MODELS AND METHODS IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
5
ZIYORAT TURIZMI ORQALI IQTISODIYOTNI RIVOJLANTIRISH
ISTIQBOLLARI (BUXORO VILOYATI MISOLIDA)
Hazratkulov Jahongir
Osiyo Xalqaro Universiteti Iqtisodiyot yo’nalishi
1-bosqich magistranti
https://doi.org/10.5281/zenodo.11500669
Turizm
butun dunyo bo’ylab eng tez rivojlanayotgan
iqtisodiy
sohalardan biridir. Uning rivojlanishi deyarli barcha tarmoqlarga ijobiy ta’sir
ko‘rsatib, mamlakat iqtisodiyotining jadal o‘sishiga olib keladi. Jahon iqtisodiy
faoliyatida turizm sohasi yuqori daromad manbai sifatida alohida ahamiyatga
ega. Turizm mamlakatning iqtisodiy va ijtimoiy hayotiga ijobiy ta’sir ko‘rsatib,
valyuta tushumlarini ko‘paytirish, ish o‘rinlari yaratish, kichik biznes va xususiy
tadbirkorlikni rag‘batlantirish imkonini bermoqda. Butunjahon sayyohlik
tashkiloti – UN Tourism har yili global va mintaqaviy turizm ko‘rsatkichlariga
oid statistik tadqiqotlar natijalarini e’lon qilib boradi. Unga ko‘ra, 2023-yilda
turistik tashriflar soni 1,286 milliondan ortiq kishini, avvalgi yilga nisbatan
o‘sish 33,9 % ni tashkil qildi.
Bugungi kunda turizmning jahon iqtisodiyotidagi o‘rni va uning
rivojlanish xususiyatlari, jumladan, ziyorat turizmi va boshqa turistik
yo‘nalishlarning
rivojlanish
tendentsiyalari
va
istiqbollari,rivojlangan
mamlakatlar yalpi ichki mahsulotida ziyorat turizmining ulushi, turli statistik
ma’lumotlar ilmiy tadqiqotlarda keng o’rganib yoritilmoqda. Jumladan , ziyorat
turizmi tarixi,Buxoro vohasida ziyorat qilinadigan ziyoratgohlar tarixchi olimlar
tomonidan ham o’rganilgan.Biroq Buxoro viloyati misolida ziyorat turizmini
rivojlantirish usullari, hududdagi iqtisodiy imkoniyatlar, bu sohada yo’l
qo’yilayotgan xato va kamchiliklar, shu bilan birga, ushbu yo’nalishda keng
targ’ib qilinayotgan novatsiyalar hali hanuz ilmiy jhatdan o’rganilmagan.
Bugungi kunda ushbu sohani rivojlantirishga
hukumatimizning
e’tibori ham beqiyos. Jumladan, 2021-yil 24-fevralda qabul qilingan O`zbekiston
Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Ichki va ziyorat turizmini rivojlantirish
bo`yicha qo`shimcha chora-tadbirlar to`g`risida”gi, O`zbekiston Respublikasi
Prezidentining 2022 yil 30 apreldagi “Ichki turizm xizmatlarini diversifikatsiya
qilishga oid qo`shimcha chora-tadbirlar to`g`risida”gi qarorlarida “… ziyorat
turizmi infratuzilmasini rivojlantirish, ziyorat turizmi marshrutlarida
foydalaniladigan madaniy meros obyektlarini restavratsiya qilish, targ`ibot
ishlarini keng ravishda amalga oshirish, Buxoro viloyati “Yetti Pir”
1
https://www.unwto.org/tourism-data/global-and-regional-tourism-performance
MODELS AND METHODS IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
6
ziyoratgohlariga boruvchi ichki yo`llarni to`liq ta`mirdan chiqarish ustuvor
masalalar etib belgilandi. O`zbekistonning ziyorat turizmi salohiyatini to`liq
o`rganish, ma`lumotlarni tizimlashtirish, ziyoratgohlar, ulamolar va ularning
ilmiy merosi haqida ilmiy asoslangan ma`lumotlarni shakllantirish, muntazam
ravishda ziyorat turizmi yo`nalishida targ`ib qiluvchi tadbirlarni tashkil etish
choralarini ko`rish; xorijiy mamlakatlarda tashkil etiladigan respublikaning
ziyorat turizmi salohiyatini targ`ib qilish imkoniyati bo`lgan xalqaro
ko`rgazmalarda doimiy ravishda milliy stend bilan ishtirok etib borish;
muqaddas qadamjolar va ziyoratgohlar ro`yxatidagi obyektlarning respublika
hududlarining “chorlov nuqtasi” sifatida turizm yo`nalishlariga kiritilishini va
keng targ`ib qilinishini ta`minlanishi” kabi vazifalar mas`ul idoralarga
biriktirildi.
O‘zbekiston turizm, xususan, ziyorat turizmini rivojlantirish uchun katta
salohiyatga ega. Mamlakat hududida 8 mingdan ziyod madaniy meros obyektlari
mavjud bo‘lib6 , ulardan 209 tasi UNESCO ning Butunjahon merosi ro‘yxatiga
kiritilgan.
Bugungi kunga kelib Buxoro viloyatidagi ziyorat turizmi nafaqat milliy, balki
xalqaro turizm tizimida muhim ahamiyat kasb etadi. Insonlar asrlar davomida
o‘zlari muqaddas deb hisoblagan manzillar, diniy markazlarga tashrif buyuradi.
Bundan tashqari diniy marosimlarga qatnashish, ziyorat davomida diniy
majburiyatlarini bajarishga intiladi. Din omili insonlar, jamoalar va hatto
xalqlarning o‘zo‘zini anglash, xulq-atvorini shakllantirishga bevosita ta’sir
o‘tkazadi. Mazkur omil ijtimoiy tizimning elementi bo‘lib, aksariyat hollarda eng
muhim omil sifatida namoyon bo‘ladi. Mamlakatimizdagi mavjud ziyorat turizmi
salohiyatidan yanada unumli foydalanish, O‘zbekiston zaminini dunyo
sivilizatsiyasining muhim markazlaridan biri sifatida namoyon qilish, jahon
hamjamiyati va xalqaro tashkilotlarning yuqori e’tiroflariga sazovor bo‘lish,
shuningdek, ziyorat turizmi xizmatlarini diversifikatsiya qilish va turizm
eksportini oshirish hamda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston
Respublikasida ichki va ziyorat turizmini yanada rivojlantirish choratadbirlari
to‘g‘risida” 2021 yil 9 fevraldagi PF-6165-son Farmoni ijrosini ta’minlash
maqsadida 2022 yil 20 mayda O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining
“Xalqaro ziyorat turizmi haftaligi”ni tashkil etish va o‘tkazish chora-tadbirlari
to‘g‘risida”gi 282-sonli Qarori qabul qilindi. O‘zbekiston bugun dunyoga yangi
2
Kurbanova Mohinur Xabib qizi. ZIYORAT TURIZMIGA IJTIMOIY HODISA SIFATIDA TARIXIY-ILMIY YONDASHUV.//
“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” (Economics and Innovative Technologies) ilmiy elektron jurnali. 1/2023,
yanvarfevral (№ 00063).-B.419.
3
https://articles.unesco.org/en/articles/uzbekistan-and-unescos-strong-partnership-preservation-and-promotion-
world-heritage-sites
MODELS AND METHODS IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
7
imkoniyatlarni ochayotgan, barqaror rivojlanayotgan, ziyorat va sayohat uchun
xavfsiz mamlakat sifatida yanada kengroq tanilmoqda. Prezidentimiz tomonidan
“Tabarruk ziyorat” turizm konsepsiyasining tasdiqlanishi, yaqinda bo‘lib o‘tgan
SHanxay hamkorlik tashkilotining Samarqand sammitida O‘zbekiston a’zo
davlatlarda 2023 yilni turizmni rivojlantirish yili deb e’lon qilishi uning xalqaro
ahamiyatini yaqqolroq namoyon etdi. Albatta amalga oshirilayotan islohotlar
xorijliklarning yurtimizga tashrifi uchun muhim omil hisoblanadi.
