Международная научно
-
практическая конференция
«ПЕРСПЕКТИВЫ КРОЛИКОВОДСТВА: ПРОБЛЕМЫ И РЕШЕНИЯ»
83
QUYONLARNING
O‘
SISH VA RIVOJLANISHI
Botir Sayfiddinovich Urokov
Quyonchilik selektsiyasi va genetika markazi, kichik ilmiy xodimi
Annotatsiya:
O‘
zbekistonda quyon g
o‘
shti yetishtirish va quyonchilikni
rivljlantirish, bu borada qiliniyotgan ishlarning natijalari. Axolini g
o‘
sht va g
o‘
sht
maxsulotlariga b
o‘
lgan talabini qondirish y
o‘
lida olib borilayotgan ishlar
t
o‘g‘
risida.
Kalit s
o‘
zlar:
Quyonchilik, quyon g
o‘
shti,
o‘
sishva rivljlanish, quyon bolalari,
sifatli g
o‘
sht,tadqiqotlar, trik vazn.
Аннотация:
Выращивание
кроличьего
мяса
и
развитие
кролиководства
в
Узбекистане
демонстрируют
положительные
результаты. Ведётся активная работа по удовлетворению потребностей
населения в мясе и мясопродуктах. Усилия направлены на повышение
продуктивности кроликов, внедрение современных технологий кормления и
содержания, а также улучшение породных качеств животных, что
способствует увеличению объёмов производства и качества продукции.
Ключевые слова:
кролиководство, мясо кроликов, рост и развитие,
крольчата, качество мяса, исследования, весовой трюк.
Abstract:
Growing rabbit meat and rabbit breeding in Uzbekistan, the results
of the work carried out in this direction. About the work carried out to meet the
population
’
s need for meat and meat products.
Key words:
rabbit breeding, rabbit meat, growth and development, baby
rabbits, quality meat, research, weight trick.
Kirish
Bugungi kunda quyonchilik tarmo
g‘
i dunyo iqtisodiyoti va iste
’
molida
muhim
o‘
rinlardan birini egallagan. Shu jumladan, chorvachilikda g
o‘
sht, sut,
tuxum va baliq mahsulotlari bilan bir qatorda quyon g
o‘
shti yetishtirish ham
muhim ahamiyatga ega. Zero quyonchilik serdaromad sohalardan b
o‘
lib, xususan
g
o‘
shti esa parhezbop hisoblanadi.
Quyonlarning g
o‘
shti va terisi shuningdek uning yo
g‘
i ham ekologik toza
mahsulot b
o‘
lib, kosmetologiyada turli kremlarni tayyorlashda foydalansa
b
o‘
ladi. Umuman olganda quyonchilik tarmo
g‘
ini yanada rivojlantirish, uning
terisi va m
o‘
ynasini sanoat usulida qayta ishlab eskportga y
o‘
naltirish x
o‘
jalik
yurituvchi sub
’
ektlar va tadbirkorlar uchun m
o‘
may daromad sanaladi.
O‘
zbekistonda axolini arzon va sifatli g
o‘
sht bilan taminlash maqsadida tanqisligi
va axolining g
o‘
shtga b
o‘
lgan talabini qondirish maqsadida
Международная научно
-
практическая конференция
«ПЕРСПЕКТИВЫ КРОЛИКОВОДСТВА: ПРОБЛЕМЫ И РЕШЕНИЯ»
84
O‘
zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 02.08.2019 yildagi
647-sonli qarori bilan
O‘
zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligi
hamda Veterinariya va chorvachilikni rivojlantirish davlat q
o‘
mitasi tizimidagi
Chorvachilik va parrandachilik ilmiy-tadqiqot instituti huzurida Quyonchilik
selektsiyasi va genetika markazini tashkil etish t
o‘g‘
risidagi taklifiga rozilik
berildi.
Quyonchilik tarmo
g‘
ini yanada takomillashtirish maqsadida xozirgi kunda
Quyonchilik selektsiyasi va genetika markazida olimlarimiz tomonidan 2 ta
darslik 6 ta monagrafya va 70 dan ortiq maqolalar chop etildi. Tadqiqodlarning
barcha davrlarida ilmda qabul qilingan zootexnikaviy, veterinariya va
biotexnologiya, statistik usullardan foydalanib kelinmoqda. Jumladan
quyonlarning tirik vazni tarozida tortish va
o‘
zaro taqqoslash orqali amalga
oshirildi. Bunda masalan quyonlarning
o‘
sishi, kunlik tirik vazni aniqlandi va tirik
vazni dinamikasi guruhlar va davrlar b
o‘
yicha
o‘
zaro taqqoslanadi.
1-jadval
Quyon bolalarinig
o‘
sish va rivojlanish dinamikasi-120-kunlik
Т/
r
Akselratsion usuli
Trik vazni g
Tana uzunligi sm
K
o‘
krak aylanasi sm
1.
2887,3
47,1
31,1
2.
3015,2
52,1
33,5
3.
2875,8
46,2
34,3
4.
3038,4
51,7
32,9
5.
3099,3
49,3
33,6
6.
3147,2
50,8
34,7
7.
3065,2
48,7
33,1
8.
3109,6
46,6
33,6
9.
3082,4
45,7
33,9
10.
2895,6
45,8
32,3
Jami
30216
484
333
o‘
rtacha
3021,6
48,4
33,5
m
15,7
0,54
0,24
Cv
3,3
5,2
3,3
Quyon bolalarining davrlar buyicha
o‘
sish dinamikasi, 120-kunda tirik
vazni
o‘
rtacha -3021,6 g tashkil kildi. tana uzunligi
o‘
rtacha -48,4 sm k
o‘
krak
aynalasi
o‘
rtacha 33,3 sm tashkil kildi.
Международная научно
-
практическая конференция
«ПЕРСПЕКТИВЫ КРОЛИКОВОДСТВА: ПРОБЛЕМЫ И РЕШЕНИЯ»
85
2-jadval
Quyon bolalarinig
o‘
sish va rivojlanish dinamikasi-150-kunlik
Т/
r
Akselratsion usuli
Trik vazni g
Tana uzunligi sm
K
o‘
krak aylanasi sm
1
3441,6
46,8
32,8
2
3632,1
48,7
32,7
3
3538,4
48,5
33,1
4
3389,8
46,2
33,7
5
3496,7
47,3
33,9
6
3478,3
48,3
33
7
3510,3
49,1
33,4
8
3584,3
50,2
34,5
9
3626,1
52,3
35,1
10
3614,5
50,6
32,8
Jami
35312,1
488
335
o‘
rtacha
3531,21
48,8
33,5
m
13,3
0,39
0,11
Cv
4,7
5,2
3,3
Quyon bolalarining davrlar buyicha
o‘
sish dinamikasi, 150-kunda tirik
vazni
o‘
rtacha-3531,2 g tashkil qilgan. B
o‘
lsa tana uzunligi
o‘
rtacha-48,8 sm
k
o‘
krak aynalasi
o‘
rtacha 33,5 sm tashkil qildi.
1-rasm. 90 kunlik quyon bolalari
Международная научно
-
практическая конференция
«ПЕРСПЕКТИВЫ КРОЛИКОВОДСТВА: ПРОБЛЕМЫ И РЕШЕНИЯ»
86
Xulosa: qilib shuni aytish mumkunki, quyonlarni kataklarda yaniy
Akseleratsiya usuli bilan boqilganda ularning tez k
o‘
payib qisqa muddatlarda
axolining parxezbob va shifobaxsh g
o‘
shtga b
o‘
lgan talabini birmuncha qondirish
mumkun b
o‘
ladi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati:
1.
Adilova A., Xolmatov A. “Fermer xo‘jaligida quyonchilik” O‘
zbekiston
qishloq x
o‘
jalik jurnali.
№ 11. 2010 y. 13 b.
2. Ballasov U.Sh., Mamatiminov Sh.K.
«Quyonchilik» o‘
quv q
o‘
llanma,
ToshDAU Taxririyat-nashriyot b
o‘
limi, Toshkent- 2016 y.
3. R
o‘ziyev R.I. «Yosh quyonboqarlar uchun uslubiy qo‘llanma», Toshkent,
«Munis design group» MChJ bosmaxonasi, 2015 y.
4. R
o‘ziyev R.I. «Xonadonlarda, ko‘
p tarmoqli fermer hamda boshqa
toifadagi x
o‘
jaliklarda quyon boqish b
o‘yicha tavsiyanoma», Toshkent, «Munis
design group» MChJ bosmaxonasi, 2016 y.
5. Tinayev N.N
–
Produktsiya krolikovodstva
–
M. Kolos. 2004 g.
6. Xidirov K.I., Ruziyev R.I., Muxtorov B.O., Xolmatov A.X.
–
“Mahalliy quyon
zotdorligiga mansub quyonlarni sutdorligini bolalarini yashovchanligiga ta
’siri”.
“O‘
zbekiston veterinariya va chorvachilikni rivojlantirishda yosh olimlarning
o‘rni” mavzusidagi “2021 yil Yoshlarni qo‘
llab-quvvatlash va aholi salomatligini
mustahkamlash yili”ga bag‘
ishlangan professor-
o‘
qituvchi va yosh olimlarning II-
masofaviy ilmiy
–
amaliy Konferentsiyasi. 2021-yil.
7. Yosh quyon bolalarini
o‘
stirish usullari, Fermer jurnali 2020 yil, Xidirov
K.I., Ruziyev R.I., Allashov F.S., Muxtorov B.
8. Ona quyonlarning sutdorligini bolalarini yashovchanligiga ta
’
siri, 2020
yil, Chorvachilik va naslchilik ishi jurnali, 4-son, 40 b. Xidirov K.I., Ruziyev R.I.,
Allashov F.S.
9. Quyonchilik b
o‘
yicha
o‘
quv q
o‘
llanma, Toshkent, 2020 yil, Xidirov K.I.,
Ruziyev R.I., Yuldashov D.Q. va boshqalar.
10. Quyonlarni sun
’
iy uru
g‘
lantirish b
o‘
yicha tavsiyanoma, Toshkent, 2020
yil Xidirov K.I., Saydiumarov O.O., Allashov F.T., Muxtorov B.O.
