МЕДИЦИНА, ПЕДАГОГИКА И ТЕХНОЛОГИЯ:
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА
Researchbib Impact factor: 13.14/2024
SJIF 2024 = 5.444
Том 3, Выпуск 02, февраль
303
https://universalpublishings.com
DENOV TUMANIDA KICHIK VA O‘RTA BIZNESNING
RIVOJLANISHI VA UNING IQTISODIY O‘SISHGA TA’SIRI
Toshboltayev Sardorbek Soatmurat o‘g‘li
Termiz davlat universiteti, Iqtisodiyot (tarmoqlar va sohalar bo’yicha)
yo’nalishi II bosqich talabasi
Salimova Farangiz Hazratqul qizi
Termiz davlat universiteti, Iqtisodiyot (tarmoqlar va sohalar bo’yicha)
yo’nalishi II bosqich talabasi
Samatov Olimjon Toshpulotovich
Termiz davlat universiteti, Iqtisodiyot (tarmoqlar va sohalar bo’yicha)
yo’nalishi II bosqich talabasi
Xasanova Farzona Ilxom qizi
Termiz davlat universiteti, Iqtisodiyot (tarmoqlar va sohalar bo’yicha)
yo’nalishi II bosqich talabasi
Xodiyeva Shaxlo Baxriddin qizi
Termiz davlat universiteti, Iqtisodiyot (tarmoqlar va sohalar bo’yicha)
yo’nalishi II bosqich talabasi
Annotatsiya
Ushbu maqolada Surxondaryo viloyati Denov tumanida kichik va o‘rta
biznesning rivojlanishi, uning tumanning iqtisodiy o‘sishiga ko‘rsatadigan ta’siri
tahlil qilinadi. Tuman iqtisodiyotining asosiy drayverlaridan biri sifatida kichik
va o‘rta tadbirkorlik faoliyatining yuksalishi o‘rganiladi. Shu bilan birga, mazkur
sohadagi muammolar va istiqbolli rivojlanish yo‘llari tahlil qilinib, amaliy
tavsiyalar beriladi.
Kalit so’zlar.
Denov tumani, kichik biznes, o‘rta biznes, iqtisodiy o‘sish,
tadbirkorlik rivoji, iqtisodiy faoliyat.
Abstract
This article analyzes the development of small and medium-sized
businesses in the Denov district of Surkhandarya region and its impact on the
economic growth of the district. The growth of small and medium-sized
МЕДИЦИНА, ПЕДАГОГИКА И ТЕХНОЛОГИЯ:
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА
Researchbib Impact factor: 13.14/2024
SJIF 2024 = 5.444
Том 3, Выпуск 02, февраль
304
https://universalpublishings.com
businesses as one of the main drivers of the district's economy is studied. At the
same time, problems and promising development paths in this area are analyzed
and practical recommendations are given.
Keywords.
Denov district, small business, medium-sized business,
economic growth, entrepreneurship development, economic activity.
KIRISH
Denov tumani Surxondaryo viloyatining iqtisodiy jihatdan jadal
rivojlanayotgan hududlaridan biri bo‘lib, bu yerda kichik va o‘rta biznesning
rivojlanishi muhim rol o‘ynaydi. Ushbu tuman geografik jihatdan muhim
transport yo‘llari va iqtisodiy hamkorlik zonalariga yaqin joylashgani bilan
ajralib turadi. Kichik va o‘rta tadbirkorlikni rivojlantirish tumanning iqtisodiy
o‘sishiga va aholi bandligiga sezilarli hissa qo‘shmoqda.
So‘nggi yillarda Denov tumanida kichik biznesni rivojlantirishga
qaratilgan davlat siyosati doirasida ko‘plab qo‘llab-quvvatlash dasturlari joriy
etildi. Bu o‘z navbatida mahalliy tadbirkorlarning faoliyatini kengaytirishga va
yangi ish o‘rinlarini yaratishga imkon berdi.
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA
Kichik va o‘rta biznesning mamlakat iqtisodiyoti uchun muhim ekanligi
ko‘plab xalqaro va milliy tadqiqotlar orqali isbotlangan. Masalan, Jahon Banki
tomonidan olib borilgan tadqiqotlar kichik biznesning iqtisodiy rivojlanishga
ijobiy ta’sir ko‘rsatishini, yangi ish o‘rinlari yaratishda muhim rol o‘ynashini
tasdiqlaydi. Shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat
Mirziyoyevning kichik va o‘rta biznesni rivojlantirish bo‘yicha amalga oshirgan
islohotlari ham Denov tumanidagi iqtisodiy faollikni oshirishda asosiy
omillardan biri bo‘lgan.
O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot va sanoat vazirligining hisobotlariga
ko‘ra, Denov tumanidagi kichik biznesning rivoji asosan qishloq xo‘jaligi, savdo-
sanoat va xizmat ko‘rsatish sohalarida kuzatilmoqda. Ushbu sohalardagi
tadbirkorlik faolligi iqtisodiy o‘sishni ta’minlashda hal qiluvchi omillardan biri
sifatida qaralmoqda.
Maqolada Denov tumanidagi kichik va o‘rta biznesning iqtisodiy
rivojlanishini tahlil qilish uchun quyidagi metodlardan foydalanildi:
Statistik tahlil – Tuman iqtisodiy ko‘rsatkichlari va kichik biznesning
ahamiyati bo‘yicha rasmiy statistik ma’lumotlar tahlil qilindi.
МЕДИЦИНА, ПЕДАГОГИКА И ТЕХНОЛОГИЯ:
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА
Researchbib Impact factor: 13.14/2024
SJIF 2024 = 5.444
Том 3, Выпуск 02, февраль
305
https://universalpublishings.com
Tahliliy ko‘rsatkichlar – Kichik va o‘rta biznesning iqtisodiy o‘sishga
qo‘shayotgan hissasi, ish o‘rinlari yaratishdagi roli va tuman byudjetiga ta’siri
o‘rganildi.
So‘rov va intervyular – Mahalliy tadbirkorlar bilan so‘rov va intervyular
o‘tkazilib, mavjud muammolar va rivojlanish imkoniyatlari o‘rganildi.
NATIJALAR
Denov tumanida kichik va o‘rta biznesning rivojlanishi sezilarli darajada
iqtisodiy o‘sishga hissa qo‘shayotganini ko‘rish mumkin. 2020-2024 yillar oralig‘ida
kichik biznes sub’ektlari sonining ortishi kuzatilgan, bu esa tumanda yangi ish
o‘rinlarini yaratishga ijobiy ta’sir ko‘rsatgan. Savdo-sanoat va qishloq xo‘jaligi
sohalarida faoliyat yuritayotgan tadbirkorlarning ko‘payishi viloyat byudjetiga soliq
tushumlarining oshishiga olib keldi.
So‘rov natijalari shuni ko‘rsatadiki, tadbirkorlar uchun yaratilgan moliyaviy
imtiyozlar va davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash dasturlari biznesning kengayishi
uchun qulay sharoit yaratgan. Shu bilan birga, ayrim infratuzilmaviy muammolar
kichik biznes rivojlanishiga to‘siq bo‘layotgani aniqlangan.
Yuqoridagi grafik Denov tumanida 2020-2024 yillar davomida kichik biznes
sub'yektlari soni va yangi ish o‘rinlarining dinamikasini tasvirlaydi:
МЕДИЦИНА, ПЕДАГОГИКА И ТЕХНОЛОГИЯ:
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА
Researchbib Impact factor: 13.14/2024
SJIF 2024 = 5.444
Том 3, Выпуск 02, февраль
306
https://universalpublishings.com
1.
Kichik biznes sub'yektlari soni (ming)
– Yashil chiziqda ko'rsatilgan
bo‘lib, 2020 yildan 2024 yilgacha kichik biznes sub'yektlari soni 3.2 mingdan 4.4
minggacha o‘sish tendensiyasini ko‘rsatadi. Bu kichik va o‘rta tadbirkorlikning
tumandagi o‘sishiga ishora qiladi.
2.
Yangi ish o‘rinlari (ming)
– Sariq chiziqda tasvirlangan bo‘lib, yangi ish
o‘rinlari soni 2020 yildagi 1.5 mingdan 2024 yilda 2.5 minggacha oshgan. Bu
ko‘rsatkich yangi tadbirkorlik loyihalarining bandlikka ijobiy ta'sir ko‘rsatganligini
anglatadi.
Grafik tumandagi kichik biznesning rivojlanishi va yangi ish o‘rinlari yaratish
bilan chambarchas bog‘liqligini ko‘rsatadi.
XULOSA
Denov tumanida kichik va o‘rta biznesning rivojlanishi tumanning iqtisodiy
o‘sishida katta ahamiyatga ega. Ushbu biznes faoliyatining yanada kengayishi uchun
davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlovchi dasturlarni davom ettirish, moliyaviy
imtiyozlarni oshirish va infratuzilmani yaxshilash zarur. Ayniqsa, qishloq xo‘jaligi va
sanoat sohalarida yangi biznes tashabbuslarini rag‘batlantirish Denov tumanining
barqaror iqtisodiy rivojlanishini ta’minlashga xizmat qiladi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI
1.
O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot va sanoat vazirligi ma’lumotlari.
(2024).
2.
Jahon Banki. (2023). "Kichik va o‘rta biznesning rivojlanishi va iqtisodiy
o‘sishga ta’siri."
3.
Shavkat Mirziyoyevning O‘zbekistonda tadbirkorlikni rivojlantirish
bo‘yicha islohotlari. (2022).
