ILMIY TADQIQOTLAR VA ULARNING YECHIMLARI JURNALI
JOURNAL OF SCIENTIFIC RESEARCH AND THEIR SOLUTIONS
VOLUME 4, ISSUE 02, APREL 2025
WORLDLY KNOWLEDGE NASHRIYOTI
worldlyjournals.com
208
O'zbekiston Davlat Jahon Tillari
Universiteti Ingliz tili integrallashgan
kursi 3- kafedrasi,katta o'qituvchisi
Shomuhammadov Xoliddin taqrizi ostida
Karabayeva Munisa To‘lqin qizi
O‘zbekiston Davlat Jahon tillari universiteti
2-bosqich talabasi
Email:munisakarabayeva5@gmail.com
ILK BOSQICHDAGI TIL O‘RGANISHNI RIVOJLANTIRISH: KICHIK
YOSHLILARGA CHET TILLARINI O‘RGATISHDA GAMIFIKATSIYA VA
INTERAKTIV TEXNOLOGIYALARNING ROLI
Annotatsiya:
Ushbu tadqiqot kichik yoshdagi bolalarga chet tillarini o‘rgatishda gamifikatsiya
va interaktiv texnologiyalarning rolini o‘rganadi. An’anaviy til o‘qitish metodlari ko‘pincha
yodlash va so‘z boyligini oshirishga urg‘u beradi. Biroq, zamonaviy raqamli vositalar — ta’limiy
o‘yinlar, til o‘rgatish ilovalari va interaktiv platformalar — til o‘rganishni yanada jonli va
qiziqarli qilish imkonini beradi. Bolalarning o‘yin va kashfiyotga bo‘lgan tabiiy moyilligidan
foydalanish orqali bu usullar so‘z yodlash, talaffuz va muloqot ko‘nikmalarini samarali
rivojlantiradi. Tadqiqot mazkur yondashuvlarning samaradorligini tahlil qiladi hamda ularning
bola tafakkurining rivojlanishiga va til o‘zlashtirishiga qanday hissa qo‘shishini o‘rganadi.
Maqola gamifikatsiya va texnologiya yordamida ilk bosqichdagi til o‘rganishni qanday yangi
bosqichga olib chiqish mumkinligini ko‘rsatadi.
Kalit so‘zlar:
Chet tilini o‘rgatish, kichik yoshdagi bolalar, gamifikatsiya, interaktiv
texnologiyalar, til o‘zlashtirish, ta’limiy o‘yinlar, til ilovalari, ilk ta’lim, raqamli vositalar,
interaktiv platformalar.
Kirish
Ilk bolalik davrida chet tilini o‘zlashtirish jarayoni bolaning kelajakdagi lingvistik
salohiyatiga katta ta’sir ko‘rsatadi. An’anaviy o‘qitish uslublari ko‘pincha takrorlash, yodlash va
oddiy so‘zlarni o‘rganishga asoslanadi. Garchi bu metodlar ayrim hollarda foydali bo‘lsa-da, ular
bolalarning faol ishtirokini ta’minlay olmaydi. So‘nggi yillarda esa ta’lim texnologiyalarining
rivojlanishi orqali ko‘proq jalb qiluvchi va interaktiv yondashuvlar paydo bo‘ldi. Shulardan biri
— gamifikatsiya bo‘lib, u o‘yin elementlarini o‘quv jarayoniga kiritib, motivatsiyani oshiradi va
bolalar bilan samarali muloqotni ta’minlaydi.
Ushbu maqola gamifikatsiya va interaktiv texnologiyalar yordamida kichik yoshli bolalarga chet
tillarini o‘rgatish samaradorligini tahlil qiladi. Til o‘rganish uchun yaratilgan raqamli ilovalar,
ta’limiy o‘yinlar va interaktiv platformalar orqali qanday qilib immersiv (sho‘ng‘uvchi)
o‘rganish muhitini yaratish mumkinligi o‘rganiladi. O‘yin asosida o‘qitish orqali bu metodlar
so‘z boyligini mustahkamlash, talaffuz va muloqot ko‘nikmalarini qanday yaxshilashi
mumkinligi baholanadi.
Metodologiya
Tadqiqot gamifikatsiya va interaktiv texnologiyalar kichik yoshli bolalar uchun chet tilini
o‘rganishda qanday rol o‘ynashini o‘rganish maqsadida aralash uslubda olib borildi. Ma’lumotlar
ikki asosiy manbadan yig‘ildi: til o‘qituvchilari o‘rtasida o‘tkazilgan so‘rovnomalar va dars
kuzatuvlari.
1. So‘rovnomalar: Erta yoshdagi ta’lim markazlarida faoliyat yuritayotgan 50 nafar til
o‘qituvchisi so‘rovda ishtirok etdi. So‘rovlar orqali o‘qituvchilarning qanday raqamli
ILMIY TADQIQOTLAR VA ULARNING YECHIMLARI JURNALI
JOURNAL OF SCIENTIFIC RESEARCH AND THEIR SOLUTIONS
VOLUME 4, ISSUE 02, APREL 2025
WORLDLY KNOWLEDGE NASHRIYOTI
worldlyjournals.com
209
vositalardan foydalanishi, ularning qo‘llanish tezligi va bu vositalarning til ko‘nikmalariga,
ayniqsa so‘z boyligi va talaffuzga ta’siri haqida fikrlari olindi.
2. Dars kuzatuvlari: 5 ta bolalar maktabgacha ta’lim darsida gamifikatsiya va raqamli
texnologiyalarni o‘z ichiga olgan chet tili mashg‘ulotlari kuzatildi. Tadqiqotchilar bolalarning
texnologiyalar bilan ishlashdagi faolligi, o‘qituvchilarning ularni qanday qo‘llagani va til
o‘zlashtirish jarayoniga bo‘lgan ta’sirini baholashdi. Har bir sinfda 4 hafta davomida haftasiga 2
darsdan kuzatuv olib borildi.
3. Suhbatlar: 10 nafar o‘qituvchi bilan yarim strukturalangan suhbatlar o‘tkazilib, ularning
gamifikatsiya va texnologiyalarni qo‘llash tajribasi, duch kelgan muammolar va o‘quvchilarda
kuzatilgan ijobiy o‘zgarishlar haqida chuqurroq ma’lumotlar olindi.
Natijalar
Tadqiqot natijalari gamifikatsiya va interaktiv texnologiyalar bolalarning ishtirokini, so‘z
boyligini o‘zlashtirishni va umumiy motivatsiyasini sezilarli darajada oshirganini ko‘rsatdi.
1. Faollikning oshishi: O‘qituvchilarning 80 foizi interaktiv ilova va o‘yinlar dars jarayoniga jalb
qilinsa, o‘quvchilar ishtiroki sezilarli oshishini aytishdi. Bolalar tilni o‘rganishni o‘yin bilan
bog‘laganlarida zerikish kamayib, darslar ko‘proq qiziqish bilan bajarilgan.
2. So‘z yodlashning yaxshilanishi: Kuzatuvlar shuni ko‘rsatdiki, Duolingo, Quizlet kabi ilovalar
orqali o‘rganilgan so‘zlar keyingi darslarda bolalar tomonidan eslab qolinib, ishlatildi. Bu esa
gamifikatsiyalashgan o‘rganish uslublari uzoq muddatli yodda saqlanishga ijobiy ta’sir
ko‘rsatishini ko‘rsatadi.
3. Talaffuzning yaxshilanishi: O‘qituvchilar talaffuzni yaxshilash borasida ham ijobiy
o‘zgarishlar haqida gapirishdi. Masalan, Rosetta Stone for Kids va Fun French kabi ilovalar
bolalarning aytgan so‘zlarini tinglab, darhol tuzatish bergani sababli talaffuz ancha rivojlandi.
4. Muammolar va cheklovlar: Biroq, ba’zi muammolar ham mavjud. Ayrim maktablarda texnik
vositalarning yetishmasligi gamifikatsiyani keng miqyosda tatbiq etishda to‘siq bo‘ldi.
Shuningdek, ba’zi o‘qituvchilar texnologiyaning haddan tashqari ko‘p qo‘llanishi yuzma-yuz
muloqotning kamayishiga olib kelishi mumkinligidan xavotirda.
Muhokama
Ushbu tadqiqotdan ko‘rinadiki, gamifikatsiya va interaktiv texnologiyalar kichik yoshli
bolalarda chet tilini o‘rganishni sezilarli darajada qiziqarli va samarali qiladi. O‘yin elementlari
bolalarning o‘rganishga bo‘lgan tabiiy ishtiyoqini qo‘llab-quvvatlab, ularda tilda erkin harakat
qilishga motivatsiya beradi. Raqamli vositalar orqali har bir bola o‘z tempida o‘rganish imkoniga
ega bo‘ladi.
Biroq, shuni ham unutmaslik kerakki, yuzma-yuz muloqot til o‘rganishda hal qiluvchi
ahamiyatga ega. Texnologiyalarni an’anaviy metodlar bilan muvozanatli uyg‘unlashtirish orqali
til o‘rganishning barcha jihatlarini rivojlantirish mumkin.
Xulosa
Ushbu tadqiqot shuni ko‘rsatadiki, gamifikatsiya va interaktiv texnologiyalar kichik
yoshdagi bolalar uchun chet tilini o‘rganishni qiziqarli, interaktiv va samarali jarayonga
aylantiradi. Ular orqali bolalarning so‘z boyligi, talaffuzi va umumiy til malakasi oshadi. Biroq,
bu vositalar an’anaviy o‘qitish usullarini to‘liq almashtirmasligi, balki ularni to‘ldirishi
ILMIY TADQIQOTLAR VA ULARNING YECHIMLARI JURNALI
JOURNAL OF SCIENTIFIC RESEARCH AND THEIR SOLUTIONS
VOLUME 4, ISSUE 02, APREL 2025
WORLDLY KNOWLEDGE NASHRIYOTI
worldlyjournals.com
210
lozim.Kelajakda bu texnologiyalarning uzoq muddatli ta’sirini o‘rganish va ularni bolalar ta’lim
tizimiga yanada samarali tarzda tatbiq qilish usullarini izlash lozim bo‘ladi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Gee, J. P. (2003). What video games have to teach us about learning and literacy.
Computers in Entertainment, 1(1), 20-20.
2. Huang, H. (2018). The impact of gamification on young children’s learning motivation.
Educational Technology Research and Development, 66(4), 707-722.
3. Lauricella, A. R., & Barr, R. (2014). Using interactive technologies with young children:
What does the research say? Early Childhood Education Journal, 42(5), 347-353.
4. Tharp, R. G., & Gallimore, R. (1988). Rousing minds to life: Teaching, learning, and
schooling in social context. Cambridge University Press.
5. Solomon, C. (2019). Language Learning Apps for Kids: A Critical Review. Language
Teaching Research, 23(3), 309-324.
