SOLUTION OF SOCIAL PROBLEMS IN
MANAGEMENT AND ECONOMY
International scientific-online conference
9
HUDUDLARDA TADBIRKORLIKNI RIVOJLANTIRISH
Iskandarov Umidjon
Buxoro Muhandislik-texnologiya instituti magistranti
https://doi.org/10.5281/zenodo.11519290
Annotatsiya:
Ushbu maqola O'zbekiston hududlarida tadbirkorlikni
rivojlantirish masalalarini o'rganadi. Maqolada mavzuga oid adabiyotlar tahlili,
tadbirkorlikni rivojlantirishning usullari, erishilgan natijalar va ularning tahlili
keltirilgan. Shuningdek, tadbirkorlikni yanada rivojlantirish bo'yicha takliflar
ishlab chiqilgan.
Kalit so'zlar:
tadbirkorlik, hududiy rivojlanish, biznes muhiti, infratuzilma,
investitsiyalar
Аннотация:
В данной статье рассматриваются вопросы развития
предпринимательства в регионах Узбекистана. В статье представлен
анализ литературы по теме, Методы развития предпринимательства,
достигнутые результаты и их анализ. Также разработаны предложения по
дальнейшему развитию предпринимательства.
Ключевые слова:
предпринимательство, территориальное развитие,
бизнес-среда, инфраструктура, инвестиции
Abstract:
This article explores the issues of development of
entrepreneurship in the regions of Uzbekistan. The article presents an analysis
of thematic literature, methods for the development of entrepreneurship,
achieved results and their analysis. Proposals for further development of
entrepreneurship have also been developed.
Keywords:
entrepreneurship,
territorial
development,
business
environment, infrastructure, investments
Tadbirkorlik mamlakatning iqtisodiy rivojlanishida muhim o'rin tutadi.
O'zbekistonda tadbirkorlikni rivojlantirish, ayniqsa, hududlarda biznes muhitini
yaxshilash dolzarb masalalardan biridir. Davlat tomonidan tadbirkorlikni
qo'llab-quvvatlash, hududlarda infratuzilmani rivojlantirish va investitsiyalarni
jalb qilish orqali tadbirkorlik faoliyatini yanada kengaytirish mumkin.
USULLAR VA ADABIYOTLAR TAHLILI
Tadqiqot doirasida hududlarda tadbirkorlikni rivojlantirish bo'yicha ilmiy
maqolalar, statistik ma'lumotlar va davlat dasturlari o'rganildi [1,2].
Shuningdek, tadbirkorlar va mutaxassislar bilan intervyular o'tkazildi.
Tadbirkorlikni rivojlantirishning xorijiy tajribasi ham tahlil qilindi.
NATIJALAR
SOLUTION OF SOCIAL PROBLEMS IN
MANAGEMENT AND ECONOMY
International scientific-online conference
10
Tadqiqot natijalariga ko'ra, O'zbekistonda hududlarda tadbirkorlikni
rivojlantirish uchun quyidagi omillar muhim:
Biznes muhitini yaxshilash va tadbirkorlik faoliyatini osonlashtirish;
Infratuzilmani rivojlantirish va logistika tizimini takomillashtirish;
Moliyaviy resurslar va kreditlarga kirish imkoniyatini kengaytirish;
Tadbirkorlik ko'nikmalarini rivojlantirish va biznes-ta'lim sifatini
oshirish;
Innovatsiyalarni qo'llab-quvvatlash va texnologik jihatdan ilg'or
loyihalarni moliyalashtirish.
TAHLIL VA MUHOKAMA
O'zbekiston
Respublikasi
Vazirlar
Mahkamasining
"Hududlarda
"mahallabay" ishlash asosida oilaviy tadbirkorlikni rivojlantirish va aholining
doimiy daromad manbalarini ko'paytirish orqali kambag'allikni qisqartirish
chora-tadbirlari to'g'risida"gi qarori tadbirkorlikni, ayniqsa, hududlarda oilaviy
tadbirkorlikni qo'llab-quvvatlash va rivojlantirishga qaratilgan muhim hujjatdir
[3].
Qaror doirasida rivojlanishda orqada qolayotgan va ishsizlik darajasi yuqori
bo'lgan mahallalarda "mahallabay" ishlash tizimi joriy etilmoqda. Bu tizim orqali
har bir mahallaning "o'sish nuqtalari" aniqlanadi, tadbirkorlik loyihalari,
xususan, "drayver" loyihalar amalga oshiriladi. Natijada, yangi ish o'rinlari
yaratiladi, aholi daromadlari oshadi va mahallalarning ijtimoiy-iqtisodiy
rivojlanishiga erishiladi.
Tadbirkorlikni moliyaviy qo'llab-quvvatlash maqsadida Tiklanish va
taraqqiyot jamg'armasidan 100 million AQSh dollari ekvivalentidagi mablag'lar
ajratilgan. Ushbu mablag'lar "og'ir" mahallalarga biriktirilgan "yetakchi"
tadbirkorlik subyektlariga 3 yil muddatga 10 foiz stavkada kreditlar ajratish
uchun yo'naltiriladi. Bu esa mahallalarda tadbirkorlik faoliyatini yanada
kengaytirishga xizmat qiladi.
Bundan tashqari, aholi xonadonlarida issiqxonalar tashkil etishni
moliyalashtirish uchun 40 million AQSh dollari ekvivalentidagi mablag'lar
"Agrobank"ka ajratilgan. Bu esa qishloq hududlarida oilaviy tadbirkorlikni
rivojlantirishga yordam beradi.
Qaror doirasida tadbirkorlik subyektlarini moliyaviy qo'llab-quvvatlash
bilan birga, ularga biznes-rejalar ishlab chiqishda ko'mak beriladi, tadbirkorlik
ko'nikmalarini rivojlantirish choralari ko'riladi. Shuningdek, yangi tashkil
etilgan tadbirkorlik subyektlari faoliyati doimiy monitoring qilinib, ularning
barqaror ishlashi ta'minlanadi.
SOLUTION OF SOCIAL PROBLEMS IN
MANAGEMENT AND ECONOMY
International scientific-online conference
11
Mazkur qaror hududlarda, ayniqsa, rivojlanishdan orqada qolayotgan
mahallalarda tadbirkorlikni jadal rivojlantirish, aholining bandligi va
daromadlarini oshirish hamda kambag'allikni qisqartirishga qaratilgan
kompleks chora-tadbirlarni o'z ichiga oladi. Uning samarali ijrosi yurtimiz
taraqqiyoti va xalqimiz farovonligini yanada yuksaltirishga xizmat qiladi.
Statistika ma'lumotlariga ko'ra, 2024-yilning 1-may holatiga faoliyat
ko'rsatayotgan xususiy korxonalar soni 57 755 tani tashkil etgan. Hududlar
kesimida eng ko'p xususiy korxonalar Toshkent shahri (7 667 ta), Qashqadaryo
viloyati (6 821 ta) va Farg'ona viloyatida (6 402 ta) joylashgan. Bu hududlarda
biznes muhiti va infratuzilmaning nisbatan rivojlanganligi xususiy
tadbirkorlikning o'sishiga yordam bergan [4].
Shu bilan birga, oilaviy korxonalar soni bo'yicha Samarqand viloyati (7 500
ta), Xorazm viloyati (4 804 ta) va Farg'ona viloyati (4 704 ta) yetakchilik
qilmoqda [5]. Oilaviy tadbirkorlikni rivojlantirish orqali aholining bandligi va
daromadlarini oshirish, hududlarning iqtisodiy salohiyatini yuksaltirish
mumkin.
Tadbirkorlikni
rivojlantirish
iqtisodiy
o'sish
va
kambag'allikni
qisqartirishning muhim omili hisoblanadi. Tadbirkorlik yangi ish o'rinlari
yaratish, innovatsiyalarni joriy etish va iqtisodiyotni diversifikatsiya qilish
imkonini beradi [6]. Oilaviy biznesni rivojlantirish esa aholining iqtisodiy
faolligini oshirish, o'rta sinfni shakllantirish va mahalliy iqtisodiyotni
rivojlantirishga yordam beradi.
Shu bilan birga, tadbirkorlikni rivojlantirish uchun qulay biznes muhitini
shakllantirish, institutsional islohotlarni amalga oshirish va infratuzilmani
yaxshilash zarur [7]. Davlat tomonidan tadbirkorlik sub'ektlariga moliyaviy va
noliyaviy ko'mak ko'rsatish, soliq va kredit imtiyozlarini taqdim etish, biznes
yuritish uchun ma'muriy to'siqlarni kamaytirish tadbirkorlik faoliyatini
rag'batlantirishga xizmat qiladi.
XULOSALAR
Hududlarda tadbirkorlikni rivojlantirish O'zbekistonning iqtisodiy o'sishi
va farovonligi uchun muhim omildir. Quyidagi tadbirlarni amalga oshirish orqali
tadbirkorlik muhitini yaxshilash mumkin:
Tadbirkorlik faoliyatini ro'yxatdan o'tkazish va litsenziyalash jarayonlarini
soddalashtirish;
Hududlarda infratuzilma loyihalarini amalga oshirish va logistika tizimini
takomillashtirish;
SOLUTION OF SOCIAL PROBLEMS IN
MANAGEMENT AND ECONOMY
International scientific-online conference
12
Tadbirkorlarga imtiyozli kreditlar va moliyaviy qo'llab-quvvatlash
choralarini kengaytirish;
Biznes-inkubatorlar va akseleratorlar faoliyatini kengaytirish, tadbirkorlik
ko'nikmalarini rivojlantirish uchun o'quv dasturlarini tashkil etish;
Innovatsion loyihalarni moliyalashtirish va yuqori texnologiyali ishlab
chiqarishni rag'batlantirish.
Ushbu tadbirlar hududlarda tadbirkorlikni rivojlantirishga xizmat qiladi va
mamlakatning barqaror iqtisodiy o'sishiga hissa qo'shadi.
Adabiyotlar tahlili:
1.
Narzullaev, S., & Tursunov, B. (2019). The Role of Small Business and
Entrepreneurship in the Economic Development of Uzbekistan. Journal of
Entrepreneurship Education, 22(2), 1-12.
2.
Xolmuminov, S., & Tukhtabaev, J. (2020). Problems of Small Business
Development in Uzbekistan. International Journal of Economics, Commerce and
Management, 8(4), 201-212.
3.
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori, 09.08.2021
yildagi 504-son, https://lex.uz/ru/docs/-5562556
4.
O’zbekiston
Respublikasi
statistika
agentligi,
https://t.me/statistika_rasmiy/4737
5.
O’zbekiston
Respublikasi
statistika
agentligi,
https://t.me/statistika_rasmiy/4725
6.
Ács, Z. J., & Audretsch, D. B. (Eds.). (2010). Handbook of Entrepreneurship
Research: An Interdisciplinary Survey and Introduction (2nd ed.). Springer.
7.
5. Djankov, S., La Porta, R., Lopez-de-Silanes, F., & Shleifer, A. (2002). The
Regulation of Entry. The Quarterly Journal of Economics, 117(1), 1-37.
8.
Azimov, B. F., & Qudratova, G. M. (2023). Oliy ta’lim muassasalarining
raqobatbardoshligini oshirish. Science and Education, 4(7), 476-481.
9.
Qudratova, G. (2024). THE IMPORTANCE OF INNOVATIVE POTENTIAL IN
INCREASING COMPETITIVENESS. Modern Science and Research, 3(1), 933-938.
10.
Mahmudovna, Q. G. (2024). RAQOBATDOSHLIKNI OSHIRISHDA
INNOVATSION SALOHIYATNING AHAMIYATI.
11.
Qudratova, G. (2024). THE IMPORTANCE OF INNOVATIVE ACTIVITY IN
INCREASING THE COMPETITIVENESS OF HIGHER EDUCATION INSTITUTIONS.
Modern Science and Research, 3(2), 1257-1261.
12.
Mahmudovna, Q. G. (2024). Oliy ta’lim muassasalari raqobatbardoshligini
oshirishda innovatsion faoliyatning ahamiyati.
13.
Mahmudovna, Q. G. (2024). Oliy ta’lim muassasalari raqobatbardoshligini
tavsiflovchi omillar. Gospodarka i Innowacje., 46, 620-627.
SOLUTION OF SOCIAL PROBLEMS IN
MANAGEMENT AND ECONOMY
International scientific-online conference
13
14.
Mahmudovna, G. G. (2024). Competitive strategies, the importance of
using innovation in their implementation. Iqtisodiyot va zamonaviy texnologiya
jurnali| journal of economy and modern technology, 3(5), 8-14.
15.
Mahmudovna, Q. G. (2024). Raqobat strategiyalari, ularni amalga
oshirishda innovatsiyalardan foydalanishning ahamiyati. Iqtisodiyot va
zamonaviy texnologiya jurnali| journal of economy and modern technology,
3(5), 15-21.
