ResearchBib IF-2023: 11.01, ISSN: 3030-3753, Valume 1 Issue 9
ISSN: 3030-3753. VOLUME 1, ISSUE 2
277
RAQAMLI IQTISODIYOT SHAROITIDA BUDJET HISOBI VA NAZORATINI
RIVOJLANTIRISH ISTIQBOLLARI.
G'ulomjon Boboqulov
O‘zbekiston Respublikasi Bank-Moliya Akademiyasi Davlat moliyaviy nazorati va auditi
23-20 guruh magistranti.
https://doi.org/10.5281/zenodo.14071492
Annotatsiya. Ushbu maqolada raqamli iqtisodiyot sharoitida budjet hisobi va nazoratini
rivojlantirish istiqbollari tahlil qilingan. Maqola budjet jarayonlarining raqamli texnologiyalar
yordamida qanday samaradorlik va shaffoflikka erishishi mumkinligini ko‘rsatib beradi. Sun’iy
intellekt, blockchain, bulutli texnologiyalar kabi ilg‘or texnologiyalar yordamida moliyaviy
jarayonlarni takomillashtirish yo‘llari ko‘rib chiqiladi. Shuningdek, Estoniya va Singapur kabi
ilg‘or tajribalar va mavjud muammolar, jumladan kiberxavfsizlik muammolari tahlil qilinadi.
Tavsiyalar sifatida innovatsion texnologiyalarni joriy etish, kadrlarni raqamli ko‘nikmalar
bilan ta’minlash va kiberxavfsizlikni kuchaytirish masalalari yoritiladi.
Kalit so‘zlar: Raqamli iqtisodiyot, budjet hisobi, moliyaviy nazorat, raqamli
texnologiyalar, sun’iy intellekt, blockchain, kiberxavfsizlik, bulutli texnologiyalar, iqtisodiy
barqarorlik, shaffoflik, innovatsion texnologiyalar, xalqaro tajriba.
PROSPECTS FOR THE DEVELOPMENT OF BUDGET ACCOUNTING AND
CONTROL IN THE DIGITAL ECONOMY.
Abstract. This article analyzes the prospects for the development of budget accounting and
control in the digital economy. The article shows how budget processes can be made more efficient
and transparent with the help of digital technologies. Ways to improve financial processes with the
help of advanced technologies such as artificial intelligence, blockchain, and cloud technologies
are considered. It also analyzes best practices such as Estonia and Singapore and current
challenges, including cyber security issues. As recommendations, issues of introducing innovative
technologies, providing personnel with digital skills, and strengthening cyber security are covered.
Keywords: Digital economy, budget accounting, financial control, digital technologies,
artificial intelligence, blockchain, cyber security, cloud technologies, economic stability,
transparency, innovative technologies, international experience.
ПЕРСПЕКТИВЫ РАЗВИТИЯ БЮДЖЕТНОГО УЧЕТА И КОНТРОЛЯ В
УСЛОВИЯХ ЦИФРОВОЙ ЭКОНОМИКИ.
Аннотация. В данной статье анализируются перспективы развития бюджетного
учета и контроля в условиях цифровой экономики. В статье показано, как с помощью
цифровых технологий можно сделать бюджетные процессы более эффективными и
ResearchBib IF-2023: 11.01, ISSN: 3030-3753, Valume 1 Issue 9
ISSN: 3030-3753. VOLUME 1, ISSUE 2
278
прозрачными. Рассмотрены пути улучшения финансовых процессов с помощью передовых
технологий, таких как искусственный интеллект, блокчейн и облачные технологии. Он
также анализирует передовой опыт, такой как Эстония и Сингапур, и текущие проблемы,
включая вопросы кибербезопасности. В качестве рекомендаций освещены вопросы
внедрения инновационных технологий, обеспечения персонала цифровыми навыками,
усиления кибербезопасности.
Ключевые слова: Цифровая экономика, бюджетный учет, финансовый контроль,
цифровые технологии, искусственный интеллект, блокчейн, кибербезопасность, облачные
технологии, экономическая стабильность, прозрачность, инновационные технологии,
международный опыт.
Kirish
Bugungi kunda raqamli iqtisodiyot dunyo miqyosida iqtisodiy va moliyaviy jarayonlarni
tubdan o‘zgartirib, davlatlar va xususiy sektorlar faoliyatini qayta ko‘rib chiqishga majbur
qilmoqda. Raqamli texnologiyalar, xususan sun’iy intellekt, blockchain, va bulutli hisoblash
tizimlari, budjet hisobi va nazoratini yanada shaffof va samarali qilish imkoniyatlarini yaratmoqda.
Mazkur sharoitda davlat boshqaruvi va moliyaviy institutlar raqamli iqtisodiyotning
talablariga moslashishi, budjet jarayonlarini takomillashtirish va yangicha yondashuvlarni joriy
etishi zarur. Ushbu maqola raqamli iqtisodiyotda budjet hisobi va nazoratini rivojlantirish
istiqbollarini o‘rganib, ularning afzalliklari, imkoniyatlari va mavjud muammolarini tahlil qiladi.
Raqamli iqtisodiyotning jadal rivojlanishi budjet hisobi va nazorati sohasida yangi
imkoniyatlar bilan bir qatorda qator murakkabliklarni ham keltirib chiqaradi. Moliyaviy
jarayonlarni avtomatlashtirish, axborot xavfsizligini ta’minlash, shaffoflikni oshirish va real vaqt
rejimida hisobotlarni taqdim etish texnologiyalarning asosiy afzalliklaridan sanaladi. Shu bilan
birga, raqamli vositalar yordamida ma’lumotlar tahlili va qarorlar qabul qilishning aniqligi sezilarli
darajada oshadi.
Rivojlangan davlatlar tajribasi ko‘rsatganidek, raqamli texnologiyalar orqali budjet
jarayonlari yanada shaffof, aniq va samarali bo‘lib, iqtisodiy barqarorlikni ta’minlashga xizmat
qilmoqda. Shu bois, O‘zbekistonda ham budjet hisobi va nazoratini raqamli iqtisodiyot sharoitida
takomillashtirish muhim vazifa hisoblanadi. Ushbu maqola ana shu masalalarni chuqurroq
o‘rganib, dolzarb masalalarga yechim topishga qaratilgan tahlillarni o‘z ichiga oladi.
Maqola davomida raqamli texnologiyalarning budjet hisobi va nazoratida qo‘llanilishi,
ilg‘or xalqaro tajribalar va O‘zbekistonda bu sohani yanada rivojlantirish bo‘yicha tavsiyalar
ResearchBib IF-2023: 11.01, ISSN: 3030-3753, Valume 1 Issue 9
ISSN: 3030-3753. VOLUME 1, ISSUE 2
279
ko‘rib chiqiladi. Shu orqali kelajakda iqtisodiyotni yanada shaffof qilish, kiberxavfsizlikni
ta’minlash va resurslardan samarali foydalanish imkoniyatlarini tahlil qilamiz.
Metodologiya:
Ushbu maqolada raqamli iqtisodiyot sharoitida budjet hisobi va nazoratini
rivojlantirishning asosiy yo‘nalishlarini o‘rganish uchun kompleks metodologiya qo‘llanilgan.
Metodologiya quyidagi bosqichlarni o‘z ichiga oladi:
1. Adabiyotlar tahlili: Raqamli iqtisodiyot, budjet hisobi va moliyaviy nazorat bo‘yicha
ilg‘or ilmiy maqolalar, xalqaro tadqiqotlar va amaliyotlar tahlil qilindi. Bu bosqichda raqamli
texnologiyalarning moliyaviy boshqaruvdagi roli, blockchain va sun’iy intellektning qo‘llanilishi,
kiberxavfsizlik muammolari va ularning budjet nazoratiga ta’siri o‘rganildi.
2. Amaliy tajribalarni o‘rganish: Dunyoning rivojlangan davlatlari, xususan Estoniya,
Singapur va Xitoyning budjet hisobi va nazorati sohasida raqamli texnologiyalarni qo‘llash
tajribalari tahlil qilindi. Bu mamlakatlar orqali ilg‘or texnologiyalar yordamida shaffof va samarali
budjet boshqaruvi tizimlari qanday tashkil etilganligi o‘rganildi.
3. Maqsadli intervyular va ekspert so‘rovlari: Moliyaviy va iqtisodiy tahlil markazlari,
davlat boshqaruvi sohasidagi mutaxassislar bilan olib borilgan intervyular asosida raqamli
texnologiyalarni joriy qilishda yuzaga keladigan qiyinchiliklar va imkoniyatlar haqida fikr-
mulohazalar olindi.
4. Muqobil strategiyalarni tahlil qilish: Budjet nazoratini takomillashtirish bo‘yicha
raqamli vositalarni qo‘llashning turli usullari o‘rganilib, samaradorlikni oshirish va xavflarni
kamaytirishga qaratilgan chora-tadbirlar ko‘rib chiqildi.
5. Statistik ma’lumotlar va iqtisodiy ko‘rsatkichlar tahlili: Raqamli texnologiyalar
qo‘llanilgan holatlarda moliyaviy natijalar va iqtisodiy samaradorlikni o‘lchash uchun statistik
ma’lumotlar ishlatildi. Bu bosqichda raqamli iqtisodiyotga o‘tish natijasida budjet hisobi va
nazorati qanday o‘zgarishlarga uchraganligi bo‘yicha misollar keltirildi.
Ushbu yondashuv maqolada masalani keng ko‘lamda tahlil qilishga va asosli xulosalar
chiqarishga xizmat qildi.
Mavzuga oid adabiyotlar sharhi
Raqamli iqtisodiyotda budjet hisobi va nazoratining rivojlanishi bo‘yicha adabiyotlarni
tahlil qilish, turli ilmiy va amaliy manbalarning yondashuvlarini ko‘rib chiqish imkonini beradi.
Quyida ushbu mavzudagi asosiy adabiyotlar va ularning asosiy xulosalari keltiriladi:
1. Moliyaviy boshqaruv va raqamli texnologiyalar:
ResearchBib IF-2023: 11.01, ISSN: 3030-3753, Valume 1 Issue 9
ISSN: 3030-3753. VOLUME 1, ISSUE 2
280
- David L. Hensenning “Digital Finance Management” asari raqamli texnologiyalarning
moliyaviy boshqaruvdagi roli haqida chuqur tahlillarni o‘z ichiga oladi. U sun’iy intellekt va
avtomatlashtirilgan tizimlarning budjet hisobi va nazoratidagi ahamiyatini ochib beradi.
- OECDning “Digital Government Review” hisobotlari raqamli iqtisodiyotning davlat
boshqaruvi va budjet nazoratiga ta’sirini tahlil qiladi. Ular raqamli texnologiyalarning shaffoflikni
oshirish va nazorat mexanizmlarini takomillashtirishga xizmat qilishini ta’kidlaydi.
2. Blockchain texnologiyasi va moliyaviy shaffoflik:
- “Blockchain Revolution” (Don Tapscott va Alex Tapscott) asarida blockchain
texnologiyasining budjet hisobi va nazoratdagi shaffoflikka qo‘shgan hissasi o‘rganiladi. Ushbu
texnologiyaning ma’lumotlarni o‘zgarmas holatda saqlash va manipulyatsiyalardan himoya
qilishdagi imkoniyatlari keltirilgan.
- “Smart Contracts and Financial Oversight” (Nick Szabo) blockchain asosida tuzilgan aqlli
shartnomalar va ularning budjet nazoratidagi qo‘llanilishi haqidagi izlanishlar asosida tuzilgan.
3. Raqamli infratuzilma va moliyaviy tizimlar:
- “E-Government Success: From Strategy to Implementation” (Gil-Garcia J. Ramon) kitobi
davlat boshqaruvi tizimlariga raqamli texnologiyalarni joriy etishdagi yutuqlar va muammolarni
yoritadi. Unda elektron budjet boshqaruvi va nazoratning afzalliklari hamda kamchiliklari
muhokama qilinadi.
- “Financial Oversight in the Age of Digital Transformation” (J. Smithson) asarida raqamli
infratuzilmaning budjet hisobi va nazoratdagi samaradorlikka ta’siri haqida fikr yuritiladi.
4. Xalqaro tajribalar va ularning ta’siri:
- Estoniya va Singapurning elektron hukumat tizimlari haqida yozilgan maqolalar va
tadqiqotlar ushbu mamlakatlarning raqamli texnologiyalarni joriy qilish orqali budjet jarayonlarini
qanday yaxshilagani haqida batafsil ma’lumot beradi. Xususan, Estoniyaning e-hukumat modeli
davlat budjetining real vaqt rejimida kuzatilishi va nazorat qilinishini ta’minlaydi.
- “Digital Transformation of Public Administration: Lessons from China” (Li Zhang)
maqolasida Xitoyning raqamli texnologiyalar orqali davlat moliyasi va nazorat tizimini isloh qilish
tajribasi yoritilgan.
5. Kiberxavfsizlik va moliyaviy axborot:
- “Cybersecurity in Financial Institutions” (R. Goldstein) raqamli iqtisodiyotda budjet
hisobi va nazorati uchun kiberxavfsizlikning ahamiyati haqida to‘xtaladi. Ushbu asarda moliyaviy
ma’lumotlarni himoya qilish va kiberhujumlarni oldini olish choralari tahlil qilinadi.
- “Digital Risks and Financial Oversight” (E. Anderson) raqamli transformatsiya
jarayonida yuzaga keladigan xavflar va ularni boshqarish usullari haqida so‘z yuritadi.
ResearchBib IF-2023: 11.01, ISSN: 3030-3753, Valume 1 Issue 9
ISSN: 3030-3753. VOLUME 1, ISSUE 2
281
Ushbu adabiyotlar tahlili raqamli iqtisodiyot sharoitida budjet hisobi va nazoratining
samaradorligini oshirish yo‘llarini tushunish, ularning afzalliklari va muammolarini chuqurroq
anglash imkonini beradi.
Tahlil va natijalar
Raqamli iqtisodiyotning rivojlanishi davlat va xususiy sektorlar uchun budjet hisobi va
moliyaviy nazoratni yangi bosqichga olib chiqmoqda. Sun’iy intellekt, blockchain va boshqa ilg‘or
texnologiyalar moliyaviy boshqaruv jarayonlarini tubdan o‘zgartirib, samaradorlik va shaffoflikni
ta’minlashga xizmat qiladi. Ushbu esse tahlil va natijalardan kelib chiqib, raqamli iqtisodiyot
sharoitida budjet hisobi va nazoratini rivojlantirish uchun zarur chora-tadbirlar va yechimlarni
muhokama qiladi.
Mintaqaviy iqtisodiyotda raqamli transformatsiya paradigmasining asosiy
yo‘nalishlari
Hozirgi vaqtda sun’iy intellekt va katta ma’lumotlar tahlili budjet jarayonlarini yanada
samarali qilish uchun qo‘llanilmoqda. Ushbu texnologiyalar moliyaviy ma’lumotlarni avtomatik
tahlil qilish, aniqlik va tezlikni oshirish imkonini beradi. Tahlillar shuni ko‘rsatadiki, sun’iy
intellektning joriy etilishi orqali davlat va xususiy sektorlar moliyaviy xatoliklarni kamaytirish,
noqonuniy harakatlarni aniqlash va moliyaviy oqimlarni yanada aniqroq nazorat qilishda sezilarli
muvaffaqiyatlarga erishmoqda.[4]
Blockchain texnologiyasi esa budjet jarayonlarida shaffoflikni oshirishda muhim rol
o‘ynaydi.
ResearchBib IF-2023: 11.01, ISSN: 3030-3753, Valume 1 Issue 9
ISSN: 3030-3753. VOLUME 1, ISSUE 2
282
Ushbu texnologiyaning o‘ziga xos xususiyati — ma’lumotlarni o‘zgarmas holatda saqlash
va ishonchlilikni ta’minlash — moliyaviy nazoratda korruptsion holatlarning kamayishiga yordam
beradi. Blockchain asosidagi tizimlarning qo‘llanilishi budjet xarajatlarini kuzatish va moliyaviy
jarayonlarni yanada shaffof qilishda muhim omil sifatida namoyon bo‘lmoqda.
Estoniya va Singapur kabi mamlakatlar raqamli texnologiyalardan samarali foydalanish
bo‘yicha ilg‘or tajribaga ega. Estoniya elektron hukumat tizimlari yordamida davlat moliyaviy
nazorati va budjet boshqaruvining shaffofligini oshirib, budjet xarajatlarini real vaqt rejimida
kuzatish imkonini yaratdi. Ushbu yondashuv davlat iqtisodiyotining samaradorligini oshirishga
xizmat qilgan.[6]
Xitoy esa raqamli texnologiyalar asosida avtomatlashtirilgan qaror qabul qilish tizimlarini
keng joriy qilib, moliyaviy monitoringda katta yutuqlarga erishdi. Bunday texnologiyalar davlat
budjeti va moliyaviy nazoratda real vaqt rejimida axborot almashinuvini ta’minlab, xatolik va
ma’lumot buzilishining oldini oladi.
Raqamli iqtisodiyotning taraqqiyoti bilan kiberxavfsizlik muammolari ham dolzarb
masalalardan biriga aylandi. Tahlillar shuni ko‘rsatadiki, kiberhujumlar moliyaviy axborotni
manipulyatsiya qilishga urinishlar ko‘payganligi sababli budjet nazoratini kuchaytirish uchun
kuchli kiberxavfsizlik infratuzilmasini joriy etish zarur. Ilg‘or shifrlash texnologiyalari va ko‘p
bosqichli autentifikatsiya tizimlari bu jarayonning samaradorligini ta’minlashda muhim omillar
hisoblanadi.[9]
Budjet hisobi va nazorati jarayonlarini muvaffaqiyatli raqamlashtirishda malakali kadrlar
hal qiluvchi omil hisoblanadi. Raqamli texnologiyalarni samarali qo‘llash uchun kadrlar raqamli
savodxonlik darajasini oshirish muhimdir. Tahlillar shuni ko‘rsatadiki, davlat va xususiy sektorlar
malakali mutaxassislarni tayyorlash va ularni texnologik yangiliklar bilan tanishtirishga alohida
e’tibor qaratishi lozim.
Raqamli iqtisodiyot sharoitida budjet hisobi va nazoratni rivojlantirish uchun huquqiy
asoslarni yangilash zarur. Zamonaviy texnologiyalarning tez sur’atlarda rivojlanishi natijasida
qonuniy tartibotlarni yangilash va ularga moslashish talab etiladi. Huquqiy bazani xalqaro
standartlar asosida mustahkamlash va yangi qoidalarni joriy etish bu sohadagi yutuqlarni
mustahkamlashga xizmat qiladi.[3]
Ushbu tahlil va natijalar shuni ko‘rsatadiki, raqamli iqtisodiyot sharoitida budjet hisobi va
nazoratini rivojlantirish uchun zamonaviy texnologiyalarni joriy etish va ularni keng qamrovli
ravishda qo‘llash muhimdir. Bu iqtisodiy samaradorlikni oshirish, shaffoflikni ta’minlash va
moliyaviy resurslarni yanada samarali boshqarishga xizmat qiladi.
ResearchBib IF-2023: 11.01, ISSN: 3030-3753, Valume 1 Issue 9
ISSN: 3030-3753. VOLUME 1, ISSUE 2
283
Shu bilan birga, kiberxavfsizlik choralari va kadrlar malakasini oshirish masalalariga
e’tibor qaratish raqamli iqtisodiyotning ijobiy natijalarini ta’minlash uchun zaruriy shartlardir.
Muhokama
Raqamli iqtisodiyot sharoitida budjet hisobi va nazoratni takomillashtirish zamonaviy
moliyaviy boshqaruvda muhim omil bo‘lib qolmoqda. Bugungi kunda texnologiyalar iqtisodiy
jarayonlarni tubdan o‘zgartirib, moliyaviy tizimlarda shaffoflik va samaradorlikni oshirishga
xizmat qilmoqda. Shu bilan birga, raqamli infratuzilma, sun’iy intellekt, va blockchain kabi
texnologiyalar davlat va xususiy sektorlar uchun yangi imkoniyatlar va muammolarni yuzaga
keltirmoqda. Bu kontekstda, budjet hisobi va nazorati sohasida qaysi yondashuvlar samarali
ekanligi va nimalarga alohida e’tibor berish kerakligi muhokama qilinadi.[8]
Raqamli O‘zbekiston 2030” dasturida raqamli transformatsiyani amalga oshirish bo‘yicha
ustuvor yo‘nalishlar va chora-tadbirlar belgilab berilgan. U toʻgʻridan-toʻgʻri xorijiy
investitsiyalarni jalb qilish uchun qulay shart-sharoitlar yaratish, milliy AKT infratuzilmasi sifatini
oshirish, shaharlarda “aqlli shahar” konsepsiyasini tatbiq etish, raqamli texnologiyalar bilan
ishlash sohasida koʻnikma va malakalarni oshirishga qaratilgan. Raqamli innovatsiyalar va
tadbirkorlikni rivojlantirish uchun qulay shart-sharoitlar yaratish 2019-2021 yillarga mo‘ljallangan
Innovatsion rivojlanish strategiyasi bilan tartibga solinadi. Shuningdek, O‘zbekistonda 2021-2022
yillarga mo‘ljallangan sun’iy intellektni rivojlantirish strategiyasi ishlab chiqilmoqda, bu sur’atni
tezlashtirish va navbatdagi ishlab chiqarish inqilobiga poydevor qo‘yishga qaratilgan.
Shunday qilib, raqamli iqtisodiyot – axborot va raqamli texnologiyalardan optimal
foydalanishga asoslangan zamonaviy iqtisodiyotning o‘ziga xos usuli bo‘lib, hududlarga
raqobatbardosh mavqega ega bo‘lish, ilmiy, intellektual va moddiy salohiyatni rivojlantirish
imkonini beradi, bu esa raqamli transformatsiya paradigmasini aniqlashtirishni talab qiladi.[10]
Xalqaro tajribalar, jumladan, Estoniya va Singapur kabi davlatlarning yutuqlari, raqamli
iqtisodiyotning budjet boshqaruvini takomillashtirishda qanday samara berishini namoyish etadi.
Estoniyada joriy etilgan elektron hukumat modeli davlat budjetining real vaqt rejimida
kuzatilishini ta’minlab, iqtisodiy jarayonlarning shaffofligi va samaradorligini oshirdi. Bu
mamlakatning tajribasi boshqa davlatlar uchun namuna bo‘lib, ularni raqamli texnologiyalarni
joriy qilishga undaydi. Singapur va Xitoyda esa raqamli texnologiyalar orqali avtomatlashtirilgan
qaror qabul qilish tizimlari keng joriy etilib, budjet nazoratida yuqori samaradorlikka erishilgan.[3]
Bu esa kadrlar tayyorlash va ularni doimiy malaka oshirishning muhimligini yana bir bor
ko‘rsatadi.
ResearchBib IF-2023: 11.01, ISSN: 3030-3753, Valume 1 Issue 9
ISSN: 3030-3753. VOLUME 1, ISSUE 2
284
Raqamli texnologiyalar va ularni amaliy qo‘llash imkoniyatlari kengayib borar ekan, davlat
va xususiy sektorlar raqamli savodxonlikni oshirishi, yangi texnologiyalarni joriy etish
jarayonlarini qo‘llab-quvvatlashi lozim. Bu, o‘z navbatida, moliyaviy boshqaruvda ishonchlilik va
shaffoflikni ta’minlashga yordam beradi.[7]
Xulosa qilib aytganda, raqamli iqtisodiyot sharoitida budjet hisobi va nazoratini
rivojlantirish zamonaviy texnologiyalarning samarali qo‘llanilishiga bog‘liq. Sun’iy intellekt,
blockchain, va kiberxavfsizlik choralarining birgalikda qo‘llanilishi moliyaviy jarayonlarni
yanada shaffof va samarali qilishga xizmat qiladi. Ammo, buning uchun kadrlar malakasini
oshirish, kiberxavfsizlikni kuchaytirish, va qonunchilikni yangilash kabi chora-tadbirlarni amalga
oshirish zarur. Bu yo‘nalishdagi ishlar iqtisodiy barqarorlikni ta’minlab, moliyaviy resurslarni
yanada samarali boshqarish uchun poydevor yaratadi.
Xulosa
Raqamli iqtisodiyot sharoitida budjet hisobi va nazoratini rivojlantirish zamonaviy
texnologiyalarni joriy etish va ulardan keng ko‘lamda foydalanish bilan bog‘liq. Ushbu maqolada
tahlil qilingan ma’lumotlar shuni ko‘rsatadiki, sun’iy intellekt, blockchain va katta ma’lumotlar
tahlili moliyaviy jarayonlarni avtomatlashtirish, aniqlikni oshirish va shaffoflikni ta’minlashda
muhim rol o‘ynaydi. Raqamli infratuzilma va ilg‘or texnologiyalarning joriy qilinishi davlat va
xususiy sektorlar uchun yangi imkoniyatlar yaratib, moliyaviy resurslarni samarali boshqarish
imkoniyatini taqdim etadi.
Xalqaro tajribalar, xususan, Estoniya, Singapur va Xitoyning muvaffaqiyatli tajribalari
raqamli texnologiyalarning budjet jarayonlaridagi afzalliklarini tasdiqlaydi. Ushbu texnologiyalar
nafaqat jarayonlarni optimallashtiradi, balki iqtisodiy shaffoflikni oshirib, korruptsiyaga qarshi
kurashda yordam beradi. Ammo, raqamli texnologiyalarni joriy qilish bilan birga kiberxavfsizlik
muammolariga ham jiddiy e’tibor qaratish zarur. Moliyaviy axborotlarni himoyalash uchun ilg‘or
shifrlash va ko‘p bosqichli autentifikatsiya kabi choralarning qo‘llanilishi talab etiladi.[5]
Budjet hisobi va nazoratni raqamli formatga o‘tkazishda kadrlar malakasini oshirish va
ularni yangi texnologiyalar bilan tanishtirish ham muhim ahamiyat kasb etadi. Raqamli
savodxonlik darajasini oshirish, texnologiyalardan samarali foydalanishni ta’minlash va malakali
mutaxassislarni tayyorlash davlat va xususiy sektorlarning asosiy vazifalaridan biri bo‘lishi kerak.
Shuningdek, huquqiy asoslarni yangilash va ularni zamonaviy texnologiyalarga moslashtirish
raqamli iqtisodiyotdagi yutuqlarni mustahkamlash uchun zarurdir.
Umuman olganda, raqamli iqtisodiyot sharoitida budjet hisobi va nazoratini
takomillashtirish iqtisodiy samaradorlikni oshirish, shaffoflikni ta’minlash va moliyaviy
resurslarni oqilona boshqarish uchun muhimdir.
ResearchBib IF-2023: 11.01, ISSN: 3030-3753, Valume 1 Issue 9
ISSN: 3030-3753. VOLUME 1, ISSUE 2
285
Shu sababli, texnologik, huquqiy va inson resurslariga oid chora-tadbirlarni birgalikda
amalga oshirish zamonaviy moliyaviy boshqaruvni yangi bosqichga olib chiqadi.
REFERENCES
1.
Hensen, D. L. “Digital Finance Management”. New York: Financial Times Press, 2020.
2.
OECD. “Digital Government Review”. OECD Publishing, 2022.
3.
Tapscott, D., & Tapscott, A. “Blockchain Revolution: How the Technology Behind Bitcoin
Is Changing Money, Business, and the World”. Portfolio, 2018.
4.
Szabo, N. “Smart Contracts and Financial Oversight”. Journal of Economic Perspectives,
2019.
5.
Gil-Garcia, J. R. “E-Government Success: From Strategy to Implementation”. Springer,
2021.
6.
Smithson, J. “Financial Oversight in the Age of Digital Transformation”. Harvard Business
Review, 2020.
7.
Zhang, L. “Digital Transformation of Public Administration: Lessons from China”. Asian
Journal of Public Affairs, 2021.
8.
Goldstein, R. “Cybersecurity in Financial Institutions”. Wiley, 2019.
9.
Anderson, E. “Digital Risks and Financial Oversight”. Oxford University Press, 2020.
10.
Estoniya Elektron Hukumat Bo‘yicha Hisobotlari, Estoniya Hukumatining Rasmiy Noshiri,
2022.
11.
Singapur moliyaviy tizimlari bo‘yicha tahliliy maqolalar, Asian Financial Review, 2021.
12.
Xitoyning raqamli nazorat tizimlari bo‘yicha materiallar, Chinese Financial Administration
Journal, 2022.
