Международная научно
-
практическая конференция
«ПЕРСПЕКТИВЫ КРОЛИКОВОДСТВА: ПРОБЛЕМЫ И РЕШЕНИЯ»
23
G
O‘
SHT-TERI Y
O‘
NALISHIDAGI QUYON ZOTLARINI K
O‘
PAYTIRISH
VA SAQLASH SHAROITLARINI YAXSHILASH
Yangiboyev Abdimalik Eshmurodovich, Xolb
o‘
tayev Ilyosjon Rustam
o‘g‘
li,
Saydaliyeva Shahnoza Baxodir qizi, Q
o‘
ldosheva Sumaniso Begzod qizi
Samarqand davlat veterinariya meditsinasi, chorvachilik va biotexnologiyalar
universiteti Toshkent filiali
Annotatsiya:
Yurtimizda quyonchilikka qaratilgan keng imkoniyatlardan
oqilona foydalangan holda mamlakatimizda quyonchilik rivojlantirish,
quyonlarning qishloq x
o‘
jaligidagi ahamiyati, ularning mahsuldorligini oshirish,
g
o‘
sht-teri y
o‘
nalishidagi quyon zotlarini saqlash sharoitini t
o‘g‘
ri y
o‘
lga q
o‘
ygan
holda g
o‘
sht-teri y
o‘
nalishidagi quyonlardan yanada k
o‘
proq mahsulot olishning
yangi innovatsion usullari bayon qilingan.
Kalit s
o‘
zlar:
Zot, quyon, tovushqon, g
o‘
sht, tivit, namlik, harorat, mikroiqlim,
ventilatsiya, shamollatish, yoru
g‘
lik, silos, omuxta yem.
Аннотация
:
Изложены
инновационные
методы
развития
кролиководства в Узбекистане, основанные на рациональном использовании
широких возможностей этой отрасли. Подчёркнута важность
кролиководства в сельском хозяйстве, а также рассмотрены пути
повышения продуктивности кроликов. Особое внимание уделено увеличению
объёмов продукции от кроликов мясо
-
шкуркового направления при создании
правильных условий их содержания.
Ключевые слова:
Порода, кролик, кровь, мясо, тивит, влажность,
температура, силос.
Abstract.
In our country, new innovative methods of obtaining even more
products from rabbits in the meat-skin direction are described, which, using the
broad opportunities aimed at rabbit breeding wisely, will improve the importance
of rabbits in agriculture, increase their productivity, and correctly establish the
conditions for keeping rabbit breeds in the meat-skin direction.
Keywords:
Breed, rabbit, blood, meat, silage, ventilation, wool.
Kirish
Quyonchilik chorvachilikning kelajagi porloq istiqbolli y
o‘
nalishidir.
Tez yetilishi va k
o‘
payishi sababli quyonlar qisqa vaqt ichida ayniqsa yosh va
kattalar uchun foydali parxezli g
o‘
shti, sanoat uchun tivit, m
o‘
yna beradi.
Quyonchilik-chorvachilik sohasi b
o‘
lib, undan yengil sanoat uchun g
o‘
sht, teri,
tiviti, dehqonchilik uchun kompost, biogumus, tibbiyot uchun tromboplastin,
sitrat plazmasi, protoelektik fermentlar, qimmatli turli oqsillar, ona quyonlarning
Международная научно
-
практическая конференция
«ПЕРСПЕКТИВЫ КРОЛИКОВОДСТВА: ПРОБЛЕМЫ И РЕШЕНИЯ»
24
sutidan olinadi. “Rucosent” preparati (uning ta’
sir qiluvchi moddasi C1-esteraza
ingibitori) va boshqa turdagi mahsulotlar yetishtiriladi. Yil davomida bir juft
voyaga yetgan ur
g‘
ochi quyondan 8-9 marta bol olish mumkin.
O‘
rtacha bir
tu
g‘
ishda 7-9 quyon bolasi olinib, t
o‘g‘
ri boqilsa bir oiladan yiliga 65-90 kg quyon
g
o‘
shti, 65-75 dona teri va naslli mayin quyon zotlaridan esa quyon bolalari bilan
birga q
o‘
shimcha 1 kg tivit olish mumkin.
Mavzuning dolzarbligi
Quyon zotlari: hozirda respublikamizda oq velikan, kulrang velikan, Rossiya
morderi, shinshila, kapalaksimon, olmaxonsimon, kumushsimon, qora q
O‘
ng
’
ir,
vena zangori, flandr, reks, paltava, burgund, kaliforniya va boshqa zotli quyonlar
boqilmoqda.Parvarishlash. Quyon boqiladigan joy zax va nam b
O‘
lmasligi kerak.
Quyon boqib, k
O‘
p daromad olish uchun birinchi navbatda serpusht ona quyonlar
sonini k
O‘
paytirish lozim. Shundagina mahsulot (g
O‘
sht, tivit, m
O‘
yna) ning
tannarxi arzonga tushadi va sifati yaxshilanadi. Quyon bolalari 60-65 kungacha
onalarini emizib boqiladi va vazni 1,8-2,2 kg. ga yetishi bilan g
O‘
shtga s
O‘
yiladi.
Quyonning 1 kg semirishi uchun
O‘
rta hisobda 3,0-3,5 oziqa birligi sarflanadi.
B
o‘
rdoqilangan quyonlarning g
O‘
sht chiqimi 50-60 foizni tashkil etadi.
Tadqiqot obyekti
Quyonlarning saqlash sharoitini yaxshilash ulardan olinadigan
mahsulotlarni sifatli va arzon b
o‘
lishini ta
’
minlaydi. Quyonlarni kletkalarda
saqlash ancha samarali va qulaydir. Chunki kletkalarda saqlanganda quyonlarni
oziqlantirish, tagini tozalash, mikroiqlimni saqlash oson, kasalliklar kam uchraydi
va tez tarqalib ketmaydi. Hozirgi vaqtda ikkita quyonga m
o‘
ljallagan
ikki uyali quyonxonalardan foydalanilmoqda. Quyonlarni saqlashda bitta katak
0.5-0.7m2 dan kichik b
o‘
lmasligi zarur. Ikki uyali katakning uzunligi 200sm, eni
55sm, polidan shiftigacha 50sm b
o‘
ladi, yerdan 70-80sm balandlikda, quyosh nuri
tik tushmaydigan joyda b
o‘
ladi. Katakning
o‘
rtasida ikkala quyon uchun
m
o‘
ljallangan oxur (oziq solinadigan idish) b
o‘
ladi, har bir quyon uchun alohida
suv beriladigan idish b
o‘
ladi. Bunday kataklarni yasash oson hamda arzonga
tushadi.
Tadqiqot natijalari
G
O‘
shtga s
O‘
yiladigan quyonlarning tirik vazni
O‘
rta hisobda 3
–
4 kg b
O‘
ladi.
Yangi tuqqan quyon kuniga 4-5 marta oziqlanadi. Asosan k
O‘
k ozuqalar,
jumladan, k
O‘
k beda, makkaj
O‘
xori, bug
’
doy, qoqi
O‘
t, q
O‘
ypechak, poliz
ekinlarining bargi, daraxt shoxlari, olma, tol va tok novdalarini xush k
O‘
rib
iste
’
mol qiladi. Quyonlarga suyak uni, b
O‘
r ishlatilgan ohak, kartoshka, sabzi,
lavlagi, n
O‘
xat doni, arpa doni va q
O‘
shimcha ravishda ovqatiga makroelementlar
q
O‘
shib beriladi. Quyonlarga beriladigan ozuqalarning 70 foizini konsentrat
ozuqalar tashkil qiladi. Quyonlar suli va arpani ham iste
’
mol qiladi. Arpa
quyonlarga namlangan yoki shirali ozuqalarga aralashtirilgan holda beriladi.
B
O‘
g
’
oz quyonlar parvarishiga alohida e
’
tibor berish talab etiladi. Ularning
ratsionini tinchlik davridagiga nisbatan b
O‘
g
’
ozlik davrining boshida 30 foiz,
oxirida esa 70 foiz k
O‘
paytirish kerak.
Международная научно
-
практическая конференция
«ПЕРСПЕКТИВЫ КРОЛИКОВОДСТВА: ПРОБЛЕМЫ И РЕШЕНИЯ»
25
Xulosa
Qishloq x
o‘
jaligida g
o‘
sht-teri y
o‘
nalishidagi quyon zotlari tu
g‘
ilganidan
boshlab yashash sharoiti (mikroiqlim) yaxshi y
o‘
lga q
o‘
yilsa quyonlardan uzoq
vaqt sifatli va arzon mahsulot mahsulot olish mumkin. Quyonxona yetarlicha
yoru
g‘
b
o‘
lishi kerak. Eshik va derazalar orqali tabiiy shamollatish va sun
’
iy
ventelatsiya tizimi orqali hona harorati va namligi bir me
’
yorda ushlanishi lozim.
Yoru
g‘
likning yetarlicha b
o‘
lishi, namlik va haroratning bir meyorda ushlanishi
quyonlarda kechadigan fiziologik jarayonlarni bir me
’
yorda kechishi hamda teri
va yungining sifatli b
o‘
ishini ta
’
minlaydi.
Foydalanilgan adabiyotlar r
o‘
yxati:
1. https://uz.m.wikipedia.org
2.
U.SH.Ballasov, Sh.Q.Mamatiminov “Quyonchilik" Toshkent
-2016-yil.
3. R.I.Ruziyev, D.Q.Yuldashev, K.I.Xidirov, F.B.Bahriddinov, F.S.Allashev
“Quyonlarni saqlash, oziqlantirish va naslchilik ishlari” Monografiya Fan Ziyosi
Toshkent 2023.
4. Allashev.F. Mahalliy populyatsiyadagi quyonlarning
o‘
sish dinamikasi.
Ilmiy maqola India on July 21 ST 2022.
