ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 10 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
183
RAQAMLI IQTISODIYOTDA TIJORAT BANKLARINING INVESTITSION
SALOHIYATINI OSHIRISHDA XALQARO MOLIYA INSTITUTLARI BILAN
HAMKORLIKNING ROLI
Qulliyev Anvar Zayniddinovich
https://doi.org/10.5281/zenodo.17329362
Annotatsiya.
Ushbu maqolada raqamli iqtisodiyot sharoitida Oʻzbekiston tijorat
banklarining investitsion salohiyatini oshirishda xalqaro moliya institutlari bilan hamkorlikning
ahamiyati tahlil qilinadi. Jahon banki, Yevropa Tiklanish va Taraqqiyot Banki, Osiyo Taraqqiyot
Banki va Xalqaro Valyuta Fondi kabi tashkilotlarning Oʻzbekistonda amalga oshirayotgan
loyihalari bank sektorining raqamli transformatsiyasi va investitsion imkoniyatlarini
kengaytirishda muhim rol oʻynayotgani asoslanadi. Maqolada xalqaro tajriba, texnik yordam va
moliyaviy resurslarning tijorat banklari raqobatbardoshligini oshirishdagi o‘rni ochib berilgan.
Kalit so‘zlar:
raqamli iqtisodiyot, tijorat banklari, xalqaro moliya institutlari, investitsion
salohiyat, Oʻzbekiston, raqamli transformatsiya.
РОЛЬ СОТРУДНИЧЕСТВА С МЕЖДУНАРОДНЫМИ ФИНАНСОВЫМИ
ИНСТИТУТАМИ В ПОВЫШЕНИИ ИНВЕСТИЦИОННОГО ПОТЕНЦИАЛА
КОММЕРЧЕСКИХ БАНКОВ В ЦИФРОВОЙ ЭКОНОМИКЕ
Аннотация.
В
статье
рассматривается
роль
сотрудничества
с
международными финансовыми институтами в повышении инвестиционного
потенциала коммерческих банков Узбекистана в условиях цифровой экономики.
Анализируется вклад таких организаций, как Всемирный банк, Европейский банк
реконструкции и развития, Азиатский банк развития и Международный валютный фонд,
в цифровую трансформацию банковского сектора и расширение инвестиционных
возможностей. Показано, что международное партнёрство способствует внедрению
инновационных финансовых инструментов и укреплению конкурентоспособности
национальных банков.
Ключевые слова:
цифровая экономика, коммерческие банки, международные
финансовые институты, инвестиционный потенциал, Узбекистан, цифровая
трансформация.
THE ROLE OF COOPERATION WITH INTERNATIONAL FINANCIAL
INSTITUTIONS IN INCREASING THE INVESTMENT POTENTIAL OF
COMMERCIAL BANKS IN THE DIGITAL ECONOMY
Abstract.
This article analyzes the role of cooperation with international financial
institutions in enhancing the investment potential of commercial banks in Uzbekistan within the
digital economy. It highlights the contribution of institutions such as the World Bank, the
European Bank for Reconstruction and Development, the Asian Development Bank, and the
International Monetary Fund in driving digital transformation and expanding investment
opportunities in the banking sector. The study emphasizes that international partnerships
facilitate innovation, improve competitiveness, and support the sustainable growth of
Uzbekistan’s financial system.
Keywords:
digital economy, commercial banks, international financial institutions,
investment potential, Uzbekistan, digital transformation.
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 10 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
184
Raqamli iqtisodiyot sharoitida tijorat banklarining investitsion salohiyatini oshirish —
milliy iqtisodiyotning raqobatbardoshligini mustahkamlash va xususiy sektorni moliyalashtirish
imkoniyatlarini kengaytirish uchun strategik muhim vazifa hisoblanadi. Oʻzbekiston bank tizimi
soʻnggi yillarda keng qamrovli islohotlardan oʻtmoqda; bu jarayonda xalqaro moliya institutlari
(XMI) — Jahon banki, Xalqaro Valyuta Fondi, Yevropa Tiklanish va Taraqqiyot Banki, Osiyo
Taraqqiyot Banki va Islom Taraqqiyot Banki kabi tashkilotlar — texnik yordam, moliyaviy
investitsiyalar va siyosat bo‘yicha maslahatlar orqali muhim rol oʻynamoqda.
XMI bilan hamkorlik tijorat banklariga raqamli transformatsiya uchun zarur bo‘lgan
infratuzilma va kadr salohiyatini rivojlantirishni ta’minlaydi: kredit riskini baholashda
avtomatlashtirilgan tizimlar, masofaviy bank xizmatlari va elektron to‘lovlar platformalari joriy
etilishi natijasida banklarning investitsion mahsulotlarni yaratish va tarqatish imkoniyati oshadi.
Misol uchun, Jahon bankining moliyaviy sektor islohotlarini qo‘llab-quvvatlovchi loyihalari va
EBRDning Oʻzbekistondagi banklarga yo‘naltirilgan investitsiyalari xalqaro standartlarga mos
keluvchi raqamli yechimlarni joriy etish jarayonini tezlashtirmoqda.
XMIlarning rolini samarali qilish uchun davlat siyosati bilan muvofiqlik zarur:
qonunchilikni modernizatsiya qilish, raqamli to‘lovlarni tartibga solish, kiberxavfsizlik talablari
va startap-ekotizimni rag‘batlantirishga yo‘naltirilgan kompleks chora-tadbirlar banklarning
investitsion mahsulotlarini xavfsiz va shaffof tarzda taklif etishiga yordam beradi. ADB va
UNDP kabi tashkilotlarning raqamli iqtisodiyotga oid strategik tavsiyalari mamlakat kontekstida
siyosiy islohotlar va xususiy sektorni jalb qilish mexanizmlarini shakllantirish uchun asos
hisoblanadi.
Tijorat banklari uchun XMI bilan hamkorlikning to‘g‘ri modeli — kredit va grant
resurslaridan tashqari, bilimi va tajribasini oʻz ichiga olgan intelektual kapitalni ham jalb
qilishdir. Texnik yordam orqali banklar investitsion puxta tahlil, startap va KOBni baholash,
venture lending va mos mahsulotlar yaratishda ko‘nikmalarni oshiradi. Shuningdek, XMIlar
tomonidan taqdim etiladigan kredit kafolatlari va liniyalar banklarni ilg‘or investitsion
instrumentlarga (masalan, SRI, green bonds, fintech-integratsiyalangan kreditlar) yo‘naltirishga
yordam beradi.
Amaliy tavsiyalar quyidagicha: davlat va Markaziy bank XMI loyihalarini strategik
maqsadlar bilan bog‘lagan holda, xususiy banklar bilan jamoaviy risk-sharing mexanizmlarini
yo‘lga qo‘yishi lozim; banklar raqamli mahsulotlarni ishlab chiqish jarayonida fintech
hamkorliklarini kengaytirib, XMI tomonidan taklif etilayotgan texnik yordam va standartlarni
tezkor joriy etishi kerak; investitsion portfellarni diversifikatsiyalash va ESG/raqamli baholash
me’yorlarini qo‘llash orqali investorlar ishonchini oshirish zarur. Ushbu yondashuv banklarning
investitsion salohiyatini oshiribgina qolmay, mamlakatdagi iqtisodiy transformatsiyani ham
qo‘llab-quvvatlaydi.
Kutilayotgan natijalar: XMIlar bilan muvaffaqiyatli hamkorlik natijasida Oʻzbekiston
tijorat banklari raqamli investitsiya mahsulotlarini kengaytiradi, kichik va oʻrta biznes (KOB)
uchun yangi moliyalashtirish kanallari paydo boʻladi, xalqaro investorlar ishtiroki oshadi va
banklar balanslari barqarorlashadi.
Shu bilan birga, kiberxavfsizlik va regulyativ moslik masalalariga qat’iy e’tibor
berilmasa, raqamli transformatsiya kredit sifatiga salbiy ta’sir koʻrsatishi mumkin — shuning
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 10 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
185
uchun XMI tomonidan taklif etilgan xalqaro tajriba va standartlarni mahalliy sharoitga
moslashtirish ustuvor vazifa hisoblanadi.
Xulosa sifatida, raqamli iqtisodiyot kontekstida tijorat banklarining investitsion
salohiyatini oshirishda xalqaro moliya institutlari — moliyaviy resurs, texnik yordam, standartlar
va kafolatlar manbai sifatida markaziy rol oʻynaydi. Oʻzbekiston misolida bu hamkorlikni
samarali qilish uchun davlat siyosati, regulyatorlar va banklar hamjihatligi, shuningdek, XMIlar
tomonidan taqdim etilayotgan resurslarning strategik yo‘naltirilishi muhimdir. Ushbu
yo‘nalishda amalga oshiriladigan chora-tadbirlar mamlakatning raqamli transformatsiyasini
rag‘batlantiradi va bank sektorining investitsion potentsialini barqaror oshirishga xizmat qiladi.
Foydalanilgan adabiyotlar
1.
Tolibov, Sh. (2024).
Xalqaro moliya institutlaridan investitsiyalarni jalb qilishning
ahamiyati.
Yashil iqtisodiyot va taraqqiyot jurnali, 4(6), 112–118.
iqtisodiyot-taraqqiyot.uz/journal/index.php/GED/article/view/6789
2.
Erdonaev, A. (2024).
O‘zbekiston tijorat banklarini transformatsiya qilishda xorijiy
tajribalarni joriy etish muammolari.
Yashil iqtisodiyot va taraqqiyot jurnali, 3(5), 96–103.
https://yashil-iqtisodiyot-taraqqiyot.uz/journal/index.php/GED/article/view/5618
→ Muallif bank sektoridagi transformatsiya jarayonida xorijiy tajribani qo‘llash, raqamli
yechimlar va xalqaro hamkorlik masalalarini yoritgan.
3.
Norov, A., & Ruzimamatov, N. (2024).
Tijorat banklarini transformatsiyalash sharoitida
raqamli texnologiyalarning o‘rni.
Muhandislik-iqtisodiyot jurnali, 2(3), 44–50.
https://muhandislik-iqtisodiyot.uz/index.php/journal/article/view/268
→ Maqolada raqamli texnologiyalar orqali bank xizmatlari sifatini oshirish, operatsion
samaradorlikni kuchaytirish yo‘llari tahlil qilingan.
4.
Mustafoyev, A.
(2023).
Raqamli iqtisodiyot va uning O‘zbekiston tijorat banklaridagi
tutgan
o‘rni.
Ilmiy
tadqiqot
jurnali,
5(2),
65–
71.
https://ilmiytadqiqot.uz/index.php/iti/article/view/2
5.
Absamatov, A. (2024).
Transformatsiya jarayonida innovatsion bank xizmatlarini
rivojlantirish yo‘llari.
Green Economy and Development jurnali, 4(4), 128–135.
https://green-eco.uz/index.php/GED/article/view/6312
