ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 4 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
110
ZARANG (ACER SEMOVII REGEL ET HERD) O`SIMLIGINING AHAMIYATI
D.G‘.Sodiqova
DTPI o‘qituvchisi
Pardayeva Gulshoda Safarovna
Biologiya ta’lim yo‘nalishi 4-bosqich talabasi.
https://doi.org/10.5281/zenodo.10935683
Annotatsiya. Hozirgi vaqtgacha ko‘pgina olimlar tomonidan respublikamiz sharoitida
manzarali o‘simliklarning iqlimlashtirilishi va introduktsiyasi muammolari bo‘yicha anchagina
tadqiqotlar amalga oshirildi va o‘zga hududlardan keltirilgan o‘simliklarning turli introduktsiya
sharoitlaridagi bioekologik xususiyatlari o‘rganilib, O‘zbekiston florasi yanada boyitib
kelinmoqda.Ushbu maqolada Zarang (Acer semovii regel et herd) o`simligining morfologiyasi va
xususiyatlari haqida ma’lumot berilgan.
Kalit so’zlar: Zarang, Acer semovii regel et herd, Aceraceae oilasi, morfologik, Tatar
zarangi, shumtolbarg zarang, daryobo‘yi zarangi.
IMPORTANCE OF MAPLE (ACER SEMOVII REGEL ET HERD) PLANT
Abstract. Until now, many scientists have carried out many studies on the problems of
acclimatization and introduction of ornamental plants in the conditions of our republic, and the
bioecological characteristics of plants brought from other regions under different conditions of
introduction have been studied, and the flora of Uzbekistan has been further enriched. This article
provides information about the morphology and characteristics of the Maple (Acer semovii regel
et herd) plant.
Key words: Maple, Acer semovii regel et herd, Aceraceae family, morphological, Tatar
maple, broadleaf maple, riverside maple.
ВАЖНОСТЬ РАСТЕНИЯ КЛЕНА (ACER SEMOVII REGEL ET HERD)
Аннотация. К настоящему времени многими учеными проведено множество
исследований по проблемам акклиматизации и интродукции декоративных растений в
условиях нашей республики, изучены биоэкологические особенности растений, привезенных
из других регионов в различных условиях интродукции, а также изучены биоэкологические
особенности растений, привезенных из других регионов в различных условиях интродукции.
флора Узбекистана еще больше обогатилась.В статье представлены сведения о
морфологии и характеристиках растения клен (Acer semovii regel et herd).
Ключевые слова: клен, Acer semovii regel et herd, семейство Aceraceae,
морфологический, клен татарский, клен широколиственный, клен приречный.
Mamlakatimiz shaharlarining va aholi punklarini ko‘kalamzorlashtirish bugungi kundagi
holatini yaxshilash hamda uni muhofoza qilishdagi dolzarb muammolardir. Chunki
ko‘kalamzorlashtirish atrof-muhitning sanitariya gigiyena holatini yaxshilashda, shamol kuchini
pasaytirishda, havoni tozalashda muhim ahamiyatga ega.
Bugungi kunda ko‘kalamzorlashtirishda muhim ahamiyatga ega bo ‘lgan istiqbolli
o‘simliklarning morfologik, biologik va o‘ziga xos bo‘lgan ekologik xususiyatlarni o ‘rganish
ushbu o ‘simlikni Denov tumani iqlim sharoitidagi aholi punktlarida ko ‘paytirishga va ulardan
keng foydalanishga imkon beradi[2].
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 4 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
111
Shunday o‘simliklar qatoriga kiruvchi Zarangning kelgusida mamlakatimiz xalq
xo‘jaligida, jumladan, ko‘kalamzorlashtirishda va aholi sog‘lig‘ini saqlashda muhim ahamiyatga
ega bo ‘lishi aniq.
Zarang (Aser L.) turkumi Aceraceae oilasiga mansub bo‘lib, bu turkumga 150 ga yaqin tur
kiradi. Zaranglar, barglarni to‘kuvchi daraxt hamda buta o‘simlikdir. Bo‘yi 6-8 metr ayrimlari 40
metr balandlikka va 1,5 metr diametrga ega daraxtlar. Poya po‘stolg‘i kulrang, yosh novdalari
silliq, shoxlari yuqoriga yo‘nalgan, kulrang, jigarrang, yashiroq, o‘suvchi novdalri yashil, sariq-
yashil yoki qizg‘ish-jigarrang daraxt bo‘lib, barglari butun, panjasimon bo‘lakli yoki murakkab
toq patsimon tuzilgan, doira shaklida joylashadi. Gullari shingil yoki to‘pgul hosil qiladi. Ba'zi
turlari bir uyli, ba'zilari ikki uylidir. Mevasi ikkita qanotchali bo‘lib, ikkiga ajraladi. O‘zbekiston
sharoitida zarangning 7 ta turi introduksiya qilinmoqda. Bular A. Negundo L., A. saccharinum
L., A. ginnala Maxim., A. pseudoplatanus L., A. Campestre L., A. Tataricum L., A. Semenovii
Rgl. Et. Herd[3].
Zarangning yog‘ochi qimmatbaho hisoblanadi. U tiniq sariq yoki qizg‘ish rangda, og‘ir,
qattiq bo‘ladi. Guli nektarli. Aholi yashash joylarni ko‘kalamzorashtirishda katta rol o‘ynaydi,
chunki uning qizil bargi va yumaloq shox shabbasi unga chiroyli tus beradi. O‘rmon
melioratsiyasi ishariga ham muhim o‘rinni egallaydi. Ihota o‘rmonzorlariga ekish tavsiya qilinadi.
Zarang yosh vaqtida tez o‘sadi, so‘ngra o‘sishi sekinlashadi. U 100-120 yil yashaydi.
To‘nkasidan bachki novda chiqaradi. Parxesh yo‘li bilan ko‘payadi. Ildizidan xam bachkilaydi[2].
Zarangning bir qancha turlari Tatar zarangi, shumtolbarg zarang, daryobo‘yi zarangi
ko‘kalamzorlashtirishda va o‘rmon melioratsiyasi ishlarida xamda o‘rmon xo‘jaligining xar xil
tarmoqlarida keng foydalaniladi. Surxondaryoning ekologik sharoitini hisobga olgan holda zarang
turkumi turlarini introduksiya qilish, hozirgi vaqtda ko‘kalamzorlashtirish ishlarini yo‘lga
qo‘yishga o‘z ahamiyatiga ega.
REFERENCES
1.
Тахтаджян А.Л. Систематика и филогения цветковых растений. – М.- Л.: Наука, 1966.
– 611 с.
2.
Тухтаев Б.Е. Интродукция лекарственных растений на засоленных землях
Узбекистана: Автореф. дис. … докт. биол. наук. – Ташкент, 2009. – 38 с.
3.
L.H. Yoziyev, Sh.A. Samatova. Manzarali o‘simliklar / Darslik / Qarshi: ―"Sharq"
nashriyoti, 2023. – 335 b.
