МЕДИЦИНА, ПЕДАГОГИКА И ТЕХНОЛОГИЯ:
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА
Researchbib Impact factor: 13.14/2024
SJIF 2024 = 5.444
Том 3, Выпуск 01, Январь
331
https://universalpublishings.com
ZAYTUN O ‘SIMLIGINING SHIFOBAXSH XUSUSIYATLARI
O’RGANISH METODOLOGIYA TAHLILI
Salomova Madina Umidovna
Termiz iqtisodiyot va servis universiteti
Farmatsevtika ta’lim yo'nalishi talabasi
Axmedova Madina Axmed qizi
Termiz iqtisodiyot va servis universiteti
Davolash ishi ta’lim yo'nalishi talabasi
Annotatsiya
:
Mazkur
maqola
zaytun
daraxtining
shifobaxsh
xususiyatlariga bag‘ishlangan bo‘lib, uning inson salomatligiga bo‘lgan foydali
ta’siri o‘rganilgan. Zaytun moyining tarkibi, uni qo‘llash sohalari va ilmiy
tadqiqotlar asosida zaytunning shifobaxshligi tahlil qilingan. Shuningdek,
maqolada zaytunning dorivorlik xususiyatlarini kengroq qo‘llash bo‘yicha
tavsiyalar berilgan.
Kalit so‘zlar:
zaytun, shifobaxsh daraxt, zaytun moyi, antioksidantlar,
sog‘liqni saqlash, tabiiy davolash.
Аннотация
: Данная статья посвящена целебным свойствам
оливкового дерева и изучению его положительного влияния на здоровье
человека. Проведен анализ состава оливкового масла, его областей
применения и научных исследований, подтверждающих его целебные
свойства. Также в статье представлены рекомендации по более широкому
использованию лекарственных свойств оливы.
Ключевые слова:
олива, целебное дерево, оливковое масло,
антиоксиданты, здоровье, натуральное лечение.
Annotation
: This article is dedicated to the healing properties of the olive
tree and its beneficial effects on human health. The composition of olive oil, its
areas of application, and scientific studies confirming its medicinal properties
have been analyzed. Furthermore, the article provides recommendations for the
broader application of the olive's therapeutic benefits.
МЕДИЦИНА, ПЕДАГОГИКА И ТЕХНОЛОГИЯ:
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА
Researchbib Impact factor: 13.14/2024
SJIF 2024 = 5.444
Том 3, Выпуск 01, Январь
332
https://universalpublishings.com
Keywords:
Olive, healing tree, olive oil, antioxidants, health, natural
treatment.
Kirish
. Zaytun daraxti qadim zamonlardan buyon insoniyat tomonidan
e’zozlab kelinadi. Ushbu o‘simlikning barglari, mevasi va yog‘i o‘zining noyob
tarkibi bilan mashhur bo‘lib, salomatlikni mustahkamlashda muhim ahamiyatga
ega. Islom manbalarida ham zaytun va uning yog‘i bir necha marta zikr etilgan
bo‘lib, uni barakali ne’mat sifatida tavsiflashadi. Maqolaning maqsadi
zaytunning shifobaxsh xususiyatlarini o‘rganish va uning inson salomatligidagi
ahamiyatini yoritishdan iborat.
Adabiyot sharhi
. Zaytun daraxti bo‘yicha o‘tkazilgan ilmiy tadqiqotlar
uning tarkibida ko‘plab foydali moddalar mavjudligini ko‘rsatadi. Jumladan,
zaytun moyi olein kislotasi, E vitamini, polifenollar kabi antioksidantlarga
boyligi tufayli yurak-qon tomir tizimi uchun juda foydali. Dunyoning ko‘plab
davlatlarida zaytun moyi turli kasalliklarning oldini olish va davolashda
muvaffaqiyatli qo‘llaniladi. Masalan, Italiyaning Florensiya universitetida
o‘tkazilgan tadqiqotlar zaytun moyining qondagi xolesterin miqdorini
kamaytirishga yordam berishini aniqlagan.
Tadqiqot metodologiyasi.
Mazkur maqolada zaytunning shifobaxsh
xususiyatlarini aniqlash uchun ilmiy manbalar tahlil qilindi. Tadqiqot asosan
quyidagi metodlardan foydalandi:
Adabiyotlar sharhi
– zaytun daraxti bo‘yicha mavjud ilmiy maqolalar va
tadqiqotlarning o‘rganilishi.
Tarkibiy tahlil
– zaytun moyi va barglarining kimyoviy tarkibiy qismlari
o‘rganildi.
Amaliy tadqiqotlar
– zaytun moyining inson sog‘lig‘iga ta’sirini kuzatgan
tajribalar natijalari ko‘rib chiqildi.
1. Zaytun moyining tarkibi
Zaytun moyi o‘zining noyob kimyoviy tarkibi bilan mashhur. Ayniqsa,
tarkibidagi
olein kislotasi (Omega-9 yog‘ kislotalari)
yurak-qon tomir tizimi
uchun katta foyda keltiradi. Ushbu kislota quyidagicha ta’sir ko‘rsatadi:
•
Qondagi zararli xolesterin (LDL) miqdorini kamaytiradi.
•
Yaxshi xolesterin (HDL) miqdorini oshiradi.
•
Qon tomirlarining elastikligini saqlab qoladi va qon aylanishini
yaxshilaydi.
МЕДИЦИНА, ПЕДАГОГИКА И ТЕХНОЛОГИЯ:
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА
Researchbib Impact factor: 13.14/2024
SJIF 2024 = 5.444
Том 3, Выпуск 01, Январь
333
https://universalpublishings.com
Moy tarkibida E vitamini (tokoferol) yuqori konsentratsiyada bo‘lib, bu
modda kuchli antioksidant sifatida qarish jarayonini sekinlashtiradi va
hujayralarni erkin radikallar zararlanishidan himoya qiladi. Bundan tashqari,
zaytun moyi polifenollar va fitosterollar kabi moddalar bilan boy bo‘lib, ular
yallig‘lanishga qarshi va saratonga qarshi xususiyatlarga ega.
Tarkibiy qismlarning boshqa muhim ta’sirlari:
•
Flavonoidlar va karotenoidlar
– terining sog‘lom bo‘lishiga
ko‘maklashadi va ultrabinafsha nurlanishdan himoya qiladi.
•
Squalene
– tabiiy namlantiruvchi va regenerativ xususiyatlarga ega.
2. Zaytun moyining dorivorlik xususiyatlari
Zaytun moyining inson organizmi uchun keng qamrovli foydali ta’siri bor.
Tadqiqotlar zaytun moyi muntazam iste’moli quyidagi kasalliklarning oldini
olishda yordam berishini ko‘rsatadi:
a) Yurak-qon tomir kasalliklari
Zaytun moyi arteriyalardagi qotib qolish jarayonlarini sekinlashtiradi va
qon bosimini me’yorda ushlab turadi. Dunyoning ko‘plab davlatlarida yurak
kasalliklari bilan bog‘liq o‘lim holatlari zaytun yog‘i keng iste’mol qilinadigan
hududlarda kamroq kuzatiladi.
b) Ovqat hazm qilish tizimi salomatligi
Zaytun moyi hazm qilish jarayonlarini yaxshilaydi, ichak devorlarini
himoya qiladi va qorin bo‘shlig‘idagi yallig‘lanishni kamaytiradi. Shuningdek, u
ichak mikroflorasini normallashtirishda ham muhim rol o‘ynaydi.
c) Imunitetni mustahkamlash
Zaytun moyining tarkibidagi antioksidantlar immunitet tizimini
rag‘batlantiradi, organizmni viruslar va bakteriyalarga qarshi kurashishda
qo‘llab-quvvatlaydi.
d) Yallig‘lanishga qarshi ta’sir
Zaytun moyidagi oleokantal moddasining ta’siri aspiringa teng darajada
ekanligi aniqlangan. Bu modda artrit va boshqa yallig‘lanish kasalliklarini
davolashda yordam beradi.
3. Zaytun barglarining foydalari
Zaytun daraxtining barglari ham shifobaxshlik jihatidan noyob manbadir.
Ularning tarkibidagi
oleuropein
va boshqa bioaktiv moddalar quyidagi
foydalarni ta’minlaydi:
МЕДИЦИНА, ПЕДАГОГИКА И ТЕХНОЛОГИЯ:
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА
Researchbib Impact factor: 13.14/2024
SJIF 2024 = 5.444
Том 3, Выпуск 01, Январь
334
https://universalpublishings.com
a) Antibakterial va antiviral xususiyatlar
Oleuropein bakteriyalar va viruslarga qarshi kurashadi. U ichak
infeksiyalari, teri kasalliklari va yuqori nafas yo‘llari infeksiyalariga qarshi
samarali hisoblanadi.
b) Qon bosimini tartibga solish
Zaytun barglaridan tayyorlangan choy yoki ekstrakt hipertoniya
muammosini kamaytirishga yordam beradi. Bu, ayniqsa, qandli diabet yoki yurak
muammolari bo‘lgan kishilar uchun foydalidir.
c) Qon shakarini nazorat qilish
Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, zaytun bargi ekstrakti qondagi glyukoza
darajasini pasaytiradi va insulin sezuvchanligini yaxshilaydi.
4. Tadqiqot natijalari va ilmiy asoslar
Dunyo miqyosida zaytun daraxtining foydalari bo‘yicha olib borilgan
tadqiqotlar uning salomatlikka bo‘lgan ta’sirini isbotlab kelmoqda. Quyida ayrim
muhim tadqiqot natijalari keltirilgan:
•
Italiyadagi tadqiqotlar:
Florensiya universiteti olimlari zaytun moyining
yurak-qon tomir kasalliklarini 30 foizga kamaytirishini aniqlashdi.
•
Ispaniya tadqiqotlari:
O‘rta yer dengizi dietasining asosiy qismi bo‘lgan
zaytun moyi saraton rivojlanish xavfini 20 foizga kamaytiradi.
•
AQShdagi tadqiqotlar:
Zaytun moyi muntazam iste’moli kognitiv
funksiyalarni yaxshilaydi va Altsgeymer kasalligidan himoya qiladi.
5. Zaytun moyining ekologik va iqtisodiy ahamiyati
Zaytun daraxtlari ekologik barqarorlikni ta’minlashga ham hissa qo‘shadi.
Ular qurg‘oqchilikka chidamli bo‘lib, tuproqni eroziyadan himoya qiladi va
karbonat angidridni yutish orqali atmosferaga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Iqtisodiy
jihatdan esa zaytun mahsulotlari eksport salohiyatini oshiradi va mahalliy aholi
uchun daromad manbai bo‘lib xizmat qiladi.
Zaytun daraxtining shifobaxsh komponentlari va ularning ta’siri haqidagi
tahlillar shuni ko‘rsatadiki, ushbu daraxt inson salomatligini mustahkamlashda
va turli kasalliklarni oldini olishda muhim ahamiyatga ega. Ilmiy tadqiqotlar va
amaliy tajribalar natijasida zaytunning dorivorlik xususiyatlari keng e’tirof
etilgan. Zaytun daraxti va uning mahsulotlarini kundalik hayotga ko‘proq joriy
etish sog‘lom hayot tarzini targ‘ib qilishda muhim vosita bo‘lishi mumkin.
МЕДИЦИНА, ПЕДАГОГИКА И ТЕХНОЛОГИЯ:
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА
Researchbib Impact factor: 13.14/2024
SJIF 2024 = 5.444
Том 3, Выпуск 01, Январь
335
https://universalpublishings.com
Maqolaning davomida zaytun mahsulotlarini kengroq qo‘llash bo‘yicha
takliflar va kelajakda olib borilishi lozim bo‘lgan tadqiqotlar haqida batafsil
ma’lumot beriladi.
Xulosa
Zaytun daraxti nafaqat tabiatning qimmatli in’omi, balki inson
salomatligini mustahkamlash uchun noyob manba hamdir. Zaytun moyi va uning
boshqa mahsulotlarini ratsionga kiritish orqali yurak-qon tomir, ovqat hazm
qilish tizimi va immunitet bilan bog‘liq muammolarning oldini olish mumkin.
Zaytun daraxti ekologik ahamiyatga ega bo‘lgan qimmatbaho o‘simlik bo‘lib,
uning parvarishi va qo‘llanilishi bo‘yicha tadbirlar nafaqat sog‘liqni, balki
iqtisodiy imkoniyatlarni ham mustahkamlaydi.
Foydalangan adabiyotlar ro‘yxati
1.
Boskou, D. (2006).
Olive Oil: Chemistry and Technology
.
2.
Waterman, E., & Lockwood, B. (2007). Active components and clinical
applications of olive oil.
3.
Uzbekiston Respublikasi Prezidenti farmoni: zaytun mahsulotlarini
rivojlantirish dasturi.
4.
Florensiya universiteti tadqiqotlari: zaytun moyining yurak salomatligiga
ta’siri.
