МЕДИЦИНА, ПЕДАГОГИКА И ТЕХНОЛОГИЯ:
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА
Researchbib Impact factor: 13.14/2024
SJIF 2024 = 5.444
Том 3, Выпуск 02, февраль
298
https://universalpublishings.com
SURXONDARYO VILOYATI SHO'RCHI TUMANINING QISHLOQ
XO'JALIGI VA SANOAT RIVOJLANISHI: MUAMMOLAR VA
ISTIQBOLLAR
Jo‘rayev Jasurbek Azamat o‘g‘li
Termiz davlat universiteti, Iqtisodiyot (tarmoqlar va sohalar bo’yicha) yo’nalishi II
bosqich talabasi
G‘aniyev Zikriya Azimovich
Termiz davlat universiteti, Iqtisodiyot (tarmoqlar va sohalar bo’yicha) yo’nalishi II
bosqich talabasi
Jo‘rayeva Yulduz Xaitmurot qizi
Termiz davlat universiteti, Iqtisodiyot (tarmoqlar va sohalar bo’yicha) yo’nalishi II
bosqich talabasi
Kurtova Feruza Raxmanovna
Termiz davlat universiteti, Iqtisodiyot (tarmoqlar va sohalar bo’yicha) yo’nalishi II
bosqich talabasi
Maxmadaliyev Raxmatulla Jumanazarovich
Termiz davlat universiteti, Iqtisodiyot (tarmoqlar va sohalar bo’yicha) yo’nalishi II
bosqich talabasi
Annotatsiya
Mazkur maqolada Surxondaryo viloyati Sho'rchi tumanining iqtisodiy holati,
uning rivojlanishining asosiy yo'nalishlari, xususan, qishloq xo'jaligi va sanoat
sohalaridagi ahvoli tahlil qilinadi. Sho'rchi tumanining qishloq xo'jaligi resurslari va
sanoat salohiyati hamda ushbu sohalarning iqtisodiyotga ta'siri ko'rib chiqiladi.
Shuningdek, tuman iqtisodiyotidagi mavjud muammolar va ularni hal qilish bo'yicha
istiqbolli yo'nalishlar ko'rsatiladi.
Kalit so’zlar.
Sho'rchi tumani, qishloq xo'jaligi, sanoat, iqtisodiy rivojlanish,
agrotexnologiya, qishloq infratuzilmasi.
Abstract
This article analyzes the economic situation of the Shorchi district of
Surkhandarya region, the main directions of its development, in particular, the situation
in the agricultural and industrial sectors. The agricultural resources and industrial
МЕДИЦИНА, ПЕДАГОГИКА И ТЕХНОЛОГИЯ:
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА
Researchbib Impact factor: 13.14/2024
SJIF 2024 = 5.444
Том 3, Выпуск 02, февраль
299
https://universalpublishings.com
potential of the Shorchi district and the impact of these sectors on the economy are
considered. Also, the existing problems in the district's economy and promising
directions for solving them are indicated.
Keywords.
Shurchi district, agriculture, industry, economic development,
agrotechnology, rural infrastructure.
KIRISH
Sho'rchi tumani O'zbekistonning janubida joylashgan, Surxondaryo viloyatining
asosiy qishloq xo'jaligi va sanoat tumanlaridan biri hisoblanadi. Tumanning iqtisodiy
rivojlanishida qishloq xo'jaligi va sanoat sohalari alohida o'rin tutadi. Hududning tabiiy
resurslari va qishloq xo'jaligiga mos iqlim sharoiti, aholini oziq-ovqat mahsulotlari
bilan ta'minlash hamda eksport salohiyatini oshirish uchun katta imkoniyatlar yaratadi.
Shuningdek, tumanda sanoat sohasida ham qator istiqbolli loyihalar amalga
oshirilmoqda. Sho'rchi tumani geografik jihatdan qulay joylashuvi va infratuzilmasi
tufayli nafaqat viloyat, balki respublika iqtisodiyotiga ham sezilarli hissa qo'shishi
mumkin.
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA
Sho'rchi tumani iqtisodiyoti bo'yicha olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki,
tuman qishloq xo'jaligi mahsulotlari ishlab chiqarishda yetakchi o'rinlardan birini
egallaydi. Ayniqsa, dehqonchilik va chorvachilik sohalarida salmoqli yutuqlar
kuzatilmoqda. Hududning suv resurslari va agrotexnologiyalarini rivojlantirish orqali
mahsuldorlikni oshirish imkoniyatlari ko'rsatilgan ilmiy tadqiqotlar mavjud.
Bundan tashqari, sanoat sohasida Sho'rchi tumanida yangi texnologiyalarni joriy
etish va kichik sanoat zonalarini yaratish bo'yicha qator takliflar berilgan. Ushbu sanoat
tarmoqlarining o'sishi, jumladan, qurilish materiallari, oziq-ovqat sanoati va boshqa
sohalar tumanning iqtisodiy salohiyatini yanada oshirishi mumkin.
Tadqiqot davomida iqtisodiy tahlil va statistik usullardan foydalanildi. Sho'rchi
tumanining iqtisodiy ko'rsatkichlari va rivojlanish jarayonlari Surxondaryo viloyati
statistika qo'mitasining rasmiy ma'lumotlariga asoslanib o'rganildi. Shuningdek,
qishloq xo'jaligi va sanoat sohalaridagi mavjud muammolarni aniqlash uchun joylarda
amaliy tahlillar o'tkazildi.
Mahalliy iqtisodiyotning barqaror rivojlanishi va qishloq xo'jaligi mahsulotlari
eksporti bo'yicha hududiy boshqaruv organlarining dasturlari ham tadqiqotga kiritildi.
Shu bilan birga, agrotexnologiya va yangi innovatsion usullarning joriy etilishi
natijasida iqtisodiy o'sish imkoniyatlari baholandi.
МЕДИЦИНА, ПЕДАГОГИКА И ТЕХНОЛОГИЯ:
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА
Researchbib Impact factor: 13.14/2024
SJIF 2024 = 5.444
Том 3, Выпуск 02, февраль
300
https://universalpublishings.com
NATIJALAR
Tadqiqot natijalariga ko'ra, Sho'rchi tumanining iqtisodiy rivojlanishi qishloq
xo'jaligi va sanoat sohalariga qaratilgan. Qishloq xo'jaligi mahsulotlarining yuqori
sifatli hosildorligi va ulardan eksport uchun foydalanish imkoniyatlari mavjudligi
aniqlandi. Xususan, dehqonchilikda suv resurslaridan samarali foydalanish va
agrotexnologiyalarni joriy etish orqali hosildorlikni oshirish muhim ahamiyatga ega.
Sanoat sohasi bo'yicha esa Sho'rchi tumani kichik sanoat zonalari va ishlab
chiqarish quvvatlarining kengayishi orqali iqtisodiy barqarorlikni ta'minlash
imkoniyatiga ega. Shuningdek, qurilish materiallari va oziq-ovqat sanoatiga
yo'naltirilgan investitsiyalar tumanning iqtisodiy o'sishiga xizmat qiladi.
Yillar
Qishloq
xo'jaligi
mahsulotlari
(mln so'm)
Sanoat
mahsulotlari (mln
so'm)
Turizm
daromadlari (mln
so'm)
2020
22000
15000
3000
2021
23500
16500
3500
2022
25000
17500
4000
2023
27000
19000
5000
2024
28500
20500
6000
Yuqoridagi jadvalda Sho'rchi tumanining 2020-2024 yillardagi iqtisodiy
ko'rsatkichlari ko'rsatilgan. Uchta asosiy yo'nalish bo'yicha ma'lumotlar keltirilgan:
1.
Qishloq xo'jaligi mahsulotlari (mln so'm)
– Tumanning qishloq xo'jaligi
mahsulotlari hajmi yil sayin ortib bormoqda. 2020 yilda 22 000 mln so'mni tashkil
etgan mahsulotlar hajmi 2024 yilga kelib 28 500 mln so'mga yetgan.
2.
Sanoat mahsulotlari (mln so'm)
– Sanoat sohasida ham sezilarli o'sish
kuzatilmoqda. 2020 yildagi 15 000 mln so'mlik sanoat mahsulotlari hajmi 2024 yilga
kelib 20 500 mln so'mga yetgan.
3.
Turizm daromadlari (mln so'm)
– Tumanning turizm sohasidagi
daromadlari yildan-yilga oshib bormoqda. 2020 yilda 3 000 mln so'm bo'lgan turizm
daromadlari 2024 yilga kelib 6 000 mln so'mga yetgan.
Bu ko'rsatkichlar Sho'rchi tumanining qishloq xo'jaligi, sanoat va turizm
sohalarida barqaror o'sishni ko'rsatmoqda.
МЕДИЦИНА, ПЕДАГОГИКА И ТЕХНОЛОГИЯ:
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА
Researchbib Impact factor: 13.14/2024
SJIF 2024 = 5.444
Том 3, Выпуск 02, февраль
301
https://universalpublishings.com
Yuqoridagi grafikda Sho'rchi tumanining 2020-2024 yillardagi asosiy iqtisodiy
ko'rsatkichlari tasvirlangan. Uchta asosiy yo'nalish ko'rsatilgan:
1.
Qishloq xo'jaligi mahsulotlari
– Ushbu yo'nalishda doimiy o'sish
kuzatilmoqda, bu tumanning qishloq xo'jaligi salohiyati ortib borayotganini ko'rsatadi.
2.
Sanoat mahsulotlari
– Sanoat sohasida ham o'sish mavjud bo'lib, bu
hududning sanoat rivojlanishi ortib borayotganini aks ettiradi.
3.
Turizm daromadlari
– Turizm sohasida jadal o'sish kuzatilmoqda,
ayniqsa 2023 va 2024 yillarda turizm daromadlarining sezilarli oshishi grafikka aniq
ko'rinib turibdi.
Grafikda har bir ko'rsatkichning yillik o'zgarishi aniq tasvirlangan bo'lib, bu
tuman iqtisodiyotidagi barqaror o'sish tendensiyasini ko'rsatadi.
XULOSA
Sho'rchi tumanining iqtisodiy rivojlanishida qishloq xo'jaligi va sanoat sohalari
asosiy rol o'ynaydi. Tumanning tabiiy resurslari va agrotexnologiyalari rivojlanishiga
qaratilgan sa'y-harakatlar mahsulotlar sifatini oshirishga yordam beradi. Shuningdek,
tumanning sanoat sohasini rivojlantirish bo'yicha amalga oshirilayotgan loyihalar
kelajakda Sho'rchi tumanini iqtisodiy jihatdan yanada barqaror qilish imkonini beradi.
Kelajakda tuman iqtisodiyotini rivojlantirish uchun infratuzilmani yaxshilash,
innovatsion texnologiyalarni joriy etish va yangi sanoat korxonalarini yaratish muhim
МЕДИЦИНА, ПЕДАГОГИКА И ТЕХНОЛОГИЯ:
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА
Researchbib Impact factor: 13.14/2024
SJIF 2024 = 5.444
Том 3, Выпуск 02, февраль
302
https://universalpublishings.com
ahamiyatga ega. Shu bilan birga, tuman iqtisodiyotini diversifikatsiya qilish orqali
yangi ish o'rinlari yaratish va aholining farovonligini oshirishga qaratilgan chora-
tadbirlar taklif qilinadi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI
1.
Surxondaryo viloyati iqtisodiyoti bo'yicha rasmiy statistik ma'lumotlar.
(2024). O'zbekiston Respublikasi Statistika qo'mitasi.
2.
O'zbekiston Respublikasi Qishloq xo'jaligi vazirligi. (2023). "Sho'rchi
tumanidagi qishloq xo'jaligi mahsulotlari ishlab chiqarish holati."
3.
Davlat iqtisodiy rivojlanish agentligi. (2022). "Sanoat rivojlanish
strategiyalari: Sho'rchi tumani misolida."
4.
Sho'rchi tumani hokimiyati iqtisodiy rivojlanish bo'limi ma'lumotlari.
(2023).
