№ 8 (2025) Science and innovation in the education system

this article analyzes the views of Ahmad Donish, a major 19th-century enlightener and thinker, on human philosophy. In the works of the author Ahmad Donish, he illuminates the essence of man, his spiritual and moral perfection, his place in society and his attitude to science from a philosophical point of view. According to wisdom, a person is a being capable of transforming his life and society in a positive way through thought and enlightenment. The article also reveals the idea of the “perfect man” that the Thinker put forward, its interpretation in relation to values such as spirituality, morality, justice and conscience. The results of the study show that Ahmad Donish's views on man retain their relevance even in today's socio-spiritual life.

Mazkur maqolada profilaktika inspektorlarining kiberjinoyatchilikni oldini olishdagi roli, ularning faoliyatini yanada samarali tashkil etish imkoniyatlari hamda kiberjinoyatchilikka qarshi kurashishda zamonaviy yondashuvlar tahlil qilinadi. Kiberjinoyatchilik sohasidagi xavflarning tez sur'atlarda o'sishi, internet texnologiyalarining keng tarqalishi va yangi turdagi huquqbuzarliklarning ko'payishi bilan bog'liq ravishda, profilaktika inspektorlarining faoliyatiga bo'lgan ehtiyoj sezilarli darajada ortdi. Maqolada, ayniqsa, bu inspektorlarning ma'lumotlarni himoya qilish, noqonuniy internet faoliyatlarini aniqlash va kiberxavfsizlikni ta'minlashda qanday rol o'ynashlari haqida so'z yuritiladi.

This scientific article presents a comprehensive analysis of the historical-geographical and geopolitical significance of the caravan routes that traversed the Lower Amu Darya region. Particular attention is paid to their pivotal role as integral branches of the Great Silk Road, contributing to international trade, cultural exchange, and interaction among civilizations in Central Asia. Using examples of tangible and intangible heritage—such as caravanserais, archaeological sites, and the local cultural environment—the article reveals the scope and content of the economic and cultural dynamics of the period. The study also evaluates the potential of these routes for the development of modern tourism.

Проанализировать сходства и отличия между сахарным и несахарным диабетом, в частности в этиологии, симптоматике и характеристике.

The article examines the relationship between plot, composition, time, and landscape in Karakalpak novels. The issues of how writers express a concept through landscape depictions and its relation to time have been discussed.

Ushbu maqolada so’ngi yillarda O’zbekistonda yuz bergan islohotlar qatorida oliy ta’limda ham tub o’zgarishlarga yuz tutdi. Oliy ta’lim tizimi jahon andozalari asosida tizimli tarzda ta’limni yo’lda qo‘yish masalasi dolzarb ahamiyat kasb etmoqda. Shuni hisobga olib hukumat oliy ta’lim tizimi huquqiy asoslari shakllantirmoqda. Aynan shu islohotlar meyoriy-huquqiy asoslarini mustahkamlanishiga zamin yaratdi.

Ushbu maqolada Lycosidae oilasiga mansub Evippa aculeata (Kroneberg, 1875) turining morfologik belgilari, yashash muhiti, ekologik moslanishlari va bioekologik ahamiyati yoritilgan. Qurg‘oqchil ekotizimlarda yashovchi ushbu tur o‘ziga xos yashash tarziga ega bo‘lib, biotsenozda yirtqich sifatida muhim rol o‘ynaydi.

В статье рассматривается метафора как базовый механизм концептуализации в когнитивной лингвистике. Освещаются теоретические основания метафоры как способа мышления и структурирования знаний, её роль в формировании ментальных моделей и категорий. Анализируется связь метафоры с телесным опытом, культурными моделями, а также её функции в дискурсе и грамматике. Делается вывод о важности междисциплинарного подхода к изучению метафоры как когнитивного феномена.

Mazkur maqolada XX asr boshlarida Turkistonda vujudga kelgan jadid matbuotining o‘zbek adabiy jarayoniga ta’siri yoritiladi. “Oyna”, “Sadoyi Turkiston”, “Sadoyi Farg‘ona” kabi nashrlar asosida jadidlar tomonidan ilgari surilgan estetik qarashlar, badiiy janrlar, til va uslub masalalari tahlil qilinadi. Shuningdek, bu merosning hozirgi davrdagi dolzarbligi ham yoritiladi.

The article presents the results of research on the practical application of teaching methods suitable for the development of students' systemic thinking in teaching biology.

Qashqadaryo viloyatida suv resurslari tanqisligi muammosi, so‘nggi yillarda mintaqadagi qishloq xo‘jaligi va aholi ehtiyojlari ortishi bilan yanada dolzarb bo‘lib bormoqda. Suv ta’minoti va uning samarali boshqarilishi hududning ekologik barqarorligini ta’minlashda, qishloq xo‘jaligida sug‘orish tizimlarining yaxshilanishida va ijtimoiy rivojlanishda muhim rol o‘ynamoqda. Suv resurslarining taqsimlanishi, iqlim o‘zgarishlari va ifloslanishi Qashqadaryo viloyatining qishloq xo‘jaligini hamda hududdagi turli sanoat tarmoqlarini rivojlantirishga to‘sqinlik qilmoqda. Ushbu maqola viloyatdagi suv resurslari tanqisligini bartaraf etish uchun dolzarb chora-tadbirlarni tahlil qiladi va suvni tejash, sug‘orish tizimlarini modernizatsiya qilish hamda yangi texnologiyalarni joriy etish bo‘yicha tavsiyalar beradi.

We use the English language as a placeholder for the phrase “if, want, like, it's time.” People use these phrases to express their wishes, regrets, or situations that could have happened but didn't. The correct use of these structures in translation and speech helps to convey ideas clearly and naturally.

The article examines the importance of reading books as an important aspect of the spiritual and intellectual development of the individual. Books play a significant role in the formation of value orientations, moral and ethical standards, which contributes to personal growth and self-knowledge. In the modern world, where digital technologies and media play a significant role, reading books remains an important tool for the spiritual and intellectual development of the individual, which emphasizes its social significance.

This article provides an analytical overview of the transformation of women's social and legal status in the 20th and early 21st centuries, with a special focus on the role of "beauty" in the process of gender equality. It explores how the concept of beauty has evolved historically, religiously, culturally, and economically, and how it has become institutionalized in patriarchal societies. The paper also analyzes how modern industry has commercialized female beauty and how beauty standards can impose restrictions on women's freedom and agency. Additionally, statistical data is used to illustrate the decline in birth rates and the changing role of women in family and society.

Ушбу мақолада акциядорлик жамиятларида инвестицион лойиҳаларнинг ресурсларини самарали бошқариш ва уларни минималлаштириш бўйича замонавий стратегиялар ҳамда амалий ёндашувлар таҳлил қилинган. Молиявий, моддий-техник, инсон ва вақт ресурсларининг ўзаро боғлиқлиги, уларни мақсадли тақсимлаш ва баҳолаш усуллари кенг ёритилган. “Uzbekneftegaz” АЖ ва халқаро тажрибалар асосида амалий мисоллар келтирилган. Мақолада лойиҳалар самарадорлигини ошириш учун Lean, Agile, EVM, ва Value Engineering каби ёндашувларни жорий этиш бўйича аниқ таклифлар берилган. Шу орқали акциядорлик жамиятларида ресурслардан фойдаланишни оптималлаштириш ва харажатларни камайтириш имкониятлари очиб берилган.

Ushbu maqola maktabgacha ta’lim yoshidagi sogʻligʻi zaif boʻlgan bolalarga ta’lim-tarbiya berishning oʻziga xos xususiyatlari, muammolari va ularni hal qilish yoʻllarini koʻrib chiqadi. Tadqiqotda zaif bolalarning psixologik, jismoniy va intellektual rivojlanish xususiyatlari tahlil qilingan. Maqolada bunday bolalar bilan ishlashda pedagog va ota-onalarning roli, individual yondashuv printsiplari, maxsus metodlar va vositalar haqida batafsil ma’lumot berilgan. Shuningdek, zaif bolalarning ijtimoiy moslashuvini ta’minlash, ularning salomatligini mustahkamlash va ta’lim jarayonida individual ehtiyojlarini hisobga olish masalalari yoritilgan.

Ushbu maqolada O‘rta Osiyo xalqlarining musiqa madaniyati tarixiga doir qadimiy yozma manbalar va arxeologlari tomonidan topilgan yodgorliklar va shu xalqlarning yuksak madaniyatga ega bo‘lganliklari hamda Sharq uyg‘onish davri xususida ko‘rib chiqiladi.

Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев Конституциямиз қабул қилинганининг 24 йиллигига бағишланган тантанали маросимдаги маърузасида таъкидлаб ўтганидек, бугунги кунда ён-атрофимизда диний экстремизм, терроризм, гиёҳвандлик, одам савдоси, ноқонуний миграция, “оммавий маданият” деган турли бало-қазоларнинг хавфи тобора кучайиб бораётганини ҳисобга оладиган бўлсак, ҳақиқатан ҳам, ҳозирги вақтда ёшлар тарбияси биз учун ўз долзарблиги ва аҳамиятини ҳеч қачон йўқотмайдиган масала бўлиб қолмоқда.

Ushbu maqolada Ajiniyoz asarlarining mavzu ko’lami va o’ziga xosligi haqida so’z boradi. Ajiniyoz asarlaridagi ijtimoiy ohanglar,  vatan mavzusi, muxammaslarining janriy xususiyatlari tadqiq qilingan.

Tanqidiy fikrlash tushunchasi kеyingi yillarda kоgnitiv psiхоlоgiya, nеyrоbilim va pеdagоgika sоhalaridagi tadqiqоtlar bilan bоyib bоrdi. Bugungi kunda ta’lim tizimida tanqidiy fikrlashni rivоjlantirish mеtоdlari tоbоra takоmillashib, turli innоvatsiоn usullar, jumladan, nеyrоpеdagоgik tехnоlоgiyalar bilan intеgratsiya qilinmоqda. Bu jarayonlar insоn оngining murakkabligini, bilish jarayonidagi individual хususiyatlarni hisоbga оlish zarurligini ta’kidlaydi va ta’limda tanqidiy fikrlashni shakllantirishni muhim vazifalardan biriga aylantirmоqda.

Mazkur maqola Mahmud Sattorning “O‘zbek udumlari” asaridagi “Mehmondorchilik” bobiga tayangan holda yozilgan bo‘lib, unda o‘zbek xalqining mehmondo‘stlik an’anasi tarixiy, badiiy va qiyosiy nuqtayi nazardan tahlil etiladi. Mehmondorchilik nafaqat ijtimoiy-madaniy odat, balki insoniylik, or-nomus va saxovat timsoli sifatida talqin qilinadi. Maqolada Mahmud Qoshg‘ariy, Alisher Navoiy, Zahiriddin Muhammad Bobur, Maxtumquli kabi mutafakkirlarning asarlarida bu hodisa qanday aks etgani yoritiladi. Bundan tashqari, o‘zbek xalqining bu boradagi amaliy udumlari, xususan palovning ramziy ahamiyati, xalq og‘zaki ijodidagi namunalar orqali boyitilgan. Sharq va G‘arbda mehmondorchilik madaniyatining farqlari qiyosiy tahlil qilinib, bugungi kunda bu qadriyatni asrash zarurati ta’kidlanadi.

Umumiy o‘rta ta’lim muassasalari rahbarlarining malakasini oshirish tizimini takomillashtirish zamonaviy ta’lim sifatini oshirish va samarali boshqaruvni yo‘lga qo‘yishning muhim omillaridan biridir. Rahbarlarning kasbiy rivojlanishi pedagogik jarayonni samarali boshqarish, ilg‘or ta’lim metodlarini joriy etish hamda raqamli texnologiyalarni ta’limga tatbiq etish imkonini yaratadi.

Maqolada ingliz yozuvchisi Flora Annie Stillning “Jahongashta qirol” romanida Zahiriddin Muhammad Bobur obrazining adabiy-estetik talqini tahlil etilgan. Tadqiqotda Bobur shaxsiyatining turli qirralari, jumladan, o‘yinqaroq bola, hassos shoir, xushovoz xonanda hamda oshiq sifatidagi tasvirlari asardagi badiiy vositalar orqali qanday yoritilgani tahliliy asosda ko‘rib chiqilgan. Ushbu obrazning yaratilishida muallif tomonidan qo‘llanilgan psixologik tasvirlar, poetik ifodalar va dramatik voqealilik elementlari alohida e’tiborga olingan. Tadqiqot davomida kontekstual va poetik tahlil usullaridan foydalanilgan hamda Flora Stillning Sharqiy tarixiy shaxsni G‘arbiy adabiy-estetik mezonlar orqali badiiy rekonstruksiya qilishdagi yondashuvi aniqlangan. Natijada, Bobur obrazining badiiy qiyofasi va uning g‘arb adabiyotidagi talqini estetik jihatdan ochib berilgan.

Burnout sindromi — bu uzoq davom etgan stress natijasida yuzaga keladigan jismoniy, ruhiy va emotsional charchoq holati bo‘lib, ayniqsa sog‘liqni saqlash, ta’lim va ijtimoiy sohalarda faoliyat yurituvchi shaxslarda keng tarqalgan. Ushbu maqolada burnout sindromining asosiy sabab va natijalari, shuningdek unga qarshi samarali kurashish usullari tahlil qilinadi. Burnoutni aniqlashda keng qo‘llaniladigan Maslach Burnout Inventory (MBI) vositasi ham ko‘rib chiqilgan.