2025
SENTABR
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 2
|
ISSUE 9
10
BODOMSIMON BEZLARNING AUTOIMMUN YALLIG‘LANISHI: KLINIK VA
PATOGENETIK XUSUSIYATLARI
Xаmroevа Umidа Rаximovnа
Buxoro Dаvlаt Tibbiyot Instituti,
Otorinoloringolog.
https://doi.org/10.5281/zenodo.17052067
Kirish
Otorinolaringologiya va klinik immunologiyada bodomsimon bezlarning surunkali
yallig‘lanishi keng tarqalgan patologiya hisoblanadi. So‘nggi yillarda ushbu kasallikning
autoimmun mexanizmlar bilan bog‘liqligi alohida ilmiy qiziqish uyg‘otmoqda. Autoimmun
tonzillit (AIT) immun tizimining o‘z limfoid to‘qimalariga nisbatan toleransiyaning buzilishi
natijasida rivojlanadi. Bu holatda bodomsimon bezlarda davomli yallig‘lanish jarayoni kuzatilib, u
nafaqat mahalliy, balki butun organizmning immunologik disbalansiga olib keladi.
Autoimmun
yallig‘lanishning
patogenezi
T-limfotsitlar
faolligining
buzilishi,
autoantitanachalar hosil bo‘lishi va yallig‘lanish mediatorlarining ortiqcha ishlab chiqarilishi bilan
tavsiflanadi. Natijada limfoid to‘qimalarda doimiy antigen-antitelo reaksiyalari yuzaga kelib,
morfologik o‘zgarishlar shakllanadi.
Maqsad
Bodomsimon bezlarning autoimmun yallig‘lanishida klinik simptomatika, laborator
ko‘rsatkichlar, patogenetik mexanizmlar va davolash tamoyillarini tahlil qilish.
Materiallar va usullar
Mazkur tadqiqot doirasida xorijiy va mahalliy ilmiy adabiyotlar tahlil qilindi. Klinik
kuzatuvlar asosida 20–45 yosh oralig‘idagi surunkali tonzillit tashxisi qo‘yilgan bemorlarning
anamnez, laborator ko‘rsatkichlari va instrumental tekshiruv natijalari baholandi.
Natijalar
Tahlil natijalariga ko‘ra, autoimmun tonzillitda quyidagi klinik belgilar kuzatildi:
•
tez-tez angina qaytalanishi;
•
bo‘yin limfa tugunlarining kattalashishi;
•
farinoskopiyada bodomsimon bezlarda giperemiya, follikulyar o‘zgarishlar va chandiqli
infiltratlar;
•
umumiy holsizlik, subfebril harorat va bosh og‘rig‘i.
Laborator belgilar:
•
Anti-streptolizin-O (ASL-O) yuqori ko‘rsatkichlarda;
•
revmatoid faktor mavjudligi;
•
autoantitanachalar (ANA, anti-DNK) aniqlanishi;
•
ECHT va leykotsitoz ko‘tarilgan.
Asoratlar:
•
revmatizm va miokardit;
•
glomerulonefrit va nefropatiya;
•
endokardit va boshqa sistemik autoimmun kasalliklar.
2025
SENTABR
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 2
|
ISSUE 9
11
Ushbu ma’lumotlar bodomsimon bezlarning oddiy surunkali yallig‘lanishi bilan
autoimmun jarayonlar o‘rtasida yaqin bog‘liqlik borligini ko‘rsatadi.
Xulosa
Autoimmun tonzillit – klinik jihatdan turlicha namoyon bo‘ladigan, ammo og‘ir sistemik
asoratlarni keltirib chiqarishi mumkin bo‘lgan patologik jarayondir. Kasallikning erta tashhisi,
immunologik markerlarni aniqlash, zamonaviy immunomodulyator, antibakterial terapiya va
zarurat tug‘ilganda – tonzillektomiya muhim ahamiyat kasb etadi.
Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, autoimmun tonzillitni faqat mahalliy yallig‘lanish kasalligi
sifatida emas, balki butun organizmning immun tizimi bilan bog‘liq kompleks muammo sifatida
o‘rganish lozim. Shu sababli ushbu yo‘nalishda qo‘shimcha fundamental va klinik tadqiqotlar olib
borilishi talab etiladi.
Adabiyotlar ro‘yxati
1.
Kumar V., Abbas A.K., Aster J.C.
Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease
. 10th
ed. Philadelphia: Elsevier; 2021.
2.
Brook I. The role of anaerobic bacteria in tonsillitis.
International Journal of Pediatric
Otorhinolaryngology
. 2005;69(1):9–19.
3.
Ardehali M.M., Emami A., Rezaei N. Autoimmunity in chronic tonsillitis.
American
Journal of Otolaryngology
. 2010;31(6):401–406.
4.
Çolak A., et al. Autoimmune mechanisms in recurrent tonsillitis: a clinical and
immunological study.
European Archives of Oto-Rhino-Laryngology
. 2016;273(9):2731–
2737.
5.
Shulman S.T., Bisno A.L. Clinical practice guidelines for the diagnosis and management of
group A streptococcal pharyngitis.
Clinical Infectious Diseases
. 2012;55(10):1279–1282.
6.
Чернушенко Е.Ф., Воложин А.И.
Клиническая иммунология и аллергология
. –
Москва: ГЭОТАР-Медиа, 2019.
7.
Турғунов Б., Содиқов У. Surunkali tonzillitning immunologik xususiyatlari.
Tibbiyotda
yangi kun
. 2021;3(35):112–117.
