Международная научно
-
практическая конференция
«ПЕРСПЕКТИВЫ КРОЛИКОВОДСТВА: ПРОБЛЕМЫ И РЕШЕНИЯ»
203
ИЛМИЙ ВА ИННОВАЦИОН ТЕХНОЛОГИЯЛАР АСОСИДА
ЧОРВАЧИЛИКНИ РИВОЖЛАНТИРИШ
Бобоев Бахромжон Кенжаевич, Усмонов Одил Камилович
,
Махаммадалиев Махмуджон Ботиржон ўғли
Фарғона давлат
университети
Аннотация:
Мақолада Республикамида чорвачилик сохасини барқарор
ривожлантириш учун зарур шарт
-
шароитлар яратиш, илмий амалий
ишларни ва халқаро хамкорликларни янги инновацион технологиялар
асосида ривожлантириш, қишлоқ жойларининг ривожланиши хамда ахоли
фаровонлигини оширишда, шунингдек, озиқ
-
овқат хавфсизлиги ва қишлоқ
жойларда ахоли бандлигини таъминлашда фермер ва дехқон
хўжаликларининг ўрни мухим рол ўйнаши билан боғлиқ масалалар
ёритилган.
Калит сўзлар:
инновация, технология, наслчилик,
кадрлар тайёрлаш,
илмий салохият, гидропоника, яшил озуқа, Чорвачилик, озуқа база
.
Аннотация:
В статье раскрыта роль фермерских и крестьянских
хозяйств в создании необходимых условий для устойчивого развития
животноводческих отраслей республики. Особое внимание уделено
развитию научных исследований и международного сотрудничества на
основе инновационных технологий, а также развитию сельских
территорий и повышению благосостояния населения. Важная роль
отводится обеспечению продовольственной безопасности и занятости
населения в сельской местности.
Ключевые слова:
инновация, технология, селекция, подготовка
кадров, научный авторитет, кормовая база, гидропоника, зеленые корма,
животноводство, кормовая база.
Abstract:
In the article, the role of farmers and peasants in creating the
necessary conditions for the sustainable development of the livestock sector in the
Republic, developing scientific research and international cooperation based on new
innovative technologies, developing rural areas and improving the well-being of the
population, as well as ensuring food security and employment of the population in
rural areas. the issues related to playing an important role are highlighted.
Keywords:
Innovation, technology, selection, breeding, personnel training,
scientific authority, hydroponics, green feed. animal husbandry, natural base.
Кириш
Чорвачилик қишлоқ хўжалигининг энг мухим тармоғи бўлиб,
халқимизни сут, гўшт, тухум, асал, балиқ ва бошқа озиқ –
овқат
махсулотлари хамда енгил саноатни турли хом –
ашё билан таъминлашда
мухим ахамиятга эга.
Международная научно
-
практическая конференция
«ПЕРСПЕКТИВЫ КРОЛИКОВОДСТВА: ПРОБЛЕМЫ И РЕШЕНИЯ»
204
Француз олими Жан Жак Руссонинг қуйидаги сўзларидан бошлашни
лозим топдик, яъни: Хар қандай давлатни мустақиллигини сақловчи бир
омил бор –
бу унинг қишлоқ хўжалигидир. Бутун дунё бойликлари қўлингда
бўлсаю, ейишга нарсангиз бўлмаса –
сиз бошқага қарамсиз! Савдо бойлик
яратса, қишлоқ хўжалиги озодликни нафақат ушлаб қолади, балки
ривожлантиради... дейилган.
Хозирги вақтда чорвачилик энг сертармоқ сохалардан бири
хисобланади. Унинг асосий тармоқлари қорамолчилик, қўйчилик,
эчкичилик,
паррандачилик,
йилқичилик,
туячилик,
қуёнчилик,
асаларичилик, пиллачилик бўлса, сўнгги йилларда унинг таркиби янги
тармоқлар, яъни мўйнабоп хайвон турлари хамда, кўл ва сунъий интенсив
балиқчилиги ва хоказолар билан бойитилмоқда. Республикамида
чорвачилик сохасини барқарор ривожлантириш учун зарур шарт –
шароитлар яратиш, илмий –
амалий ишларни янги инновацион
технологиялар
асосида
ривожлантириш,
қишлоқ
жойларининг
ривожланиши хамда ахоли фаровонлигини оширишда, шунингдек озиқ –
овқат хавфсизлиги ва қишлоқ жойларда ахоли бандлигини таъминлашда
фермер ва дехқон хўжаликларининг ўрни мухим рол ўйнайди.
Республикада қишлоқ хўжалиги махсулотлари ялпи улушининг
44 фоизи чорвачилик тармоқлари махсулотлари хисобига тўғри келиши
кузатилмоқда.
Мамлакатимиз иқтисодиётини барқарор ривожлантиришда қишлоқ
хўжалигининг ўта мухим йўналишларидан бири хисобланган чорвачилик
тармоқларида селекция наслчилик ишларини дунёдаги илғор тажрибалар
хамда замонавий технологиялар ва илм –
фан ютуқларини амалиётга
жорий этиш,
бутун чорвачилик тармоғини иқтисодий самарадорлиги ва
рақобатбардошлигини оширишда мухим ахамият касб этади. Ўсиб
келаётган мамлакатимиз ахолисини чорвачилик махсулотларига бўлган
талабини қондириш ички истеъмол бозорларида гўшт, сут, тухум, асал,
балиқ ва бошқа махсулотларни ишлаб чиқариш хажмларини янада
кўпайтириш хамда уларнинг нархлари барқарорлигини доимий
таъминлаш энг мухим устивор вазифалардан бири хисобланади.
Бундай тадбирлар нафақат ахоли манфаатларини оширади балки,
қишлоқ жойларда тадбиркорликни ривожлантиришда мухим қадам
бўлади. Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевннг
2018 йил 28 декабрдаги Олий Мажлисга Мурожаатномасида “Аграр сохада
энг катта муаммо –
фермерларнинг қишлоқ хўжалиги сохасида етарли
билимга эга эмаслигидир. Тўғри, уларда куч –
ғайрат, ташаббус, ерга мехр
бор, кўпчилигининг кўзи ёниб турибди. Лекин афсуски, биргина хохиш
билан биз юқори хосилдорликка ва пировард натижага эриша олмаймиз.
Бизга қишлоқ хўжалиги технологияларини мукаммал эгаллаган, замонавий
ишлаб чиқариш
ва инновация усулларидан хабардор фермерлар сув билан
хаводек зарур” дейилган.
Международная научно
-
практическая конференция
«ПЕРСПЕКТИВЫ КРОЛИКОВОДСТВА: ПРОБЛЕМЫ И РЕШЕНИЯ»
205
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
мухтарам
Шавкат
Миромонович Мирзиёевнинг 2017 йил июн ойидаги Фарғона вилоятига
ташрифларида
Фарғона
давлат
университетида
“Зоотехния”
факулътетининг очилиши хамда “Асаларичилик” ва “Анорчилик”
йўналишлари бўйича олий маълумотли бакалавриатлар тайёрлаш йўлга
қўйилди. Хозирда Венгрия қишлоқ хўжалиги в хаёт фанлари университети
Фарғона давлат университети билан халқаро хамкорлиги доирасида Аграр
қўшма факультети ташкил этилди. Факультет қошида тупроқшунослик
ахоли томорқаларидан самарали фойдаланиш ва доривор ўсимликлар ва
мевачилик ва сабзавотчилик кафедралари фаолият кўрсатиб келмоқда.
Яна бир янгилик Фарғона давлат университети хамкорлигида ушбу
сохаларни янада ривожлантириш бўйича янги қурилаётган Фарғона эко
шахрида Ўзбекистон Қахрамони, университетнинг фахрий профессори,
хурматли ва азиз бўлган Лолахон опа Муротова номидаги қишлоқ
хўжалигига ихтисослаштирилган касб
-
хунар мактабининг Президентимиз
томонидан очилиши келажакда ёшларни ушбу сохаларга қизиқтириш, касб
–
хунарга ўргатиш, билимли ёшларни кейинги олий ўқув йўналишларига
тайёрлашдан иборат.
Шунинг учун келажакда ушбу сохаларни янада ривожлантириш,
илмий салохиятни янада ошириш ва
чорвачилик сохасини олий
маълумотли, етук зооинженерия мутахассислари билан таъминлаш
мақсадида Фарғона давлат университети Аграр қўшма факультети қошида
қўшимча (60840100) –
Ветеринария медицинаси (фаолият турлари бўйича)
ва (60811500) –
Зооинженерия (турлари бўйича) бакалаврият таълим
йўналишларини очиш ва қўшимча квоталар олиш мақсадга мувофиқ
бўлади деб хисоблаймиз.
Шунга асосан университетнинг аграр қўшма факултети қошида
2024
йилдан Зооинженерия (турлари бўйича) бакалаврият таълим
йўналиши очилди.
Республикада чорвачилик тармоқларини ривожлантиришда сўнгги
етти йил мобайнида мисли кўрилмаган даражада ислохотлар олиб
борилмоқда, буни том манода учинчи ренессанс даври деб атаса бўлади.
2016-
2023 йиллар давомида президентимиз Шавкат Миромонович
Мирзиёев томонидан эълон қилинган 2 та фармон, 30 га яқин қарор,
вазирлар Махкамасининг 50 дан ортиқ қарорлари билан Ўзбекистон
Республикаси Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмтасини
ривожлантириш
ва
чорвачиликда
илм
-
фанни
ривожлантириш
истиқболлари белгилаб берилган. Охирги йилларда Республикамизда
иқтисодий ислохотларни амалга оширилиши, чорвачилик фермер
хўжаликларига катта эътибор қаратилаётганлиги, чорвачиликда озуқа
базасини мустахкамлашда суғориладиган ерлардан оқилона фойдаланиб,
озуқабоп экинлардан юқори хосил олиш хисобига озуқа ишлаб чиқаришни
кўпайтириш, хамда янги инновацион технологиялар асосида қўшимча
Международная научно
-
практическая конференция
«ПЕРСПЕКТИВЫ КРОЛИКОВОДСТВА: ПРОБЛЕМЫ И РЕШЕНИЯ»
206
жадал усулда гидропоника технологияси асосида яшил озуқасини
етиштириш масалаларини ечиш чорвачилик сохаси ходимлари зиммасига
улкан вазифаларни юклайди.
Бу эса чорвачилик йўналишидаги наслчилик тоифасидаги
хўжаликларида олий маълумотли зооинженерия мутахассисларининг
назарий олган билимларини амалиётга боғлаш, чорва хайвонларнинг
махсулдорлик хусусиятларини яхшилаш, озуқа базасини яратиш, уларни
тўла қийматли озиқлантириш, асраш шароитларини яхшилаш, пуштдорлик
хусусиятларидан унумли фойдаланиш, селекция –
наслчилик ишларини
йўлга қўйишдан иборат бўлади.
Республика ва Фарғона вилоятида фаолият кўрсатаётган
чорвачиликка
ихтисослашган
фермер
хўжаликларида
юқори
махсулдорликка
эришиш
кўп
жихатдан
озуқа
захирасининг
мустахкамлигига боғлиқ, бунда куз, қиш ва бахор мавсумларида экин
майдонларида етарли озуқабоп экинлар бўлмаган даврда янги инновацион
юқори самарали жадал (интенцив) усулда автоматлаштирилган
гидропоник технологияси асосида яшил чорва озуқасини етиштириш
бошқа озуқабоп экинларни янги турларини экиш ва чорва хайвонларини
махсулдорлигини ошириш, чорвачилик махсулотларини кўпайтириш
хамда ахолини озиқ
-
овқат махсулотлари билан таъминлаш хозирги
куннинг долзарб вазифаларидан бири бўлиб хисобланади.
Фойдаланилган адабиётлар рўйхати:
1.
Аширов М.Э ва бошқалар. Фермер ва дехқон хўжаликлари хамда
ахоли хонадонларида қорамолчиликни ривожлантириш бўйича амалий
қўлланма. Тошкент 2019
-
йил.
2.
Хамдамов Х.А ва бошқалар. Чорвачиликка фаол инвестициянинг
асосий мезонлари. (сут ва гўшт йўналишидаги қрамолчилик фермаларини
самарали бошқариш бўйича қўлланма) Тошкент 2020
-
йил
3.
Usmonov O, Boboyev B, Mahammadaliyev M. Chet eldan olib kelingan
qoramollar bilan ishlashga doir tavsiyalar. International scientific journal.
372-375 2023
4. Usmonov O, Boboyev B, Mahammadaliyev M. Qoramollarning t
o‘g‘
ri
harakatlanishi mahsuldorlik garovidir. International scientific journal. 52-56
2023.
5. Usmonov O, Boboyev B, Mahammadaliyev M. Baxriddinov F.
Chorvachiligi rivojlangan davlatlarda olib borilayotgan naslchilik ishlari. Journal
of new century innovations. 57-61 2023
