№ 10 (2023) Modern science and research

Maqolalar

• 

  «ӨЗИН -ӨЗИ АӉЛАӮ» ҲӘМ «МЕН» ОБРАЗЫНЫҢ ҚӘЛИПЛЕСИЎИНДЕ СОЦИАЛЛЫҚ ТӘСИРЛЕРДИҢ ӘҲМИЙЕТИ Бул мақалада шахстың өзин – өзи аңлаў жас ҳәм жынысый өзине тән қәсийетке, адамның ишки «мен»и, компанентке бөлинуи, У.Джеймс шахстың «мен»ине тийисли аспекти ҳаққында сөз етилген.

  Матуразова Зулфия

  618-621

  70   16

  • Batafsil o'qish
• 

  OILADA ER-XOTINNING O‘RNI VA AJRIM SABABLARI Ushbu maqolada oiladagi er va xotin munosabatlari, vazifalari haqida so‘z boradi. Oiladagi har xil kelishmovchiliklar va ularning oldini olish bo‘yicha fikr yuritiladi.

  Bozorova Ro‘zigul

  127-130

  37   18

  • Batafsil o'qish
• 

  TASVIRIY SAN’AT TA’LIMINING MAQSAD VAZIFALARI VA TASVIRIY SAN’ATNING TUR VA JANRLARI Ushbu maqola san’atning keng tarqalgan turlaridan bir bo’lgan tasviriy san’atning maqsad va vazifalarini keng taxlil qiladi hamda tasviriy san’atning kelajak avlod tarbiyasidagi o’rni va ro’li borasida keng fikr yuritib ushbu san’at turlari va janrlari to’g’risida bir qancha ma’lumotlar va ko’nikmalar beradi.

  Muhtasaroy Solijonova

  131-135

  34   326

  • Batafsil o'qish
• 

  TOHIR MALIK ASARLARIDA TEONIM VA TEOTOPONIMLARNING LINGVISTIK TAHLILI Ushbu maqolada teonimlar va teotoponimlarning lingvistik tahlili Tohir Malik asarlari asosida tahlilga tortilgan. Badiiy matnlardagi Alloh, saodat, ajr, qiyomat kabi so‘zlar ma’noviy semasi o‘zbek tilidagi izohli lug‘ati asosida tahlil etilgan. Lingvistik tahlil xulosalari izohlangan.

  Sarvinoz To‘xtayeva , D. Ergasheva

  622-624

  91   12

  • Batafsil o'qish
• 

  METADON DORI VOSITASINI XROMATOMASS SPEKTROMETRIYA USULIDA TAHLILI Ushbu maqolada metadon gidroxloridni xromato-mass-spektrometriya tahlil uslubi ishlab chiqilgan. Tahlillar “Agilent technologies 7890B, GS System xromoto-mass-spektrometriyasi mass selektiv detektorli “5977A MDS”-Masshunter Drugs_SCANAG-3666.M rusumli xromatograf apparatida olib borilgan. Ishlab chiqilgan uslubga tahlil sharoitlari tanlangan va biologik ob’ektlarda sinovdan o‘tkazilgan.

  M.I. Nurmatova, M.N. Nurmatova, M.R. Yarkinboeva

  625-629

  74   7

  • Batafsil o'qish
• 

  TA`LIM MENEJMENTINI TASHKIL ETISH ASOSLARI Mazkur tezisda ta’lim muassasalarining boshqaruv jarayoni hamda ta’lim sifati va samaradorligini ta’minlash muammosi atroflicha o`rganilgan, ta’lim tizimi boshqaruvida sifatni doimiy rivojlantirib borish modellari taklif etilgan.

  Alisher Ubbiev

  630-632

  57   6

  • Batafsil o'qish
• 

  THE INTERRELATION OF STYLISTIC DEVICES AND PHRASEOLOGICAL UNITS IN ENGLISH-UZBEK TRANSLATION This paper is devoted to stylistic analysis of phraseological units from English into Uzbek by the examples of proverbs and idioms. The peculiarities of English idioms in its origin language, their co-relation with the stylistic devices and expressive means, linguistic and stylistic approaches of these units are included the transmission to target language, the ways and methods that can determine those peculiarities in Uzbek language. The identification of proper equivalency to the origin one, the methods of preserving semantic meaning of phraseological units’ stylistic aspects into target language according to linguistic, extra-linguistic and socio-cultural approaches. The translator’s attitude towards the origin source units and the translation to target language.

  Shuhrat Muladjanov

  633-638

  59   19

  • Batafsil o'qish
• 

  TARMOQLARDA, XUSUSAN IQTISODIYOTDA SUN`IY INTELLEKTDAN FOYDALANISH ISTIQBOLLARI. Mazkur tezisda mamlakatimizning turli xo`jaliklarida, jumladan iqtisodiyot sohasida sun`iy intellektdan foydalanish mexanizmlari, ushbu vositaning mohiyati hamda istiqbollari muhokama etiladi.

  Alisher Ubbiev

  136-139

  74   27

  • Batafsil o'qish
• 

  PORTRET – PSIXOLOGIK TASVIR USULI SIFATIDA Portret–badiiy asar qahramonlarini aniq tasavvur qilishga yordam beradigan tasvir vositalaridan biri. Ya’ni ijodkorning badiiy mahoratini uning adabiy qahramon portretini tasvirlashiga qarab ham belgilasa bo‘ladi. Ushbu maqolada ham badiiy psixologizmning yuzaga kelishida portretning o‘rni, badiiy mahorat va ularning tadqiqi Abduqayum Yo‘ldosh asarlari misolida atroflicha yoritiladi.

  Zaripova Rushana

  140-148

  87   140

  • Batafsil o'qish
• 

  SO‘ZING SHAVQIDIN ERDIM XASTA UMRE… Ushbu maqolada Alisher Navoiyning “Qilmading hech” radifli g’azali tahlilga olinadi. G’azalning bahri va rukni aniqlanadi. Taqte’si ishlab chiqiladi. Har bir bayt ustida alohida tahlilga to’xtash orqali A.Navoiyning hammamizga ma’lum bo’lgan aruz ilmidagi yuksak salohiyat, bir so’zni turli ma’no jilvalarida tovlantirish va she’riy san’atlardan ustalik bilan foydalanish mahorati yana bir bor isbot etiladi.

  Ozoda Choriyeva, S. Tuliboyev

  149-154

  31   69

  • Batafsil o'qish
• 

  SYUJET –ADABIYOTNING MUHIM ELEMENTI Badiiy asarda syujetning yaratilishini g‘oyaviy mazmun boshqaradi, g‘oyaviy mazmun talabiga uyg‘un holda xarakterlar namoyon bo‘ladigan hayot ziddiyatlarini umumlashtiradigan voqealar silsilasi kashf etiladi. Qahramonlarning o‘zaro murakkab munosabatlari asar syujetini tashkil etadi. Ushbu maqolada sujet va uning elementlari haqida nazariy maʼlumotlar beriladi hamda Ulugʻbek Hamdamning “Muvozanat” romani asosida misollar keltiriladi.

  Raʼno Boytoʻrayeva, S. Tuliboyev

  155-160

  55   138

  • Batafsil o'qish
• 

  SOTSIAL JAMIYATDA LIDERLIKNING SHAKLLANISH TAMOYILLARI Zamonaviy globallashayotgan dunyoda etakchilik muammosi tobora dolzarb bo'lib bormoqda. O‘tgan o‘n yillikda biz jahon iqtisodiy va ijtimoiy tizimlarida tub o‘zgarishlar ro‘y berganiga guvoh bo‘ldik. Hozirgi sharoitda an'anaviy tamoyillar yordamida boshqarish qiyin boshqaruv, uning asosiy funktsiyalari tashkil etish va nazorat qilishdir. Zamonaviy menejmentning manbai odamlarni ajoyib natijalarga erishishga ilhomlantirish san'ati sifatida yetakchilik bo'lishi kerak. Va bu, o'z navbatida, zamonaviy o'zgarishlar "taklif" qilishini anglatadi.

  Zamira Rashidova

  161-164

  48   10

  • Batafsil o'qish
• 

  MEDA OSTI BEZIGA ENERGETIK ICHIMLIKLAR TA’SIRINI O’RGANISH Keyingi paytlarda energetik ichimliklarni iste’mol qilish bilan bog’liq bo’lgan sog'liqdagi bir qancha salbiy muammolar bo’lishi to’g’risidagi malumotlar tez tez uchrab turmoqda. Savdodagi ko’pchilik energetik ichimliklar kofein, taurin, o’simlik ekstraktlari va sintetik vitaminlardan iborat bo’ladi. Bir qancha syntetik vitaminlarning inson organizmida ortiqcha to’planishi inson salomatliga salbiy tasir ko’rsatib, qator kasalliklarni chaqirishi aniqlangan. Energetiklarning me’yordan ko'p istemol qilinishi yoshlar orasida judayam ko’payib ketishi natijasida energetic ichimliklarning inson salomatliga zarar tasiri hozirgi kunda dolzarb muammolardan biriga aylanib ulgurgan.

  M.Sh Davronova, A.U Avezov, G.Yu Aytimova, A.A O‘rinboyev , N.A O‘rinboyeva

  639-644

  77   14

  • Batafsil o'qish
• 

  БОЛАЛАРДА ВИЛЬМС ЎСМАСИ АНИҚЛАНИШ ДАРАЖАСИ Тақдим қилинаётган мазкур мақолада Вильмс ўсмаси (нефробластома) тарқалиш даражаси ҳақида замонавий ғоялар келтирилган. Хусусан ретроспектив таҳлил натижалари РИОваРИАТМ Болалар онкологияси бўлимида 2020-2021 йилда текширув ўтказилган ва даволанган нефробластома ташхиси қўйилган 19 нафар беморнинг касаллик тарихлари ўрганилган ва ташхис қўйишда клиник ва лаборатория кўрсаткичлари кенг ёритиб берилган.

  Д.А Нишанов, С.Р Матрасулов, А.У Авезов , Г.Ю Айтимова

  645-650

  56   13

  • Batafsil o'qish
• 

  FOZIL YO‘LDOSH GRUZIN ASARINI HAM BILGAN…MI? Мазкур мақолада атоқли ўзбек бахшиси Фозил Йўлдаш ўғлининг ўзбек ва қорақалпоқ достончилик санъатига қўшган ҳиссаси ҳақида гап боради. Булунғур достончилик мактабининг ёрқин вакили Фозил Йўлдошнинг грузинларнинг машҳур “Йўлбарс терисини ёпинган паҳлавон” достонини ҳам ёддан билиб, уни куйлай олгани қизиқарли маълумотдир. Муаллиф ушбу маълумот доирасида муҳим фактларни эълон қилади. Фозил бахшининг қорақалпоқ демократ шоири Бердақнинг асарларини ҳам куйлагани икки халқ орасидаги азалий қариндошлик ва маданий-адабий алоқаларнинг қалинлигидан далолатдир.

  Gauxar Egamkulova

  651-654

  89   10

  • Batafsil o'qish
• 

  UMUMTA’LIM MAKTABLARIDA FIZIKANI O‘QITISHDA NAMOYISH TAJRIBALARNING O‘RNI VA ULARDAN FOYDALANISH METODIKASI Ushbu maqolada umumta’lim maktablarida fizika fani o‘qitishdagi sinflar darajasida o‘quvchilar fikrlash va tasavvur qila olish doirasidan kelib chiqqan holda turli metodlardan va namoyish tajribalardan foydalanish haqida bayon qilinadi.

  Visola Xudoynazarova

  655-658

  113   19

  • Batafsil o'qish
• 

  ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ ВОПРОСЫ ИСТОРИЧЕСКОЙ НАУКИ В ТРУДАХ МАХМУДХАДЖИ БЕХБУДИ И АБУРАУФА ФИТРАТА В данной статье освещается некоторые вопросы методологии и теоретических основ исторической науки. В статье анализируется вопросы становлении и развитие исторической науки в Узбекистане, которое имеет свои многовековые исторические корни. Тот факт, что теоретические и научные взгляды, выдвинутые мировыми учеными в области исторической науки в начале XX века, также высказываются среднеазиатскими историками, свидетельствует о том, что развитие историографии и исторической науки происходило в гармонии с мировой историей. Надо отметит, что взгляды джадидов, особенно Махмудходжа Бехбуди и Абдурауфа Фитрата были широко распространены в основном в Центральной Азии и в некоторой степени повлияли на прогресс образовательной сферы, также они уделяли особое внимание исторической науке и высказывали свое мнение о необходимости глубокого изучения истории.

  Зиёвутдин Илхамов

  658-663

  35   15

  • Batafsil o'qish
• 

  QUDUQLARDA GEOLOGIK VA TEXNIK TADBIRLARNING TEXNOLOGIK SAMARADORLIGINI BAHOLASH USULLARINI TANQIDIY TAHLILI Ushbu maqolada quduqlarda geologik va texnik tadbirlarning texnologik samaradorligini baholash usullarini tanqidiy tahlil qilish orqali mavjud usullarni kamchiliklari ko’rsatib o’tilgan. Siqib chiqarish xarakterini aniqlashda differensial tenglamalarini qo'llash tajribasi shuni ko'rsatadiki, ular uncha barqaror emas, ma'lumotlarga ehtiyotkorlik bilan ishlov berishni talab qiladi, ishlov berishda tasodifiy omillarni hisobga olish zarurligi ta’kidlab o’tilgan.

  Hamidullo Muhammadiyev, Lobar Oripova

  664-667

  67   6

  • Batafsil o'qish
• 

  ТАРКИБИДА МЕТАЛЛ БЎЛГАН БИРИКМАЛАРНИНГ ПОЛИВИНИЛХЛОРИДНИНГ ОЛОВДАН ҲИМОЯЛАШ ХОССАЛАРИ ВА ТЕРМОЛИЗ ЖАРАЁНИГА ТАЪСИРИНИ ЎРГАНИШ Ушбу тадқиқот ишида таркибида металл ва фофсор-металл бўлган оловни секинлаштирувчи тизимлардан фойдаланган ҳолда ёнувчанлиги пасайтирилган поливинилхлорид асосида полимер композицияларни олиш усулларини ишлаб чиқилди. Қўйилган мақсадга эришиш учун таркибида металл, фосфор-азот ва фосфор-азот-металл бўлган ОСТ мавжудлигида поливинилхлориднинг термооксидланувчи парчаланиш қонуниятлари, таркибида металл бўлган ОСТ компонентларининг ўлчамлари ва ПВХ-композицияларнинг оловни секинлатиш хоссалари ва термолизи кинетикаси орасидаги ўзаро боғлиқлиги ўрганилди ҳамда ПВХ-композицияларнинг оловдан ҳимояловчи кўрсаткичларини таъминловчи ОСТ таркиби аниқланган.

  Ф.Н. Нурқулов, Ў.Д. Ҳакимов

  668-676

  47   3

  • Batafsil o'qish
• 

  TA`LIM JARAYONI BOSHQARUVINI BAHOLASHNING NAZARIY ASOSLARI Ta’lim tizimida ta’lim va kadrlar tayyorlash sifatini oshirish uchun ta’lim muassasalarida samarali boshqaruv faoliyatini tashkil etish dolzarb vazifa hisoblanadi. Samarali boshqaruvni tashkil etishda qanday omillarga ko‘proq e’tibor qaratish masalalari ushbu sohada izlanishlar olib borgan tadqiqotchilarning nazariy qarashlarida yoritilgan. Shu bois, ushbu tezisda ta’limda boshqaruv faoliyati samaradorligi bilan bog‘liq nazariy qarashlar tahlil etilgan

  Alisher Ubbiev

  165-168

  40   12

  • Batafsil o'qish
• 

  18-19 YOSHLI FUTBOLCHILARDA JISMONIY ISHCHANLIK QOBILIYATINI TAHLIL QILISH Maqolada 18-19 yoshli futbolchilarni tayyorlashdagi mashg'ulotlar yuklamalarning tahlili keltirilgan. O‘zbekiston chempionatiga tayyorgarlik va musobaqa davrlarida qo‘llaniladigan yuklamalarning qiymati va yo‘nalishi o‘rganildi. Olingan ma'lumotlar murabbiy va mutaxassislarga 18-19 yoshli futbolchilarda maxsus chidamlilikni rivojlantirish va yaxshilashga qaratilgan mashg'ulot yuklamalarini to'g'ri rejalashtirish imkonini beradi.

  S.N. Pulatov

  169-173

  48   21

  • Batafsil o'qish
• 

  18-19 YOSHLI FUTBOLCHILARNI TAYYORLASHDA MAXSUS CHIDAMLILIKNI OSHIRISHGA QARATILGAN YUKLAMALAR TAHLILI Maqolada 18-19 yoshli futbolchilarni tayyorlashdagi mashg'ulotlar yuklamalarning tahlili keltirilgan. O‘zbekiston chempionatiga tayyorgarlik va musobaqa davrlarida qo‘llaniladigan yuklamalarning qiymati va yo‘nalishi o‘rganildi. Olingan ma'lumotlar murabbiy va mutaxassislarga 18-19 yoshli futbolchilarda maxsus chidamlilikni rivojlantirish va yaxshilashga qaratilgan mashg'ulot yuklamalarini to'g'ri rejalashtirish imkonini beradi.

  S.N. Pulatov

  174-177

  53   12

  • Batafsil o'qish
• 

  “TUSHDA KECHGAN UMRLAR” ASARIDAGI KO’CHIMLAR (metafora va metonimiya misolida) Asarlarda ko’chimlar qo’llash yozuvchining quroli hisoblanadi. Shunday ekan asardagi barcha badiiy vositalar asarning qiymatidir uing o’qilish darajasini oshiradi. Biz tasvirlayotgan va uni badiiy lingvistik tahlil qilayotgan asar bu “Tushda kechgan umrlar” asaridir. Uning qiymatini oshirgan badiiy vositalarni birma bir ko’rib o’tamiz.

  Sevinch Murodova

  677-679

  30   13

  • Batafsil o'qish
• 

  TA’LIMDA TEXNOLOGIYALARNING AHAMIYATI Texnologiyaning evolyutsiyasi hayotimizning barcha jabhalariga bank ishdan tortib, bir-birimiz bilan muloqot qilishgacha ta'sir ko'rsatadi. Darhaqiqat, texnologiya jamiyatni qo'llab-quvvatlashning ajralmas qismiga aylandi va shuning uchun uning ta'lim bilan singishi muqarrar. Texnologiya nafaqat talabalarga son-sanoqsiz onlayn resurslardan foydalanish imkoniyatini beradi, balki ularga o'quv jarayonida yordam beradi. Ko'pgina universitetlar va ta'lim institutlari o'zlarining o'qitish usullarida texnologiyadan foydalanishni boshladilar.

  Marjona Bekmurotova, Oygul Omonova, Zubayda Anarkulova

  178-180

  67   9

  • Batafsil o'qish
• 

  BOSHLANG‘ICH SINF O‘QITUVCHILARINI MANTIQIY FIKRLASHGA METODIK TAYYORLASHNING ILMIY-NAZARIY ASOSLARI Ushbu maqolada bo’lajak boshlang’ich sinf o’qituvchilarining mantiqiy fikrlashga metodik tayyorlashning ilmiy-nazariy asoslari haqida fikr yuritilgan.

  G‘aniyeva Maftuna

  91-94

  55   107

  • Batafsil o'qish