№ 1 (2023) Инфраструктура городского транспорта, экологические, санитарно-гигиенические проблемы в городах

Мазкур мақолада Ўзбекистон Республикасида уй-жой қурилиши соҳасида олиб борилаётган ислоҳатлар, иқлим ўзгаришига мослашиш ва унинг оқибатларини юмшатиш масалалари, шунингдек атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва биноларнинг энергия самарадорлиги масалаларига оид маълумотлар баён этилган.

Talabalarning mustaqil ishlashi, muammoli metodlar, oʼquv materialini oʼzlashtirish, imkoniyatlaridan foydalanib erkin fikrlash va dunyoqarashini shakillantirish.

Мақолада Ўзбекистонда архитектура ва қурилиш жараёнларига замонавий технологияларни жорий қилиш, хусусан, БИМ тизимига босқичма-босқич ўтиш ҳақида сўз боради. Янги технологияни сохага олиб кирилишининг давлат томонидан ёндошуви ва шахсий ёндошув, имкон қадар ушбу технологияни тезроқ амалда жорий қилишга сабаб бўлади.

Рассмотрены вопросы измерения прочности бетона методом поверхностного прозвучивания ультразвуком. Приведены модель измерения и формулы для оценки суммарной стандартной неопределенности измерения.

Taʼlim sifatini oshirish bilan birga zamonaviy kompyuter texnologiyalaridan foydalanib har qanday muhandislik hisoblarni, loyihalash ishlari va jarayonlarini avtomatlashtirishni amalga oshira oladigan kadrlarni tayyorlashdir.

Мазкур мақолада Республикамизда бино ва иншоотларни қуриш учун лойиҳа-смета ҳужжатларини ишлаб чиқиш асослари, бугунги ҳолати, ушбу соҳадаги айрим муаммаолар ва уларни ечимлари юзасидан маълумотлар келтирилган.

Kompyuter grafikasini yaxshi o‘zlashtirish, chiziqlarni ранги ва бўйалиш рангини кўрсатиш орқали ҳосил қилиш ва турли конструктив ҳамда қурилиш чизмалари билан ишлай оладиган даражада компьютер дастурларини урганиш.

Maqolada avtomobil yoʻllari va koʻpriklarning xalq xoʻjaligidagi oʻrni, tabiiy sharoiti, avtomobil va temir yoʻl transportining unumdorligi, samaradorligi va xavfsizligini hisobga olgan holda, barcha yoʻl elementlarining parametrlarini texnik-iqtisodiy asoslash tamoyillari, ularning qurilishdan keyingi umrboqiyligini hisobga olingan.

Ushbu maqolada Qurilish materiallarining issiqlik o'tkazuvchanligini o'lchash masalalari ko'rib chiqiladi. Issiqlik o'tkazuvchanligini o'lchashning umumiy standart noaniqligini baholash uchun o'lchov modeli va formulalar keltirilgan.

Ушбу мақола қурилиш материаллари саноатида инновацион фаолиятни ривожлантиришнинг долзарб муаммосига бағишланган. Мамлакатнинг қурилиш материаллари саноати салмоқли ресурс салоҳиятига ега бўлиб, улардан фойдаланиш саноатни инновацион ривожлантиришни тақозо етади. Мақолада шуни инобатга олган ҳолда иқтисодиётнинг замонавий қурилиш материалларига бўлган еҳтиёжини янада тўлиқ қондириш мақсадида кўриб чиқилаётган соҳани ривожлантиришнинг инновацион йўналишлари таклиф етилган.

Ushbu maqolada foydalanilayotgan bino va inshootlarning mustahkamligi past g‘ishtli devorlarni mustahkamligini qayta tiklash va g‘ishtli devorlarni nuqsonlarini bartaraf etish bo‘yicha tavsiyalar keltirilgan.

Maqolada yig‘ma-monolit temir beton (YMTB) ora yopma va tom yopmalarni turli jaxon ishlab chiqaruvchilar maxsulotlarini taxlili keltirilgan. Zamonaviy qurilishda konstruksiyalarni yuk ko‘tarish qobiliyatini yo‘qotmasdan vaznini kamaytirish dolzarb masalalar qatorida turadi. Bunday tizimlar Uzbekiston sharoitidagi bugungi tendensiyalarga javob beradi, ammo aloxida etibor va sinchkovlik bilan o‘rganishni taqozo etadi. Bunday konstruksiyalarni afzallik va kamchiliklarining taxlili keltirilgan, ulardan foydalanish muammolari aniqlanib, belgilangan. Respublika sharoitida bino va inshootlarni qurilishida ushbu konstruksiyadagi orayopmalardan foydalanishni asoslash va ta’minlashni talab etadi

майдалаш-эзиш ускунасининг ишлашини Оқим модели муҳим аҳамиятга эга, чунки у тош материалининг майдалаш камераси орқали пастга силжишини таминлайди. Майдаланиш ҳаракати ёки эзиш хусусиятларига булакчалар назорат қилинадиган шароитларда майдаланган ҳолда тошни булагини сиқиш асосида синовдан ўтказиш орқали эришилди. Кириш маълумотларига (CSS), тезлик, зарба, камера геометрияси, узатма қиймати тақсимоти ва материалнинг механик хусусиятлари каби параметрлар ҳисобланади. Турли хил маҳсулот рудалари учун ишлашни кўрсатадиган аньанавий конусли майдалагичнинг ишлаш. Конусли майдалаш эзиш ускунасининг номинал конструкцияси бажарилди. Ушбу босқичда майдалагич камерасини тавсифловчи номинал параметрлар тўпламини ҳисоблаш мумкин. Номинал зарба ва қатлам қалинлиги камеранинг кесимининг ҳар бир нуқтасида аниқланади. Худди шу материал симуляция ва дала синовларида ишлатилган. Ҳар бир сиқиш синовидан сўнг, материал элакдан ўтказилди. Ҳар бир текшириш учун олинган ўлчамларни тақсимлаш. Экспериментал маълумотларга мослаштирилган иккита ўзгарувчига эга танлов функцияси. б) 3D форматдаги функция кўриниши. Текширилаётган порфирит материалининг нормаллаштирилган майдаланиш ҳаракати. б) кварц ва порфиритнинг майдаланиш хусусиятларини солиштирилди.

Maqolada Fibo mobil beton zavodlari uchun ko'pikli beton ustki tuzilishining yaqinda ishlab chiqilganligi muhokama qilinadi. Ushbu yangi qo'shimcha pudratchilar va quruvchilarga o'z o'rnida yuqori sifatli ko'pikli beton ishlab chiqarish imkonini beradi, transport xarajatlarini kamaytiradi va ishlarni soddalashtiradi.
Maqolada ko'pikli beton va uning afzalliklari, masalan, yengil, energiya samaradorligi va ko'p qirraliligi bilan tanishtiriladi. Fibo mobil beton zavodlaridan foydalanishning afzalliklari, masalan, ularning moslashuvchanligi, samaradorligi, sifati va iqtisodiy samaradorligi muhokama qilinadi. Maqolada yangi ko'pikli beton qo'shimchasi batafsilroq tavsiflanadi, uning qanday ishlashi va u taqdim etadigan afzalliklari tushuntiriladi.

Ushbu maqolada beton strukturasida bo‘ladigan nuqsonlari, unga ta’sir koʻrsatuvchi omillar va nuqsonlarni hosil qiluvchi manbalari haqida maʻlumotlar berilgan.

Yangi avlod betonlari uchun superplastifikatorlar, noldan past haroratlarda aralashmaning qotib qolishini yanada tezlashtiradigan superplastifikatorlardan foydalanish.

Ushbu maqolada kompozitsion materiallarning klassifikatsiyasi, kompozitsion materiallarini  ishlab chiqarishning hozirgi kundagi usullari, ularning afzallikllari, ular uchun materiallar va mamlakatimiz hududida kompozitsion materiallarini ishlab chiqarishni rivojlantirish.

Ushbu maqolada dispers armaturalangan betonlarning xarakteristikalari , dispers armaturalangan betonlar uchun materiallar , dispers armaturalangan betonlar asosidagi kompozitlarni ishlab chiqarishning hozirgi kundagi usullari , ularning afzallikllari va mamlakatimiz hududida dispers armaturalangan betonlarni ishlab chiqarishni rivojlantirish.

Ushbu maqolada yo`l qoplamasini ta`mirlash uchun jahon tajribasida keng qo`llaniluvchi zamonaviy qurilish materiallaridan foydalanish orqali yo`l qoplamasini ta`mirlash uchun ketadigan harajatlar va odatiy ta`mir uchun sarflanuvchi harajatlar taqqoslangan.

Охирги йилларда самарали қўшимчалар, суперпластификаторларни қўллаш натижасида портландцемент танқислик муаммосини ҳал этишда кам сув талабчан боғловчиларни тадқиқотлаш энг асосий долзарб муаммо бўлмоқда. Боғловчи моддани механик-кимёвий фаоллаштириш, яъни майин майдаланган фаол минерал қўшимчаларни қўшиш, цементни майинлик даражасини ошириш ва суперпластификаторларни қўллашни кенгайтириш юқори даражада цементни тежаш учун имконият беради. Цемент танқислигини ўсишига боғлиқ бўлган факторлар, юқори сифатли хом ашё ресурсларини камайиши, саноат чиқиндилар хажмини ошиши ва экологик муаммоларни кўпайиши асосий сабаб бўлиб келмоқда, натижада цемент ва бетон материалларида ҳар хил минерал қўшимчаларни миқдорий қўлланиши актуал муаммо бўлмоқда.

Ushbu maqolada kompazitsion va po‘lat armaturalangan egiluvchi elementlarning mustahkamligi, egiluvchanligi va bikirligini tatqiq etishdan iborat.

Maqolada qurilish materiallari ishlab chiqarishda sanoat chiqindilaridan foydalanish istiqbollari va samaradorligi haqida so'z boradi. Shuningdek, sanoat va qurilish sanoatida chiqindisiz texnologiyani ishlab chiqish va qo‘llash istiqbollari haqida.

Мақолада кўпикбетон таркибига минерал микротўлдиргич сифатида киритилган “Ўзметкомбинат” АЖнинг микрокремнезёми ва поликарбоксилатли суперпластификтор «VESTA HPR 801» миқдорининг кўпикбетон қоришмасининг физик-механик хоссаларига таъсирини ўрганиш бўйича ўтказилган экспериментал тадқиқотларнинг натижалари келтирилган. Кўпикбетон таркибидаги микрокремнезёмнинг ортиб бориши билан материалнинг сиқилишга мустахкамлиги дастлаб камайиб бориши ва маълум даражага  етганидан сўнг кескин эса ортиши аниқланди ва шунга мос равишда регрессия тенгламасини тахлил қилиш йўли билан кўпикбетоннинг оптимал миқдордаги рецептура кўрсаткичлари асослаб берилди.

Ushbu maqolada oddiy og`ir beton asosida baland, ko`p qavatli, murakkab bino va inshootlar qurilishi, yengil betonlarning qurilishda ishlatilishi, shuningdek, yengil hamda mustahkam betonlarni qurilish sohasidagi samarodorligi. Konstruksiyalar tayyorlashda ishchi kuchini iloji boricha kamaytrish, shu bilan birga yengil mustahkam betonlarni og`ir beton o`rnida ishlatilishda samarali yechimlari xususida batafsil ma`lumotlar keltirilgan.

Bugungi kundа betоn texnоlоgiyаsi, sement tоshini strukturаsini shаkllаnish jаrаyоni vа uning sifаti yuqоri mustаxkаmlik dаrаjаsi xаmdа ekspluаtаtsiоn xоssаlаrini yuqоri bo‘lishini tа’minlаsh uchun betоn tаrkibigа bаzаlt tоlаni qo‘shish vа kimyоviy qo‘shimchаlаr bilаn mоdifikаtsiyа qilish yuqоri sаmаrа berаyаpti.