Aprel, 2025-Yil
429
MAMLAKATIMIZDA AHOLI DAROMADLARINI OSHIRISHDA XORIJ
TAJRIBASIDAN FOYDALANISHNING INNOVATSION YO‘LLARI
Z.B. Jumayeva
Osiyo xalqaro universiteti.
A.R. Toshova
Osiyo xalqaro universiteti talabasi.
https://doi.org/10.5281/zenodo.15272472
Annotatsiya. Mazkur maqolada O‘zbekiston Respublikasida aholi daromadlarini oshirish
masalasiga zamonaviy va innovatsion yondashuvlar asosida yondashiladi. Xususan, Germaniya,
Janubiy Koreya, Hindiston, Turkiya va boshqa davlatlarning muvaffaqiyatli iqtisodiy siyosat
tajribalari tahlil qilinib, ularning O‘zbekiston sharoitida qo‘llanish imkoniyatlari ochib beriladi.
Maqolada xorijiy tajribalar asosida kichik biznes, raqamli iqtisodiyot, kasb-hunar ta’limi,
agrobiznes va startaplar orqali aholi bandligini oshirish yo‘llari ko‘rib chiqiladi. Tahliliy
yondashuv asosida ishlab chiqilgan tavsiyalar aholining real daromadlarini barqaror oshirishga
xizmat qiladi.
Kalit so‘zlar: Aholi daromadlari, xorij tajribasi, innovatsion yondashuv, raqamli
iqtisodiyot, kasb-hunar ta’limi, agrobiznes, bandlik, startaplar, iqtisodiy islohotlar, kooperatsiya.
Bugungi kunda O‘zbekiston iqtisodiy islohotlar yo‘lida izchil harakat qilmoqda.
Islohotlarning asosiy yo‘nalishlaridan biri – aholi turmush darajasini yaxshilash va real
daromadlarini oshirishdir. Ushbu maqsadga erishishda xorijiy tajribani o‘rganish, uni milliy
sharoitga moslashtirish va innovatsion yondashuvlar asosida qo‘llash muhim ahamiyat kasb etadi.
Maqolada bir qator mamlakatlarning muvaffaqiyatli tajribalari tahlil qilinadi hamda
ularning O‘zbekiston sharoitida qo‘llanilishi bo‘yicha tavsiyalar beriladi. Ko‘plab rivojlangan va
rivojlanayotgan davlatlar aholining daromadini oshirish uchun bir necha asosiy yo‘llarni tanlagan.
Kichik va o‘rta biznesni rivojlantirish, raqamli iqtisodiyotga o‘tish, mehnat bozorini
diversifikatsiya qilish, zamonaviy kasb-hunar ta’limini kengaytirish, soliq yengilliklari va
subsidiyalar orqali qo‘llab-quvvatlash shular jumlasidandir.
Germaniya tajribasi. Germaniyada kasb-hunar ta’limi kuchli tizimga ega bo‘lib, yoshlar
o‘rta maktabni bitirgach, ishlab chiqarish korxonalarida amaliyot o‘taydi va bu ularga tezda
daromad topishni boshlash imkonini beradi.
Aprel, 2025-Yil
430
Janubiy Koreya tajribasi. 1960-yillardan boshlab Koreya Respublikasi texnologik
innovatsiyalarga tayangan holda ish o‘rinlari yaratdi. Raqamli xizmatlar va eksportga
yo‘naltirilgan ishlab chiqarish orqali aholi daromadi keskin oshirildi.
Turkiya tajribasi. Aholining o‘zini o‘zi band qilish imkoniyatlarini yaratish, xususan,
ayollar va yoshlar uchun startaplar va mahalliy bizneslarni rivojlantirishga doir grant dasturlari
orqali daromadlar ko‘paytirilgan.
O‘zbekistonning iqtisodiy rivojlanish strategiyasi xorijiy mamlakatlarning muvaffaqiyatli
tajribalarini milliy sharoitga mos holda tatbiq etishni talab etadi.
1-jadval
I
lg‘or tajribalar va ularni O‘zbekiston sharoitida qo‘llash yo‘llari
Yo‘nalish
Davlat tajribasi
O‘zbekiston uchun qo‘llash imkoniyati
Agrobiznes va
kooperatsiyalar
Italiya,
Niderlandiya
Fermer xo‘jaliklari va dehqonlar o‘zaro
kooperatsiyalarga birlashib, mahsulotni birgalikda
yetishtirish va sotish orqali daromadni oshirishi
mumkin.
Raqamli platformalar
orqali bandlik
Hindiston
(“Digital
India”)
Mahalliy ish qidirish platformalarini rivojlantirish
(masalan, Workly.uz, Ishbor.uz), yoshlar uchun IT
kurslar va masofaviy ish imkoniyatlarini
kengaytirish.
Kasb-hunar
markazlarini isloh
qilish
Germaniya,
Xitoy
Kasb-hunar maktablarini sanoat zonalari bilan
integratsiya qilish, korxonalar bilan dual ta’lim
tizimini yo‘lga qo‘yish.
Startaplar va
innovatsiyalarni
rivojlantirish
Isroil
Har bir viloyatda startap markazlarini tashkil etish,
yosh tadbirkorlar uchun akseleratsiya va grant
dasturlarini kengaytirish.
Ayollar va yoshlar
bandligini oshirish
Turkiya
Ijtimoiy tadbirkorlikni rivojlantirish, uy sharoitida
ishlashga mo‘ljallangan mikrokreditlar va onlayn
savdo platformalari orqali ayollar daromadini
oshirish.
Aprel, 2025-Yil
431
O‘zbekiston aholisi yosh va mehnatga layoqatli qatlam bilan ajralib turadi. Shu sababli
xorij tajribasi asosida quyidagi yo‘nalishlarni innovatsion tarzda tatbiq etish mumkin:
Agrobiznes va kooperatsiyalarni rivojlantirish. Italiya va Niderlandiyada kichik fermerlar
kooperatsiyalar orqali kuchli iqtisodiy subyektlarga aylangan.
O‘zbekistonda ham dehqon xo‘jaliklari va fermerlar kooperatsiyalarga birlashsa, bu
ularning daromadlarini barqaror oshirishga xizmat qiladi.
Raqamli platformalar orqali bandlikni kengaytirish. Hindistonda “Digital India” loyihasi
orqali yoshlar raqamli xizmatlar (freelance, online ta’lim, onlayn savdo) orqali daromad
topishmoqda. O‘zbekistonda ham mahalliy “Ish izla”, “Ish bor”, “Workly” platformalarini qo‘llab-
quvvatlash lozim.
Kasb-hunar markazlarini zamonaviylashtirish. Xitoyda “kasbga yo‘naltirish maktablari”
yuqori texnologiyali kasblarga tayyorlaydi.
O‘zbekistonda bu yo‘nalishda Prezident maktablari va IT Parklar faoliyati rivojlanmoqda,
lekin ular ommaviy daromadga ta’sir qilish darajasiga hali yetmagan.
Xalqaro amaliyot shuni ko‘rsatadiki, innovatsion iqtisodiyotga o‘tish jarayonida quyidagi
choralar asosiy omil bo‘ladi:
Startap ekotizimini shakllantirish. Isroilda aholi har 1000 kishisiga 1 ta startap to‘g‘ri
keladi. O‘zbekistonda “InnoWeek”, “Startup Initiatives” kabi dasturlar kengaytirilib, har bir
viloyatda startap akseleratorlarini tashkil etish kerak.
Moliyaviy savodxonlikni oshirish.
Aholi moliyaviy vositalardan to‘g‘ri foydalanishni o‘rganmasa, daromadlar tejash va
investitsiyaga aylanish imkonini yo‘qotadi. Shveysariya tajribasida maktabdan boshlab moliyaviy
savodxonlikka urg‘u beriladi.
Kreativ iqtisodiyot.
Buyuk Britaniyada madaniyat, san’at va dizayn asosidagi iqtisodiyot (creative economy)
millionlab ish o‘rinlari yaratmoqda. O‘zbekiston sharoitida bu yo‘nalish turizm, hunarmandchilik,
xalq ijodiyoti orqali kengaytirilishi mumkin.
Aholi daromadlarini oshirish milliy barqarorlikning asosi hisoblanadi.
Xorij tajribasini o‘rganish va O‘zbekiston sharoitiga moslashtirish quyidagi tavsiyalarni
amalga oshirishni talab qiladi:
Aprel, 2025-Yil
432
Ushbu yo‘nalishlarda tizimli yondashuv va xalqaro tajribaga tayanilgan siyosat aholi
farovonligini oshirishda muhim rol o‘ynaydi. Ushbu jadvaldan ko‘rinib turibdiki, O‘zbekistonda
mavjud resurslar va demografik imkoniyatlar xorijiy tajribalarni muvaffaqiyatli qo‘llash uchun
yetarli. Asosiy muammo – mexanizmlarni to‘g‘ri yo‘lga qo‘yish, mahalliy sharoitga moslashtirish
va aholini ushbu innovatsion yondashuvlarga tayyorlashdir. Masalan, agrobiznes kooperatsiyalari
orqali kichik ishlab chiqaruvchilarning bozorga chiqishi osonlashadi. Raqamli bandlik esa chekka
hududlardagi yoshlarga ham daromad topish imkonini beradi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati:
1.
Qudratova, G. M., & Egamberdiyeva, S. (2025). IJTIMOIY HIMOYA VA UNING
IQTISODIYOTNI RIVOJLANTIRISHDAGI AHAMIYATI.
Modern Science and
Research
,
4
(3), 202-206.
2.
Sodiqova, N. T., & Irgasheva, F. (2025). BANK TIZIMI MOLIYA TIZIMINING ASOSIY
TARKIBIY QISMI SIFATIDA.
Modern Science and Research
,
4
(3), 268-278.
3.
Khalilov, B. (2025). GLOBAL ECONOMIC INFLUENCES IN THE USA.
Journal of
Applied Science and Social Science
,
1
(2), 644-647.
4.
Алимова, Ш. А., & Раджапбаев, С. (2025). ЭКОЛОГИЧЕСКИЕ ПРОБЛЕМЫ В
УЗБЕКИСТАНЕ И ИХ РЕШЕНИЯ.
Modern Science and Research
,
4
(3), 162-167.
5.
Toshov, M. H., & Nizomov, S. (2025). O’ZBEKISTON BANK-MOLIYA
TIZIMI.
Modern Science and Research
,
4
(3), 194-201.
Kasb-hunar ta’limi va
raqamli
texnologiyalarni
uyg‘unlashtirish
Ayollar va yoshlar
uchun innovatsion
grantlar ajratish
Kooperatsiyalar va
kichik ishlab
chiqaruvchilarni
qo‘llab-quvvatlash
Raqamli iqtisodiyot
infratuzilmasini
kengaytirish
Mahalliy sharoitga mos
startaplar uchun soliq
yengilliklarini yaratish
Aprel, 2025-Yil
433
6.
Azimov, B., & Hamidov, A. (2025). THEORETICAL AND PRACTICAL ASPECTS OF
MANAGING ORGANIZATIONAL COSTS IN THE ECONOMIC SECURITY
SYSTEM.
Journal of Applied Science and Social Science
,
1
(1), 356-363.
7.
Ibodulloyevich, I. E. (2024). O ‘ZBEKISTON RESPUBLIKASIDA KICHIK BIZNES VA
XUSUSIY TADBIRKORLIK SAMARADORLIGINI OSHIRISH MUAMMOLARI VA
ISHBILARMONLIK MUHITINI YAXSHILASH ISTIQBOLLARI.
Gospodarka i
Innowacje.
,
51
, 258-266.
8.
Raxmonqulova, N., & Muxammedov, T. (2025). IQTISODIY BILIMLARNING INSON
KAPITALINI RIVOJLANTIRISH VA BOSHQARISHDAGI AHAMIYATI VA
DOLZARBLIGI.
Modern Science and Research
,
4
(3), 207-212.
9.
Shadiyev, A. X. (2025). MINTAQANING IJTIMOIY-IQTISODIY RIVOJLANISHINI
BOSHQARISH
MEXANIZMINI
TAKOMILLASHTIRISH.
STUDYING
THE
PROGRESS OF SCIENCE AND ITS SHORTCOMINGS
,
1
(7), 145-150.
10.
Supiyevna,
B.
M.
(2025).
XUSUSIY
TАDBIRKОRLIKDА
MEHNАT
MОTIVАTSIYАSINI ОSHIRISH YОʻLLАRI.
STUDYING THE PROGRESS OF
SCIENCE AND ITS SHORTCOMINGS
,
1
(7), 126-132.
11.
Naimova, N. (2025). CLASSIFICATION OF INTERNATIONAL MARKETING
STRATEGIES EXISTING APPROACHES.
International Journal of Artificial
Intelligence
,
1
(1), 683-688.
12.
Jumayeva, Z. (2025). KEYNESIAN THEORY OF ECONOMIC GROWTH: STATE
INTERVENTION AND ECONOMIC STABILITY.
International Journal of Artificial
Intelligence
,
1
(2), 744-747.
13.
Bobojonova, M. (2025). THE ROLE AND PROMISING DIRECTIONS OF GREEN
BONDS IN FINANCING THE GREEN ECONOMY IN THE GLOBAL FINANCIAL
MARKET.
International Journal of Artificial Intelligence
,
1
(2), 1067-1071.
14.
Jumayeva, Z. Q., & Nurmatova, F. S. (2025). BANKLARARO RAQOBATNING PAYDO
BO ‘LISH TARIXI VA NAZARIY YONDASHUVLAR.
Modern Science and
Research
,
4
(3), 361-367.
15.
Ibragimov, A. (2025). TAX SYSTEM OF THE REPUBLIC OF UZBEKISTAN:
GENERAL DESCRIPTION.
International Journal of Artificial Intelligence
,
1
(2), 290-
293.
Aprel, 2025-Yil
434
16.
Djurayeva, M. (2025). FEATURES OF THE ORGANIZATION OF PERSONNEL
MANAGEMENT
IN
MODERN
ORGANIZATIONS
AND
ENTERPRISES.
International Journal of Artificial Intelligence
,
1
(2), 287-289.
17.
Igamova, S. (2023). ЭФФЕКТИВНОСТЬ РАЗВИТИЯ ПРОМЫШЛЕННОСТИ
СТРОИТЕЛЬНЫХ МАТЕРИАЛОВ.
ЦЕНТР НАУЧНЫХ ПУБЛИКАЦИЙ (buxdu.
uz)
,
27
, 27.
18.
Raximova, L. (2025). THE IMPACT OF THE SHADOW ECONOMY ON THE
ECONOMY OF THE REPUBLIC OF UZBEKISTAN.
International Journal of Artificial
Intelligence
,
1
(1), 585-590.
19.
Aslanova, D. (2025). APPLICATION OF INVESTMENT PROGRAMS IN TOURISM
DEVELOPMENT.
International Journal of Artificial Intelligence
,
1
(1), 874-878.
20.
Izatova, N. (2025). ISSUES OF IMPROVEMENT OF PROFESSIONAL AND
PERSONAL QUALITIES OF STUDENTS IN THE PROCESS OF ECONOMIC
EDUCATION.
International Journal of Artificial Intelligence
,
1
(2), 294-296.
21.
Jumayev, B. (2025). BIG DATA: CUSTOMER CREDIT ANALYSIS USING DIGITAL
BANKING DATABASE.
International Journal of Artificial Intelligence
,
1
(2), 1056-
1059.
