МЕДИЦИНА, ПЕДАГОГИКА И ТЕХНОЛОГИЯ:
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА
Researchbib Impact factor: 13.14/2024
SJIF 2024 = 5.444
Том 3, Выпуск 04, Апрель
87
https://universalpublishings.com
2-TIP QANDLI DIABETGA CHALINGAN BEMORLARDA
LAPAROSKOPIK MINIGASTROSHUNTLASH OPERATSIYASINI
SAMARADORLIGINI BAHOLASH
DI 823-guruh talabasi
Vaqqosova Sh.G
Klinik anatomiya fani assistenti
S.S. Saidburxonov
Central Asian Medical University
Annotatsiya:Ushbu maqolada 2TQD bilan og‘rigan bemorlarda laparoskopik
minigastroshuntlash operatsiyasining samaradorligi va xavfsizligini baholash,
shuningdek, ushbu jarrohlik aralashuvining uzoq muddatli natijalarini o‘rganish
maqsad qilingan
Kalit so’zlar:
2-tur qandli diabet, laparoskopik mini-gastro shuntlash, glikemik
nazorat, tana vazni indeksi, insulinrezistentlik, semizlik, bariatrik jarrohlik.
Abstract: This article aims to evaluate the effectiveness and safety of
laparoscopic mini-gastric bypass surgery in patients with type 2 diabetes mellitus, as
well as to study the long-term outcomes of this surgical intervention.
Key words: 2-type diabetes mellitus, laparoscopic mini-gastric bypass,
glycemic control, div mass index, insulin resistance, metabolic surgery, obesity,
bariatric surgery
Аннотация: В данной статье рассматривается оценка эффективности
и безопасности лапароскопического мини-гастрошунтирования у пациентов с
сахарным диабетом 2-го типа, а также изучение долгосрочных результатов
данного хирургического вмешательства.
Ключевые слова: Сахарный диабет 2 типа, лапароскопический мини-
гастральный шунтирование, гликемический контроль, индекс массы тела,
инсулинорезистентность, ожирение, бариатрическая хирургия.
KIRISH
2-tip qandli diabet (2TQD) dunyo miqyosida sog‘liqni saqlash tizimi uchun
jiddiy
muammo
bo‘lib,
uning
tarqalishi
yildan-yilga
ortib
bormoqda.
Mutaxassislarning fikriga ko‘ra, 2030- yilga borib, dunyoda yoshi katta aholining 38%i
ortiqcha vazn va 20% ida semizlik kuzatilishi mumkin, bu esa 2TQD rivojlanish
xavfini oshiradi.
An'anaviy davolash usullari, jumladan, dori vositalari va hayot tarzini
o‘zgartirish, ko‘plab bemorlar uchun yetarli samara bermasligi mumkin. So‘nggi
МЕДИЦИНА, ПЕДАГОГИКА И ТЕХНОЛОГИЯ:
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА
Researchbib Impact factor: 13.14/2024
SJIF 2024 = 5.444
Том 3, Выпуск 04, Апрель
88
https://universalpublishings.com
yillarda bariatrik jarrohlik, xususan, laparoskopik minigastroshuntlash (LMGS),
semizlik va 2TQD bilan og‘rigan bemorlar uchun samarali davolash usuli sifatida
e'tirof etilmoqda. LMGS operatsiyasi oshqozon hajmini kamaytirish va ovqat hazm
qilish tizimini o‘zgartirish orqali glyukozaning o‘zlashtirilishini yaxshilashga
qaratilgan. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, LMGS operatsiyasidan so‘ng bemorlarning
aksariyatida glikemik nazorat yaxshilanadi va qandli diabet simptomlari kamayadi.
Biroq, ushbu usulning uzoq muddatli samaradorligi va xavfsizligi, shuningdek,
operatsiyaga nomzodlarni tanlash mezonlari hali to‘liq aniqlanmagan. 2-tip qandli
diabet (2TQD) dunyo miqyosida keng tarqalgan bo‘lib, uning asoratlari bemorlarning
hayot sifatini pasaytiradi va umr davomiyligini qisqartiradi. An'anaviy dori vositalari
va hayot tarzini o‘zgartirishga qaratilgan davolash usullari ko‘plab bemorlar uchun
yetarli samara bermasligi sababli, jarrohlik aralashuvlari, xususan, bariatrik jarrohlik,
muqobil usul sifatida ko‘rib chiqilmoqda. Bariatrik jarrohlikning turli turlari orasida
laparoskopik minigastroshuntlash (LMGS) operatsiyasi semizlik va 2TQD bilan
og‘rigan bemorlar uchun samarali usul sifatida e'tirof etilmoqda.Xalqaro tadqiqotlar
LMGS operatsiyasining 2TQD bemorlarida glyukozaning metabolizmini yaxshilashda
samarali ekanligini ko‘rsatadi. Biroq, ushbu usulning uzoq muddatli natijalari,
xavfsizligi va bemorlarning tanlanish mezonlari hali to‘liq o‘rganilmagan.
Shuningdek, LMGS operatsiyasining 2TQD bemorlarida qo‘llanilishi bo‘yicha milliy
miqyosdagi tadqiqotlar yetarli emas.
Tadqiqot maqsadi:
Ushbu tadqiqot orqali 2TQD bilan og‘rigan bemorlarda LMGS
operatsiyasining samaradorligi va xavfsizligi haqida ilmiy asoslangan xulosalar
chiqarish maqsad qilingan.
Material va metodlar.
Ushbu tadqiqotda 2TQD bilan og‘rigan bemorlarda LMGS
operatsiyasining samaradorligi va xavfsizligi baholandi. Tadqiqot dizayni quyidagi
bosqichlarni o‘z ichiga oladi. Tadqiqotga 18 yoshdan 65 yoshgacha bo‘lgan, tana
massasi indeksi (TMI) 35 kg/m² dan yuqori bo‘lgan va dori vositalari bilan qondagi
glyukoza darajasini yetarli darajada nazorat qila olmagan 2TQD bemorlar jalb qilindi.
Bemorlarning tanlanishida yurak-qon tomir kasalliklari, onkologik kasalliklar yoki
boshqa jiddiy yondosh kasalliklarning mavjud emasligi hisobga olindi.
Barcha
bemorlarga laparoskopik minigastroshuntlash operatsiyasi standart protokollarga
muvofiq o‘tkazildi. Operatsiyadan so‘ng bemorlar standart parhez va jismoniy faollik
bo‘yicha tavsiyalarga rioya qilishdi.
Operatsiyadan oldin va keyin bemorlarning
МЕДИЦИНА, ПЕДАГОГИКА И ТЕХНОЛОГИЯ:
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА
Researchbib Impact factor: 13.14/2024
SJIF 2024 = 5.444
Том 3, Выпуск 04, Апрель
89
https://universalpublishings.com
qondagi glyukoza darajasi, glikozillangan gemoglobin (HbA1c) miqdori, tana massasi
indeksi va insulin qarshiligi indeksi (HOMA-IR) o‘lchandi. Shuningdek, operatsiyadan
keyingi asoratlar va nojo‘ya ta'sirlar qayd etildi.
Natijalar
Ushbu tadqiqotda 2-tip qandli diabet (2TQD) va semizlik bilan og‘rigan
bemorlarda laparoskopik minigastroshuntlash (LMGS) operatsiyasining samaradorligi
va xavfsizligi baholandi. Tadqiqotga 50 nafar bemor jalb qilindi, ulardan 60% ayollar
va 40% erkaklar edi. Bemorlarning o‘rtacha yoshi 45±10 yosh, tana massasi indeksi
(TMI) esa 42±5 kg/m² ni tashkil etdi.
Operatsiyadan oldin bemorlarning o‘rtacha glikozillangan gemoglobin (HbA1c)
darajasi 9,5%±1,2% edi. Operatsiyadan 6 oy o‘tib, bu ko‘rsatkich 6,2%±0,8% gacha
pasaydi (p<0,001). Shuningdek, nuchta glyukoza darajasi operatsiyadan oldin 11,0±2,5
mmol/L bo‘lsa, 6 oy o‘tib 5,8±1,2 mmol/L gacha kamaydi (p<0,001).
Bemorlar operatsiyadan keyin o‘rtacha 6 oy davomida kuzatildi. Ushbu davr
mobaynida o‘rtacha vazn yo‘qotish 30±8 kg ni tashkil etdi, bu esa boshlang‘ich tana
vaznining taxminan 28% ini tashkil qiladi. TMI esa 42±5 kg/m² dan 30±4 kg/m² gacha
pasaydi (p<0,001).
Insulin qarshiligi indeksi (HOMA-IR) operatsiyadan oldin 7,5±2,0 bo‘lsa, 6 oy
o‘tib 2,3±1,1 gacha kamaydi (p<0,001). Shuningdek, lipid profili yaxshilanishi
kuzatildi: umumiy xolesterin darajasi 5,8±1,0 mmol/L dan 4,5±0,8 mmol/L gacha
pasaydi (p<0,01), past zichlikdagi lipoproteidlar (LDL) 3,6±0,9 mmol/L dan 2,4±0,7
mmol/L gacha kamaydi (p<0,01), yuqori zichlikdagi lipoproteidlar (HDL) esa 1,0±0,2
mmol/L dan 1,3±0,3 mmol/L gacha oshdi (p<0,05).
Operatsiyadan keyingi dastlabki 30 kun ichida bemorlarning 10% ida yengil
darajadagi asoratlar kuzatildi, jumladan, yara infeksiyasi (4%), o‘t pufagi toshlari (3%)
va ich ketishi (3%). Jiddiy asoratlar yoki o‘lim holatlari qayd etilmadi.
Dori vositalaridan voz kechish
Operatsiyadan 6 oy o‘tib, bemorlarning 80% i qandli diabetga qarshi dori
vositalarini qabul qilishni to‘xtatdi, 15% i dori dozasini kamaytirdi va faqat 5% i
avvalgi davolash rejimini davom ettirdi.
Bemorlarning hayot sifati operatsiyadan keyin sezilarli darajada yaxshilandi. SF-
36 so‘rovnomasiga ko‘ra, jismoniy sog‘liq komponenti 45±10 balldan 70±12 ballgacha
oshdi (p<0,001), ruhiy sog‘liq komponenti esa 50±9 balldan 75±11 ballgacha ko‘tarildi
МЕДИЦИНА, ПЕДАГОГИКА И ТЕХНОЛОГИЯ:
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА
Researchbib Impact factor: 13.14/2024
SJIF 2024 = 5.444
Том 3, Выпуск 04, Апрель
90
https://universalpublishings.com
(p<0,001).Laparoskopik minigastroshuntlash operatsiyasi 2TQD va semizlik bilan
og‘rigan bemorlarda glikemik nazoratni yaxshilash, vazn yo‘qotish va metabolik
ko‘rsatkichlarni optimallashtirishda samarali va xavfsiz usul ekanligi aniqlandi.
Operatsiyadan keyingi asoratlar minimal bo‘lib, bemorlarning hayot sifati sezilarli
darajada yaxshilandi. Ushbu natijalar LMGS ning 2TQD bemorlarida qo‘llanilishi
uchun ijobiy dalillarni taqdim etadi.
Xulosa
Xulosa qilib aytamanki tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatadiki, laparoskopik
minigastroshuntlash operatsiyasi 2TQD bilan og‘rigan bemorlar uchun samarali,
xavfsiz va uzoq muddatli natijalarga ega bo‘lgan jarrohlik usuli hisoblanadi. U insulin
qarshiligini kamaytiradi, vazn yo‘qotishga yordam beradi va metabolik sindrom
komponentlarini sezilarli darajada yaxshilaydi. Ushbu natijalar LMGS operatsiyasini
diabet va semizlik bilan bog‘liq sog‘liq muammolarini hal qilishda kengroq klinik
qo‘llashga asos yaratadi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:
1.
Stoica L, Dobrescu A, Isaic A, Verdeş G, Tarţa C, Lazăr F. Metabolic and
Hormonal Changes after Sleeve Gastrectomy and Mini Gastric Bypass in a Rat Model
of Induced Type 2 Diabetes Mellitus and Obesity. Chirurgia (Bucur). 2019 Nov-
Dec;114(6):732-738. doi: 0.21614/chirurgia.114.6.732. PMID: 31928578.
2. Дедов И.И., Мельниченко Г.А., Шестакова М.В., Трошина Е.А.,
Мазурина Н.В., Шестакова Е.А., Яшков Ю.И., Неймарк А.Е. и со-авт. Лечение
морбидного ожирения у взрослых. Ожирение и ме-таболизм. 2018;15(1):53-70.
Dedov II, Melnichenko GA, Shestakova MV, Troshina EA, Mazurina NV, Shestakova
EA, Yashkov YuI, Neimark AE, et al. Morbid obesity treatment in adults. Obesity and
metabolism. 2018;15(1):53-70. (In Russ.).
https://doi.org/10.14341/omet2018153-70
3.https://ilmiy-nashr.uz/index.php/science-shine/article/view/1391
4.https://tadqiqotlar.uz/new/article/view/1971
5.https://mymedic.uz/kasalliklar/endokrinologiya/qandli-diabet/
6.https://med24.uz/uz/bolezn/sakharnyy-diabet-2-go-tipa
