2025
MARCH
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 2
|
ISSUE 3
202
IJTIMOIY HIMOYA VA UNING IQTISODIYOTNI RIVOJLANTIRISHDAGI
AHAMIYATI
Qudratova G.M.
Osiyo xalqaro universiteti o’qituvchisi.
Egamberdiyeva Sabrina Shuxrat qizi
Osiyo xalqaro universiteti talabasi.
https://doi.org/10.5281/zenodo.15044877
Annotatsiya. Ijtimoiy himoya tizimi jamiyatdagi ijtimoiy tenglikni ta’minlash va iqtisodiy
barqarorlikni oshirishning muhim vositalaridan biri hisoblanadi. Ushbu maqolada ijtimoiy
himoyaning ahamiyati, uning iqtisodiy o‘sishga ta’siri hamda xalqaro va milliy darajadagi amaliy
tajribalar tahlil qilinadi. Maqolada ijtimoiy himoyaning asosiy turlari, ularning aholi farovonligi
va iqtisodiy faollikka ta’siri statistik ma’lumotlar asosida ko‘rib chiqiladi.
Kalit so‘zlar: Ijtimoiy himoya, iqtisodiy rivojlanish, ijtimoiy tenglik, bandlik, davlat
siyosati, farovonlik, pensiya tizimi, yordam dasturlari.
Ijtimoiy himoya tizimi zamonaviy davlatlarning ajralmas qismi bo‘lib, u fuqarolarni
ijtimoiy va iqtisodiy qiyinchiliklardan himoya qilishga xizmat qiladi. Ijtimoiy himoya tizimi
asosan uch yo‘nalishda amalga oshiriladi: pensiya ta’minoti, ijtimoiy nafaqalar va bandlik
dasturlari. Bunday tizimlar ijtimoiy adolatni ta’minlash bilan birga, iqtisodiy rivojlanishga ham
ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.
Ijtimoiy himoyaning asosiy shakllari:
1.
Pensiya tizimi – aholining mehnat faoliyatidan keyingi hayot sifatini ta’minlaydi va
iste’mol talabini oshirish orqali iqtisodiy o‘sishga hissa qo‘shadi.
2.
Ijtimoiy yordam dasturlari – kam ta’minlangan qatlamlarga moddiy yordam ko‘rsatish
orqali ularning asosiy ehtiyojlarini qondirish va iste’mol bozorini qo‘llab-quvvatlashga xizmat
qiladi.
3.
Bandlik dasturlari – ishsizlik darajasini kamaytirish va iqtisodiy faollikni oshirish orqali
davlat iqtisodiyotiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.
Iqtisodiy rivojlanishda ijtimoiy himoyaning o‘rni:
•
Ishsizlikni kamaytirish – ijtimoiy dasturlar orqali ishsizlarga moddiy yordam berish, ularni
qayta tayyorlash va bandligini oshirish orqali iqtisodiy faollik kuchaytiriladi.
•
Aholining iste’mol qobiliyatini oshirish – pensiyalar va nafaqalar aholining xarid
qobiliyatini oshirib, ichki bozordagi talabni qo‘llab-quvvatlaydi.
2025
MARCH
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 2
|
ISSUE 3
203
•
Ishchi kuchining salomatligi va samaradorligi – sog‘liqni saqlash va ijtimoiy xizmatlarga
investitsiya qilish orqali ishchi kuchining unumdorligi ortadi.
O‘zbekistonda ijtimoiy siyosat va uning natijalari:
O‘zbekiston Respublikasi ijtimoiy himoya tizimini takomillashtirish va aholi farovonligini
oshirish maqsadida bir qator islohotlarni amalga oshirmoqda. Jumladan:
•
2022-yilda “Temir daftar”, “Ayollar daftari” va “Yoshlar daftari” tizimlari orqali 2
milliondan ortiq fuqaroga ijtimoiy yordam ko‘rsatildi.
•
2023-yilda ijtimoiy nafaqalar va yordam pullarini moliyalashtirish uchun davlat budjetidan
30 trillion so‘mdan ortiq mablag‘ ajratildi.
•
Pensiya ta’minoti doirasida minimal pensiya miqdori muntazam oshirib borilmoqda va
2024-yil uchun o‘rtacha pensiya miqdori 1,5 million so‘mga yetdi.
•
Aholini uy-joy bilan ta’minlash maqsadida 2023-yilda 20 mingdan ortiq arzon uy-joylar
qurilib, ijtimoiy himoyaga muhtoj oilalarga imtiyozli ipoteka kreditlari ajratildi.
•
Yangi ish o‘rinlari yaratish doirasida 2023-yilda 500 mingdan ortiq kishi bandlik dasturlari
asosida ishga joylashtirildi.
Jahon Banki ma’lumotlariga ko‘ra, rivojlangan mamlakatlarda YAIMning 15-25% ijtimoiy
himoya dasturlariga yo‘naltiriladi, rivojlanayotgan mamlakatlarda esa bu ko‘rsatkich 5-10%
atrofida. O‘zbekistonda 2023-yilda ijtimoiy himoya uchun ajratilgan mablag‘ 2022-yilga nisbatan
17% ga oshgan va YAIMning 12,3% ini tashkil qilgan.
Ijtimoiy himoya nafaqat ijtimoiy adolatni ta’minlash, balki iqtisodiy o‘sishni qo‘llab-
quvvatlash vositasi sifatida ham katta ahamiyatga ega. Uning samarali tashkil etilishi aholining
turmush darajasini yaxshilash, bandlikni oshirish va iqtisodiy barqarorlikni ta’minlash imkonini
beradi. O‘zbekiston Respublikasi hukumatining ijtimoiy himoya sohasidagi sa’y-harakatlari
ijtimoiy adolat va iqtisodiy barqarorlikni oshirishga qaratilgan bo‘lib, kelgusi yillarda ham bu
boradagi islohotlar davom ettirilishi kutilmoqda. Shu sababli, davlat tomonidan ijtimoiy himoya
tizimini takomillashtirish strategik ahamiyatga ega vazifa hisoblanadi.
REFERENCES
1.
Qudratova, G. M. (2025). THE EVALUATION OF UNIVERSITY COMPETITIVENESS:
A REVIEW OF METHODOLOGIES.
SHOKH LIBRARY
.
2.
Azimov, B. F., Maksudovich, A. Z., & Qudratova, G. M. (2025). THE IMPORTANCE OF
INNOVATION IN ENHANCING THE COMPETITIVENESS OF HIGHER EDUCATION
UNIVERSITIES.
SHOKH LIBRARY
.
2025
MARCH
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 2
|
ISSUE 3
204
3.
Sodiqova, N. (2025). METHODOLOGY FOR DEVELOPING STUDENTS'TECHNICAL
THINKING
IN
ECONOMICS
CLASSES.
International
Journal
of
Artificial
Intelligence
,
1
(1), 885-891.
4.
Islomova, M., & Sodiqova, N. (2025). ILM-FAN VA TA'LIMDAGI INNOVATION
RIVOJLANISHNING DOLZARB MUAMMOLARI.
Modern Science and Research
,
4
(2),
300-307.
5.
Bahodirovich, X. B. (2025). XO’JALIK YURITUVCHI SUBYEKTLARDA HISOB
YURITISH SIYOSATI.
STUDYING THE PROGRESS OF SCIENCE AND ITS
SHORTCOMINGS
,
1
(6), 210-215.
6.
Bahodirovich,
X.
B.
(2025).
BUXGALTERIYA
HISOBINING
O’RGANISH
USULLARI.
THEORY OF SCIENTIFIC RESEARCHES OF WHOLE WORLDT
,
1
(5), 257-262.
7.
Ёкубов, А. Б., & Алимова, Ш. А. (2024). МАКРОЭКОНОМИКА: ЭВОЛЮЦИЯ
ТЕОРИИ И СОВРЕМЕННОЙ ПРАКТИКИ.
8.
Abidovna, A. S. (2025). INVESTMENT PROJECTS: ADVANCED MANAGEMENT
AND EVALUATION.
SHOKH LIBRARY
.
9.
Hakimovich, T. M. (2025). EKSPORT RAQOBATBARDOSHLIGINI OSHIRISHDA
DIVERSIFIKATSIYANING AHAMIYATI.
STUDYING THE PROGRESS OF SCIENCE
AND ITS SHORTCOMINGS
,
1
(4), 112-121.
10.
Hakimovich, T. M. (2025). O ‘ZBEKISTONDA EKSPORTNI RAG ‘BATLANTIRISH
UCHUN FOYDALANILADIGAN MOLIYAVIY VOSITALAR TAHLILI.
MODERN
EDUCATIONAL SYSTEM AND INNOVATIVE TEACHING SOLUTIONS
,
1
(5), 141-150.
11.
Ibodulloyevich, I. E. (2024). O ‘ZBEKISTON RESPUBLIKASIDA KICHIK BIZNES VA
XUSUSIY TADBIRKORLIK SAMARADORLIGINI OSHIRISH MUAMMOLARI VA
ISHBILARMONLIK MUHITINI YAXSHILASH ISTIQBOLLARI.
Gospodarka i
Innowacje.
,
51
, 258-266.
12.
EI, I. (2025). MINTAQALAR VA MA’MURIY HUDUDLAR TADBIRKORLIK
FAOLIYATINI INVESTITSIYA BILAN TA’MINLOVCHI IQTISODIY TIZIM
SIFATIDA.
MODERN EDUCATIONAL SYSTEM AND INNOVATIVE TEACHING
SOLUTIONS
,
1
(6), 58-69.
13.
Azimov, B. F., & Yodgorova, Z. Y. (2025). METHODS OF STUDYING THE STATE OF
COMPETITION IN THE EDUCATIONAL SERVICES MARKET.
SHOKH LIBRARY
.
14.
Azimov, B. F. (2025). INNOVATSIYALARNI QO ‘LLAB-QUVVATLASH
XIZMATLARI: ISPANIYA, POLSHA VA BOLGARIYA TAJRIBALARI.
THEORY OF
SCIENTIFIC RESEARCHES OF WHOLE WORLDT
,
1
(4), 12-23.
2025
MARCH
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 2
|
ISSUE 3
205
15.
Raxmonqulova, N. O. (2025). DEVELOPMENT OF THE DIGITAL ECONOMY ON A
GLOBAL SCALE AND THE EXPERIENCE OF COUNTRIES.
SHOKH LIBRARY
.
16.
Қизи Рахмонқулова, Н. О. (2023). КИЧИК САНОАТ ЗОНАЛАРИНИНГ ҲУДУДЛАР
ИҚТИСОДИЁТИНИ РИВОЖЛАНТИРИШДАГИ ЎРНИ.“.
Экономика и туризм"
международный научно-инновационной журнал
,
6
, 14.
17.
Shadiyev, A. X. (2025). DEVELOPMENT OF THE CURRICULUM FOR ECONOMIC
DISCIPLINES IN PRIVATE UNIVERSITIES.
FARS International Journal of Education,
Social Science & Humanities.
,
13
(1), 389-396.
18.
Shadiyev, A. X. (2025). METHODS OF TEACHING THE “ECONOMIC
THEORY”.
SHOKH LIBRARY
.
19.
Zaripova, G., & Naimova, N. (2025). INFLYATSIYA VA UNI BARTARAF ETISH
CHORA-TADBIRLARI.
Modern Science and Research
,
4
(2), 371-378.
20.
Akbarovna, N. N. (2025). PROBLEMS OF INCREASING INVESTMENT ACTIVITY IN
THE CONTEXT OF GLOBALIZATION.
SHOKH LIBRARY
.
21.
Supiyevna, B. M. (2025).
G’AZNACHILIK-DAVLAT MOLIYASINING ENG MUHIM
BO’LAGI.
THEORY OF SCIENTIFIC RESEARCHES OF WHOLE WORLDT
,
1
(5), 117-123.
22.
Supiyevna, B. M. (2025). BUDGETING IN THE PUBLIC SECTOR.
ANALYSIS OF
MODERN SCIENCE AND INNOVATION
,
1
(6), 90-95.
23.
Jumayeva, Z. (2023). BASICS OF NATIONAL ECONOMIC DEVELOPMENT.
Modern
Science and Research
,
2
(12), 296-300.
24.
Bostonovna, D. Z. (2023). CONCEPTUAL BASIS OF IMPROVEMENT OF BANK
AUDIT IN COMMERCIAL BANKS.
IMRAS
,
6
(6), 118-124.
25.
Tagayeva, R., & Bobojonova, M. J. (2025). BYUDJET, UNING SHAKLLANISHI VA
TAQSIMLANISHI.
Modern Science and Research
,
4
(2), 387-393.
26.
Bobojonova, M. J., & Toshev, M. H. (2025). JAHON BOZORIDA YASHIL
IQTISODIYOTNI MOLIYALASHTIRISH TENDENSIYASI: FAKTLAR VA KO
‘RSATKICHLAR ASOSIDA TAHLIL.
THEORY OF SCIENTIFIC RESEARCHES OF
WHOLE WORLDT
,
1
(4), 120-128.
27.
Жумаева, З. К. (2024). РАЗВИТИЕ ТВОРЧЕСКИХ ИНДУСТРИЙ КАК ФАКТОР
РОСТА НАЦИОНАЛЬНОЙ ЭКОНОМИКИ: ОБЗОР ЗАРУБЕЖНОГО ОПЫТА И
ПЕРСПЕКТИВЫ ДЛЯ РЕСПУБЛИКИ УЗБЕКИСТАН.
28.
Жумаева, З. К. (2024). Инвестиционная Активность Как Основной Элемент
Организационно-Экономического Механизма Маркетинга Территории.
Miasto
Przyszłości
,
55
, 1411-1417.
2025
MARCH
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 2
|
ISSUE 3
206
29.
Ibragimov, A. (2025). PROSPECTIVE WAYS OF ATTRACTING FOREIGN
INVESTMENT TO THE NATIONAL ECONOMY.
International Journal of Artificial
Intelligence
,
1
(1), 137-143.
30.
Qahhorova, J., & Ibragimov, A. (2025). XORIJIY INVESTITSIYALAR AHAMIYATI,
OMILLARI VA ISTIQBOLLARI.
Modern Science and Research
,
4
(2), 283-291.
31.
Алимова, Ш. А., & Джураева, М. С. (2025). ИННОВАЦИИ И ЦИФРОВИЗАЦИЯ В
ОБРАЗОВАТЕЛЬНОМ ПРОЦЕССЕ: ПЕРСПЕКТИВЫ И ПРОБЛЕМЫ.
MODERN
PROBLEMS IN EDUCATION AND THEIR SCIENTIFIC SOLUTIONS
,
1
(4), 120-126.
32.
Алимова, Ш. А., & Джураева, М. С. (2025). СТРАТЕГИЧЕСКОЕ УПРАВЛЕНИЕ В
ВЫСШИХ УЧЕБНЫХ ЗАВЕДЕНИЯХ: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА.
ANALYSIS OF
MODERN SCIENCE AND INNOVATION
,
1
(4), 82-89.
33.
Игамова,
Ш.
З.
(2024).
МЕТOДИЧЕCКИЕ
РЕКOМЕНДАЦИИ
ПO
ФOРМИРOВАНИЮ OРГАНИЗАЦИOННO-ЭКOНOМИЧЕCКOГO МЕХАНИЗМА
OБЕCПЕЧЕНИЯ
ЭФФЕКТИВНOCТИ
ИННOВАЦИOННOГO
развития
ПРЕДПРИЯТИЙ CТРOИТЕЛЬНЫХ МАТЕРИАЛOВ.
Gospodarka i Innowacje.
,
43
,
335-340.
34.
Игамова, Ш. З. (2021). Особенности инноватики на предприятиях промышленности
строительных материалов.
Архитектура. Қурилиш. Дизайн Илмий-амалий журнал.
ТАҚИ
, 263-267.
35.
Baxtiyorova, J., & Djurayeva, M. S. (2025). BOZOR IQTISODIYOTI SHAROITIDA
RAQOBATNING ROLI.
Modern Science and Research
,
4
(2), 477-485.
