Международная научно
-
практическая конференция
«ПЕРСПЕКТИВЫ КРОЛИКОВОДСТВА: ПРОБЛЕМЫ И РЕШЕНИЯ»
107
TAJRIBADAGI DURAGAY QUYONLARNING S
O‘
YIM CHIQIMI
Ruziev R.I.
Quyonchilik seleksiyasi va genetika markazi katta ilmiy xodimi, q.x.f.n.,
Yusupov O.Y.
Samarqand davlar veterinariya meditsinasi, chorvachilik va biotexnologiyalar
uneversititi Toshent filiali (PhD) tayanch doktaranti
Annotatsiya:
Ushbu maqolada tajribadagi Flandr zotli va Kaliforniya zotli
quyonlarni mahalliy quyonlar bilan chatishtirishdan olingan F
1
va F
2
avlodlarining
75 kunlikdagi s
o‘
yim chiqimini natijalari va farqi yoritib berildi.
Kalit s
o‘
zlar:
Zotdor quyonlar, g
o‘
sht, s
o‘
yim chiqimi, nimta o
g‘
irligi, Flandr,
Kaliforniya, duragay avlodlar.
Abstract:
In this article, the results and differences in the slaughter yield of
the F1 and F2 generations obtained from the crossbreeding of experimental Flandre
breed and California breed rabbits with domestic rabbits and the difference in
75 days were highlighted.
Keywords:
Purebred rabbits, meat, slaughter yield, nimta weight, Flanders,
California, hybrid generations.
Kirish
Quyonchilik chorvachilik tarmo
g‘
iga mansub b
o‘
lib, qisqa muddatda
mahsulot ishlab chiqarish sur
’
atlarini oshirish va nisbatan arzon g
o‘
sht ishlab
chiqarishni k
o‘
paytirish imkoniyatlari katta. samarali texnologiyalarni ishlab
chiqish juda dolzarbdir.
Toshkent zonasining tabiiy-iqlim sharoitlari bilan bo
g‘
liq biologik va
iqtisodiy oqibatlari yetarlicha
o‘
rganilmagan. Quyonchilik fermalarida
o‘
zluksiz
ravishda bir maromda g
o‘
sht ishlab chiqarishni uchun ona quyonlarni suniy
qochirish texnologik jarayonni q
o‘
llash orqali yil davomida rejalashtirlgan g
o‘
sht
mahsulotini ishlab chiqarishga erishish mumkin. X
o‘
jalikdagi mavjud ona
quyonlarni bonitrovka qilingandan s
o‘
ng ularni qochirishda foydalaniladigan
erkak quyonlarning uru
g‘
berishi, uru
g‘
mahsuloti sifat va miqdor
k
o‘
rsatkichlarini laboratoriyada tekshirishdan
o‘
tkazilib baholangandan s
o‘
ng
ulardan nasl olishda foydalanishga ruhsat etiladi. Nasili quyondan olingan uru
g‘
sifatsiz b
o‘
lsa ona quyonlarni otalantira olmaydi. Bunda quyonlardan uru
g‘
olishda uchun sun
’
iy qin ishlatiladi. Nasili erkak quyonning uru
g‘
ining sifati qat
’
iy
doimiy emas, uning sifati oziqlantirish, parvarish qilish, jinsiy foydalanish rejimi
va uning so
g‘
li
g‘
i holatiga qarab
o‘
zgaradi. Uru
g‘
mahsuldorligini va uni sifatini
aniqlash uchun olingan har bir eyakulyatsiyaning uru
g‘
lantirish uchun yaroqliligi
va suyultirishning optimal darajasini belgilash uchun zarurdir. Uru
g‘
hujayrasini baholashda uning zichligi, spermatozoidlarning harakatchanligi,
konsentratsiyasi, tirik va
o‘
lik sperma foizi, patologik shakllar soni va omon qolish
darajasi hisobga olinadi. [2. 120 b].
Международная научно
-
практическая конференция
«ПЕРСПЕКТИВЫ КРОЛИКОВОДСТВА: ПРОБЛЕМЫ И РЕШЕНИЯ»
108
Hozirgi kunda dolzarb vazifalaridan biri respublikamiz aholisini oziq-ovqat
mahsulotlari bilan ta
’minlashdan iborat. Сhorvachilikda go‘
sht, tuxum, baliq
mahsulotlari bilan bir qatorda quyon g
o‘
shti yetishtirish alohida ahamiyatga ega.
Quyonning tanasi kichik b
o‘
lsada, beradigan mahsuloti inson uchun juda foydali
ekanligini eslatib
o‘
tmoqchimiz. Quyon g
o‘
shti so
g‘
liq uchun foydali b
o‘
lib, boshqa
g
o‘
shtlardan ta
’
mi va parhez xususiyatlari bilan ajralib turadi. Yangi muzlatilgan
quyon g
o‘
shtidan barcha mavsumlarda foydalanish imkonini beradi [3. 154 b].
Jaxonda sanoat usulida quyon boqish keng tadbiq etilgan b
o‘
lib, maxsus
kataklarda, yopiq binolarda optimal mikroklimat sharoiti ta
’
minlangan holda
t
o‘
liq ratsion asosida belgilangan ozuqa bilan boqiladi [1].
Tajriba
o‘
tkazish usullari va metodlari
Tajriba ishlari Toshkent viloyatining Qibray tumanidagi “Quyo
nchilik
seleksiyasi va genetika markazi” quyonxonasida o‘
tkazildi.
G
o‘
sht mahsuldorligi, s
o‘
yim massasi (o
g‘
irligi) va s
o‘
yim chiqimi b
o‘
yicha
hisoblanadi. Quyon g
o‘
shtini kimyoviy tarkibi va energetik qiymati amaldagi
(Lebedev P.T., Usovich A.T., 1976) usullari asosida amalga oshiriladi.
Olingan natijalar
Tajribalardagi barcha quyon bolalari x
o‘
jalikda qabul qilingan ratsion
asosida boqildi. Tajribadagi quyonlarnin 30 kunlik yoshida
o‘
rtacha tirik vazni
684,6 g-ni, 45 kunlik yoshida
o‘
rtacha 1101,8-g-ni 60 kunlik yoshida
o‘
rtacha
1597,4 g-ni tashkil qilib 45 kunlik yoshidagi tirik vazniga nisbatan 495,6 g-ga
ortgan b
o‘
lsa 90 kunlik yoshiga kelib bu k
o‘
rsatkich 1240,2 g-ni tashkil qildi. Yosh
o‘
suvchi quyonlarni oziqlantirishda q
o‘
llangan omixta yem retsepti tarkibida
makkaj
o‘
xori doni-13,05%, bu
g‘
doy doni-3,86%, suli doni 24,47%, bu
g‘
doy
kepagi-9,79%, beda,
o‘
ti uni 38,06%, soya shroti 8,32%, g
o‘
sht, suyak uni 0,82%,
“Kuffalo” premiksi 0,82%
-ni tashkil qildi.
Tajribadagi F
2
duragay quyonlarning 75 kunligida nazorat suymida
o‘
rtacha
tirik vazni 2315 g,butun nimta o
g‘
irliga
o‘
rtacha 1231.6 g-ni, lahm chiqimi
o‘
rtacha 1019,7 g-ni, suyak vazni 211,8 g-ni, g
o‘
shtdorlikkoeffitsenti 4,71%-ni
tashkil qildi.
1-jadval
F
2
duragay quyonlarning nazorat s
o‘
yimi k
o‘
rsatkichlari 75 kunlik
T/r
S
o‘
yim
oldi t/v, g
Nimta
vazni, g
S
o‘
yim
chiqimi, %
Laxm
vazni, g
Laxm
chiqimi,
%
Suyak
vazni,g
Suyak
chiqimi,
%
G
o‘
shtdor
- lik koef-
fitsienti
Jami
7743
4250,6
54,9
3539,6
83,2
781,0
14,9
O‘
rtacha
2581
1406,9
54,9
1179,9
83,2
237
16,7
4,98
m
0, 86
1, 34
±
1,47.
0,72
Международная научно
-
практическая конференция
«ПЕРСПЕКТИВЫ КРОЛИКОВОДСТВА: ПРОБЛЕМЫ И РЕШЕНИЯ»
109
2-jadval
F
1
-avlod duragay quyonlarning g
o‘
sht mahsuldorligi 75 kunlik
T/r
S
o‘
yim
oldi t/v, g
Nimta
vazni, g
S
o‘
yim
chiqimi, %
Laxm
vazni, g
Laxm
chiqimi,
%
Suyak
vazni,g
Suyak
chiqimi,
%
G
o‘
shtdor
- lik koef-
fitsienti
O‘
rtacha
2315
1231,6
53,2
1019,7
82,8
211,8
17,2
4,71
m
±
0,79
±
1,31.
±
1,24.
±
1,12
Xulosa
F
2
duragay quyonlari75 kunligidagi nazorat s
o‘
ymi k
o‘
rsatkichlari F
1
duragay quyonlaridan suyim o
g‘
irligi 10,3% ga,nimta vzni 12,46%-ga13,57%
ortiqcha bulib g
o‘
sht maxsuldorligi b
o‘
ycha II-avlod quyonlari I-avlodga nisbatan
9,5- 11% ga oshganligini kuramiz.
Foydalanilgan adabiyotlar r
o‘
yxati
1.
K.I.Xidirov, F.S.Allashev, Tajribadagi mahalliy populyasiyadagi
quyonlarning tana ekstereri k
o‘
rsatkichlari Chorvachilik va Nasilchilik ishi
jurnali
, №1,
mart Toshkent 2023 y
2.
Plotnikov, V.G., Firsova N.M. Quyonlarni k
o‘
paytirish, oziqlantirish va
saqlash.
–
M.: Agopromizdat, 1989.
–
223 b.
3.
R.I.Ruziev, D.Q.Yuldoshov, K.I.Xidirov, F.B.bahriddinov, F.S.Allashev
QUYONLARNI SAQLASH, OZIQLANTIRISH VA NASLCHILIK ISHLARI
MONOGRAFIYA “FAN ZIYONET”
NASHRIYOTI Toshkent 2023 10-15.b.
4.
Xolmatov A.X Quyonchilik 100 kitob t
o‘
plami 81-kitob 2021y 7-9 b.
