30-AVGUST, 2024-YIL
13
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI FAVQULODDA VAZIYATLAR VAZIRLIGI
TIZIMIDA AYOLLARNING O‘RNI
I.A.Raxmanova
Qashqadaryo viloyati favqulodda vaziyatlar boshqarmasi moliya iqtisod bo’limi bosh
iqtisodchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.13251044
Annotatsiya.
Ushbu maqolaning dolzarbligi shundaki, zamonaviy dunyoda xotin-
qizlarning ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlardagi roli tobora muhim ahamiyat kasb etib, jamiyat va
davlat boshqaruvi rivojiga qo‘shgan hissasini inkor etib bo‘lmaydi. An’anaviy qadriyatlar jadal
rivojlanayotgan jamiyat bilan uyg‘unlashgan O‘zbekiston Respublikasi sharoitida xotin-
qizlarning Favqulodda vaziyatlar vazirligi tizimiga integratsiyalashuviga alohida e’tibor
qaratilmoqda. Bu nafaqat mazkur bo‘lim faoliyati samaradorligini oshirishga yordam beradi,
balki ijtimoiy barqarorlik va taraqqiyotning garovidir.
Kalit so’zlar:
Favqulodda vaziyatlar vazirligi, xotin-qizlar, gender, moliyaviy-iqtisodiy.
THE ROLE OF WOMEN IN THE SYSTEM OF THE MINISTRY OF EMERGENCY
SITUATIONS OF THE REPUBLIC OF UZBEKISTAN
Abstract.
The relevance of this article is that in the modern world, the role of women in
socio-economic processes is becoming more and more important, and their contribution to the
development of society and state administration cannot be denied. In the conditions of the Republic
of Uzbekistan, where traditional values are combined with a rapidly developing society, special
attention is paid to the integration of women into the system of the Ministry of Emergency
Situations. This not only helps to increase the efficiency of this department, but is also a guarantee
of social stability and development.
Key words:
Ministry of Emergency Situations, women, gender, financial and economic.
РОЛЬ ЖЕНЩИН В СИСТЕМЕ МЧС РЕСПУБЛИКИ УЗБЕКИСТАН
Аннотация.
Актуальность данной статьи заключается в том, что в современном
мире роль женщин в социально-экономических процессах становится все более значимой,
и их вклад в развитие общества и государственного управления нельзя отрицать. В
условиях Республики Узбекистан, где традиционные ценности сочетаются с быстро
развивающимся обществом, особое внимание уделяется интеграции женщин в систему
МЧС. Это не только способствует повышению эффективности деятельности данного
ведомства, но и является залогом социальной стабильности и развития.
Ключевые слова:
МЧС, женщины, гендер, финансово-экономический.
30-AVGUST, 2024-YIL
14
Ayollarning Favqulodda vaziyatlar vazirligidagi ishtirokining moliyaviy-iqtisodiy
jihatlarini o‘rganish, ularning kasbiy rivojlanishi va martabasini o‘sishi uchun mumkin bo‘lgan
to‘siqlarni hamda rag‘batlantirib borish yo’llarirni aniqlash imkonini beradi. Bu boradagi
kamchiliklar va erishilgan yutuqlar tahlili mazkur sohada xotin-qizlarning ahvolini yaxshilashga
qaratilgan chora-tadbirlar ishlab chiqishga asos bo‘lmoqda. Bundan tashqari, xotin-qizlarning oila
va jamiyatdagi o‘rni muhimligiga alohida e’tibor qaratilishi jamiyatning barcha a’zolariga teng
imkoniyatlar yaratish maqsadida, ularni oiladan tortib davlat tashkilotlarigacha qo‘llab-
quvvatlashni zarur deb hisoblayman.
Davlatimiz tomonidan gender tengligi va ijtimoiy adolatni ta'minlashda ayollarning tabiiy
ofatlarni boshqarishdagi ishtirokini hamda moliyaviy mablag’larni iqtisod qilishdagi faoliyatini
yo’lga qo’yishga qaratilgan. Bu, o‘z navbatida, har qanday davlatning barqaror rivojlanishining
asosiy omili bo‘lgan xotin-qizlar salohiyatidan to‘liq foydalanish imkonini beradi.
O‘zbekistonda favqulodda vaziyatlarda aholiga tez va samarali yordam ko‘rsatishga qodir
xizmatlarga ehtiyoj ortib borayotgani zamonaviy davrning umumiy tendensiyalarini aks ettiradi.
Shu jumladan texnogen va ekologik xavflarning o'sishi, shuningdek, nazoratsiz shaharlashuv bilan
bog'liq muammolar mavjud. Xodimlarining malakasi va professionalligi jamiyat xavfsizligi va
farovonligiga bevosita ta'sir qiladi. Xavf tug’dirayotgan shoshilinch sharoitlarda odamlarga
yordam berish qobiliyati, maxsus tayyorgarlik, stressga qarshilik va jismoniy chidamlilik
qutqaruvchilarning asosiy fazilatlari hisoblanadi.
Butun dunyoda bo‘lgani kabi O‘zbekistonda ham yuqori jismoniy faollik bilan bog‘liq va
hayot uchun xavf tug‘diruvchi kasblar an’anaviy ravishda erkaklar hisoblangan. Ammo bugungi
kunda jinsi, yoshi yoki etnik kelib chiqishiga asoslangan chegaralar xiralashgani sababli, kasbiy
sohada gender ajratishni yo'q qilishga intilish mavjud. O‘zbekiston ayollari qat’iyat va mas’uliyat
talab qiladigan “erkak” kasblarini tobora ko‘proq tanlamoqda. Bu tendentsiya hukumat
tuzilmalariga, jumladan, ayollar tobora ko'proq rol o'ynay boshlagan xavfsizlik kuchlariga ham
tegishli.
O‘zbekiston Favqulodda vaziyatlar vazirligida xizmat ko‘rsatishda gender tengligi
tamoyili gender tengligining zamonaviy tendensiyalarini aks ettiruvchi va xalqaro standartlarga
mos keladigan qonunchilikda mustahkamlangan standartdir. Shu o’rinda, Favqulotda vaziyatlar
vazirligi tizimida xotin-qizlarni qo’llab-quvvatlash to’g’risida O`zbekiston Respublikasi Oliy
Majlisininig 2022 yil 27 aprel kunidagi KQ-340-sonli qroriga asosan “Yil ayoli” hamda “Gender
tengligi” bo`yicha qaror qabul qilingan. Bundan tashqari O`zbekiston Respublikasi FVVgi
tomonidan
2023
yil
28
sentabr
kunidagi
“Hon
atlas”
festevali
o`tkazish
30-AVGUST, 2024-YIL
15
to`g`risidagi,faol,iqtidorli,tashabbuskor hotin-qizlar o`rtasida “Zulfiya” mukofoti soxibalarini
tanlash to`grisidagi tadbirlar va ko`rik-tanlovlar o`tkazish to`g`risida buyruqlarni ijrosi
boshqarmamiz xotin-qizlarning hayotdagi faolligini oshirishdan iboratdir.
O‘zbekiston Respublikasi Favqulodda vaziyatlar vazirligi (FVV) tizimidagi xotin-qizlarning
ahvolini o‘rganish natijalarini muhokama qilar ekanmiz, ularning ushbu sohadagi ishtiroki bilan
bog‘liq bir qator muhim jihatlarni ajratib ko‘rsatishimiz mumkin. Masalan tashkilotimizda
muntazam ravishda o`tkaziladigan ekskursiyalar, dam olish maskanlariga sayohatlar uyushtirish,
oila a`zolari bilan madaniy hordiq chiqarish uchun kino, konsert, teatr tomoshalariga yuborish ham
bunga yaqqol misol bo`la oladi.
O‘zbekiston ayollari bu sohada oddiy rahbarlikdan tortib, yetakchi mutaxassislikkacha
bo’lgan turli lavozimlarni egallaydi. Qutqaruvchilar yoki o't o'chiruvchilar kabi ba'zi
ixtisoslashgan ravishda erkaklar ustunlik qiladigan kasblarda ularning ulushi pastligicha
qolayotgan bo'lsa-da, ayollar bo'limda boshqaruv, ta'lim, tibbiyot va moliya kabi sohalarda tobora
ko'proq qatnashmoqda.
O‘zbekiston Favqulodda vaziyatlar vazirligi tizimida xotin-qizlarga ushbu o‘ta muhim
sohaga salmoqli hissa qo‘shish imkonini beruvchi kasblarning keng doirasi mavjud. Biroq, amalda
ayollarning kamligi mavjud bo'lib, bu ularning favqulodda vaziyatlarga to'liq qo'shilishi uchun
to'siqlarni ko'rsatishi mumkin.
Xususan, O‘zbekiston Favqulodda vaziyatlar vazirligi tizimida
ishlayotgan ayollarning kasbiy faoliyatining o‘ziga xos xususiyati tufayli oila qurish qiyinroq.
Suningdek, madaniy me'yorlar va ijtimoiy umidlar ayollarning kasb tanlashida muhim rol
o'ynaydi. Misol uchun, ayollarning 65 foizi ijtimoiy bosim, ish va oilaviy mas'uliyatni
muvozanatlashda kasb faoliyatini o’sishi va rivojlanishiga ta'sir qiluvchi muhim omil sifatida
ko'rsatdi.
Vazirlik tizimida xotin-qizlarning faoliyati o‘rganilganda e’tibor va yanada kuchaytirishga
arziydigan muhim jihatlar aniqlandi. Moliyaviy va iqtisodiy masalalar, jumladan, daromad
barqarorligi va ijtimoiy kafolatlar ayollarning ushbu kasbiy sohani tanlashiga sezilarli ta'sir
ko'rsatadi, qayta ko'rib chiqish va takomillashtirishni talab qiladi. Kasbiy faoliyat va oilaviy
majburiyatlarni uyg'unlashtirishdagi qiyinchiliklar tegishli qo'llab-quvvatlash choralari bilan
bartaraf etilishi mumkin bo'lgan qiyinchiliklarni keltirib chiqaradi.
Favqulodda vaziyatlar vazirligidagi ayollarning qariyb 60 foizi ish va oilaviy mas’uliyatni
uyg‘unlashtirishda qiynaladi. Shuningdek, fikrimizcha ayollarning 80 foizining kasbiy o‘sishi va
oila farovonligiga erishishda oila va jamiyat tomonidan qo‘llab-quvvatlanishini zarur deb
hisoblaymiz.
30-AVGUST, 2024-YIL
16
Moliyaviy-iqtisodiy masalalar shuni ko‘rsatdiki, Favqulodda vaziyatlar vazirligi tizimida
mehnat qilayotgan ayollarning 55 foizi barqaror daromad va ijtimoiy kafolatlar tufayli ushbu
sohani tanlaydi. Biroq, ishtirokchilarning atigi 20 foizi ish haqini boshqa sohalarga nisbatan ancha
raqobatbardosh deb hisoblaydi.
Favqulodda vaziyatlar vazirligi xodimlarining 30 foizini ayollar tashkil etishiga qaramay,
faqat 10 foizi yuqori boshqaruv lavozimlarini egallaydi. Shu bilan birga, Favqulodda vaziyatlar
vazirligi tizimidagi ayol xodimlarning 75 foizi oliy ma’lumotga ega bo‘lib, bu kasbiy tayyorgarlik
va malaka jihatidan salmoqli yutuqdir. Jumladan, Qashqadaryo viloyatida ushbu tizimda 2,5%
ayollar faoliyat olib boradi, ulardan
yuqori boshqaruv lavozimlarida deyarli yo’q, oliy ma’lumotga
ega ayollar 3% ni tashkil etadi.
O‘zbekiston Favqulodda vaziyatlar vazirligi tizimida xotin-qizlarni rag‘batlantirish,
martaba oshirish hamda ijtimoiy va kasbiy moslashuvi jihatlarini yanada chuqurroq va har
tomonlama o‘rganish zarurligini ta’kidlaydi.
Ushbu sohadagi, qo‘llab-quvvatlash va rivojlanish dasturlarini e’tiborga olib, gender
tengligini ta’minlashga qaratilgan tashabbuslarni, jumladan, murabbiylik dasturlari, kadrlar
tayyorlash va kasbiy mahoratni oshirish orqali rivojlantirish muhim ahamiyatga ega.
Xulosa qilib aytganda, ayolning oila va jamiyatdagi o‘rni beqiyosdir. Ayol o’zining
go’zalligi, nazokatiligi, sadoqatiligi bilan birga kuchli, irodali, sabrli shaxs hisoblanadi.
Zamonaviy o’zbek ayoli bugungi kunda oilada mehribon ona, vafodor yor, saranjom oila
bekasi bo’lish bilan bir qatorda harbiy xizmatchi erkaklar bilan elkama-elka bo’lib og’ir,
mas’uliyatli va sharafli sohada faoliyat yuritib kelmoqdalar.
REFERENCES
1.
Maqola shaxsiy fikrlar asosida yozilgan va fikr yuritilgan.
I.A.Raxmanova
Qashqadaryo viloyati favfqulodda vaziyatlar boshqarmasi moliya iqtisod bo’limi bosh
iqtisodchisi. 2024y
