Models and methods in modern science

FITONIMLAR ASOSIDAGI METAFORIK IFODALAR VA ULARNING TARJIMA MUAMMOLARI

Fayruza Maxmanova — 2025-08-05

Ushbu maqolada fitonimlar — o‘simlik nomlari asosida shakllangan metaforik ifodalar va ularning tarjima jarayonidagi muammolari tahlil qilinadi. Til va madaniyat uyg‘unligi natijasida yuzaga kelgan bunday metaforalar boshqa tildagi ekvivalentini topishda tarjimonlar uchun katta murakkablik tug‘diradi. Maqolada ingliz, rus va o‘zbek tillarida uchraydigan fitonimik metaforalar misollar orqali tahlil qilinadi hamda ularni tarjima qilishda qo‘llaniladigan strategiyalar ko‘rib chiqiladi.

SEDIMENTS OF WASTEWATER WASHED WITH SULFURIC ACID

O.Sh. Temirov — 2025-08-06

Currently, industrial wastewater is generated as a result of using water in various technological processes. The volume, composition, and concentration of pollutants in such wastewater are determined by several factors: the type of industrial production and characteristics of the technological process, the composition of raw materials and final products, the quality of clean water used, and the operational regime of the technological process. The concentration of pollutants in wastewater varies widely across enterprises, over time, and between different workshops of the same factory. This inconsistency in flow and composition reduces the efficiency of treatment facilities and complicates their operation [1-2].

«ГОРОДСКИЕ ЭКОСРЕДЫ, ЗАГРЯЗНЕНИЕ ВОЗДУХА И РОСТ ЗАБОЛЕВАЕМОСТИ АСТМОЙ: ВЫЗОВЫ И РЕШЕНИЯ»

Дилдорахон Хабибуллаева — 2025-08-07

В статье анализируются ключевые экологические факторы, влияющие на развитие и обострение астмы, включая загрязнение наружного и бытового воздуха, климатические условия и утрату биоразнообразия. Исследовано влияние урбанизации и дефицита зелёных зон на распространённость астмы, а также представлены особенности ситуации в Узбекистане, где качество воздуха остаётся актуальной проблемой. Обсуждаются пути решения: усиление экологического мониторинга, регулирование эмиссии, внедрение зелёной инфраструктуры и просвещение населения.

KOGNITIV YONDASHUV ASOSIDA BO‘LAJAK O‘QITUVCHILARNING MEDIA SAVODXONLIGINI RIVOJLANTIRISHNING METODOLOGIK ASOSLARI

Mayramxon Mirzayeva — 2025-08-12

Raqamli axborot texnologiyalari jadal sur’atlar bilan rivojlanayotgan bugungi davrda shaxsning media makonida ongli ishtirok etishi, axborotni tanqidiy tahlil qila olishi va undan samarali foydalanish ko‘nikmalariga ega bo‘lishi zaruriy ehtiyojga aylangan. Xususan, pedagogik ta’lim yo‘nalishida tahsil olayotgan bo‘lajak o‘qituvchilarning media savodxonligini shakllantirish nafaqat ularning kasbiy tayyorgarligini takomillashtiradi, balki kelajakdagi o‘quvchilarni ham axborot xavfsizligi, tanqidiy fikrlash va raqamli madaniyat ruhida tarbiyalash imkonini beradi.

BUXGALTERIYA HISOBI VA AUDITDA XALQARO STANDARTLARGA O’TISHNING AHAMIYATI

Nargiza Latipova — 2025-08-14

Ushbu maqolada O‘zbekistonda buxgalteriya hisobi va audit tizimini xalqaro standartlarga moslashtirish jarayonining ahamiyati, uning iqtisodiyotning shaffofligi va investitsion jozibadorligini oshirishdagi o‘rni tahlil qilinadi. Mamlakatda 2020-yildan boshlab moliyaviy hisobotning xalqaro standartlarini (MHXS) joriy etish bo‘yicha bosqichma-bosqich islohotlar amalga oshirilgani, bu jarayonda “Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi Qonun (yangi tahrir, 2020-yil 24-fevral) hamda “Auditorlik faoliyati to‘g‘risida”gi Qonun (2021-yil 3-fevral) kabi huquqiy asoslarning ahamiyati yoritiladi. Maqolada Jahon banki, Xalqaro valyuta jamg‘armasi va IFAC (International Federation of Accountants) ma’lumotlari asosida xalqaro standartlarga o‘tishning makroiqtisodiy va mikroiqtisodiy afzalliklari hamda statistik tahlillar keltirilgan.

MOLIYA BOZORLARINI RAQAMLASHTIRISH JARAYONIDA JAHON MAMLAKATLARI TAJRIBASI

Shavkat Rasulov — 2025-08-14

Ushbu maqolada moliya bozorlarini raqamlashtirish jarayonida jahon mamlakatlarining ilg‘or tajribalari tahlil qilinadi. Raqamli texnologiyalar moliya infratuzilmasini rivojlantirish, moliyaviy xizmatlar sifati va tezligini oshirish, shuningdek, moliyaviy xavfsizlikni mustahkamlashdagi o‘rni yoritiladi. Turli mamlakatlarda qo‘llanilgan tartibga solish mexanizmlari, innovatsion yechimlar va regulyator siyosatlar o‘rganilib, ularning O‘zbekiston sharoitida qo‘llash imkoniyatlari baholanadi. Shuningdek, blokcheyn, sun’iy intellekt, raqamli to‘lov tizimlari kabi texnologiyalarning moliya bozorlariga ta’siri va istiqbollari ko‘rib chiqiladi.

CHILD AND PARENT RELATIONSHIPS IN TOHIR MALIK BOOKS

Dilnura Egamberdiyeva — 2025-08-14

within a delicate relationship in a family, the relationship at the highest level is the one with the child. The views of the family environment are also reflected in the works of fiction. This article highlights the family relations influenced by such different environments using the example of the works of Tohir Malik.

CYBERSECURITY AS A KEY FACTOR IN DEVELOPING A RESILIENT AND TRUSTWORTHY DIGITAL ECONOMY

Sharifa Rasulova — 2025-08-18

This article explores the critical role of cybersecurity in fostering a resilient and trustworthy digital economy. It analyzes the main cyber threats that can undermine economic stability, including data breaches, ransomware attacks, and the misuse of personal and corporate information. The study highlights strategic measures for enhancing digital trust, such as implementing robust data protection policies, adopting advanced authentication systems, and fostering public-private cooperation in cybersecurity. Special attention is paid to the integration of cybersecurity practices into national digital transformation strategies. The findings can serve as a basis for creating sustainable and secure digital infrastructures that support economic growth and innovation.

MOLIYAVIY SAVODXONLIKNI OSHIRISH ORQALI IQTISODIY BARQARORLIKNI TA’MINLASH

O‘. Baytanov — 2025-08-18

Mazkur maqolada moliyaviy savodxonlikning mohiyati, uning zamonaviy iqtisodiy sharoitdagi ahamiyati, O‘zbekistondagi holati, xalqaro tajribalar va uni oshirishga qaratilgan amaliy va strategik yo‘nalishlar tahlil qilinadi. Aholining moliyaviy savodxonligi ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot, byudjetni samarali boshqarish, investitsion faollik va iqtisodiy xatarlarni minimallashtirishda hal qiluvchi rol o‘ynaydi. Maqolada ta’lim tizimi, raqamli texnologiyalar, bank sektori va davlat siyosatining integratsiyalashuvi orqali moliyaviy savodxonlikni oshirish bo‘yicha aniq tavsiyalar berilgan.

ТИЖОРАТ БАНКЛАРИДА МИКРОКРЕДИТЛАР БЕРИШ ВА УЛАРНИНГ ҲИСОБИНИ ЮРИТИШ ХУСУСИЯТЛАРИ

Шерзод Расулов — 2025-08-18

Ушбу мақолада тижорат банкларида микрокредитлар бериш жараёнлари ва уларнинг бухгалтерия ҳисобини юритишнинг ўзига хос жиҳатлари ёритиб берилади. Микрокредитлар аҳоли ва кичик бизнес субъектларини молиялаштиришда муҳим восита бўлиб, иқтисодий фаолликни ошириш ва янги иш ўринларини яратишда катта аҳамиятга эга. Мақолада микрокредитлар турлари, уларни бериш шартлари, қайтарилишини таъминлаш механизмлари ҳамда улар бўйича бухгалтерия ҳисобини юритиш ва ҳисобот тузиш тартиби таҳлил қилинади. Шунингдек, миллий ва халқаро амалиётда микрокредитлар ҳисоби ва назоратини такомиллаштириш йўналишлари бўйича тавсиялар берилади.

QUSHLARNING KELIB CHIQISHI VA IQTISODIY AHAMIYATI

Odinaxon Anvarjonova — 2025-08-18

Qushlar, dinozavrlar avlodi bo‘lib, ularning evolyutsiyasi uzun tarixga ega. Ularning eng qadimiy vakili Arxeopteriks bo‘lib, havoda uchish va yerda yashash qobiliyatlari bilan ajralib turadi. Bugungi kunda qushlar turli ekologik muhitlarga moslashib, insoniyatning turli sohalarida, jumladan qishloq xo‘jaligi va ekologiya sohalarida muhim rol o‘ynaydi. Qushlarning iqtisodiy ahamiyati ayniqsa, tuxum va go‘sht ishlab chiqarishda, ekoturizmda, tabiatni muhofaza qilishda va ekosistemalarda ekologik muvozanatni saqlashda namoyon bo‘ladi. Shuningdek, qushlar, qishloq xo‘jaligida zararkunandalarga qarshi kurashishda va o‘simliklarni polenlashda yordam beradi. Ushbu maqola qushlarning iqtisodiy ahamiyatini va ularning tabiiy va iqtisodiy muhitdagi rolini yoritishga qaratilgan. Ushbu maqolada qushlarning kelib chiqishi va iqtisodiy ahamiyati haqida ma’lumotlar keltirib o’tilgan.

QURILISHDA SOHASIDA IQTISODIY SAMARADORLIKNI OSHIRISH DAVR TALABI

D. Bayzakova — 2025-08-18

Ushbu maqolada qurilish sohasida iqtisodiy samaradorlikni oshirishning asosiy yo‘nalishlari, dolzarb muammolari va ularni hal qilish bo‘yicha takliflar yoritilgan. Qurilish tarmog‘i iqtisodiyotning yetakchi sohalaridan biri sifatida mamlakat infratuzilmasining rivojlanishiga xizmat qiladi. Samaradorlikni ta’minlashda zamonaviy texnologiyalardan foydalanish, moliyaviy resurslarni oqilona boshqarish va loyihalashtirishning ilmiy yondashuvlarini joriy etish muhim ahamiyatga ega.

THE ROLE OF PEDAGOGICAL APPROACH IN DEVELOPING A SENSE OF SOCIAL RESPONSIBILITY IN STUDENTS

Diyora Safayeva — 2025-08-18

This thesis analyzes the pedagogical significance of developing a sense of social responsibility in the comprehensive development of students' personalities. Social responsibility is considered an important factor in the sustainable development of society and the formation of a mature civic position of the younger generation. The study examines pedagogical approaches, namely, person-oriented education, the use of interactive methods, and mechanisms for instilling moral, spiritual and civic values in educational processes.

BILATERAL AND MULTILATERAL TRADE AGREEMENTS: THEIR IMPACT ON THE NATIONAL ECONOMY

Sardorjon Makhmudov — 2025-08-19

Bilateral and multilateral trade agreements play a pivotal role in shaping the strategic direction of a national economy. This paper examines the economic implications, institutional adjustments, and fiscal transformations associated with such agreements, using the Republic of Uzbekistan’s evolving trade policy as a reference point. By comparing bilateral and multilateral frameworks, the study identifies key channels through which trade agreements influence GDP growth, industrial diversification, and tax revenue dynamics. Special attention is given to the integration of trade policies into fiscal strategy, highlighting the role of customs duties, value-added tax on imports, and targeted tax incentives for exporters.

XXI ASR JAHON SIYOSATI – GEOSIYOSIY TENDENSIYALARNING KUCHAYISHI

Dilshod Nasulloyev — 2025-08-20

Maqolada 2015-yilda Rossiyaning Suriyadagi harbiy operatsiyasi boshlanganidan so‘ng yuzaga kelgan geosiyosiy o‘zgarishlar tahlil qilinadi. Rossiyaning harbiy harakatlari AQSh bilan munosabatlarni muayyan darajada iliqlashtirib, BMT Xavfsizlik Kengashining 2254-sonli rezolyutsiyasi doirasida Suriyada tinchlik va siyosiy barqarorlikka erishish bo‘yicha muzokaralarga turtki bo‘ldi. Rossiya Bashar al-Asad rejimini mustahkamlash bilan birga, IShID va “Jabhat an-Nusra” kabi terroristik guruhlarning kuchayishini jilovladi. Biroq bu jarayon Rossiya va Turkiya munosabatlarining keskinlashuviga olib keldi, ayniqsa kurdlar masalasi bu ziddiyatni kuchaytirdi.

DORIVOR O‘SIMLIKLAR ASOSIDA TAYYORLANGAN PREPARATLARNING USTUNLIKLARI.

Umida Kocherova — 2025-08-21

Dorivor o‘simliklar insoniyat tomonidan qadimdan davolash maqsadida ishlatilgan bo‘lib, zamonaviy farmatsevtika fanida ular asosida preparatlar ishlab chiqarish tobora kengayib bormoqda. Dorivor o‘simliklardan olinadigan moddalar organizmga tabiiy mosligi, kamroq nojo‘ya ta’siri va ekologik xavfsizligi bilan ajralib turadi. Ushbu maqolada dorivor o‘simliklar asosida tayyorlangan preparatlarning afzalliklari, ularning farmakologik xususiyatlari, zamonaviy qo‘llanilishi va xalq tabobatidagi o‘rni haqida so‘z boradi.

ADVANTAGES OF USING INTERACTIVE DIGITAL PLATFORMS IN FOREIGN LANGUAGE LESSONS

Madina Isakova — 2025-08-21

This thesis analyzes the advantages of using interactive digital platforms - Google Classroom, Quizlet and Duolingo - in foreign language lessons. The study highlights the impact of these platforms on students' interest, motivation and level of knowledge based on scientific literature. The pedagogical capabilities, motivational elements and effectiveness of each platform in the educational process are shown in tables and descriptions. As a result of the analysis, it was determined that digital tools are an effective tool for increasing interactivity in foreign language teaching, supporting independent learning and developing language skills. The thesis serves as a scientific basis for developing recommendations for integrating digital platforms in the educational process.

ANALYSIS OF PSYCHOLOGICAL MECHANISMS OF FORMATION OF LIFE STRATEGIES IN STUDENTS

Doniyorbek Xudoyberganov — 2025-08-21

This article analyzes the psychological mechanisms of the process of forming life strategies, which are important for the personal and professional development of students. In the modern educational process, the life goals of young people, their decision-making abilities and problem-solving skills determine their future success. Therefore, the psychological study of the process of consciously forming life strategies is an urgent issue.

XALQARO KOMMUNIKATSIYALARDA PRNING O‘RNI VA IMIJ YARATISH MASALALARI

Zulayxo Yusupova — 2025-08-23

Ushbu maqolada xalqaro kommunikatsiyalarda PRning o‘rni va imij yaratish dagi ahamiyati tahlil qilinadi. Globalizatsiya sharoitida davlatlar, xalqaro tashkilotlar hamda transmilliy korporatsiyalar o‘z faoliyatini jahon jamoatchiligiga to‘g‘ri yetkazish va ijobiy qiyofa shakllantirish uchun PR strategiyalaridan samarali foydalanmoqda. Imij yaratishning mexanizmlari – ommaviy axborot vositalari bilan hamkorlik, raqamli kommunikatsiyalar, madaniy diplomatiya hamda krizisli PR faoliyati orqali izohlanadi. Shu bilan birga, xalqaro imijni shakllantirishda yuzaga keladigan axborot raqobati, madaniy tafovutlar va soxta xabarlar muammosi ham tahlil qilinadi.

THE ROLE OF INTERNATIONAL STANDARDS IN STRENGTHENING WOMEN’S LEGAL PROTECTION AND SOCIAL STATUS: THE CASE OF UZBEKISTAN

Kamola Alieva — 2025-08-23

International legal standards have become a cornerstone in the global effort to eliminate gender-based discrimination and violence. This article examines how key international instruments – notably the Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women (CEDAW) influence national legal frameworks, with a focus on Uzbekistan. It outlines CEDAW’s broad obligations comprehensive approach to violence against women, and analyzes their worldwide impact on domestic legislation and discourse.

XОRIJIY MАMLАKАTLАR PАRLАMENTI TUZILMАLАRI TIZIMIDА QО‘MITАLАRNING RОLI: QIYОSIY-HUQUQIY TАHLIL

Faxriddin Madiyev — 2025-08-25

Maqolada xorijiy mamlakatlar parlamentlaridagi qo‘mitalarning huquqiy maqomi, funksiyalari va tashkiliy mexanizmlari, ularning qonunchilik samaradorligini oshirishdagi roli tahlil qilinadi. Fransiya, Rossiya, Kanada, Malayziya, Ozarbayjon va Litva tajribasi asosida qo‘mitalarning qonun loyihalarini dastlabki ko‘rib chiqishi, parlament nazorati va siyosat ishlab chiqishdagi ahamiyati yoritilgan. Shuningdek, “elektron parlament” konsepsiyasida raqamli texnologiyalar va sun’iy intellektdan foydalanish imkoniyatlari ko‘rib chiqilgan. Qiyosiy tahlil O‘zbekiston tajribasidagi kuchli va zaif tomonlarni aniqlashga yordam beradi. Tadqiqot natijalari Oliy Majlis Qonunchilik palatasi qo‘mitalarining ish faoliyatini modernizatsiya qilish, shaffoflikni ta’minlash va mustaqillikni kuchaytirish orqali demokratik boshqaruv samaradorligini oshirish mumkinligini ko‘rsatadi.

JARROHLIKNING RIVOJLANISH TARIXI VA ZAMONAVIY YONDASHUVLARI.

Asilbek Luqmonov — 2025-08-25

Ushbu maqolada jarrohlikning tarixiy rivojlanish bosqichlari va zamonaviy yondashuvlari tahlil qilingan.Qadimgi davrlardan boshlab bugungi kunga qadar bo‘lgan jarrohlikdagi ilmiy yutuqlar, anesteziya va antiseptikaning ahamiyati, shuningdek, minimal invaziv va robototexnik jarrohlik imkoniyatlari yoritilgan.

ТРАНСНАЦИОНАЛЬНОЕ ПРЕЛОМЛЕНИЕ МОТИВА СТРАНСТВИЯ В ПОСТКОЛОНИАЛЬНОЙ ЛИТЕРАТУРЕ: ОТ ЭПИЧЕСКОГО ПУТЕШЕСТВИЯ В АФРИКАНСКОЙ ПРОЗЕ К МИГРАЦИОННЫМ НАРРАТИВАМ В АЗИАТСКОЙ

Н.К. Сабиров — 2025-08-25

Проблема исследования заключается в изучении транснационального преломления мотива странствия в постколониальной литературе, отражающего трансграничные идентичности в условиях глобальной миграции и культурных конфликтов. Цель статьи – проанализировать эволюцию этого мотива от эпического путешествия в африканской прозе («Эпос о Сундиате», малийская традиция; «Путешествие к ночному концу» Чинуа Ачебе, Нигерия) к миграционным нарративам в азиатской литературе («Кирпичный переулок» Мо Яня, Китай). В результате установлено, что в африканской литературе странствие символизирует коллективное возрождение и сопротивление колониализму, тогда как в азиатской оно отражает индивидуальные поиски идентичности в условиях глобализации.

TADBIRKORLIK VA RAQAMLI XIZMATLAR TUSHUNCHASI

Mexriddin Xazratоv — 2025-08-27

Tadbirkorlik faoliyati iqtisodiy faoliyatning muhim tarkibiy qismi bo‘lib, u yangi biznes imkoniyatlarini yaratish, risklarni boshqarish va foyda olish maqsadida resurslarni boshqarish va ijro etishni o‘z ichiga oladi. Tadbirkorlikni rivojlantirish iqtisodiy o‘sish, yangiliklar kiritish va jamiyatning ijtimoiy-iqtisodiy holatini yaxshilashga xizmat qiladi. Tadbirkorlik faoliyati dastlab shaxsiy savdo-sotiq, qo‘shma korxonalar tashkil qilish va ishlab chiqarish bilan bog‘liq bo‘lgan. Ammo tarix davomida, iqtisodiyotning rivojlanishi bilan bu tushuncha kengayib, ilgari ilgari samarali ishlamagan yoki joriy bo‘lmagan sohalarda yangi imkoniyatlar va startaplar yaratish faoliyatini ham o‘z ichiga oldi.

ГИПОТЕРИОЗ ФОНИДА ТУҒИЛГАН КАЛАМУШЛАР ТУХУМДОНИ ПОСТНАТАЛ ОНОТОГЕНЕЗИ МОРФОМЕТРИК КЎРСАТКИЧЛАРИ

Г.П. Зиёева — 2025-08-28

Экспримент шароитида тажриба йўли билан гипоетриоз чақирилган она каламушлардан туғилган авлод тухумдонларининг постнатал онтогенезида тухумдонларнинг динамикадаги морфометрик кўрсаткичлари ўрганилди. Тахлил натижалари бўйича, назорат гурухига нисбатан динамикада, тажриба гурухи каламушларининг тухумдонлари таркибий қисмлари бўлган фолликулаларнинг сон ва хажм жихатдан тажриба гурухига нисбатан, камайганлиги, хажм жихатдан кичиклашганлиги, мағиз ва пўстлоқ қаватида эса, мезенхимал тўқима компонентларининг сон ва хажм жихатдан кўпайганлиги аниқланди. Бу эса, гипотериоз шароитида туғилган авлод калмушларининг келажакда бепуштлик кўрсаткични юқори бўлишини кўрсатади.

DIFFERENCES IN IMMUNOHISTOCHEMICAL MARKER EXPRESSION ACROSS AGE GROUPS IN POST-TRAUMATIC NASAL POLYPOSIS

Kahramonjon Yuldashev — 2025-08-29

Nasal polyposis (NP) is a chronic inflammatory disease of the sinonasal mucosa, often associated with structural abnormalities such as post-traumatic nasal septum deviation. Persistent inflammation following trauma induces repeated immune activation, leading to polyp formation and remodeling of the mucosal architecture. The immune response, however, is strongly influenced by patient age, resulting in distinct patterns of immunohistochemical marker expression. Understanding these differences is crucial for clarifying disease pathogenesis and developing age-specific therapeutic approaches.