468
birgalikda bir-birini toʻldirib bordi. XX asrga kelib fransuz tilshunosligida boshlangan stilistik
tadqiqotlar, uning alohida lingvistik soha sifatida shakllanishiga olib keldi. Sh.Balli bu
harakatning yetakchisi boʻldi, dastlabgi nazariy bilimlarni ishlab chiqdi. Rus formalizmi, praga
strukturalizmi oqimi namoyondalari esa bu bilimlarni yanada ravnaq topishiga hissa qoʻshishdi.
Bu borada R.Yakobson poetik va adabiy funksiyani oʻzaro farqlashi uslub atamasining dastlabgi
ildizi boʻldi.
Foydalanilgan adabiyotlar roʻyhati:
1. Simpson P. Stylistics: A Resource Book for Students. – United KingdoM: Routledge, 2004.
2. Bally C. Traité de stylistique française. – Германия: C. Winter, 1909.
3. Jacobson R. Linguistics and Poetics: Style in Language. – The M.I.T. Press, 1964.
INNOVATSION YONDASHUVLAR ASOSIDA INVESTITSION MUHITNI
TAKOMILLASHTIRISHNING USTUVOR YO‘NALISHLARI
Sattarova Mahfuza Dilshodbekovna, Urganch davlat universiteti
mustaqil
izlanuvchisi, Ma’mun Universiteti NTM o‘qituvchisi
Annotatsiya.
Ushbu maqolada mintaqada iqtisodiyotda investitsiya muhitining tutgan roli,
uning o‘ziga xos xususiyatlari, mavjud imkoniyatlari, innovatsion yondashuvlarga asoslangan
holda samarali investitsiya siyosatini amalga oshirish borasida asosida investitsion muhitni
shakllantirish va shu orqali takomillashtirishning ustuvor yo‘nalishlari yoritilgan.
Kalit so‘zlar.
Investitsiya, investitsiya siyosati, investitsion muhit, investor, investitsion
jozibadorlik, tahlil, loyiha.
Bugungi kunda mamlakatimiz mintaqalarida ishlab chiqarish munosabatlarini yanada
yaxshilash va takomillashtirish yuzasidan chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda. Bu borada yangi
O‘zbekistonda qulay investitsion muhitni shakllantirish yo‘nalishlari bo‘yicha aniq maqsadli va
keng ko‘lamli islohotlar amalga oshirilmoqda. Bu borada O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti
tomonidan ilgari surilgan Taraqqiyot strategiyasining 26-maqsadida mamlakatimiz mintaqalarida
qulay investitsiya yaratish yuzasidan investitsiyalardan samarali foydalanish hamda eksport
hajmlarini oshirish bo‘yicha “pastdan-yuqoriga” tamoyili asosida, yangi tizimni yo‘lga qo‘yish,
2026-yilgacha xorijiy va mahalliy investitsiyalarni jalb etish strategiyasini amalga oshirish
lozimligi keltirib o‘tilgan [1]
. Shunday ekan, mamlakatimizda
investitsion muhitni
takomillashtirish ustuvor yo‘nalish bo‘lib xizmat qiladi. Investitsion muhitni takomillashtirish
uchun innovatsion yondashuvlar asosida mazkur sohani keng taraqqiy qildirish lozim bo‘ladi. Bu
esa
O‘zbekistonning tadbirkorlik sohasidagi qulay investitsiya muhiti sharoitida investitsiya
loyihalarini chuqur tahlil qilish va investitsiyaviy jozibadorlikni yanada oshirish uchun
moliyaviy rag‘bat va vositalaridan samarali foydalanishni taqozo qiladi.
Har qanday investitsion muhitni shakllantirishda tijorat tuzilmasi mavjud bo‘lishining
asosiy maqsadi daromad olish bo‘lib hisoblanadi. Ushbu maqsadga erishish usuli bo‘lib, bu faol
ravishda investitsiya kiritish bo‘lib hisoblanadi. Biroq, investitsiya faqat investitsiya tahlili
o‘tkazilgandan keyin amalga oshirilishi lozim. Bu esa tanlangan investitsiya usulining maqsadga
muvofiqligini aniqlashga imkon beradi. Bu borada mamlakat mintaqalarida samarali investitsion
muhitni shakllantirish uchun chuqur investitsion tahlil amalga oshirilishi lozim. Investitsion
tahlil – investitsion loyihani amalga oshirishga qaratilgan samarali biznes-rejani shakllantirish va
investitsiyalarning maqsadga muvofiqligi darajasini aniqlash uchun zarur bo‘lgan chora-tadbirlar
majmuidir. Bu orqali tanlangan investitsiya usulini asoslash imkoni yaratiladi.
qilish jarayoni milliy iqtisodiyotning holatini o‘rganishdan
boshlanadi. Ushbu institutlar tomonidan qo‘llab-quvvatlanadigan investitsiya loyihalarini amalga
oshirish uchun mamlakatlar iqtisodiyotini tahlil qilishda xalqaro investitsiya va moliya
institutlari o‘rtasida tahlillar amalga oshirilishi lozim. Bu orqali investitsion muhitni baholab
borish maqsadga muvofiqdir.
469
Bugungi kunda innovatsion yondashuvlar asosida investitsion muhitni takomillashtirishda
uning unsurlariga alohida e’tibor qaratiladi.
Bu esa investitsion jozibadorlikni oshirish va
investitsion faoliyatni amalga oshirish orqali samarali investitsion muhitni yaratishga imkon
berib, ular o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlikni aniqlashga imkon beradi va shu orqali investitsion
jozibadorlikni amalga oshirish darajasini aniqlash mumkin bo‘ladi.
Shuningdek, investitsiya muhitini shakllantirish va takomillashtirish uchun quyidagi
omillarni hisobga olish lozim:
- ob’ektiv omillarning yaxlit majmui ta’sirida qulay investitsiya muhitini shakllantirish;
- milliy iqtisodiyotda investitsiya muhitini tarmoqlar va hududlarning investitsion muhiti
shaklida amala oshirish;
- investitsiya muhitini institutsional tizimi shaklida keng rivojlantirish;
- iqtisodiyot darajalari va bosqichlarida investitsiya muhitini farqlash;
- mos shart-sharoitlar natijasida turli xavf-xatarlarni oldini olish.
Innovatsion yondashuvlarni asosida innovatsiyalar yotadi. shularni hisobga olib xorazm
viloyatida investitsion muhitni takomillashtirishning muhim yo‘nalishi bo‘lib tuzilgan
investitsiya dasturlari hisoblanadi. Ushbu dasturlar doirasida ishga tushirilgan loyihalar soni
ko‘payib, ulardan foydalanish holatlari kundan-kunda takomillashib bormoqda (1-jadval).
1-jadval. Xorazm viloyatida 2022-2023-yillarda investitsiya dasturi doirasida ishga
tushirilgan loyihalar to‘g‘risida ma’lumot [2]
T/r
Hudud nomi
Shundan:
2022-yil
2023-yil
Loyiha
soni
Qiymati,
mln.so‘m
Ish
o‘rni
Loyiha
soni
Qiymati,
mln.so‘m
Ish
o‘rni
Jami
726
1831912,4
15877
1091
5238080,3
17702
1
Urganch shahri
37
142812,7
736
58
373355,6
1439
2
Xiva shahri
57
120976,6
784
115
604828,9
1263
3
Bog‘ot tumani
86
204671,8
1544
101
480001,3
1279
4
Gurlan tumani
74
209837,2
1483
111
344530,3
1497
5
Qo‘shko‘pir
tumani
69
101235,7
880
64
623759,1
1538
6
Urganch
tumani
40
324984,8
1150
71
405665,8
1135
7
Hazorasp
tumani
64
94481,8
594
116
312022,8
1182
8
Xonqa tumani
79
154394,1
2253
119
363894,0
1841
9
Xiva tumani
67
82930,5
4047
71
232023,6
1414
10 Shovot tumani
65
139311,4
1002
94
733795,8
2642
11
Yangiariq
tumani
37
119770,9
656
58
104083,0
650
12
Yangibozor
tumani
38
120366,3
600
67
301342,6
528
13
Tuproq-qal’a
tumani
13
16138,8
148
46
358777,6
1294
Mazkur 1-jadvalga asosan, viloyat bo‘yicha jami investitsiya loyihalari hajmi 2022-yilda
qiymati 1831912,4 mln.so‘mlik 726 ta loyiha amalga oshirilib, 15877 ta yangi ish o‘rinlari
yaratilgan. 2023-yilda esa qiymati 5238080,3 mln.so‘mlik 1091 ta loyiha amalga oshirilib, 17702
ta yangi ish o‘rinlari yaratilgan. 2023 yilda eng ko‘p investitsion loyiha
Xonqa tumanida (119
ta), Hazorasp tumani (116 ta) va Xiva shahrida (115 ta) amalga oshirilgan. Investitsiya
470
loyihasining eng yuqori qiymati Shovot tumaniga (733795,8
mln.so‘m), Qo‘shko‘pir tumaniga
(623759,1 mln.so‘m) va Xiva shahriga (604828,9 mln.so‘m) to‘g‘ri kelgan. Eng ko‘p ish
o‘rinlari esa Shovot tumanida (2642 ta), Xonqa tumanida (1841 ta) va Qo‘shko‘pir tumanida
(1538 ta) yaratilgan. Ushbi investitsion tahlil investitsiya loyihasining barcha bosqichlari uchun
asos yaratishga imkon beradi.
Investitsion muhitni takomillashtirio‘ tadbirkorlik faoliyati uchun imkon qadar qulay shart-
sharoit yaratishdan iborat. Buning uchun investitsion muhitni baholash lozim bo‘lib, u o‘ziga xos
mezonlar asosida biznes yuritish reytingini aniqlashga imkon beradi. Shuningdek, investitsion
muhit davlat organlari siyosati va harakatlari bilan shakllanadi. U bevosita infratuzilmalarni
yaratish, soliqqa tortish va tartibga solish, mehnat va moliya bozorlari faoliyati, mulk huquqlari
xavfsizligi va davlat boshqaruvi sifatini belgilovchi omillarga ta’sir qiladi.
Yuqoridagilardan kelib chiqib, investitsion muhitni takomillashtirish uchun quyidagi
yo‘nalishlardagi chora-tadbirlarni amalga oshirish lozim bo‘ladi:
- zarur bo‘lgan investitsiyalar hajmi va tuzilmalarini aniqlash, shular orqali texnologiya,
sanoat, qayta ishlab chiqarish, hududiy joylashuv va mulkchilik shakllarini aniqlash chora-
tadbirlarini amalga oshirish;
- turli sohalar, jumladan, ta’lim, tibbiyot, fan va boshqa sohalarni rivojlantirishga
yo‘naltirilgan investitsiyalar hajmini oshirish;
- mamlakatni iqtisodiy rivojlantirishning eng samarali va maqsadli yo‘llarini aniqlab olish.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati:
1. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 28-yanvardagi “2022-2026-yillarga
mo‘ljallangan Yangi O‘zbekistonning taraqqiyot strategiyasi to‘g‘risida”gi PF-60-son Farmoni.
Manba:
2. Xorazm viloyati statistika boshqarmasi ma’lumotlari
EFFICIENT APPROACHES FOR INSTRUCTING ENGLISH VERBAL SKILLS IN
A NON-LANGUAGE-FOCUSED UNIVERSITY SETTING
Sattorova Dilnoza
JSPU, Jizzakh, Uzbekistan
Annotation:
Exploring efficient strategies for teaching English speaking skills in secondary
education, this study examines both dialogic and monological speech. Various challenges
encountered in language instruction are identified and analyzed, followed by proposed solutions.
The study delineates the characteristics of effective tasks for speaking development and suggests
a range of exercises aimed at enhancing students' oral communication abilities and fostering
communicative competence, thereby addressing the identified issues.
Key words:
expertise, interaction, higher education, advanced learning
In an age marked by globalization and rapid advancements in science and technology, an
increasing number of individuals are embarking on the study of the English language.
Proficiency in English is indispensable for deepening one's understanding in various domains
including science, technology, business, education, and social interactions. English holds
paramount importance as a lingua franca among educated professionals, who perceive mastery of
this language as vital for success in their careers. The ability to communicate directly with
international counterparts and negotiate without relying on interpreters is particularly valued in
the acquisition of a foreign language.
Consequently, foreign language instruction emphasizes the cultivation of communicative
competence—the capacity to effectively engage in cross-cultural communication. Thus, a
primary objective of educators in higher education is to foster students' communicative abilities,
