МЕДИЦИНА, ПЕДАГОГИКА И ТЕХНОЛОГИЯ:
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА
Researchbib Impact factor: 13.14/2024
SJIF 2024 = 5.444
Том 3, Выпуск 01, Январь
294
https://universalpublishings.com
INNOVATSION PEDAGOGIK METODLAR VA KREATIVLIKNI
RIVOJLANTIRISH.
Oliy ta’limni rivojlantirish tadqiqodlari markazi 1- kurs ilmiy tadqiqodchisi
Jurayeva Balxiya Farxod qizi.
Oliy ta’limni rivojlantirish tadqiqodlari markazi boshqarma boshlig’i,
pedagogika fanlari doktori(DSc), professor
Zaripov Lochin Rustamovich.
Annotatsiya:
Mazkur maqolada innovatsion pedagogik metodlar va
kreativlikni rivojlantirishning ta’lim tizimidagi ahamiyati, Prezident farmonlari
va qarorlari asosida olib borilayotgan islohotlar yoritilgan. Ta’lim tizimiga
STEAM yondashuvi, muammoli ta’lim, loyiha asosida ta’lim va innovatsion
usullarni joriy etishning samaradorligi tahlil qilingan. Maqola, shuningdek,
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan qabul qilingan farmonlar va
konsepsiyalarning ijrosi doirasida amalga oshirilayotgan chora-tadbirlarni ham
qamrab oladi.Shuningdek, kreativ kompetensiyalarni rivojlantirishning uslubiy
asoslari, pedagog kadrlarni tayyorlash va zamonaviy texnologiyalarni
qo‘llashning dolzarbligi ko‘rsatib o‘tilgan.
Kalit
so‘zlar:
Innovatsion
pedagogik
metodlar,Kreativ
kompetensiyalar,STEAM yondashuvi,Muammoli ta’lim,Gamifikatsiya,Loyiha
asosida ta’lim.
Bugungi kunda ta’lim tizimida kreativlikni rivojlantirish va innovatsion
pedagogik metodlarni qo‘llash o‘qituvchilarning muhim vazifalaridan biridir.
Zamonaviy texnologiyalarning rivojlanishi ta’lim jarayoniga yangi imkoniyatlar
olib kelmoqda va bu jarayonda o‘quvchilarning ijodkorlik qobiliyatini oshirish
alohida ahamiyat kasb etmoqda."O‘zbekiston Respublikasida ta’lim sohasida
innovatsion metodlar va kreativlikni rivojlantirishga qaratilgan bir qator
Prezident farmonlari, qarorlari va konsepsiyalar qabul qilingan
"O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar
strategiyasi to‘g‘risida" PF-4947-son farmoni (2017-yil 7-fevral): Ushbu farmon
МЕДИЦИНА, ПЕДАГОГИКА И ТЕХНОЛОГИЯ:
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА
Researchbib Impact factor: 13.14/2024
SJIF 2024 = 5.444
Том 3, Выпуск 01, Январь
295
https://universalpublishings.com
ta’lim tizimini isloh qilish, innovatsion yondashuvlarni joriy etish va kreativlikni
rivojlantirishni nazarda tutadi. "Oliy ta’lim tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish
konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida" PQ-3775-son qarori (2018-yil 5-iyun):
Mazkur qaror oliy ta’lim tizimida innovatsion metodlarni qo‘llash va kreativ
kompetensiyalarni rivojlantirishni ko‘zda tutadi.
Innovatsion pedagogik metodlarning mohiyati
Innovatsion pedagogik metodlar ta’lim jarayonini samarali va qiziqarli
qilishga qaratilgan. Bu metodlar nafaqat nazariy bilimlarni, balki amaliy
ko‘nikmalarni shakllantirishga ham yordam beradi. Quyida innovatsion
metodlarning asosiy turlari keltirilgan:
Interfaol o‘qitish
Interfaol o‘qitish orqali o‘quvchilar va o‘qituvchilar o‘rtasida faol muloqot
amalga oshiriladi. Ushbu metod o‘quvchilarning mustaqil fikrlashini va guruhiy
ishlash ko‘nikmalarini rivojlantirishda samaralidir.
Muammoli o‘qitish (Problem-Based Learning)
Bu yondashuvda o‘quvchilar real hayotdagi muammolarni hal qilish orqali
ta’lim olishadi. Masalan, muammolarni hal qilishga oid loyiha ishlab chiqish.
STEAM yondashuvi
Ilm-fan, texnologiya, muhandislik, san’at va matematikani birlashtirgan ushbu
yondashuv ijodiy fikrlashni shakllantirish va o‘quvchilarni tarmoqli
yondashuvga o‘rgatish uchun qo‘llaniladi.
Gamifikatsiya
O‘quv jarayoniga o‘yin elementlarini kiritish orqali o‘quvchilarni faol jalb
qilish va motivatsiyani oshirish.
Loyiha asosida ta’lim (Project-Based Learning)
O‘quvchilarning mustaqil loyihalar ustida ishlashini rag‘batlantiradi va
ijodkorlikni oshiradi.
Kreativlikni rivojlantirish yondashuvlari
Kreativlik – bu yangi va original fikrlarni ishlab chiqish va ularni amaliyotga
tatbiq qilish qobiliyatidir. Ta’lim jarayonida kreativlikni rivojlantirish uchun
quyidagi yondashuvlar samarali:
Ijodiy vazifalar yaratish
МЕДИЦИНА, ПЕДАГОГИКА И ТЕХНОЛОГИЯ:
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА
Researchbib Impact factor: 13.14/2024
SJIF 2024 = 5.444
Том 3, Выпуск 01, Январь
296
https://universalpublishings.com
O‘quvchilarga muammolarni hal qilishga yo‘naltirilgan ijodiy topshiriqlar
berish. Masalan, yangi mahsulotni loyihalash yoki innovatsion texnologiyani
taklif qilish.
Konstruktiv yondashuv
O‘quvchilarning ijodiy loyihalar va tadqiqotlarga jalb qilinishi kreativ
fikrlashni rivojlantiradi. Masalan, robototexnika darslarida ijodiy modellar
yaratish.
Dizayn fikrlash (Design Thinking)
Bu metod o‘quvchilarni muammolarni tahlil qilish va ijodiy echimlarni taklif
qilishga undaydi.
Interfaol metodlardan foydalanish
"Brainstorming" (fikrlar yomg‘iri) kabi metodlar o‘quvchilarning ijodiy
fikrlashini faollashtiradi.
Innovatsion metodlar va kreativlikni rivojlantirishning quyidagi asosiy
afzalliklari mavjud:
-O‘quvchilarda mustaqil va ijodiy fikrlash qobiliyati shakllanadi.
-Real hayotdagi muammolarni hal qilishga oid ko‘nikmalar rivojlanadi.
-Ta’lim jarayoni qiziqarli va samarali bo‘ladi.
-O‘qituvchilar va o‘quvchilar o‘rtasidagi muloqot yaxshilanadi.
Innovatsion pedagogik metodlar va kreativlikni rivojlantirish bugungi
ta’lim jarayonining muhim tarkibiy qismi hisoblanadi. Zamonaviy texnologiyalar
va ijodkorlikni rivojlantirishga yo‘naltirilgan yondashuvlar o‘quvchilarning
nafaqat bilim darajasini, balki ularning hayotiy ko‘nikmalarini ham oshiradi.
O‘qituvchilarning ijodkorlik va innovatsion yondashuvlardan foydalanishi ta’lim
sifatini sezilarli darajada yaxshilaydi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati
O‘zbekiston
Respublikasi
Prezidenti
farmoni:
“O‘zbekiston
Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasi to‘g‘risida”
PF-4947-son farmoni, 2017-yil 7-fevral.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti qarori: “Oliy ta’lim tizimini 2030-
yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida” PQ-3775-son qarori,
2018-yil 5-iyun.
O‘zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligi: Innovatsion
ta’lim metodlarini joriy etish bo‘yicha davlat dasturi.
МЕДИЦИНА, ПЕДАГОГИКА И ТЕХНОЛОГИЯ:
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА
Researchbib Impact factor: 13.14/2024
SJIF 2024 = 5.444
Том 3, Выпуск 01, Январь
297
https://universalpublishings.com
Abdukarimov A.A.: “Ta’lim tizimida kreativ kompetensiyalarni
rivojlantirishning ilmiy asoslari” – Tashkent, 2022.
Xoliqov B.M.: “Innovatsion pedagogik texnologiyalar” – Toshkent:
O‘qituvchi nashriyoti, 2021.
Anderson, L. W., & Krathwohl, D. R.: “A Taxonomy for Learning, Teaching,
and Assessing: A Revision of Bloom's Taxonomy of Educational Objectives” –
Longman, New York, 2001.
UNESCO: “Innovative Approaches to Pedagogy for Creativity and Critical
Thinking Development” – Unesco.org.
