi
ta’kidlangan. Xorijiy mamlakatlar tajribasini o‘rganish, mamlakat iqtisodiyotida
texnologik yangilanishlarni qo‘llash orqali, O‘zbekistonning ijtimoiy-iqtisodiy
barqarorligini ta’minlash va xalqaro bozorda raqobatbardoshlikni oshirish
imkoniyatlarini ochadi. Tezisda, texnologik yangilanishning iqtisodiy
diversifikatsiya uchun zarurligi va uning uzoq muddatli ijtimoiy-iqtisodiy
natijalarga olib kelishi asoslab berilgan. Bunda, ilmiy tadqiqotning
metodologiyasi, usullaridan foydalangan holda, texnologiyalarga asoslangan
rivojlanish modeli O‘zbekiston iqtisodiyoti uchun tavsiya etilgan.
1. Iqtisodiy diversifikatsiya va texnologik yangilanish o‘rtasidagi
bog‘liqlik
Iqtisodiy diversifikatsiya iqtisodiyotning bir tarmog‘iga yoki sanoatiga
qaramligini kamaytirishga qaratilgan siyosatni anglatadi. Texnik va texnologik
yangilanish esa, yangi innovatsion texnologiyalarni ishlab chiqarish
jarayonlariga joriy etish orqali, iqtisodiyotning samaradorligini oshirish va yangi
bozorlarni yaratish imkoniyatlarini taqdim etadi. O‘zbekistonning iqtisodiy
diversifikatsiyasi texnologik yangilanish bilan chambarchas bog‘liq, chunki yangi
texnologiyalar ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish, iqtisodiyotda yangi
sohalarning rivojlanishini ta’minlash va raqobatbardoshlikni oshirishda muhim
rol o‘ynaydi.
Misol uchun, O‘zbekistonning qishloq xo‘jaligi va sanoat sektorlari
texnologik yangilanishlarni qo‘llash orqali yuqori qo‘shilgan qiymatli
mahsulotlarni ishlab chiqarishga va yangi eksport bozorlarini zabt etishga
imkon yaratmoqda. Shuningdek, avtomatlashtirish, raqamli texnologiyalar va
sun’iy intellektning rivojlanishi orqali iqtisodiy tarmoqlar o‘rtasidagi
integratsiya kuchaymoqda.
SOLUTION OF SOCIAL PROBLEMS IN
MANAGEMENT AND ECONOMY
International scientific-online conference
43
2. Xorijiy tajribalar: Germaniya va Janubiy Koreya
Germaniya va Janubiy Koreya kabi rivojlangan mamlakatlarning tajribalari
texnologik yangilanishni muvaffaqiyatli amalga oshirishda katta ahamiyatga ega.
Germaniya "Industrie 4.0" tamoyilini joriy etish orqali sanoatning yangi
bosqichiga o‘tdi. Ushbu tamoyil, asosan, avtomatlashtirish, raqamli ishlab
chiqarish va IoT (Internet of Things) texnologiyalarini o‘z ichiga oladi, bu esa
ishlab chiqarish jarayonlarini yanada samarali va tejamkor qiladi.
Janubiy Koreya esa o‘zining yuqori texnologiyali sanoati va IT sektorini
rivojlantirish orqali iqtisodiy o‘sishga erishdi. Elektronika, avtomobilsozlik, va
robototexnika kabi sohalarda ilg‘or texnologiyalarni qo‘llash Koreya
iqtisodiyotining
diversifikatsiyasini
ta’minladi
va
xalqaro
bozorda
raqobatbardoshlikni oshirdi.
O‘zbekiston uchun bunday xorijiy tajribalarni o‘rganish va amaliyotga
tatbiq etish, mamlakatning texnologik salohiyatini oshirishga va global iqtisodiy
tizimda mustahkam o‘rin egallashga yordam beradi.
3. Innovatsion rivojlanish va raqobatbardoshlik
Innovatsion rivojlanish — bu texnologik yangilanishning uzviy qismi bo‘lib,
u yangi g‘oyalarni yaratish, mahsulot va xizmatlarni takomillashtirishni o‘z
ichiga oladi. O‘zbekistonning iqtisodiy diversifikatsiyasini ta’minlash uchun
innovatsion rivojlanishning katta o‘rni bor. Innovatsion mahsulotlar va
texnologiyalar ishlab chiqarishni samarali qilish, yangi bozorlarni zabt etish va
mamlakatning raqobatbardoshligini oshirishga imkon beradi.
Misol uchun, yangi energiya texnologiyalarini, quyosh energiyasi va shamol
energiyasini joriy etish orqali O‘zbekistonning energiya resurslaridan samarali
foydalanish imkoniyatlari ochiladi. Bu, o‘z navbatida, energetika sohasidagi
diversifikatsiyani va yangi sanoatlarni rivojlantirishni ta’minlaydi.
4. Raqamli texnologiyalar va ishlab chiqarish jarayonlari
Raqamli texnologiyalar iqtisodiyotning barcha sohalariga kirib borayotgani
sababli, ishlab chiqarish jarayonlari yanada avtomatlashtirilgan va yuqori
samarali bo‘lmoqda. Raqamli transformatsiya orqali, ishlab chiqarishdagi
resurslar yanada oqilona va samarali ishlatiladi, mahsulotlar sifatini oshirish va
ishlab chiqarish xarajatlarini kamaytirish mumkin bo‘ladi. Raqamli
texnologiyalar, masalan, sanoat robotlari, sun’iy intellekt va ma’lumotlarni tahlil
qilish kabi vositalar orqali ishlab chiqarish jarayonlarini optimallashtirish
imkoniyatlarini yaratadi.
O‘zbekistonning sanoat sektorida raqamli texnologiyalarni keng joriy etish,
ishlab chiqarish samaradorligini oshirish va yangi ishlov berish usullarini
SOLUTION OF SOCIAL PROBLEMS IN
MANAGEMENT AND ECONOMY
International scientific-online conference
44
qo‘llash orqali iqtisodiy diversifikatsiyaning yangi bosqichiga o‘tish imkonini
beradi.
5. Kadrlar malakasi va innovatsion siyosat
Texnologik yangilanishning muvaffaqiyatli amalga oshirilishi kadrlar
malakasiga bog‘liqdir. Innovatsion texnologiyalarni qo‘llash va yangi ishlab
chiqarish jarayonlarini tatbiq etish uchun malakali mutaxassislar zarur.
O‘zbekistonning iqtisodiy diversifikatsiyasi uchun kadrlar malakasini oshirishga
alohida e’tibor qaratilishi kerak.
Xulosa.
Yuqoridagi tahlil va o‘rganishlar shuni ko‘rsatadiki, texnik va
texnologik yangilanish iqtisodiy diversifikatsiya jarayonining ajralmas qismi
hisoblanadi. Innovatsion texnologiyalarni joriy etish, yangi tarmoqlarni
rivojlantirish, ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish va raqamli
transformatsiya orqali O‘zbekistonning iqtisodiy salohiyatini yanada oshirish
mumkin. Germaniya va Janubiy Koreya kabi rivojlangan mamlakatlarning
tajribalari shuni ko‘rsatadiki, texnologik yangilanish va innovatsion
siyosatlarning
samarali
amalga
oshirilishi
iqtisodiy
o‘sish
va
raqobatbardoshlikni oshirishga olib keladi.
O‘zbekiston uchun bu tajribalardan foydalanish, innovatsion rivojlanish
yo‘llarini kengaytirish va yangi texnologiyalarni qo‘llash, iqtisodiyotning
diversifikatsiya jarayonini muvaffaqiyatli amalga oshirish imkonini beradi.
Shuningdek, texnologik yangilanishni amalga oshirishda kadrlar malakasini
oshirish, ilmiy tadqiqotlarni qo‘llab-quvvatlash va innovatsion siyosatni amalga
oshirish muhim ahamiyatga ega. Shu tariqa, O‘zbekistonning texnologik
modernizatsiyasi nafaqat iqtisodiy o‘sishni ta’minlash, balki ijtimoiy barqarorlik
va xalqaro iqtisodiy tizimda raqobatbardoshlikni oshirishga olib keladi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Alimxodjaev S.R. Sanoatda Iqtisodiyot va menejment fanidan masalalar
to‘plami.- Toshkent: ToshDTU,2015.
2. Бахромов Азизбек Алишер Ўғли (2022). ВЫЗОВЫ И ПЕРСПЕКТИВЫ
УПРАВЛЕНИЯ РАЗВИТИЕМ ТЕХНОЛОГИИ ИСКУССТВЕННОГО ИНТЕЛЛЕКТА
В УЗБЕКИСТАНЕ. Colloquium-journal, (6 (129)), 33-37.
3. Baxromov Azizbek Alisher O‘G‘Li (2023). DIRECTIONS OF INCREASING
PRODUCT COMPETITIVENESS IN INDUSTRIAL ENTERPRISES. Talqin va
tadqiqotlar ilmiy-uslubiy jurnali, 1 (18), 123-127.
