583
ularning haqiqiy yordamchisiga , individual komillikning yig‘indisi, ko‘rinishi sifatida namoyon
bo‘ladi. Xalqimiz mintalitetiga xos bo‘lgan ana shu o‘ziga xoslik , ya’ni ja’moaga qarab
fikrlash,qaror qilishdan iborat mazkur tamoyildan kelib chiqib, yoshlarda liderlik qobiliyatini
shakillantirish va boshqaruv mahoratini rivojlantirish katta ahamiyatga ega”
Yuqoridagi fikrlarni o‘qib anglashimiz mumkinki, takidlab o‘tilgan raxbarga xos asosiy
hislatlar, nafaqat boshliqlarga yoyinki qaysidir hodimga balki jamiyatda yashayotgan har bir
insonga mos va bo‘lishi zarur xususiyatlardir. Agar biz qanchalik ko‘p o‘sib kelayotgan yosh
avlodda , dilbandimiz o‘g‘ilu qiz farzandlarda ana shunday fazilat va xislatlarni shakillantirsak ,
ular psixologiyasiga shu tushinchalarni singdira olsak , jamiyatimizga shuncha liderlarni
yetishtirib bergan bo‘lamiz.
Jamiyatimizda liderlarni ko‘paytirish bilan , kelajagimiz taraqqiyotiga raxna solayotgan
“Deviant xulq , suitsid, turli xildagi jinoyatchilik , oiladagi ota-ona va farzand o‘rtasidagi
kelishmovchiliklar , yosh oilalar o‘rtasidagi ajrimlar” ni kamaytirishga erishishimiz va Bu yosh
avlodni kelajakda jamiyat uchun muhim shaxslar bo’lib yetishishi tadqiqotimizning dolzarbligini
belgilab beradi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI
1.
I.A.Karimov
Biz
kelajagimizni
o‘z
qo‘kimiz
bikan
quramiz.
7-jild
T.;
“O‘ZBEKISTON”1999-y
2.
Yoshlar siyosatiga oid huquqiy hujjatlar ro‘yxati. Pima.uz sayti
3.
Shafeeva, Nailya Djafarovna / OAK 13.00.08 / Moskva, 2013 y.
4.
Шарафитдинов, Абдулла, and Мохинур Бойкулова. "Формирование эмоционально-
эмоциональной сферы детей младшего школьного возраста."
Информатика и
инженерные технологии
1.1 (2023): 342-345.
5.
Бойкулова, Мохинур, and Гозал Одилова. "Исследование проблем формирования
лидерства зарубежными психологами."
Информатика и инженерные технологии
1.1
(2023): 410-413.
6.
Buribaevich, Murotmusaev Komiljon, Abduakhadova Mehribonu, and Boykulova Mokhinur.
"The Influence of Parents on The Leadership of Children in The Family-As A Psychological
Factor in Parenting."
Eurasian Journal of Humanities and Social Sciences
5 (2022): 122-128.
7.
Buribaevich, Murotmusaev Komiljon, Boykulova Mokhinur, and Abduakhadova Mehribonu.
"Psychological Aspects Of Leader Traits In Boys And Girls In Different Family
Settings."
Eurasian Journal of Humanities and Social Sciences
5 (2022): 129-134.
MUXAMMAD YUSUFNING SAMARQAND SHE’RI XAQIDA
Bozorboyeva Gulsevar -O’ZMU Jizzax filali talabasi.
Annotatsiya
Ushbu maqola O’zbekiston xalq shoiri Muxammad Yusufning Samarqand she’ri
xaqida fikrlar xulosalar bilan yoritilib ketiladi. Samarqand she’ri kimga
bag’ishlanganligi va ijodiy yondashuv bilan bayon etiladi.
Kalit so’zlar;
Muxammad Yusuf; she’r; Mirzo Ulug’bek; Samarqand; ijodiy
yondashuv; yulduzlar; fikrlar; xulosalar;
Muxammad Yusuf O’zbekiston xalq shoiri Do’stlik ordeni sohibi, O’zbekiston
Respublikasi Oliy majlisi deputati, O’zbekiston yozuvchilar uyishmasi a’zosi Toshkent
rus tili va adabiyoti instutining 1978-yilgi bitiruvchisi. Muxammad Yusuf xaqida
maqola yozar ekanman uning shunchalar she’riyat sohasiga shong’ib ketganligini
guvoxi bo’ldim. Muxamad Yusuf odamlar dardini yoritib ketgan desam mubolag’a
bo’lmaydi uning ko’plab she’rlari qo’shiqqa aylanib jaranglamoqda. Muxammad Yusuf
584
odamlar tilida yozgan ya’ni uning she’rini o’qigan odam qiyinchiliksiz mazmun
moxiyatini anglab yetadi. Bugungi maqolamda ke’ltirilgan Samarqand she’ri xam
oddiy, ammo chuqur ma’no mazmunga ega aynan shu she’r orqali biz o’tmishga nigox
tashlaymiz.
She’r taxlili
Samarqandaga borsam men agar,
Ulug’bekni ko’rib qaytaman .
U qon yig’lab turar xar safar,
Men dardimni kimga aytaman?
Dar xaqiqiqat o’timishga nazar solar ekanmiz yutug’larizdan tashqari
mag’lubyatimiz xam bo’lgan sababi o’z otasi joniga qasd qilgan xam ming afsuslar
bo’lsinki Turkuston farzandi edi. She’rda yoritilgan jabirdida ota ya’ni Mirzo
Ulug’bek xaqida so’zlagan.
Tarixga nazar;
Mirzo Ulug’bek (toliq ismi; Sulton Muxammad ibn Shoxrux ibn Temur
Ulug’bek Korag’on’ 1394-yil 22- mart , Sultoniya-1449 –yil 27-oktabr, Samarqand)
Temuriylar davlatining hukmdori, buyuk astranomi (yulduzshunos) va matematigi. U
otasi Shoxrux Mirzo davrida Mavronnahr hokimi va otasi vafot etgach butun
Temuriylar imperiyasi sultoni (1447-1449) bo’ldi. Ulug’bek trigonometrya va sferik
geometiriya kabi astronomiya bilan bog’liq matematik sohasidagi ishlari, shuningdek,
san’at va intellectual faoliyatiga umumiy qiziqishlari bilan ajralib turardi.U beshta
tilda; turkiy, arab, fors, mog’ul, va oz mmiqdorda xitoy tillarini bilgan deb taxmin
qilinadi.
Bag’rimda bo’y yetgan bo’z bolam,
Mergan bolam lochin ko’z bolam ,
Bog’zimga tig’ urgan oz bolam,
Men dardimni kimga aytaman.
Xar bir inson u shox bo’lsin yoki gado unga farzandi tomonidan xiyonat
qilinishi o’ta katta g’am g’ussa ke’ltiradi. Shoir bu she’rda Ulug’bekning dardlarini
yoritib berganday g’oyoki Ulug’bekning so’zlarini tinglab qog’ozga tushirayotganday
ichki kechinmalari bilan yozadi. “bag’rimda boy yetgan bo’z bolam” bu yerda
bag’rida o’ynab kulib katta bo’lgan farzandi uning merganligi lochin ko’zligi xaqida
yozadi..
Otasi Shoxrux Mirzo o’limidan kiyin Ulug’bek Balxga yurish qildi, chunki
Mirzo Alavuddavala ibn Boysunqur Mirzo Hirotdagi Temuriylar hukumdorligiga
da’vogarlik qilgan edi. Murg’obda bo’lib o’tgan ushbu toqnashuvda Ulug’bek g’olib
bo’lib Hirot tomon harakat qildi , ammo Alauddavlaning akasi Mirzo Abdul
Qosim Bobur bilan bo’lgan toqnashuvda mag’lubiatga uchrashib , Balxga qaytib
kelgach og’li Abdulatifning fitnasiga uchrab 1449-yilda oktabirning 27 –sanasida, ya’ni
55 yoshida Samarqanda yaqinida o’ldirildi. Ulug’bekning yaqinlaridan biri Abdulloh,
uni Samarqandning Amur Temur maqbarasi ziyoratgohiga keltrgan.
Sezmay qoldim oshanda chog’im,
Yulduzlarda ekan nigohim.
Bilmadim ne edi gunoxim…
Men dardimnni kimga aytaman.
Xaqiqatdan juda achinarli xolat bo’lgan shoir xaqiyqiy ota nidosini yoritib
bergan . :Yulduzlarda ekan nigohim Bilmadim ne edi gunohim” ushbu jumlalarda ayni
alamlli nidolarini keltirib o’tgan ya’ni o’x aybini bilmagan va yoki yulduzlar uninng
etibor markazida bo’lib qolganini ta’kidlaydi.
Qancha g’amga botmagan edim,
Qancha og’u yutmagan edim,
O’z bolamdan kutmagan edim,
585
Men dardimni kimga aytaman.
Xech bir inson uchun bunday ko’rgulik oson emas tabiyki inson o;z
farzadnidan ko’ra yaqinrog’i bo’lmaydi va uning bergani kabi xech kim ozor
berolmaydi “qancha o’gu yutmagan edim, o’z bolamdan kutmagan edim” ushbu
misrlarda dushmanlarim tomonidan qancha og’u yutsam xam ular tomondan
o’dirilishini kutsa xam o’z bolasidan jiigar bandidan kutmaganini yoritib beradi.
Tanim muzlab goh tosh qotaman,
Men shoh emas axir otaman.
Go’rimdayam o’ylab yotaman,
Men dardimni kimga aytaman.
Bu satrlarda Ulug’bekni shunchaki ota ya’ni shox emas otaligi farzandi
tomonidan bunday xoinlikni kutmagan inson ekanligini yoritib beradi. Dar xaqiqat
xech bir otaning boshiga o’z farzandi tomonidan o’ldirilishi yoki ozgina aziyat yetishi
xam juda og’ir millat uchun ham katta yoqotish desa bo’ladi
Samarqanda borsam men agar,
Ulug’bekni ko’rmay qaytmayman.
U menga qon yig’lar xar safar,
Men dardimni kimga aytaman!
Muxammad Yusuf shunchakki she’r yozmaganini anglash juda onson chunki u
Ulug’bekning o’rniga o’zini qo’ib ko’rdi Ulug’bek xis qilgan alamlar va anduxlarni
she’rda bayon eta olgan.
Qisqa qilib aytganda Muxammad Yusuf juda iste’dodli shoir desak mubolag’a
bo’lmaydi. She’rning mano mazmuni shundan iboatki she’rda shox emas ota nidosi
yoritilib berilgan o’zidan chiqqan ya’ni o’z avlodi farzandi tomonidan berilgan bu
zarba juda qayg’uli va achinarli xolatga solib qoygan Ulug’bek xaqida edi.
Samarqandga dafn etilgan bu shoh davlat arbobi hozirgi kunda xam turli esdaliklari
saqlanmoqda
FOYDALANILGAN ADANIYOTLAR
1.
“Bulbulga bir gapim bor” - o’zbek shoiri Muxammad Yusuf qalamiga
mansub she’riy to’plam . 1987-yil TOSHKENT SHAXRIDA G’afur G’ulom
nomidagi Adabiyot va san’at nashriyotida chop etilgan. Kitobning nomi
“Nilufar “ nomidagi She’rdan olingan.
2.
“Ulug’bek” OU kutubxonalari. Britannica Aka.
3.
Ajabov ,A (1991) ”Dunyoda beshdan biri rasadxonz bu” (PDF). Fan va
turmush, 2,4-5bet. Qaraladi14-noyabr 2023-yil
4.
В Самарканде сўздан музей Мирзо Ууғбека
ТЕНДЕНЦИИ РАЗВИТИЯ ПОЛИГРАФИЧЕСКОЙ ОТРАСЛИ В РЕСПУБЛИКИ
ТАДЖИКИСТАН
Х.А.Бабаханова-Профессор
О.Д.Хакназарова-Доцент
Д.Ч.Равшанов-докторант
М.Исроилова -докторант
Ташкентский институт текстильной и легкой промышленности
Аннотация:
В данной статье
рассмотрены развития полиграфической отрасли
Республики Таджикистан. Меняющимся состоянием спроса на печатную продукцию
выявлены структурные изменения на полиграфическом рынке, а именно больший спрос
приходится на малотиражную печатную продукцию. В связи с этим перспективным
решением при росте стоимости основных, в число которых входит бумага, и
составляющих расходных материалов, является реконструкция существующих новых
