ILM-FAN VA INNOVATSIYA
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/si
14
MAKTABGACHA TA’LIM TASHKILOTIDA METODIST FAOLIYATINING
ZAMONAVIY YONDASHUVLAR ASOSIDA TAKOMILLASHUVI
Irgashova Zebiniso Nishonovna
Buxoro viloyati Buxoro shahar 18- KTIMTT metodisti
https://doi.org/10.5281/zenodo.16910928
Annotatsiya:
Ushbu maqolada maktabgacha ta’lim tashkilotida metodistning faoliyatini
zamonaviy yondashuvlar asosida takomillashtirish masalalari yoritilgan. Unda metodistning
uslubiy rahbarlikdagi o‘rni, innovatsion pedagogik yondashuvlarni joriy etishdagi roli,
pedagogik jamoaning kasbiy rivojlanishiga ko‘maklashishdagi ishtiroki haqida tahliliy
mulohazalar bayon etilgan. Shuningdek, raqamli texnologiyalardan foydalanish, ijodiy va
muvofiqlashtiruvchi faoliyatda samaradorlikni oshirishga qaratilgan ilg‘or amaliy tajribalar
ham ko‘rib chiqiladi.
Kalit so‘zlar:
metodist, maktabgacha ta’lim, uslubiy faoliyat, innovatsion yondashuv,
pedagogik monitoring, kasbiy rivojlanish, raqamli metodika.
Kirish
Maktabgacha ta’lim — bolalarning shaxsiy rivojlanishi, bilim va ko‘nikmalarining
shakllanishida muhim bosqich hisoblanadi. Bu davrda sifatli ta’limni tashkil etishda
metodistlarning roli beqiyosdir. Metodist pedagoglarning faoliyatini zamonaviy yondashuvlar
asosida takomillashtirish ta’lim sifatini oshirishga xizmat qiladi. Shu bois, ushbu maqolada
maktabgacha ta’lim tashkilotidagi metodist faoliyatining zamonaviy tamoyillari va ularni
amalga oshirish yo‘llari tahlil qilinadi.
1. Metodistning maktabgacha ta’limdagi o‘rni va vazifalari
Metodist maktabgacha ta’lim muassasasining ta’lim-tarbiya jarayonini ilmiy-metodik
jihatdan boshqaradi. U o‘qituvchilar va tarbiyachilarga pedagogik yordam ko‘rsatib, yangi
pedagogik texnologiyalarni joriy etadi, ta’lim dasturlarining sifatini nazorat qiladi. Shuningdek,
metodistlar pedagogik mahoratni oshirish, o‘quv uslublarini yaxshilashda yetakchi rol
o‘ynaydi.
2. Zamonaviy yondashuvlar va ularning ahamiyati
Bugungi kunda ta’lim tizimida raqamli texnologiyalar, interfaol metodlar, individual
yondashuv kabi yangi tamoyillar keng tarqalmoqda. Maktabgacha ta’limda ham bularni qo‘llash
pedagogik jarayonni yanada samarali qiladi. Zamonaviy yondashuvlar metodist faoliyatini
quyidagicha takomillashtiradi:
Texnologiyalarni joriy etish
: Onlayn platformalar, video-darsliklar va interaktiv
resurslar yordamida ta’lim sifatini oshirish;
Individual yondashuv
: Har bir bolaning o‘ziga xosligini hisobga olib, mos ta’lim
strategiyalarini ishlab chiqish;
Innovatsion metodlar
: O‘yinlar, loyiha asosida o‘qitish, kreativ faoliyatlarni ta’lim
jarayoniga kiritish;
Doimiy malaka oshirish
: Metodist va pedagoglarning o‘z ustida ishlashi, yangi bilim va
ko‘nikmalarni egallashi.
3. Metodist faoliyatini takomillashtirish yo‘llari
Metodist faoliyatini yanada samarali qilish uchun quyidagi yo‘nalishlar ustida ishlash
lozim:
ILM-FAN VA INNOVATSIYA
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/si
15
Pedagogik jamoani qo‘llab-quvvatlash
: Seminarlar, treninglar, metodik yig‘ilishlar
orqali tarbiyachilar malakasini oshirish;
Ta’lim dasturlarini yangilash
: Zamonaviy talablar va ilmiy yutuqlar asosida ta’lim
dasturlarini doimiy takomillashtirish;
Innovatsiyalarni tatbiq etish
: Yangi pedagogik texnologiyalar va metodlarni amaliyotga
keng joriy etish;
Axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanish
: Onlayn resurslar va
elektron kutubxonalar yordamida bilimlarni boyitish;
Hamkorlik va tajriba almashish
: Maktabgacha ta’lim muassasalari va boshqa ta’lim
tashkilotlari bilan faol hamkorlik qilish.
Hozirgi vaqtda metodist faqatgina nazorat qiluvchi emas, balki ko‘makchi, maslahat
beruvchi, muvofiqlashtiruvchi va rivojlantiruvchi rolida bo‘lishi talab etiladi. Bu esa
pedagoglarning kasbiy o‘sishi, dars sifatining yaxshilanishi, shuningdek, metodik materiallar
bilan doimiy ta’minot orqali amalga oshiriladi. Metodist tomonidan zamonaviy pedagogik
texnologiyalar, interaktiv usullar va konstruktiv metodik yondashuvlar asosida ishlab chiqilgan
ichki seminarlar, ochiq mashg‘ulotlar, amaliy treninglar pedagoglar uchun katta foyda keltiradi.
Ayniqsa, bolaning individual rivojlanishiga yo‘naltirilgan faoliyat turlarini metodik
qo‘llanmalar orqali yo‘lga qo‘yish bugungi kunda dolzarb vazifalardan biridir. Zamonaviy
metodist axborot-kommunikatsiya nafaqat nazariy texnologiyalaridan bilimlarga, samarali
balki foydalanish ko‘nikmalariga ega bo‘lishi zarur.
U faoliyatida quyidagi zamonaviy yondashuvlarni qo‘llashi muhim ahamiyat kasb etadi:
1. Innovatsion pedagogik texnologiyalar – Kichik yoshdagi bolalarning rivojlanish
xususiyatlarini inobatga olgan holda, interaktiv metodlar, o‘yin texnologiyalari, STEAM
yondashuvi (fan, texnologiya, muhandislik, san’at va matematika integratsiyasi) asosida ta’lim-
tarbiya jarayonlarini tashkil qilish bo‘yicha tarbiyachilarga metodik tavsiyalar ishlab chiqish.
2. Raqamli texnologiyalardan foydalanish – Metodistlar onlayn platformalar, elektron
resurslar, videodarslar va mobil ilovalar yordamida tarbiyachilar bilan doimiy aloqada bo‘lib,
ularga interaktiv materiallar taqdim etish imkoniga ega bo‘lmoqda. Bu esa ta’lim jarayonini
yanada qulay va samarali qiladi.
3. Kuzatuv va tahlil asosidagi yondashuv – Pedagogik jarayonni doimiy monitoring qilish,
natijalarga asoslangan tahliliy faoliyat olib borish metodist ishining muhim jihatidir. Bu orqali
tarbiyachilarning kuchli va zaif tomonlari aniqlanadi va ularning kasbiy rivojiga yo‘naltirilgan
individual reja ishlab chiqiladi.
4. Mentorlik va coaching uslubi – Metodistlar endilikda tarbiyachilarning faqatgina
faoliyatini baholovchi emas, balki ularga hamkasb-maslahatchi, yo‘l ko‘rsatuvchi mentor
sifatida yondashmoqda. Bu uslub orqali pedagoglarning o‘z ustida ishlash motivatsiyasi ortadi.
5. Hamkorlikda o‘rganish – Maktabgacha ta’lim tashkilotida o‘zaro tajriba almashinuvi,
ochiq mashg‘ulotlar, seminar-treninglar, vebinarlar orqali tarbiyachilar bilan hamkorlikda
o‘rganish jarayonlarini tashkil etish metodist ishining muhim yo‘nalishlaridan biridir.
Zamonaviy metodistlar uchun faoliyatda ijodkorlik, yangilikka intilish, bolalar psixologiyasini
chuqur tushunish, va pedagogik jarayonni tizimli boshqarish kabi kompetensiyalar muhim
ahamiyat kasb etmoqda. Shuningdek, ular ta’lim sifatini oshirishga qaratilgan dasturlarni ishlab
chiqishda va ularni amaliyotga tatbiq etishda faol ishtirok etishlari lozim. Raqamli
texnologiyalar metodist ishida alohida o‘rin egallaydi. Elektron platformalar orqali metodik
ILM-FAN VA INNOVATSIYA
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/si
16
dars ishlanmalari almashinuvi, onlayn seminarlar tashkil etilishi, pedagoglar portfelining
yuritilishi, raqamli monitoring tizimlarining joriy qilinishi ta’lim sifatini oshirishga xizmat
qilmoqda. Bu jarayon metodistning innovatsion fikrlashini talab etadi. Shuningdek, xorijiy
tajribalarga tayangan holda dars jarayoniga zamonaviy vositalarni tatbiq etish bo‘yicha uslubiy
maslahatlar berish metodist ishining samaradorligini oshiradi. Metodist faoliyatining
zamonaviy yondashuvlari qatoriga shuningdek, pedagoglar o‘rtasida kasbiy tarmoq faoliyatini
tashkil etish ham kiradi. Bu orqali tajriba almashinuvi, yangi yondashuvlarni muhokama qilish,
muammoli vaziyatlarni hal etish bo‘yicha guruhli fikrlash imkoniyati yaratiladi. U bu
materiallarni pedagogik jamoaga tushunarli, aniq va qo‘llashga yaroqli ko‘rinishda taqdim
etadi. Ijodiy yondashuv metodist faoliyatining ajralmas qismiga aylanib bormoqda. Bugungi
kun metodisti faqat mavjud metodikani tatbiq etuvchi emas, balki o‘zi yangi g‘oya yaratib,
tajriba tariqasida sinovdan o‘tkazib, uni tizimga joriy etuvchi ijodkor mutaxassis sifatida
qaralmoqda. Shu nuqtai nazardan u dars jarayoniga teatr elementlarini qo‘shish, bolalarda
tanqidiy fikrlashni shakllantirishga xizmat qiluvchi mashg‘ulotlar yaratish, STEM
texnologiyalarini maktabgacha yoshga moslashtirish yo‘lida ijodiy loyihalar ustida ishlaydi.
Metodistning faoliyatida muloqot va hamkorlik madaniyati ham alohida o‘rin tutadi. U nafaqat
pedagoglar, balki bog‘cha ma’muriyati, ota-onalar, tibbiyot xodimlari, psixolog va logoped bilan
doimiy aloqada bo‘lib, ta’lim-tarbiya jarayonining yagona mexanizm sifatida ishlashini
ta’minlaydi. Bu esa bolani har tomonlama rivojlantirishga xizmat qiluvchi muvofiqlashtirilgan
tizimni yaratishga zamin bo‘ladi. Metodist faoliyatining yangicha modelida kasbiy rivojlanishni
uzluksiz tashkil qilish masalasi ham o‘ta dolzarbdir. U pedagoglarni nafaqat rasmiy malaka
oshirish kurslariga yo‘naltiradi, balki ichki treninglar, mini-lektsiyalar, o‘zaro ochiq darslar,
professional o‘quv klub faoliyati orqali ham o‘qitadi. Bu esa bog‘cha ichida “o‘quvchi pedagog”
konsepsiyasini shakllantirishga xizmat qiladi.
Xulosa
Maktabgacha ta’limda metodistning zamonaviy yondashuvlar asosida faoliyatini
takomillashtirish bolalarning sifatli ta’lim olishi va pedagoglarning professional rivojlanishida
muhim ahamiyatga ega. Innovatsiyalarni joriy etish, malaka oshirish, individual yondashuvni
rivojlantirish maktabgacha ta’lim sifatini yangi bosqichga olib chiqadi. Shu bois, metodist
faoliyatini doimiy takomillashtirish va zamonaviy pedagogik yondashuvlarni qo‘llash — ta’lim
sohasining ustuvor vazifalaridan biridir.
References:
Используемая литература:
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
Abdukarimova, G. Maktabgacha ta’lim metodikasi. — Toshkent: O‘qituvchi, 2020.
2.
Usmonov, A. Maktabgacha ta’limda innovatsion texnologiyalar. — Toshkent: Fan va ta’lim,
2021.
3.
Normativ-huquqiy hujjatlar. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining qarorlari va
vazirlar mahkamasining maktabgacha ta’lim sohasidagi farmoyishlari.
4.
Karimova, D. Maktabgacha ta’limda metodik xizmatni tashkil etish. — Toshkent: Ta’lim,
2019.
5.
Shodiev, B. Pedagogik innovatsiyalar va maktabgacha ta’lim. — Toshkent, 2022.
ILM-FAN VA INNOVATSIYA
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/si
17
6.
Rahmonov, S. Maktabgacha yoshdagi bolalarni tarbiyalash metodlari. — Toshkent: Fan,
2018.
7.
Abdullaev, J. Ta’limda axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanish. —
Toshkent: Axborot, 2020.
8.
“Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida metodist faoliyati to‘g‘risida” metodik qo‘llanma. —
Toshkent, 2023.
9.
UNESCO, “Early Childhood Care and Education” (ECCE) global tavsiyalari. — Paris, 2019.
10.
World Bank. Early Childhood Education and Development: Global Good Practices. —
Washington, 2020.
