ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 11 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
150
INGLIZ TILI O‘QITISH METODIKASINING ZAMONAVIY YONDASHUVLARI
Ahmedova Fotima To'rayevna
NTM "Ziyo Zukko" maktabi, Ingliz tili o‘qituvchisi.
https://doi.org/10.5281/zenodo.17532450
Annotatsiya.
Ushbu maqolada ingliz tili o‘qitish metodikasining zamonaviy
yondashuvlari, kommunikativ, interaktiv va integrativ metodlarning afzalliklari hamda ularning
o‘quvchilarning til kompetensiyasini rivojlantirishdagi o‘rni tahlil qilinadi. Shuningdek, raqamli
texnologiyalar, onlayn ta’lim platformalari va innovatsion pedagogik vositalardan
foydalanishning samaradorligi ilmiy asosda yoritilgan.
Kalit so‘zlar:
ingliz tili, o‘qitish metodikasi, kommunikativ yondashuv, interaktiv ta’lim,
innovatsion texnologiyalar, til kompetensiyasi.
MODERN APPROACHES TO ENGLISH LANGUAGE TEACHING
METHODOLOGY
Annotation.
This article analyzes modern approaches to English language teaching
methodology, the advantages of communicative, interactive and integrative methods, and their
role in developing students' language competence. The effectiveness of using digital
technologies, online learning platforms, and innovative pedagogical tools is also scientifically
covered.
Keywords:
English language, teaching methodology, communicative approach,
interactive education, innovative technologies, language competence.
СОВРЕМЕННЫЕ ПОДХОДЫ К МЕТОДИКЕ ПРЕПОДАВАНИЯ АНГЛИЙСКОГО
ЯЗЫКА
Аннотация.
В статье анализируются современные подходы к методике
преподавания английского языка, преимущества коммуникативных, интерактивных и
интегративных методов и их роль в развитии языковой компетенции студентов. Также
научно рассматривается эффективность использования цифровых технологий, онлайн-
платформ обучения и инновационных педагогических инструментов.
Ключевые слова:
английский язык, методика преподавания, коммуникативный
подход, интерактивное обучение, инновационные технологии, языковая компетенция.
Kirish.
Bugungi globallashuv davrida ingliz tili nafaqat xalqaro muloqot vositasi, balki
ilm-fan, texnologiya, biznes, diplomatiya va madaniyat sohalarida ham asosiy aloqa tiliga
aylangan. Shuning uchun ingliz tilini o‘rganish va o‘qitish jarayoni har bir davlat, xususan
O‘zbekiston ta’lim tizimi uchun strategik ahamiyat kasb etmoqda. Chet tillarini, ayniqsa ingliz
tilini mukammal bilgan shaxslar jamiyatda intellektual salohiyatning o‘sishiga, xalqaro
maydonda mamlakatning raqobatbardoshligini ta’minlashga xizmat qiladi.
O‘zbekiston Respublikasida so‘nggi yillarda xorijiy tillarni o‘qitish tizimini tubdan isloh
qilish, ilg‘or xalqaro tajribalarni joriy etish, ta’lim jarayoniga innovatsion metodlarni keng tatbiq
etish bo‘yicha izchil chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda. Prezident Sh.M. Mirziyoyevning
2021-yil 19-maydagi
“Chet tillarini o‘qitish tizimini yanada takomillashtirish chora-
tadbirlari to‘g‘risida”gi farmoni
ushbu yo‘nalishdagi tub burilish nuqtasiga aylandi. Mazkur
hujjatda har bir fuqaro, ayniqsa o‘quvchi va talabalar uchun chet tilini puxta egallash
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 11 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
151
imkoniyatlarini kengaytirish, o‘qituvchilarning kasbiy salohiyatini oshirish, o‘quv-uslubiy bazani
xalqaro standartlar darajasiga olib chiqish vazifalari belgilab berilgan.
Shuningdek, **“O‘zbekiston Respublikasida ta’limni rivojlantirishning 2030-yilgacha
bo‘lgan konsepsiyasi”**da ham ingliz tili o‘qitish metodikasini takomillashtirish, kommunikativ
yondashuvni
keng
joriy
etish,
o‘qituvchilarni
zamonaviy
pedagogik
va
axborot
texnologiyalaridan samarali foydalanishga o‘rgatish ustuvor yo‘nalish sifatida qayd etilgan.
Ingliz tili o‘qitish metodikasi — bu nafaqat dars berish texnologiyasi, balki o‘quvchilarda
tilni chuqur anglash, madaniyatlararo muloqot yuritish, tanqidiy fikrlash va ijodiy yondashish
ko‘nikmalarini shakllantirishga qaratilgan ilmiy-pedagogik tizimdir. Shu boisdan, zamonaviy
ta’lim jarayonida metodika o‘zining yangi, innovatsion shakllarini topmoqda.
Hozirgi kunda dunyo tajribasida
kommunikativ yondashuv
,
interaktiv metodlar
,
integrativ o‘qitish
,
loyiha asosida ta’lim (project-based learning)
va
raqamli texnologiyalar
asosidagi o‘qitish konsepsiyalari o‘z samarasini ko‘rsatmoqda. Ushbu yondashuvlar o‘quvchini
dars jarayonining markaziga qo‘yadi, o‘qituvchini esa yo‘naltiruvchi, tahlilchi va
rag‘batlantiruvchi sifatida namoyon etadi.
Zamonaviy metodikalarning asosiy maqsadi — o‘quvchining faolligini oshirish, mustaqil
fikrlashni rivojlantirish, nutqiy kompetensiyani shakllantirish va tilni amaliy muloqotda qo‘llash
imkonini yaratishdir. Shu nuqtai nazardan, ingliz tili o‘qituvchisining roli ham o‘zgarib
bormoqda: u endilikda faqat bilim manbai emas, balki o‘quvchini til muhitiga olib kiruvchi,
ijodiy fikrlashni rivojlantiruvchi, kommunikativ faoliyatni tashkil etuvchi yetakchiga
aylanmoqda.
Raqamli texnologiyalar, multimedia vositalari va onlayn platformalar (Duolingo, Kahoot,
BBC Learning English, Quizlet, Edmodo, Google Classroom) esa o‘qitish jarayonini yanada
qulay, interaktiv va individual ehtiyojlarga moslashtirish imkonini bermoqda. Shu jihatdan,
ingliz tili o‘qitish metodikasining yangilanishi o‘qituvchi kasbiy kompetensiyasining doimiy
rivojlanishini, o‘quv dasturlarining moslashuvchanligini va o‘quvchilar motivatsiyasini
oshirishni talab etadi.
Demak, zamonaviy ingliz tili o‘qitish metodikasining muvaffaqiyati — bu ta’lim
jarayonida innovatsion yondashuv, texnologik integratsiya va shaxsga yo‘naltirilgan
pedagogikaning uyg‘unlashuvidan iboratdir. Ushbu maqolada ingliz tili o‘qitish metodikasining
hozirgi zamon talablari, ilg‘or yondashuvlar, ularning samaradorlik omillari va O‘zbekiston
ta’lim tizimida tatbiq etilish tajribalari ilmiy tahlil qilinadi.
Asosiy qism.
Zamonaviy ingliz tili o‘qitish metodikasi ta’limning shaxsga yo‘naltirilgan,
faol o‘quvchi ishtirokiga asoslangan hamda kommunikativ kompetensiyani shakllantirishni
maqsad qilgan tizim sifatida shakllanib bormoqda. Hozirgi ta’lim nazariyasi shuni ko‘rsatadiki,
tilni o‘rganish jarayonida faqat grammatik qoidalarni o‘zlashtirish yoki lug‘at boyligini
ko‘paytirish yetarli emas. Til – bu ijtimoiy muloqot vositasi bo‘lib, uni samarali egallash uchun
o‘quvchi real kommunikativ vaziyatlarda faol ishtirok etishi, fikrini mustaqil bayon etishi,
muammolarni tahlil qilib, ularni til vositasida yecha olishi kerak.
Ingliz tili o‘qitish jarayonida eng samarali metodlardan biri —
kommunikativ
yondashuv
dir. Ushbu metod 1970-yillardan boshlab til o‘qitishning ilg‘or yo‘nalishiga aylangan
bo‘lib, bugungi kunda dunyo miqyosida eng ko‘p qo‘llaniladigan yondashuv hisoblanadi.
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 11 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
152
Kommunikativ metodning asosiy maqsadi — o‘quvchilarda tilning amaliy muloqotdagi
funksiyasini o‘rgatish, ya’ni ular grammatik jihatdan to‘g‘ri, mazmunan aniq va erkin fikr bildira
olishlari kerak. Bu jarayonda o‘qituvchi asosiy rolni emas, balki yo‘naltiruvchi rolni bajaradi,
o‘quvchi esa dars jarayonining faol subyekti sifatida qatnashadi.
Kommunikativ metodda mashg‘ulotlar suhbat, rolli o‘yin, muammoli vaziyatlar, guruhli
muhokama, “brainstorming” (fikrlar bo‘roni), debat va intervyu kabi faol shakllarda o‘tkaziladi.
Masalan, “At the restaurant”, “At the airport”, “Solving a problem” kabi mavzularda rolli
o‘yinlar o‘quvchilarning lug‘at boyligini oshiradi, so‘z birikmalarni to‘g‘ri ishlatish
ko‘nikmasini shakllantiradi. Bu usul tilni “sun’iy” dars holatida emas, balki hayotiy muloqot
muhitida o‘rganish imkonini beradi.
Shuningdek, so‘nggi yillarda ingliz tili o‘qitish jarayonida
interaktiv metodlar
keng
qo‘llanmoqda. “Think-Pair-Share”, “Case study”, “Debate”, “Quiz”, “Cluster”, “Mind map” kabi
usullar o‘quvchilarning faolligini oshirib, ularda tanqidiy va ijodiy fikrlash qobiliyatini
rivojlantiradi. Interaktiv metodlarning afzalligi shundaki, ular o‘quvchining darsdagi passiv
ishtirokchilik holatini yo‘qotadi, muloqotda qatnashish, o‘z fikrini himoya qilish, bahslashish va
xulosa chiqarish malakasini shakllantiradi.
Integrativ yondashuv
ham hozirgi zamon metodikasining muhim yo‘nalishlaridan
biridir.
Integratsiya deganda ingliz tilini boshqa fanlar bilan bog‘lab o‘qitish tushuniladi.
Masalan, tarix, geografiya, biologiya, informatika yoki san’at fanlaridan olingan
materiallar ingliz tilida o‘rganiladi. Bu yondashuv o‘quvchilarga tilni faqat lingvistik ob’yekt
sifatida emas, balki axborot olish va fanlararo tafakkur vositasi sifatida o‘rganish imkonini
beradi. Integrativ metod tilni tabiiy kontekstda o‘rganish, ilmiy terminlarni to‘g‘ri ishlatish va
akademik nutqni rivojlantirishga xizmat qiladi.
O‘zbekiston ta’lim tizimida so‘nggi yillarda
CLIL (Content and Language Integrated
Learning)
metodining joriy etilishi integrativ o‘qitishning yangi bosqichidir. CLILda o‘quvchi
bir vaqtning o‘zida ingliz tilini o‘rganadi va ma’lum bir fan mazmuni bilan tanishadi. Masalan,
“Science in English” yoki “Geography through English” mashg‘ulotlari orqali o‘quvchi ingliz
tilini tabiiy muhitda o‘zlashtiradi. Ushbu metod o‘quvchilarning til kompetensiyasi bilan birga
fanlararo tahliliy fikrlashini ham rivojlantiradi.
Zamonaviy ingliz tili o‘qitish jarayonida
axborot-kommunikatsiya texnologiyalari
ning
o‘rni tobora ortib bormoqda. Raqamli vositalar ta’lim sifatini oshirish bilan birga o‘quvchilarda
mustaqil o‘rganish ko‘nikmalarini shakllantiradi. Masalan, “Duolingo”, “BBC Learning
English”, “Quizlet”, “Kahoot”, “Memrise”, “Coursera” kabi platformalar tilni o‘rganishni
interaktiv, vizual va qiziqarli shaklga aylantiradi. Shu bilan birga, “Google Classroom”, “Zoom”,
“Microsoft Teams” kabi vositalar onlayn darslar o‘tkazish imkonini yaratdi. Bu jarayon
o‘qituvchi uchun o‘quvchi faoliyatini nazorat qilish, topshiriqlarni avtomatik baholash, audio va
video materiallardan foydalanish kabi qulayliklarni ta’minlaydi.
Blended learning
(aralash ta’lim) modeli ham ingliz tili o‘qitishda keng tarqalgan
yondashuvdir. Bu metod an’anaviy darslar bilan onlayn ta’limni uyg‘unlashtiradi. O‘quvchi
auditoriyada asosiy mavzuni o‘rganadi, keyin esa onlayn muhitda mustaqil topshiriqlar bajaradi,
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 11 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
153
videodarslar tomosha qiladi yoki interaktiv mashqlarni yechadi. Bu esa o‘quvchining o‘z
tezligida o‘rganishiga, o‘qituvchining esa individual yondashuvni qo‘llashiga imkon beradi.
Project-based learning
(loyiha asosida o‘qitish) yondashuvi ham ingliz tili ta’limida
yuqori natija beradi. Bu metodda o‘quvchi ma’lum mavzuda mustaqil tadqiqot olib boradi,
ma’lumotlar to‘playdi, tahlil qiladi va o‘z loyihasini ingliz tilida taqdim etadi. Masalan, “My
Dream City”, “Climate Change”, “The Role of Social Media” kabi mavzulardagi loyiha ishlari
nafaqat nutqiy ko‘nikmani, balki ijtimoiy faollikni, jamoada ishlash va ijodkorlikni ham
rivojlantiradi.
Ingliz tili o‘qitishda o‘quvchi psixologiyasiga e’tibor qaratish ham muhim metodik
tamoyildir. Amerikalik olim S. Krashenning “affective filter hypothesis” nazariyasiga ko‘ra,
o‘quvchining hissiy holati (ishonch, motivatsiya, qo‘rquv darajasi) tilni o‘zlashtirish jarayoniga
bevosita ta’sir ko‘rsatadi. Shu sababli, o‘qituvchi darsda ijobiy muhit yaratishi, o‘quvchining
fikrini qadrlashi, uni rag‘batlantirishi lozim. Bu o‘quvchining o‘z-o‘ziga ishonchini oshiradi va
tilni tabiiy ravishda o‘zlashtirishni osonlashtiradi.
Bundan tashqari, zamonaviy ta’lim jarayonida
formativ baholash
tizimi ham keng joriy
etilmoqda. Ya’ni, o‘quvchining faqat yakuniy natijasi emas, balki o‘rganish jarayonidagi har bir
qadami baholanadi. Bunda o‘quvchiga teskari aloqa berish, xatolarni tahlil qilish, mustaqil o‘z-
o‘zini baholash ko‘nikmalarini shakllantirish muhimdir.
O‘zbekiston ta’lim tizimi bugungi kunda xalqaro baholash dasturlari —
CEFR
(Common European Framework of Reference for Languages)
,
IELTS
,
TOEFL
mezonlariga
mos metodikani shakllantirish yo‘lida izchil harakat qilmoqda. Bu tizimlar o‘quvchining til
kompetensiyasini tinglab tushunish, o‘qish, yozish va gapirish ko‘nikmalari bo‘yicha kompleks
baholashni talab etadi. Shu bois, har bir o‘qituvchi dars jarayonini ushbu mezonlarga
moslashtirishi, o‘quvchilarni xalqaro standartlarga tayyorlashi lozim.
Yuqoridagilardan kelib chiqib aytish mumkinki, zamonaviy ingliz tili o‘qitish metodikasi
o‘quvchini faol subyekt sifatida shakllantirish, uning ijodiy fikrlashini rivojlantirish, global
raqobatbardosh shaxsni tarbiyalashga xizmat qiladi. O‘qituvchining metodik saviyasi, texnologik
savodxonligi, tilni madaniy kontekstda o‘rgatish mahorati o‘quv jarayonining muvaffaqiyatini
belgilaydi.
Xulosa.
Shuni alohida ta’kidlash lozimki, metodika samaradorligi o‘qituvchining shaxsiy
fazilatlariga ham bog‘liqdir. Yaxshi metodikani faqat bilimli, ijodkor, o‘z kasbini sevuvchi va
har doim yangilikka intiluvchi o‘qituvchi amalga oshirishi mumkin. U o‘z darslarini
rejalashtirishda didaktik tamoyillar, psixologik omillar va kommunikativ ehtiyojlarni hisobga
olishi kerak.
O‘qituvchining eng muhim mahorati — o‘quvchini o‘qishga undash, unda til o‘rganishga
qiziqish va ishonch uyg‘otishdir.
Shuningdek, ingliz tili o‘qitish metodikasida
baholash tizimi
ni takomillashtirish ham
muhim o‘rin tutadi. An’anaviy testlardan tashqari, portfel, refleksiya, o‘zaro baholash, “peer
assessment” va “self-assessment” kabi yondashuvlar o‘quvchi o‘z rivojlanishini tahlil qilish,
xatolar ustida ishlash va o‘z o‘sishini kuzatish imkonini beradi. Bu esa o‘qitish jarayonini faqat
nazoratga emas, balki rivojlanishga yo‘naltiradi.
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 11 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
154
Umuman olganda, ingliz tili o‘qitish metodikasining zamonaviy yondashuvlari — bu
shunchaki yangi texnika yoki usul emas, balki ta’lim falsafasining yangilanishidir. Unda
o‘qituvchi va o‘quvchi o‘rtasida hamkorlik, muloqot, ijodkorlik va o‘zaro o‘rganish asosiy
qadriyat sifatida shakllanadi. Har bir metod, texnologiya va vosita o‘quvchining shaxsiy
rivojlanishiga, tilni amalda qo‘llash ko‘nikmasini kuchaytirishga xizmat qilishi lozim.
Shunday qilib, ingliz tili o‘qitish metodikasini takomillashtirish — bu uzluksiz jarayon
bo‘lib, u pedagogik tajriba, ilmiy izlanishlar, texnologik yutuqlar va xalqaro hamkorlik asosida
doimo rivojlanib boradi. Bugungi o‘qituvchi zamonaviy ta’lim talablariga mos, innovatsion
fikrlovchi, axborot texnologiyalaridan samarali foydalanuvchi, o‘quvchilarni mustaqil
o‘rganishga ilhomlantira oluvchi mutaxassis bo‘lishi zarur.
Foydalanilgan adabiyotlar
1.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Farmoni. “Chet tillarini o‘qitish tizimini yanada
takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”. — 2021-yil 19-may.
2.
Harmer, J. (2007).
The Practice of English Language Teaching.
— Pearson Education.
3.
Brown, H. D. (2014).
Principles of Language Learning and Teaching.
— Pearson
Longman.
4.
Krashen, S. (1982).
Principles and Practice in Second Language Acquisition.
—
Pergamon Press.
5.
Karimova, N. (2022).
Innovatsion metodlar orqali ingliz tilini o‘qitish samaradorligini
oshirish.
— “Til va madaniyat” jurnali, №2.
6.
Yuldasheva, G. (2023).
Interaktiv metodlarning o‘quvchi faolligiga ta’siri.
— Toshkent:
Fan nashriyoti.
