Международная научно
-
практическая конференция
«ПЕРСПЕКТИВЫ КРОЛИКОВОДСТВА: ПРОБЛЕМЫ И РЕШЕНИЯ»
87
АКСЕЛЕРАЦИОН ТЕХНОЛОГИЯСИ АСОСИДА ҚУЁНЛАРНИНГ
ГЎШТ СИФАТИНИ ЎРГАНИШ
Ф.Б.
Бахридинов
Қуёнчилик
селекцияси ва генетика маркази
Аннотация
:
Акселерацион технологияси йил давомида оптимал
шароитда қуёнларни туғдириш ҳисобига гўшт маҳсулдорлигини оширишга
ва сифатли мўйна олишга ёрдам беради. Йил давомида махсулот ишлаб
чиқариш уяларни иситиш ва қишда қуёнларни илиқ сув билан боқиш орқали
таъминланади.
Калит сўзлар:
қуён, гўшт, тери, шароит, озиқлантириш, урчитиш,
қуён болалари, физиологик холати,
Кириш
Республикамизда қуёнлар асосан гўшт учун боқилади. Қуён гўшти
парҳезбоб ва тўйимлидир. Калорияси паст бўлишига қарамай мазкур гўшт
организмга қувват беришда бошқа гўштлардан фарқ қилмайди. Қуён
гўштидан тайёрланадиган шўрвани шифокор
-
диетологлар камқон,
камқувват, озиб кетган кишиларга, туберкулёз, қабзиятдан қийналаётган,
сурункали гастрит, ошқозонда кислота миқдори тушиб кетган,
атеросклероз ва ошқозон
-
ичак фаолиятининг бузилишидан азият
чекаётганларга тавсия этади. Қуён гўштида оқсил юқори даражада, ёғ жуда
кам бўлгани боис у товуқ, курка, қўй, мол гўштларига нисбатан шифобахш.
Ресурстежамкор технологиясини яратишга қаратилган акселерацион
қуёнчилик технологиясини ишлаб чиқишни ва акселерацион қуёнчилик
хўжалигини ташкил этишни режалаштирилган. Шунингдек, қуёнчилик
соҳасини ривожлантириш учун қулай шарт
-
шароитларни яратиш, янги
зотларни такомиллаштириш, қуёнлар селекцияси ва генетикаси соҳасида
рақобатбардош технологиялар мажмуасининг замонавий усулларини
жорий этиш, шунингдек, тармоқни келгусида ривожлантириш,
қуёнчилик
соҳасида
селекция
-
наслчилик
ишларини
такомиллаштириш
ва
рақобатбардош технологиялар яратиш, сунъий уруғлантириш ишларини
ривожлантиришга йўналтирилган илмий тадқиқотларни бажариш
ишларини йўлга қўйиш масалалари қўйилган.
Международная научно
-
практическая конференция
«ПЕРСПЕКТИВЫ КРОЛИКОВОДСТВА: ПРОБЛЕМЫ И РЕШЕНИЯ»
88
A
кселерацион технологияси
Тадқиқотимизда қуёнларнинг гўшт маҳсулдорлигига озиқлантириш
рационига киритилган «ProBioKorm»
универсал озуқабоп қўшимчасини
таъсирини
ўрганиш мақсадида хар гуруҳдан 3 бош қуёнларда 90 кунлик
ёшида назорат сўйими ўтказилди (1
-
жадвал).
1-
жадвал
Тажрибадаги қуёнларнинг назорат сўйим кўрсатгичлари
Кўрсатгичлар
I
гуруҳ
II
гуруҳ
Сўйиш олдидаги тирик вазн, г
2077
±12,0
2204
±9,3
Совутилган тушнинг вазни,г
1234,5
±9,0
1356,1
±11,0
Тушдаги лахм гўшт миқдори,г
890,5±6,1
1017,1±4,6
Тушдаги ёғ миқдори,г
34±1,2
38±0,9
Тушдаги суяқ миқдори,г
310±4,2
301±3,3
Сўйим чиқими
, %
59,44
61,53
Гўштдорлик индекси
2,87
3,38
1 жадвал маълумотларига кўра, II
-
гуруҳ қуёнларга 2 г дан суюқ
пробиотикни озиқлантириш рационига киритиш, уларнинг гўшт
маҳсулдорлигига ижобий таъсир кўрсатгани кузатилди. Улардан олинган
тушнинг вазни 121,6 г га тенгдошларидан кўп бўлди. Тушдаги лаҳм гўшт
миқдори II
-
гуруҳ қуёнларда 75,0%, ёғ миқдори 2,8%, суяклар миқдори
22,2% ташкил қилди. Назорат гуруҳидаги қуёнларда ушбу кўрсатгичлар
мос равишда 72,1; 2,75; 25,1 бўлгани кузалди. Тажриба гуруҳидаги
қуёнларнинг сўйим чиқими 61,53% ва гўштдорлик индекси 3,38 ташкил
қилиб, назорат гуруҳига нисбатан 2,09% ва 0,51 га мос равишда юқори
бўлганлиги аниқланди.
Международная научно
-
практическая конференция
«ПЕРСПЕКТИВЫ КРОЛИКОВОДСТВА: ПРОБЛЕМЫ И РЕШЕНИЯ»
89
Тажрибаларимизда маҳаллий қуён гўштининг биологик қиймати ва
сифатини, энергетик тўйимлигини аниқлаш мақсадида гуруҳдаги қуёнлар
гўштининг кимёвий таркиби ўрганилди Тажриба гуруҳлардан олинган
гўшт намуналарининг кимёвий таркибида фарқ қузатилди. Жумладан,
II гуруҳ қуёнлар гўштида назорат гуруҳига
нисбатан оқсил миқдори
0,92% га. Сув миқдори 0,16% ва кул миқдори 0,01% кўп бўлган, ёғ миқдори
эса 0,98% га кам бўлганлиги аниқланди.
Қуён
гўштининг биологик қийматини ифодаловчи кўрсаткич бу
гўштнинг оқсил сифат кўрсатгичи ҳисобланади. Бунинг учун гўштдаги
триптофан ва оксипролин аминокислоталар миқдори ўрганилди.
1-
расм. Қуёнлар гўштининг кимёвий таркиби
2 Жадвал маълумотлари бўйича II
-
гуруҳ қуёнлар гўштининг оқсил
сифат кўрсатгичи юқори бўлган (5,05), чунки уларнинг гўштида, I гуруҳ
билан таққослаганда, триптофан миқдори 4,2% кўп ва оксипролин миқдори
9,9%
кам бўлган (Р≥0,99).
2-
жадвал
Гўштнинг биологик қиймат кўрсатгичи
Кўрсатгичлар
I
гуруҳ
II
гуруҳ
Триптофан, мг%
325,24
±6,65
338,97
±9,17
Оксипролин, мг%
68,55
±
3,01
67,14
±
1,57
Оқсил сифат кўрсатгичи
4,74
±
0,08*
5,05
±
0,14**
*Р≥0,95
** Р≥0,99
Международная научно
-
практическая конференция
«ПЕРСПЕКТИВЫ КРОЛИКОВОДСТВА: ПРОБЛЕМЫ И РЕШЕНИЯ»
90
Гуруҳлараро гўшт маҳсулдорлик бўйича тафовуд озуқага қўшиб
берилган пробиотик сабабли қуёнларнинг ўсиш ва ривожланиши
жадаллашиши аниқланган. Шунингдек, тажрибаларимизда назорат сўйими
орқали “ProBioKorm”
универсал озуқабоп қўшимчасини қуёнларнинг ички
органлари морфометрик кўрсатгичларига таъсирини
ўрганилди (2
-
расм).
Расм маълумотлари таҳлили бўйича тажриба гуруҳидаги қуёнларда
умумий ички органлар вазни 398 г бўлиб тенгдошларига кўра 7,3 г га, ёки
1,97% кўп кўрсатгичка эга. Шунингдек, улар жигар, буйраклар ва ўпка вазни
кўрсатгичлар бўйича мос равишда 8,97 г; 1,4 г; 1,4 г га назорат гуруҳидан
оғир бўлган,
лекин ошқозон
-
ичак тракти ва юрак оғирлиги
бўйича
3,5
ва
0,6 г кам кўрсатгичга эга бўлишган (Р≥0,95)
.
Сўйиш олдиндаги тирик вазнга нисбатан II гуруҳ қуёнларда ошқозон
-
ичак тракти вазни 0,89%, юрак вазни 0,06% га I гуруҳ қуёнларидан кам
бўлган, бошқа органлар бўйича эса устунлик
қилгани кузатилди.
ХУЛОСАЛАР
1.
«ProBioKorm» универсал озуқабоп қўшимчасининг лиофил
қуритилган биомассасини қўллаш меъери 1 кг емга 2 гр биомасса, 1 тонна
емга 2 кг биомасса қўшилган ҳолатда қўллаш тавсия этилган. Суюқ ҳолатда
1
тонна сувга 1
-
2 л қўллаш тавсия этилади.
2.
Тажрибадаги она қуёнларнинг ўсиш ва ривожланиш кўрсатгичлари
гуруҳларда ёши ошиши билан турлича бўлган. Универсал озуқабоп
қўшимчасини истеъмол қилган она қуёнларнинг даврлар бўйича тирик
вазни тенгдошларига нисбатан юқори бўлганлиги кузатилган. Уларнинг
тирик вазни тажриба бошида 3 г, 150 кунлик ёшида 52 г, 180 кунлигида
-153
г, 210 кунлигида –
206 г
-
га юқори курсатгичга эга бўлган.
Международная научно
-
практическая конференция
«ПЕРСПЕКТИВЫ КРОЛИКОВОДСТВА: ПРОБЛЕМЫ И РЕШЕНИЯ»
91
Фойдаланилган адабиётлар рўйхати:
1.
Хидиров К.И., Баҳриддинов Ф.Б.., Асраев У.Н.., Мансуров О.М.,
Маманов Д.Ш.
“Аҳоли
ҳонадонларида қуёнларга микроиқлим яратиш ва
озиқлантиришни ташкил қилиш бўйича” тавсиянома 2023
2.
Хидиров К.И., Рузиев Р.И., Юлдашев Д.Қ. “Фермер хўжаликларида
қуёнларни боқиш технологияси”
номли мақола «chorvachilik va nasl
chilik
ishi» ж.
№
-4.
Тошкент 2022 й.
3.
Рузиев Р.И., К.И.
Хидиров “Турли зотлардаги қуёнларнинг ўсиши,
ривожланиши ва гўшт маҳсулдорлиги” илм
-
фан тараққиётида замонавий
методларнинг қўлланилиши мавзусидаги илмий онлайн конференция
тўплами 2022 йил 27
-
июнь, 24
-(06)-
сон.
4.
К.И.
Хидиров “Рост и развитие кроликов при бройлером
выращивании”
usrozlar uchun
журнал
1-
тўплам,феврал 2023 й.
5.
К.И.
Хидиров, Ф.С.
Аллашев “Тажрибадаги маҳаллий популяциядаги
қуёнларнинг тана экстерьери кўрсаткичлари” чорвачилик ва наслчилик
иши журнали, №1, март 2023 й
6.
Хидиров К.И., Баҳриддинов Ф.Б., Асраев У.Н., Мансуров О.М.,
Маманов Д.Ш. “Аҳоли
ҳонадонларида қуёнларга микроиқлим яратиш ва
озиқлантиришни ташкил қилиш бўйича” тавсиянома 2023
.
